Mantiq fanidan mustaqil - Алгебра - Презентации

Mantiq fanidan mustaqil

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3200.826171875 KB

Mantiq fanidan mustaqil ishi

Ko’rib chiqiladigan masalalar: 1. Imom Ismoil al-Buxoriy haqda 2. Ota-onaga e'tibor 3. Qarindoshlikni uzmaslik haqida 4. Payg’ambar do’stlari 5. Qo’shnichilikning ahamiyati haqida 6. Yetim tarbiyalaganning fazilati haqida 7. Yaxshilikka yaxshilik qilish haqida 8. La'natlovchi kishilar haqida 9. Yoshi ulug'larni hurmat qilish haqida 10. Hayo haqida 11. So'kishish haqida 12. Duo haqida 13. Aksirish haqida 14. Qo'l berib so'rashish haqida 15. Yo'l yoqasida o'tirish haqida 16. Ertalab turganda nima deyilishi haqida 17. Qimor haqida 18. Ortiqcha so'zlash haqida

IMOM ISMOIL AL-BUXORIY (810 - 871) Buxoriyning to‘liq ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil ibn Ibrohim ibn al-Mug‘ira ibn Bardazbah al-Juafiy al-Buxoriydir. U Buxoroda katta olim oilasida 810 yil 20 iyulda tug‘ilgan. U yoshligidanoq o‘zining o‘tkir zehni va kuchli iqtidorini namoyon qiladi. Muhammad Buxoriy go‘dakligidayoq otasi dunyodan o‘tadi va onasining qo‘lida qoladi. 16 yoshida onasi va akasi Ahmad bilan birga hajga borib, 4 yil Makkada yashagan. Yo‘l-yo‘lakay Balx, Basra, Kufa, Bag‘dod, Xums, Damashq, Misr, Makka va Madina singari ko‘plab shaharlardagi hadisshunos olimlardan saboq oladi. Bu paytda u mashhur muhaddislar Abdulloh ibn Muborak va boshqalarning hadis to‘plamlarini to‘lig‘icha yod olib ulgurgan edi. reja

Buxoriy 18 yoshga kirganda bir qator yirik ilmiy asarlar muallifi edi. Uning ustozlaridan Shayx Doxiliy shogirdining quvvai hofizasiga, bahslashish mahoratiga, dalillarni keltirishdagi izchil mantig‘iga ko‘p marta qoyil qolgan, tan bergan va uni olqishlagan edi. Buxoriy islom mamlakatlarini kezib, jami 600 ming hadis yozib olgan. Al-Buxoriy umrining so‘nggn kunlarini Samarqand yaqinidagi Xartang qishlog‘ida o‘tkazadi va hijriy 256 (milodiy 871) yilda vafot etadi. Asarlari: «Al-Jomi’ as-sahih» («Ishonarli to‘plam»), «Al-Adab al-mufrad» («Adab durdonalari»), «Kitob asmo’ is-sahobi», «Kitob af ’ol il-ibod», «Kitob ul-favoid», «At-tarix al-kabir», «Tarixi us-siqot vazzuafomin ruvotil-hadis», «Qazoyi as-sahabat vat-tobe’ini», «Tarixi kabir», «Tarixi Buxoro» va boshq. reja

Ota – onaga e’tibor Onani rozi qilish haqida Ota-ona haqini ado qilish haqida Ota-ona duosini olmay jannatga kirib bo’lmas Ota-onaga oqq bo’lishning uqubati haqida Ota- onaning duosi haqida reja

1. Abdulloh ibn Mas'ud (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan qiladigan amallarimizdan Alloh taologa eng sevimlisi qaysi, deb so’radim. Rasululloh (s.a.v.): "Farz namozlarni o’z vaqtida o’tish", - dedilar. Men: "Undan keyin qaysi?" - desam, Rasululloh: "Undan keyin Alloh taolo yo’lida jihod qilish", dedilar. Abdulloh ibn Mas'ud: "Rasulullohdan men shularnigina so’radim. Agar savolimni davom ettiraversam, Rasululloh (s.a.v.) hammasiga javob beraverardilar". 2. Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi: "Alloh taoloning rozi bo’lishi otaning rozi bo’lishiga va uning g’azabi ham otaning g’azabiga bog’liqdir", dedilar . Ota – onaga e’tibor ortga

