Biotsenoz haqida. Biogeotsenoz tushunchasi - Биология - Презентации

Biotsenoz haqida. Biogeotsenoz tushunchasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2886.9013671875 KB

Biotsenoz haqida. Biogeotsenoz tushunchasi

MIKROORGANIZMLAR JAMOASI BIOTSENOZI. Biotsenozni tashkil qiluvchi o‘simlik, xayvon va mikrorganizmlar jamoasining birga yashashga moslashuvi ularning abiotik faktorlarga o‘xshash talablarida ifodalaniladi. "Biotsenoz" so‘zi xozirgi ekologik adabiyotlar ma’lum territorial uchastkalarni belgilashda ishlatiladi:bug‘doy dalasi biotsenozi,o‘tloq biotsenozi, o‘rmon biotsenozi va x.Bunda birga yashashga moslashgan o‘simlik, xayvon va mikroorganizmlar kompleksi xisobga olinadi. www.arxiv.uz01 100A 16 1C 021C 1F 13 0205 1A 1A 15 15

IJTIMOIY EKOLOGIYA Jamiyat taraqqiyoti qonunlarini ilmiy anglash, insonni ijtimoiy fenomen sifatida ko‘rish - uning taraqqiyotini to‘g‘ri belgilash imkoniyatini beradi. Insonning jamiyat a’zolari bilan birgalikda, o‘zaro munosabatlarda yaratgan ijtimoiy va ruhiy muhitlar ta’sirini sotsekologiya, ya’ni ijtimoiy ekologiya o‘rganadi. Har qanday muammoni yechishni uni nazariy tomonidan o‘rganishdan boshlash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Muammoni nazariy tomondan o‘rganish deganda, birinchi navbatda mazkur muammoni yechadigan ilm sohasining tadqiqot ob’yekti, predmet va oldiga qo‘ygan maqsadini aniq ko‘z oldiga keltirib, ob’yektiv qonuniyatlarni chuqur bilib olishlikka aytiladi. www.arxiv.uz0A 19 060B 10 1510 22 10 12 0B 07 0F

Demak, mazkur ilm tarmog‘i qaysi ob’yektiv borliq va uning jabhasini o‘rganishni, uni bu o‘rganishdan maqsadi nimada ekanligini hamda shu sohada doimo hukm suruvchi qonuniyatlar jamiyat manfaatlariga qanday xizmat qilishini yaxshi bilgan kishigina bunday muammoni yecha oladi. Odamzot bioijtimoiy mavjudot bo‘lganligi tufayli uning biologik mohiyati bilan bir qatorda ijtimoiy va ruhiy mohiyatlarini saqlab qolish zarur bo‘lib qoldi. Ko‘rib turganimizdek, bu muammolar tabiiy, ijtimoiy va ruhiy muhitlarning yomonlashganligi natijasida yuzaga keldi. Bunday hol insonning ijtimoiy, ruhiy va jismoniy salomatligi orqali uning biologik, ijtimoiy va ruhiy tadrijiy rivojlariga ta’sir etib, salomatligini yomonlashishiga, ma’naviyatini pasayishiga va iymonini susayib ketishiga olib keldi. www.arxiv.uz2E 03 03 07 1D 19 0E 13 27 040F 0E 05 2A 04 16 01 19 02 06 13 050F

• Biosferaning tarkibiy qismi bo‘lgan inson, tirik mavjudotlarning oliy shakli hisoblanib, tabiiy muhit bilan bir paytning o‘zida ijtimoiy va ruhiy muhitlarda yashaydi. Shu boisdan u biologik, ijtimoiy ruhshunoslik qonuniyatlari bo‘yicha rivojlanib boradi hamda ularning doimiy o‘zaro ta’siri ostida bo‘ladi. • Biroq bironta ham sanekologik, ijtimoiy ekologik va psixologik tadqiqotlar «umuminsoniga» tayana olmaydi. Faqat aniq biologik, ruhiy va ijtimoiy belgilarga ega bo‘lgan odamlar guruhigina sanekologiya ijtimoiy ekologiya va psixoekologiya fanlarining tadqiqot predmeti bo‘lishi mumkin. www.arxiv.uz

BIOGEOTSENOZ • Biogeotsenoz tushunchasi 1940 yilda akademik V. N. Sukachev tomonidan taklif kilingan. Biogeotsenozlar: 1. turlar xilma-xilligi 2 Xar bir turdagi individoar zichligi ; 3. biomassa (biogeotsenozdagi organik moddaning umumiy mikdori) kabi kursatkichlar bilan tariflanadi. • Biogeotsenozdagi xayot jarayonlarini tashkaridan keladigan energiya ta’minlagani uchun uni ochik, muvozanat xolatidagi, uz-uzini idora kila oladigan sistema deyiladi. www.arxiv.uz

