Oqsillar 2

Oqsillar 2

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.5673828125 KB

Oqsillar 1.Oqsillar 2. Oqsillarning funktsiyalari. 3. Aminokislotlarning klasifikatsiyasi. 4. Oqsillarning klasifikatsiyasi.

Oqsil nomi tuxum oki so’zidan kelib chiqqan sodda atama. Bioximiya adabiyotida protein va oqsil atamalari bir xil ma’ noda (sinonimlar sifatida) ishlatiladi. Oqsillar xaqida XIX asrning ikkinchi yarmida va XX asrning birinchi choragida olin gan ma’lumotlar, asosan, gidroliz qilish yo’li bilan ular tarkibiga kiradigan aminokislotalarni aniqlash va so’ngra oqsil tarkibida peptid shaklida bog’lanishini belgilash bilan chegaralanadi. Oqsillar ximiyasi soxasidagi bu boshlang’ich ma’lumotlarni olishda mashhur rus olimi A. Ya. Danilevskiy nemis olimi Emil’ Fisherning tadqiqotlari katta ahamiyatga ega bo’ldi. Ammo oqsillar ximiyasi va bioximiyasi XX asrning ikkinchi choragidan boshlab, asosan, ularni ajratib olish, molekulyar og’irligini aniq belgilash, birinchi kristall oqsillar-fermentlarni izolyatsiyalash, oqsillarni turli yo’llar bilan gidrolizlab, barcha aminokislotalarning to’la sifati va miqdorini aniqlash va nixoyat, bir qator sodda oqsillarning strukturasini mukammal o’rganish hamda ximiyaviy yo’l bilan sintez qilish asosida yuksak darajaga ko’ta rildi. Oqsillar, asosan peptid bog’lar orqali birin-ketin birikkan aminoksilotalardan tuzilgan yuqori molekulyar polimer lardir. Ularning tarkibiga kiradigan aminokislotalar o’zaro kovalent bog’lar orqali birikkan bo’lib, ular orasidagi bog’ peptid bog’i, hosil bo’lgan maxsulot peptid deb ataladi. Poli mer tarkibidagi aminokislotalarning soniga qarab, ular 50 dan kam bo’lsa peptidlar va ortiq bo’lsa oqsillar deb ataladi. 1.Oqsillar

AminokislotalarBarcha oqsillarning asosiy ko’rish elementlari aminokislotalar ekanligi ko’pdan beri ma’lum bo’lsa ham, oqsillarning to’la aminokislota tarkibi faqat XX asrning 30-yillaridagina batamom belgilandi. Buning sababi, bir tomondan aminokislotalar hali yaxshi o’rganilmagani, oqsil tarkibiga qaysi aminokislotalar kirganligi aniq ma’lum bo’lmaganligi bo’lsa, ikkinchidan, ularning ayrim vakillarini sifat va miqdor analizi usullari hali mukammal bo’lmaganligi edi. Bu muammo faqat 40-yillarning boshlarida qog’oz xromotog rafiyasi usuli qo’llanilishi bilan hal bo’ldi. Tabiatda 300 ga yaqin aminokislotalar uchraydi. Ularning yarmidan ortig’i, umuman oqsil tarkibiga kirmaydi, qolgan yarmisining ko’p qismi ham fakat ayrim organizmlarda, ba’zilari aloxida oqsillar va peptidlar tarkibida bo’ladi. Hamma organizmlarda oqsillar tarkibiga kiradigan aminokislotalar soni 20 ga teng. Ular proteinogen aminoksilotalar deb ataladi.

Oqsillar tarkibiga kiradigan aminokislotalar oq kristall moddalar bo’lib, odatdagi xaroratda, qattiq xolatda turg’undir. Suv eritmalarida aminokislotalar 100-200 °S da qisqa muddatda qizdirilganda buzilmaydi, ammo kislota yoki ishqor ishtirokida oqsillar gidrolizlanganda bir qator aminokislotalar buzilib ketadi. Aminokislotalar suvda turli darajada eriydi. Oqsillar tarkibiga kiruvchi barcha aminokislotalar tuzilishiga ko’ra, α- aminokislotalarning xuddi o’zi, ya’ni ular tarkibigadagi NH 2 gruppa karboksilga qo’shni bo’lgan uglerod atomida turadi. Agar aminokislotalar tarkibida ikkinchi NH 2 bo’lsa, u xar doim eng chetdagi uglerod atomiga bog’langan bo’ladi.