Onani rozi qilish haqida Bahz ibn Hakim (r.a.) otasi va bobosidan rivoyat qildi, bobosi aytdi: "Rasulullohdan: "Ey, Rasulalloh, men yaxshiligimni kimga qilsam bo’ladi?" - deb so’radim. "Onangga", dedilar. Men shu savolimni uch marotaba qaytarsam ham, Rasululloh: "Onangga", deyaverdilar. To’rtinchi marotaba so’raganimda: "Otangga va yaqin bo’lgan qarindoshlaringga", dedilar. ortga

Ota-ona haqini ado qilish haqida Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Bolaning otasi birovning quli bo’lgan bo’lsa, uni xo’jasidan sotib olib ozod qilmaguncha, uning haqini ado qilgan bo’lmaydi", dedilar". Abu Muso Ash'ariy (r.a.)ning o’gli Abu Burda (r.a.)ning aytishlaricha, Abdulloh ibn Umar (r.a.) bir yamanlik odam o’z onasini opichlab, xonai Ka'bani tavof qildirib yurganini ko’rdilar. U odam quyidagi baytni ohang bilan o’qirdi: Onai zorim uchun bo’ynimni eggan tevaman. Tevaga mingan onam horsalar ham men charchamam. ortga

Ota-ona duosini olmay jannatga kirib bo’lmas Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Xor bo’lsin, xor bo’lsin, xor bo’lsin!" - deb o’n martaba takror qildilar. Shunda sahobiylar: "Yo Rasululloh, kimni aytayapsiz?" - deb so’rashdi. Rasululloh (s.a.v.): "Ota-onasining ikkalasi yoxud bittalari keksayib qolgan vaqtida (ularni rozi qilmay) o’zini do’zaxga tushishga mubtalo qilgan kishini", dedilar. ortga

Ota-onaga oqq bo’lishning uqubati haqida Abu Bakr (r.a.) Rasululloh (s.a.v.)dan rivoyat qildilar: "Rasululloh(s.a.v.): "Azobuqubat qiyomat kuniga asrab qo’yilgandan tashqari, shu dunyoning o’zida ham insonning o’ziga jabr yetkazadigan gunoh - kishilarga zulm qilish va qavmqarindoshlarga qilinadigan silai rahmni uzib qo’yishdir", dedilar. Imron ibn Husayn (r.a.) aytdilar: "Rasululloh sahobiylardan: "Zino qilish, mast qiladigan ichimliklarni ichish va o’g’rilik qilish haqida nima deysizlar?" - deb so’radilar. Ular: "Bularning hukmini Alloh taolo va uning Rasuli biladilar", deb javob berdilar. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Bular o’ta-ketgan qabohat ishlar bo’lib, oxiratda ham, bu dunyoning o’zida ham ularning uqubati, jazosi belgilangandir. Men sizlarga gunohlarning eng kattalarini aytib beraymi?" Ular: "Alloh rabbilolamiynga shirk keltirish va ota-onaga oqq bo’lish", dedilarda, suyanib o’tirgan holatlarini o’zgartirib tiz cho’kib oldilar va "hamda yolg’on so’zlash" , deb qo’shib qo’ydilar. ortga

Ota - onaning duosi haqida Abu Hurayra aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Uch toifa kishilarning duosi hech shubhasiz Alloh taolo qoshida maqbuldir: mazlum kishining duosi, musofirning duosi va ota-onaning duosi ", deganlar". Har qanday zulm haqsizlik, deb anglashilgani kabi musulmon tuzumiga qarshi borish ham zulm, deb tushuniladi . Rasululloh (s.a.v.)ning: "Al kazzabu lo ummati", ya'ni yolg’onchi mening ummatim emas, degan hadislari mashhurligini muqaddislarning aksariyati rivoyat qiladilar. ortga

Zolim qarindoshiga silai rahm qilgan kishining fazilati Silai rahm qilish haqida Rahm qilmaydigan kishining gunohi haqida Biz tarbiya qilgan kishi haqida O’z urug- aymog’ini bilish kerakligi haqida reja