Biogeotsenozning turgunligini moddalarning davriy aylanishi (ulik tabiatdan tirik tabiatga, tirik tabiatdan esa ulik tabiatga tinmasdan aylanishi) orkali ta’minlanadi. Bunda energiya manbai Kuyosh xisoblanadi, uning energiyasi davriy aylanishjarayonida kimyoviy boglar energiyasiga, keyin esa mexanik va issiklik energiyasiga aylanadi. Biogeotsenoza xamma organizmlar oziklanishiga va energiya kabul kilishiga karab ikki guruxga bulinadi (autotroflar va geterotroflar). Autotroflar asosan usimliklardan tashkil topgan bulib, ular fotosintez tufayli Kuyosh energiyasini uzlashtirib, oddiy anorganik birikmalardan murakkab organik birikmalarni sintezlaydi. Geterotfroflarga xayvonlar, odamlar, zakmburuglar, bakteriyalar kiradi. Ular tayyor organik moddalar bilan oziklanadi va uz xayot faoliyati jarayonida oddiy birikmalarga parchalaydi. Bu moddalar uz navbatida tabiatga kaytariladi va autotroflar tomonidan yana moddalar davriy aylanishga jalb kilinadi. www.arxiv.uz

Biosenoz kuyidagi asosiy tarkibiy kisimlardan tashkil topadi :1 – produtsenlar (xosil kiluvchilar ); 2-radutsenlar yoki destruktorlar ( istemol kiluvchilar ); 3- redutsentlar yoki destroktorlar (parchalovchilar ) Reduntsenlar – xam gtorop roflar xisoblanadi. Ular asosan mikrorganizimlardan tashkil topib xayvon va usimliklarning ulik tanasini parchalab organik moddalarni oddiy organik moddalarni oddiy organik moddalarga parchalaydi. Arganik moddalarning kup kismi darxol parchalanmay, yogoch, tuproging organik kismi chukmalar sifatida saklanadi. Bu organik moddalar kup ming yillar davomida saklanib, kazilma yokilgiga (torf, kumir va neft, ) aylanadi. Xar yili erda fotosintezlovchi organizmlar 100 mlrd. t ga yakin organik moddalarni sintezlaydi. Geologik davr (1 mlrd. yil) davomida organik moddalar parchalanishiga kura kuprok sintezlaydi. Geologik davr (1 mlrd. yil) davomida organik moddalar parchalanishiga kura kuprok sintezlanishi natijasidaatmosferada SO 2 ning mikdori kamayib O 2 mikdorining ortishiga olib keldi. XX asrning ikkinchi yarmida sanoat va kishlok xujaligining tobora ortib borishiga sabab bulmokda. Bu xodisa sayyora iklimining uzgarishiga olib kelishi mumkin. www.arxiv.uz0102 3F 170909 17 0F0502 13 0C 0502 0C 0317 1D0A10 0502 220A17 3B 09 0702 13 3B 09 13 16 1A0F0D 09

• Oziq orqali bug’lanish (oziq zanjiri). Avvalgisi keyingisi uchun oziq xisoblangan, uzaro boglangan bir nechta turlar yoki organizmlar oziq zanjiri deb ataladi. Oziq zanjiri – usimliklar enirgiyasini bir turning ikkinchisini yeyishi orqali bir necha organizmlar katoridan utkazishdir. SHunday kilib, ozik zanjiri turlar orasidagi trofik boglanishlardir (yunoncha «trofe» - oziklanish). Ekologik sistemada xar xil oziq darajalari trofik darajalar deb ataladi. Oziq zanjirining birinchi zvenosi autotrof usimliklar (produtsentlar) xisoblanadi. Fotosintez jarayonida ular kuyosh energiyasini kimyoviy boglar energiyasiga aylantiradi. Produtsentlarga xemosintezlovchi organizmlarni xam kiritish mumkin. Ikkinchi zvenosi utxur (birlamchiiste’mol kiluvchilar) va gushtxur (ikkinchi iste’mol kiluvchilar) xayvonlar yoki konsumentlar tashkil etadi. www.arxiv.uz

Oziq zanjirining uchinchi zvenosini organik moddalarni mneral moddalargacha parchalovchi mikroorganizmlar (redutsentlar) xosil etadi. Ikinchi va uchinchi zveno geterotrod organizmlar xisoblanadi. Tabiatda ozik zanjiri odatda uch-turt darajadan tashkil topadi. Bir darajadan ikkinchi darajaga utishda energiyasining va moddaning mikdori taxminan un martaga yakin kamaya boradi, chunki kabul kilingan energiyaning 90 foizga yakini organizmlarning xayot faoliyatini ta’minlashga sarflanadi. Kolgan un foizgina organizmlar tanasining tuzilishi uchun sarf buladi. SHu tufayli xar bir keyingi ozik darajasida individlar soni xam progrissif kamaya boradi. Masalan, urtacha olganda 1000 kg usimliklarni yeganda xayvon 100 kg gacha semiradi. Bunday massali utxur xayvonni egan yirtkichlarning biomassasi 10 kg gacha utishi mumkin, ikkilamchi yirtkichlarni fakat 1kg gacha ortadi. www.arxiv.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!! www.arxiv.uz

Похожие

Bioaxborot tushunchasi haqida

Biotsenoz va biogeotsen

Biosfera

Immunitet haqida ta’limot

Infeksiya haqida ta’limot