Oqsillar classifikatsiyasi Barcha oqsillar 2 ta katta guruhga bo’linadi: 1 Proteinlar (Odiiy oqsillar) Ularning tarkibiga faqatgina aminokislota qoldiqlari kiradi 2 Proteidlar (Murakkab oqsillar) Murakkab oqsillar deb - oddiy oqsillarning oqsil bo’lmagan moddalar bilan birikmasiga aytiladi Protein va Proteidlar bir qator guruxchalarga bo’linadi Proteinlar 1. Albuminlar (Suvda eriydigan oqsillar). 2. Globulinlar (Suvda erimaydi,turli xil tuzli eritmalarda eriydi) (NaCl 10%) 3. Prolaminlar (Spirtning 60-80%li suvli eritmasida yaxsh eriydi) 4. Glyutelinlar (0.2%li ishqorli eritmalarda eriydi) 5. Fosfoproteinlar (Sut tarkibidagi kazein, tuxum sarig’i tarkibidagi vitellin,baliq ikrasi tarkibidagi ixtulin) 6. Protaminlar (Baliq urug’lari tarkibidagi - klupein) 7. Gistonlar (Ishqorli aminokislotali oqsillar - globin) 8. Proteinoidlar (jun tarkibidagi-fibroin,soch tarkibida uchraydigan)06 17 33 02 34 0802 06 2B 2B 33 34 33 2E 2F 2C 1B 3E 40 3F

Proteidlar Proteidlar kimyoviy tarkibiga qarab: Lipoproteidlar,Glyukoproteidlar, Xromoproteidlar va Nukleoproteidlarga bo’linadi • Lipoproteidlar yog’ simon moddalr bo’lb- lipoidlar deb aytiladi. • Xromoproteidlar (qon tarkibidagi gemoglabin) unda oqsil globin prostetik gurux bilan bog’langan hamda “gem” nomi bilan ataladigan temir moddasini saqlaydigan azotli birikma hisoblanadi. Ayrim umurtqasiz hayvonlar qoni tarkibida uchraydigan – gemotsanin unda oqsil “gem” dan farqli o’laroq prostetik guruxda temir moddasi o’rniga mis moddasi mavjuddir. • Glyukoproteidlar yuqori molikulyarli uglevod hisoblanib hayvon organizmlari tarkibida uchraydi. • Nukleoproteidlar organizmdagi hayot faoliyatida muhim rol o’ynaydigan oqsil hisoblanib hujayra to’qimalarida uchraydi. Nukleoproteidlarda oqsillar nuklein kislotalari bilan bog’liq holda bo’ladi. Nuklein kislotasini bug’doy murtagidan, bakterialar tarkibidan olish mumkin.

(1) N = (6) CH (2) HC (5) C- (7) NH (8) CH (3) N (4) C - (9) N purin N = CNH 2 HC C- NH CH N C - N adenin N= C - OH H 2 NC C- NH CH N C - N guanin Nuklein kislotalarini gidrolizlashda purin va pirimidin asoslarini, qand va fosfor kislotasini beradi. Purin asoslari purin hosilasi hisoblanadi. Ular orasida adenin va guanin muhim ahamiyatga ega.

NH – CO CO C – NH CO NH - C – NH Machevina kislotasi CH 3 -N – CO CH 3 OC C – N CH CH 3 N- C – N kofein HN – CO CH 3 OC C – N CH H 3 CN C – N teobrominO’simlik va hayvonlar organizimidagi modda almashinish jarayonida purin asoslari bir qator mahsulotlar hosil qiladi.Bir qancha o’simliklarda purin hosilasi kofein miqdorining ortishi (kofe va choy tarkibida uchraydi). Teobromin shokolat daraxti mevalari tarkibida uchraydi.

Похожие

Oqsillar

Hujayra yadrosi. Yadrocha

Оqsillаr

Mikroorganizmlar ishlab chiqaradigan fermentlar fermentlarni biotexnologiyada foydalanilishi va biotexnologik xususiyatlari

Modda va energiya almashinuvi va uning oqibatlari