Qarindoshlikni uzmaslik haqida Kulayb ibn Manfaa bobosi Kulayb Hanafiy (r.a.)dan rivoyat qildi: U kishi Rasulullohdan (s.a.v.): "Yo Rasululloh, men yaxshiligimni kimga qilishim kerak?" – deb so’radilar. Rasululloh (s.a.v.): "Onangga, otangga, opa-singillaringga, aka- ukalaringga va yaqin bo’lgan kishilaringga. Bu ish zaruriy burch va uzilmasligi kerak bo’lgan qarindoshlikdir", dedilar. Ya'ni kim silai rahmni uzgan va kim uzmaganligini ochiq bayon qilish uchun Alloh unga til beradi va bu til kimlarningdir foydasiga yo zarariga da'voni isbot qiladi. 1 Hz. Oyisha (r.a.) Rasululloh (s.a.v.)dan keltirgan rivoyatlarida ham shu mazmun bor: bir kiish keksa yoshli hamrohi bilan Rasululloh (s.a.v.)ning oldilariga keldi. Rasululloh: "Ey, falon! Yoningdagi kim?"- deb so’radilar. "Otam", deb javob berdi. "U holda undan oldinda yurma! Undan yuqorida o’tirma, uning ismi bilan chaqirma, uni so’kishlariga yo’l quyma!" deb nasihat qildilar. Abu Hurayra (r.a.) shoyadki Rasululloh (s.a.v.)ning shu gaplarini eshitgan bo’lsalar, suhbatdoshlariga yuqorida keltirilgan nasihatini qildilar. ortga

Silai rahm qilish haqida Abu Ayyub Ansoriy (r.a.)dan rivoyat qilindi. Rasululloh (s.a.v.)ning safarlaridan birida bir a'robiy u zotga kelib: "Meni jannatga yaqin va do’zaxdan uzoq qiladigan amallarni menga aytib bering!" - dedi. Rasululloh (s.a.v.): "Alloh taoloning Uzigagina ibodat qilasan, unga hech narsani ibodatda sherik qilmaysan, Alloh buyurgan namozlarni vaqtida ado qilasan, molingdan zakotni berasan va silai rahm qilasan", dedilar. ortga

Zolim qarindoshiga silai rahm qilgan kishining fazilati Barro ibn Ozib (r.a.) aytdilar: Bir a'robiy kelib: "Yo Rasulalloh! Meni jannatga kiritadigan amalni o’rgating", dedi. Rasululloh (s.a.v.); "Sen xutbani qisqa qilgan bo’lsang ham masalani keng qilding. Jonliqni ozod yil va kishini qulliqdan qutqazgan", dedilar. A'robiy: "Bu ikkalasi bir gap emasmi?" - dedi. Rasululloh (s.a.v.): "Yo’q, jonliqni ozod qilish - uni qullikdan qutqazishing, mulikdan qutqazish esa, uni qarzdorlikdan va jarima to’lashdan qutilishiga yordam berishingdir. O’zingga margub bo’lgan sogin sigir (yoki quy)ni sutidan ichib, foydalanish uchun muhtojlarga vaqannchaga berib turishing va qavmu qarindoshlarga yaxshshshk qilishingdir. Agar bularni qilish ko’lingdan kelmasa, kishilarni yaxshi ishlarga buyurib, yomon ishlardan qaytarasan. Buni ham qila olmasang, faqat shirin so’zni tilingdan qo’ymaysan", dedilar . ortga

O’z urug - aymog’ini bilish kerakligi haqida Jubayr ibn Mutim (r.a.) Hz. Umar ibn Xattob (r.a.)ning minbar ustida turib gapirgan quyidagi gaplarini eshitdilar: "Urug- aymoqlaringizni bilib olib, keyin ularga silai rahm qiling! Men Alloh taolo nomi bilan qasamyod qilib aytamanki, bir kishi o’z birodari bilan oralarida bir narsa (yomon so’z) o’tadi. Agar ular oralaridagi qarindoshlik aloqasi borligani bilganlarida edi, albatta bir-birlariga yomon so’z aytishdan va sha'niga tegishdan o’zlarini saqlagan bo’lardilar". ortga

Biz tarbiya qilgan kishi haqida Uqba ibn Omir (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan: "Kimda uchta qiz bo’lib, ularning tarbiyasidagi qiyinchilikka sabr etsa va topgan molidan ularning kiyimkechaklarini but qilsa, ular bu kishiga do’zaxdan parda bo’ladi", degan gaplarini eshitdim". Abdulloh ibn Abbos (r.a.) Rasululloh (s.a.v.)dan rivoyat qildilar. "Rasululloh (sa.v.): "Har bir musulmon kishining ikkita qizi bo’lib, ularni yaxshi axloq, yaxshi muomala bilan tarbiyat qilsa, qizlari albatta uning jannatga kirishiga sababchi bo’ladi", - dedilar". ortga

