Одам танасининг умумий тузилиши - Анатомия - Презентации

Одам танасининг умумий тузилиши

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3257.4091796875 KB

Одам танасининг умумий тузилиши Маърузачи: б.ф.н., доц. Раҳматуллаев Ёрқин ШокировичЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ҚАРШИ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ www.arxiv.uz

1. Ҳужайранинг тузилиши 2. Ядронинг тузилиши 3. Онтогенезда тўқималарнинг шаклланиши 4. Анатомия фанининг асосий тушунча ва атамалари РЕЖА www.arxiv.uz

1-Лизосома; 2-Рибосомалар; 3-Митохондриялар; 4-Гольжи комплекси; 5-Центриола; 6-Ғадир-будур эндоплазматик тўр; 7-Ядро; 8-Ядро мембранаси; 9-Ядроча; 10-Хроматин; 11-Вакуол; 12-Силлиқ эндоплазматик тўр; 13-Цитоплазма мембранаси; 14-Цитоплазма; 15-Пиноцитоз пуфакча. ҲУЖАЙРАНИНГ ТУЗИЛИШИ www.arxiv.uz

Ҳужайра - барча тирик организмларнинг ўзидан кўпайиш ва ўзини бошқариш хусусиятларига эга структура-функционал бирлиги; элементар тирик тизим. Ҳар бир ҳужайра икки асосий қисм: ядро ва цитоплазмадан ташкил топади. Цитоплазмада ҳужайранинг барча органоидлари жойлашган бўлади. Ядронинг тузилиши ва таркиби мураккаб бўлади. Цитоплазма билан ядро тирик ҳужайранинг энг муҳим қисмидир. Ҳужайранинг барча таркибий қисмлари анорганик ва органик моддалардан ташкил топган. Ҳужайра таркибида фосфор, олтингугурт, кальций, калий, натрий, хлор, темир, магний, кремний каби макроелементлар ва йод, мис, рух, кобольт, никел, олтин каби микроелементлар бўлади. Ҳужайра таркибининг 70% дан кўпроғини сув ташкил қилади. Ҳужайра таркибидаги органик моддалардан оқсиллар, ёғлар, углеводлар, нуклеин кислоталар киради. www.arxiv.uz

Ҳужайра ядросида ипсимон ҳосилалар бўлиб, улар хромасомалар деб аталади. Одам танаси ҳужайраларининг ядросида (жинсий ҳужайралардан ташқари) 46 тадан хромосома бўлади. Бу хромосомалар организмнинг ота-онадан наслга ўтадиган ирсий бошланғичларини ташувчи ҳисобланади. Ҳужайранинг кўпайиши одам организмининг энг муҳим ҳаётий жараёни бўлиб, бунинг натижасида ёш организмнинг ўсиши ва ривожланиши ҳамда эскирган ҳужайраларнинг янгиланиб туриши таъминланади. www.arxiv.uz

Ҳужайра мембранаси www.arxiv.uz

Митохондрия Эндоплазматик тўр www.arxiv.uz

Центриола www.arxiv.uz

Ядро ҳужайрининг муҳим таркибий қисми бўлиб, унинг фаолияти цитоплазма ва органеллалар билан узвий боғлиқ. Уларнинг шакли ва ўлчами ҳужайраларнинг катта- кичиклигига боғлиқ бўлади. Ядронинг қобиғи икки қаватдан иборат бўлиб, ҳар бирининг қалинлиги 10 нм га тенг бўлади. Қобиқ оралиғида 10-100 нм перинуклеар бўшлиқ ва деворида диаметри 80-90 нм га тенг тешикчалар бўлади. Ядро таркибида мураккаб оқсиллар, липоидлар ва ферментлар бўлади. Шунингдек ДНК ва РНК ҳужайра ҳаётида муҳим ҳаётий вазифаларни бажаради. ЯДРОНИНГ ТУЗИЛИШИ www.arxiv.uz

Организм эмбрионал ривожланишининг дастлабки босқичларида ирсий омиллар ҳамда муҳит таъсирида эмбрион ҳужайра-лари табақаланади ва ўзига хос мураккаб тузилишга эга бўлади. Кейин улар ривожланиб, ҳар хил тўқима элементлари шаклланади. Тўқима шаклланиши 4 даврга: оотипик, бластомер, муртак ва тўқима даврига бўлинади. Тўқима даври гистогенез ҳам дейилади. Бу даврда тўқима урчуғидан ўзига хос тузилган ва тегишли вазифа бажаришга мослашган тўқималар етишиб чиқади. ОНТОГЕНЕЗДА ТЎҚИМАЛАРНИНГ ШАКЛЛАНИШИ www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Ясси эпитилейКубсимон эпитилей www.arxiv.uz

Цилиндрсимон эпитилей Кўп қаватли эпитилей www.arxiv.uz

Бириктирувчи тўқималар Суяк тўқималари www.arxiv.uz

Мускул тўқималари Нейрон типлари нерв тўқимаси www.arxiv.uz

Анатомияни батафсил ўрганишда атамалар (терминлар) дан фойдаланилади. Улар асосан лотин ёки юнон сўзларидан ташкил топган бўлиб, бутун дунёда тарқалган. 1955 йили Парижда бўлиб ўтган VI халқаро конгрессда анатомияда қўлланиладиган атамалар қайта кўриб чиқилиб тасдиқланди ва ҳозирда бутун дунёда мазкур атамалардан фойдаланилади. Масалан, cerebellum – мияча, truncus encephali – мия стволи, nervuc opticus – кўрув нерви ва ҳоказо. АНАТОМИЯ ФАНИНИНГ АСОСИЙ ТУШУНЧА ВА АТАМАЛАРИ www.arxiv.uz

Тана аъзолари ва тизимларини ўрганишда юзалардан ҳам фойдаланилади. Масалан: медиал (medialis) – ўрта юзага яқин жойлашган ёки ўрта юзага қараган томон; Латерал (lateralis) – ўрта юзадан четга қараган; крониал (cronialis) – калла суягига ёки бошга яқин жойлашган; каудал (caudalis) – гавданинг дум қисмига яқин жойлашган; вентрал (ventralis) – қорин юзасига қараган; дорзал (dorsalis) – орқа томонган қараган; проксимал (procsimalis) – гавдага яқин жойлашган; дистал (distalis) – гавдадан узоқда жойлашган; олдинги – anterior, орқа – posterior, юқориги – superior, пастки – interior, ташқи – externus, ички – internus, ўнг – dextra, чап – sinistra, чуқур – protundus, юзаки – superficiabis. www.arxiv.uz

Похожие

Одам органлар тизими

Бош миянинг тузилиши

Ички секреция безларининг тузилиши ва аҳамияти

Мускулларнинг тузилиши, вазифалари ва аҳамияти

Анализаторларнинг тузилиши ва аҳамияти