Biofaol moddalarni ajratib olish va tozalash usullari - Биология - Презентации

Biofaol moddalarni ajratib olish va tozalash usullari

Загружено в:

05.06.2025

Скачано:

0

Размер:

860.5859375 KB

Biofaol moddalarni ajratib olish va tozalash usullari

Biofaol moddalarni ajratish usullari — bu biologik faol moddalarni xom ashyodan ajratib olish jarayonlarini ifodalaydi. Bunday moddalar o‘simliklardan, hayvonlardan yoki mikroorganizmlardan olinishi mumkin va ular ko‘plab tibbiy, farmatsevtik, oziq-ovqat va boshqa sanoat sohalarida ishlatiladi.

Biofaol moddalarni ajratib olish va tozalash usullari ilm-fan va sanoatda turli sohalarda qo'llaniladigan muhim jarayonlardir. Ushbu moddalar biologik faoliyatni ta'sir qiladigan, o'simliklar, hayvonlar yoki mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqarilgan birikmalardir. Ularni ajratib olish va tozalash uchun bir necha usullar mavjud:

1. Ekstraksiya usullari Biofaol moddalarni ajratib olishda keng tarqalgan usul ekstraksiya hisoblanadi. Bu jarayon o'simliklardan yoki boshqa tabiiy manbalardan faol moddalarni erituvchi orqali ajratib olishni o'z ichiga oladi. Sovuq ekstraksiya : Suv yoki boshqa erituvchilar bilan past haroratda amalga oshiriladi. Odatda suvda eruvchan moddalar, masalan, alkaloidlar yoki flavonoidlar ajratiladi. Issiq ekstraksiya : Yuqori haroratda, odatda, organik erituvchilar (masalan, etanol yoki metanol) yordamida amalga oshiriladi. Bu usulda lipidlar, yog'lar yoki boshqa yog'li moddalar ajratilishi mumkin. Superkritik suyuqlik ekstraksiyasi: Bu usulda, superkritik holatdagi CO2 (karbon dioksid) erituvchi sifatida ishlatiladi va biofaol moddalar yaxshi ajratib olinadi.

2. Siyosiyajlar (Chromatography) Chromatografiya — biofaol moddalarni tozalashda eng samarali usullardan biridir. Bunda moddalar turli fazalar orqali ajratiladi. Gazli chromatografiya (GC): Organik moddalarning uchuvchi tarkibiy qismlarini ajratish uchun ishlatiladi.

Ion almashinuvi: Suvda erigan moddalarning turli ionlarini ajratishda qo'llaniladi, bu ko'pincha vitaminlar yoki minerallarni ajratish uchun foydalidir.

3. Konsentratsiya va filtratsiya Ultrafiltratsiya: Suv yoki boshqa erituvchilardagi biofaol moddalarni ajratish uchun poralari kichik bo'lgan membranalar ishlatiladi. Bu jarayon ko'pincha polipeptidlar yoki o'zgartirilgan shakldagi oqsillarni ajratishda foydalidir. Nanofiltratsiya: Bu usul ultrafiltratsiyaga o'xshash bo'lib, yanada kichik molekulalarni ajratishga imkon beradi.

4. Kristallanish Biofaol moddalar, masalan, alkaloidlar yoki vitaminlar, kristallanish jarayoni orqali tozalash mumkin. Bu usulda, eritilgan modda sovutiladi va kristallar hosil bo'ladi, bu esa yuqori tozalikni ta'minlaydi. 5. Destilatsiya Suvli distillatsiya yoki bug'li distillatsiya yordamida o'simliklar yoki boshqa manbalardan efir moylarini ajratish mumkin. Bu usul ko'pincha o'simliklardan efir moylarini ajratishda, masalan, lavanda yoki yalpiz moyi ishlab chiqarishda qo'llaniladi.

6. Biologik usullar Fermentatsiya : Ba'zi biofaol moddalar mikroorganizmlar yordamida ishlab chiqariladi, masalan, antibiotiklar yoki probiotiklar. Bu jarayonda mikroorganizmlar biologik faol moddalarni hosil qiladi, va ular keyinchalik ajratilib tozalanadi. Biotransformatsiya : Bu usulda mikroblar yoki fermentlar yordamida tabiiy birikmalarni o'zgartirish va yangi biofaol moddalarga aylantirish mumkin.

7. Makromolekulyar ajratish Agar biofaol modda makromolekulyar bo'lsa (masalan, oqsillar, polimerlar), u holda ularni ajratish va tozalash uchun maxsus texnikalar, masalan, gel filtratsiya yoki elektroferez ishlatiladi. Bu usullarni tanlashda moddaning kimyoviy xususiyatlari, kerakli tozalash darajasi va samaradorlikni hisobga olish zarur. Ko'pincha bir nechta usulni birlashtirish kerak bo'ladi, chunki bu biofaol moddalarning yuqori tozaligini ta'minlaydi.

Похожие

Rekombinat dnk olish va gen injenerligi

Rekombinat dnk olish va gen injenerligi

Yog'lar

Odam nafas olish tizimi

Organizmlarning tarqalishi usullari va tarqalishining to’sqinliklari