Rahm qilmaydigan kishining gunohi haqida Jubayr ibn Mut'im (r.a.) Rasulullo? (s.a.v.)ning: "Silai rahm qilmaydigan kishi jannatga kirmaydi", deganlarini rivoyat qildilar. Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilinishicha, Rasululloh (s.a.v.) shunday deb marhamat qilganlar: "Rahmon bo’lgan Allohdan insonlarga berilgan qarindoshlik rishtasi shunday der ekan: "Yo Rabb! Zulm ostida qoldim! Yo Rabb! Uzildim. Yo Rabb! Menga nisbatan (shunday-shunday yomon ishlar qilindi). Alloh taolo unga shunday javob berar ekan: "Seni uzganlarni tarqatib yuborasanmi va yaxshilik qilmaganlarga yaxshilik qilmasmisan?" ortga

Payg’ambar do’stlari B E C DAOna mehri shafqatlidir O’z kishisini duo qilish haqida Ota farzandlariga yaxshilik qilishi haqida Farzandlarga odob o’rgatish haqida "Rahmat yuz bo’lakdir" reja

Payg’ambar do’stlari Rifa'at ibn Rofi' (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: Rasululloh (s.a.v.) Umar ibn Xattob (r.a.)ga: "Mening oldimga qavmlaringni yigib kel", deb buyurdilar. Hz. Umar (r.a.) ularni to’plab Rasululloh(s.a.v.)ning eshiklari oldiga qo’yib, o’zlari Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga kirib: "Yo Rasululloh! qavmlarimni olib keldim", dedilar. Bu voqeadan xabardor bo’lgan ansorlar eshitib: "Qurayshlar haqida biror vahy (oyat) kelgan bo’lsa kerak", deb uni eshitish va ko’rish uchun ulardan bir qancha kishi ul janob huzurlariga keldi. Shunda Rasululloh (s.a.v.) uylaridan chiqib, ularning o’rtasida tik turdilar-da: "Oralaringizda begona kishilar bormi?" - deb so’radilar. Hz. Umarning qavmlari: "Ha, oramizda muohada qilishgan kishilarimiz, singlimizning o’gli va ham ozod qilgan qullarimiz bor", deyishdi. Rasululloh (s.a.v.): "Muohada qilishgan kishilar, singlimizning o’gli hamda ozod qilgan qullarimiz hammasi o’zimizniki va sizlar quloq solasizlar: Qaysilaringiz Alloh taolodan qo’rquvchiroq bo’lsa, shular mening yaqinlarimdir. ortga

O’z kishisini duo qilish haqida Anas ibn Molik (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi aytdilar: "Bir kuni onam va xolam Ummu Hirom (r.a.) bilan Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga bordik. Shunda Rasululloh (s.a.v.) keldilarda: "Sizlar bilan birgalikda bir namoz o’qib olsak", dedilar. Ammo bu vaqt namoz vaqti emas edi". Shu voqeani so’zlab turgan vaqtda Anas (r.a.)ga bir kishi: "Sen namoz o’qiyotganingda Rasululloh (s.a.v.)ning qaysi tomonlarida eding?" deb so’radi. Anas (r.a.): "Men Rasululloh (s.a.v.)ning o’ng tomonlarida bo’ldim.Rasululloh (s.a.v.) bilan namozni o’qib bo’lganimizdan keyin, "Bularning dunyo va oxiratini obod qilgin!" - deb bizning xonadonimiz haqiga duo qildilar. Shundan keyin onam: "Yo Rasululloh, bu kichik xodimchangiz Anas haqiga yana bir duo qilsangiz", deb so’radilar. Rasululloh (s.a.v.) men uchun hamma yaxshiliklarni Allohdan so’rab va oxirida: "Ey, Alloh! Anasning moli va farzandlarini ko’paytir va uni barakatlik qil!" - deb duo qildilar". ortga

Ona mehri shafqatlidir Anas ibn Molik (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: "Hz. Oyisha (r.a.)ga bir xotin (tilanchi) keldi. Hz. Oyisha (r.a.) unga uchta xurmo bergan edilar, u yonida olib kelgan ikki bolasiga undan bittadan berdida, bittasini o’zi uchun olib qoldi. Bolalar xurmolarini yeb bo’lib, yana onalariga qarashdi. Ona qo’lida ushlab turgan xurmosini ikkiga bo’ldida, yarimtadan bolalariga uzatdi. Rasululloh (s.a.v.) kelganlarida Hz. Oyisha (r.a.) bu voqeani u janobga hikoya qilib bergan edilar, "Sen nega bundan ajablanasan? Ikki bolasiga marhamat, mehr-shafqat qilgani uchun Alloh taolo ham unga marhamat qiladi", dedilar". ortga

Farzandlarga odob o’rgatish haqida Odob barcha yaxshi va ezgu xislatlarni o’z ichiga oladi. "Adab" - chaqirmoq ma'nosida bo’lib, kishilarni yaxshilikka da'vat qilgani, yomonlikdan qaytargani uchun shu xislat "odob", deb atalgan . Valid ibn Numayir (r.a.) aytishlaricha, o’tmish kishilar bolalarning solih-qobil bo’lishlari Alloh taoloning tavfiqi bilan bo’ladi, ammo ularga odob-axloq o’rgatish otalari vazifasidir, der ekanlar. ortga

"Rahmat yuz bo’lakdir" Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat kdgshndi: "Rasululloh (s.a.v.) aytdilar: "Alloh taolo marhamatni yuz bo’lak qilib yaratdi-da, undan to’qson to’qqiz bo’lagini o’zida qoldirib, bir bo’laginigina yer yuziga tushirdi. Mana shu bir bo’lak raxmat bilan hamma maxluqotlar bir-biriga rahm qilishadi, hatto ot ham o’z toychogiga tegib ketmasin deb ayab, oyoqlarini yuqoriga ko’tarib turadi", degan so’zlarini eshitdim". ortga

Ota farzandlariga yaxshilik qilishi haqida Abdulloh ibn Umar (r.a.): "Alloh taolo qur'oni karimda yaxshi bandalarni abror, deb maqtadi, chunki ular otalariga yaxshilik qilganlaridek, bolalariga ham yaxshilik qilgan edilar. Sening bo’yningda otangning haqi bo’lganidek, bolangning ham haqi bor", dedilar. ortga

Qo’shnichilikning ahamiyati haqida Qaysi qo’shni yaqinroq bo’lsa... Qo’shnichilikning hududi O’zi to’q bo’lib, qo’shnisi och o’tirmasin Qo’shni yahudiy bo’lsa ham... reja3C 02

Qo’shnichilikning ahamiyati haqida Hz. Oyisha (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Hz. Jabroil qo’shni haqiga rioya qilish to’grisida menga shu qadar ko’p vasiyat (toshpiriq) qildilarki, men uni hatto molimga ham merosxo’r qilib qo’ysalar kerak, deb o’yladim", - dedilar". Qushni haqi - quldan kelgancha unga yaxshilik ?ilish, masalan, hadyalar berish, kurganda ochiq yuzlik bilan muomala qilish, ahvolidan xabar olib turish, iloji boricha moddiy yordam berishdan, agar modsiy yordam qulidan kelmaganda, unga ozor beradigan ishlarni qilmaslikdan iborat. Rasululloh (s.a.v.) bergan ta'limotga ko’ra, qo’shnichilikda din va millat tanlanmaydi, barcha tengdir . ortga

Qaysi qo’shni yaqinroq bo’lsa... Hz. Oyisha (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan: "Yo Rasululloh! Mening ikkita qo’shnim bor , hadyani shulardan qaysi biriga berishim kerak?" – deb so’raganimda, "qaysi bittasining eshigi senga yaqinroq bo’lsa, o’shanga berasan", dedilar". Miqdom ibn Asvad (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) sahobiylaridan: "Zino nima?“ - deb so’radilar. Ular: "Zino qilish harom, uni Alloh taolo va uning Rasuli harom deb ataganlar, deyishdi. Rasu-lullo? (s.a.v.): "Kishi o’nta xotinni zino qilgani qo’shnisining xotinini zino qilgani gunohidan engilroqdir", dedilar. Yana Rasululloh (s.a.v.): "O’grilik to’grisida nima deysizlar?" - dedilar. Ular: "O’grilik - harom, uni Alloh taolo va uning Rasuli harom deb ataganlar", deganlarida, Rasululloh (s.a.v.): "Unta xonadondan o’grilik qilishi bitga qo’shni uyidan o’grilik qilishdan yengilroqdir", dedilar". ortga

Qo’shnichilikning hududi Hasan Basriy (r.al.)dan qo’shni haqida so’ralganda, u shunday javob berdi: "Hovlining old tomonidan qirq hovli, ort tomondan qirq, o’ng tomonidan qirq, so’l tomondan qirq hovlining hammasi qo’shni hisoblanadi". Abu Hurayra (r.a.): "Yaqindagi qo’shni qolib, uzoqdagiga yugurilmaydi. Qo’shnichilik uzoqdagisi bilan emas, yaqindagisi bilan boshlanadi. ortga

O’zi to’q bo’lib, qo’shnisi och o’tirmasin Abdulloh ibn Abbos (r.a.) Abdulloh ibn Zubayr (r.a.)ga: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan: "Kim o’zining qorni to’q bo’lib, qo’shnisi och holida o’tirgan bo’lsa, u kishi (chin) mo’min emasdir", degan so’zlarini eshitdim", dedilar. Abu Zarr G’iforiy (r.a.) aytdilar: "Rabibim va do’stim Rasululloh (s.a.v.) menga uch narsani buyurdilar: birinchi - Hatto agar burni va qo’l- oyoqlari kesilgan qul senga boshliq bo’lsa ham unga itoat qil;ikkinchi - sho’rbo qilsang, suvini ko’proq qilib, qo’shnilaring ahvoliga qarab, shundan minnat qilmay ularga ham ber; uchinchi - namozlarni o’z vaqtida ado qil! Agar imom namozni o’qib qo’ygan bo’lsa, sen shu namozni (uyda o’qiganing uchun) ado qilgan bo’lasan, o’qimagan bo’lsang, unga iqtido qilasanda, u sen uchun nafl namozi bo’ladi". ortga

Qo’shni yahudiy bo’lsa ham... Mujohid (r.a.) aytdilar: "Ibn Abdulloh ibn Amr (r.a.)ning yonida edim. Quli bir qo’yni so’yish uchun sudrab olib ketayotgan edi. "Ey, yigit! - dedi Ibn Amr. - qo’yni so’yganing zahoti ulush berishni yonimizdagi yahudiy qo’shnimizdan boshlash esingdan chiqmasin!" Yonimizda turgan bir odam: "Yahudiyga ehson qilasanmi? Alloh seni isloh qilsin!" - dedi. Abdulloh ibn Amr: "Rasululloh (s.a.v.) qo’shniga ehson qilishlikni tavsiya etganlarini eshitganman, shunchalar ko’p tavsiya qilganlarki, hatto qo’shni bizga merosxo’r bo’ladimikin, deb o’ylab qolganmiz". deb javob berdi . ortga

Yetim asragan xonadonning xayri1 Qaramog’idagi kishilarga yomon qarash haqida2 Yetimga otadek marhamatli bo’l3 Bolalari o’lgan kishining fazilati haqida4Yetim tarbiyalaganning fazilati haqida reja

Yetim tarbiyalaganning fazilati haqida Abu Hurayra (r.a.) Rasululloh (s.a.v.)dan rivoyat qildilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Beva xotinlar va miskinlar ro’zgoriga (yordam qilish uchun) harakat qiluvchi kishi Alloh taolo yo’lida jihod qiluvchilar va kunduzi ro’zador, kechasi ibodat bilan mashgul bo’ladigan kishilardek savobga egadir", dedilar". Murratu-l-Faxriy ibn Amr (r.a.) Rasululloh (s.a.v.)dan rivoyat qildilar: Rasululloh (s.a.v.): "Etim bolaning tarbiyasini o’z ustiga olgan kishi jannatda men bilan shunday yaqin bo’ladi", deb o’rta barmoqlari bilan ikkinchi barmoqlari (ibhomlari)ni ko’rsatdilar. ortga

Yetim asragan xonadonning xayri Abu Hurayra(r.a.)dan rivoyat qilinishicha, Rasululloh (s.a.v.) shunday deb marhamat qilganlar: "Bir yetimni boqib olgan musulmon xonadoni xayrliqdir. Musulmon xonadonining eng yomoni yetimni xor qilgan xonadondir. Yetim boqqan kishi men bilan mana shu ikki barmogimdek jannatda birga bo’ladi". ortga

Qaramog’idagi kishilarga yomon qarash haqida Abu Dardo (r.a.)dan rivoyat qilindi. U zot aytdilar: "Baytariy hayvonlarni qanday yaxshi bilsa, biz sizlarni undan ko’ra ham yaxshiroq bilamiz. Yaxshilaringizni ham, yomonlaringizni ham bilib oldik. Kimki odamlarning yaxshiligidan umidvor bo’lib, yomonligidan amin bo’lib yuradigan bo’lsa, u yaxshi kishi. Ammo yaxshiligidan umid uzib, yomonligidan qo’rqib yuradigan bo’lsa va ozod qilgan quliga yaxshilik va yordam qilmasa, u yomondir". Hasan Basriy aytdilar: "Bir kishi o’zining qul bolasiga tevani sug’orib kelishni buyurganda, bola uxlab qolib, xo’jasining buyruqini bajara olmagan ekan. Shunda u bolaning yuziga cho’q otgan, qul bola qochib borib quduqqa yiqilgan. U erta bilan Hz. Umar huzurlariga bordi. Hz. Umar bolaning yuzidagi cho’gning asarini ko’rib, uni ozod qilib yuborishni buyurdilar". ortga

Yetimga otadek marhamatli bo’l Abdurrahmon ibn Abza (r.a.) aytdilar: "Hz. Dovud (a.s.): "Etim bolaga o’z otasidek marhamatlik bo’l! Nima eksang o’shani o’rishingni yaxshi bil! Boylikdan keyin kambagal bo’lib qolish juda yomon. Bundan ham yomonroq narsa to’gri yo’lda bo’lib, keyin egri yo’lga o’tib qolishdir. Suhbatdoshingga bir narsa va'da qilsang, o’shani amalga oshir! Va'da qilgan narsangni amalga oshirmasang, orangizda adovat paydo bo’ladi. Eslagan vaqtingda senga yordami tegmaydigan va unutganingda seni eslamaydigan suhbatdoshdan panoh berishini Alloh taolodan so’rab yur!" - degan edilar". ortga

Bolalari o’lgan kishining fazilati haqida Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: Rasululloh (s.a.v.): "Qaysi bir musulmon kiishning uchta farzandi o’lgan bo’lsa, do’zax o’ti unga tegmaydi, faqat Alloh taolo Qur'onda: "Sizlardan har biringiz unga (jahannamga) tushuvchidirsiz. (Bu) Rabbingiz (irodasiga binoan) vojib bo’lgan hukmdir" (19:71), degan qasami uchungina u kishi ham bir tushib o’tadi", - dedilar. Bu oyat tafsirida Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh: "Do’zaxga yaxshi kishilar ham, yomonlar ham kiradi, lekin u mo’minlar uchun sovuq va salomatlik bo’ladi", deganlar". Ibn Abbos esa:"Do’zax ichiga kirmay, faqat yonidan o’tadilar", dedilar. Ba'zi sahobiylar: "Do’zaxdan murod pulsirotdir", deydilar. ortga

Yaxshilikka yaxshilik qilish haqida Yaxshi kishiga halol molYaxshilikka dalolat qilish haqida Birodarlarga yordam berish haqida Yaxshilik qilganni duo qilish haqida reja

Yaxshilikka yaxshilik qilish haqida Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.):"Kim moddiy jihatdan birovga yaxshilik qilsa, unga ham yaxshilik qaytarilsin. Yaxshilik qilishga qurbi kelmasa, u kishini g’oyibona maqtasin, chunki maqtash tashakkur o’rnida o’tadi. Ammo u kishining yaxshiligini yashirsa, undan tongan, yaxshilikni bilmagandek bo’ladi. Kim o’zida yo’q narsani menda falon narsa bor deb maqtansa, ikki qavat kiyim bilan o’ralgan hisoblanadi", dedilar". Ya'ni u ikki barobar yolgondir . ortga

Yaxshilik qilganni duo qilish haqida Anas ibn Molik (r.a.) aytdilar: "Muhojirlar: "Yo RasulAlloh! Ansorlar o’z mukofotlarining barini olib ketdilar", deyishdi. Rasululloh (s.a.v.) bu gapga: "Xayr! Ularni duo qilganingiz qadar va Madinada sizlarni quchoq ochganliklari uchun ularni maqtaganingiz uchun ham sizlarga mukofot bor", deb javob berdilar. Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Odamlarning qilgan yaxshiligi uchun tashakkur aytmaydigan kishi Alloh taologa ham tashakkur aytmaydi", dedilar". Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Alloh taolo nafasga chiq dedi, nafas men chiqishni istamasam ham majburan chiqaman, dedi", deganlar". ortga

Birodarlarga yordam berish haqida Abu Zarr (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasululloh (s.a.v.)dan: "Amallarning qaysi biri yaxshiroq" – deb so’rabdi. Rasululloh (s.a.v.): "Alloh taologa ishonmoq va uning yo’lida jihod qilmoq", dedilar. Yana: "Qanday qulni ozod qilish yaxshi?" - deyildi. Rasululloh (sa.v.): "Narxi qimmatroq va egasiga kerakliroq bo’lganini", dedilar. So’rovchi: "Agar shunga qodir bo’lmasa chi ?" - degan edi, Rasululloh (s.a.v.): "Unday bo’lsa, kambag’al va yetimlarga yordam berasan va ishini uddasidan chiqa olmaydigan hunarsiz kishilarning ishini qilib berasan", dedilar. U: "Bunga kuchim yetmasachi ?" dedi. Rasululloh (s.a.v.): "U vaqtda odamlarga ozor berishdan o’zingni saqlaysan, bu ham o’z joning uchun qilgan bir sadaqang bo’ladi", dedilar". ortga

Yaxshilikka dalolat qilish haqida Abu Mas'ud Ansoriy (r.a.) aytdilar. "Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga bir kishi kelib: "Men yo’lda toliqib qoldim, bir ulov bering", dedi. Rasululloh (s.a.v.): "Menda ulov yuq. Lekin falonchiga borsang, u ehtimol senga ulov berar", dedilar. U kishi Rasululloh (s.a.v.) tayin qilgan odamga borgan edi, u bir ulov berdi. Keyin u Rasululloh (s.a.v.)ga kelib, u odam ulov berganini aytganda, Rasululloh (s.a.v.): "Kim bir yaxshilikka dalolat qilsa, o’sha yaxshilik qilgan kishiga berilgan savob barobarida savobga ega buladi", dedilar". ortga

Yaxshi kishiga halol mol Amr ibn Oss (r.a.) aytdilar: Rasululloh (sa.v.) kiyim-boshlari va qurollarini olib, tayyorlanib kelsin, deb menga kishi yubordilar. Men buyurganlaridek tayyorlanib, huzurlariga bordim. Rasululloh (s.a.v.) tahorat qilayotgan ekanlar. Menga tikilib qaradilar-da, keyin: "Ey Amr! Seni askarlarga boshliq qilib yubormoqchiman. Alloh taolo qo'lingga g'animatlar tushirsin. Yana men senga foydalik mollardan ham bo'lishiga talabgorman", dedilar. "Yo Rasulalloh! Men molga qiziqib musulmon bo'lgan emasman. Men siz bilan birga bo'lishga rag'bat qilib musulmon bo'lgan edim", dedim. Rasululloh (s.a.v.): "Ey Amr! Solih, qobil kishida halol molning bo'lishi qanday yaxshi narsa!" - dedilar. ortga

La'natlovchi kishilar haqida Ko'ngli sof kishi la'nat o'qimas Yomon so'z tarqatuvchi kishi haqida Odamlardan ayb izlagan kishi haqida Bir-biringizni duoibad qilmangiz reja

La'natlovchi kishilar haqida Abu Dardo (r.a.) aytdilar: "Rasululloh: "Kishilarga la'nat etuvchilar qiyomat kuni shohid ham, shafoat qiluvchi ham bo'la olmaydilar", dedilar". Shohid "guvoh bo'luvchi" ma'nosida bo'lib, qiyomatda boshqa payg'ambarlar o'z vazifalarini ummatlariga yetkazganlari haqida guvoh bo'luvchi yoki ular fosiq bo'lgani uchun boshqa kishilar haqida guvohlik bersalar, guvohliklari shariatda qabul qilinmaydi yoxud qiyomat kuni shohid kishilar qatorida bo'la olmaydilar va shafi' esa, qiyomat kuni qavm- qarindoshlari va do'st-birodarlariga shafoat qila olmaydilar, ma'nosida. Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Allohga chin ko'ngil bilan qattiq ishonuvchi kishi boshqalarga la'nat yog'diruvchi bo'lmasligi kerak", dedilar". Huzayfa ibn Yamon (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi: "Qaysi bir jamoat bir- birlariga la'nat yog'dirsa, la'natlari o'z ustilariga yog'iladi", dedilar. ortga

Ko'ngli sof kishi la'nat o'qimas Hz. Oyisha (r.a.) aytdilar: "Otam Abu Bakr Siddiq (r.a.) qullaridan biriga la'nat o'qidilar. Buni Rasululloh (s.a.v.) eshitib: "EyAbu Bakr! Allohga qattiq ishonuvchilar bilanla'nat o'quvchilar haqidagi gaplarim qaerda qoldi? Yo'q, bunday bo'lmasligi kerak", deb ikki yo u uch marotaba takrorladilar. Otam o'sha kuniyoq qulni ozod qilib, Rasululloh (s.a.v.)ga: "Men ikkinchi martaba shunday qilmayman", deb uzr aytdilar". ortga

Yomon so'z tarqatuvchi kishi haqida Samura ibn Jundub (r.a.) aytdilar: "Rasulul-loh (s.a.v.): "Ey, ummatlarim! Birbiringizni senga Allohning la'nati, g'azabi va do'zaxi bo'lsin, deb duoibad qilmanglar!" - dedilar". Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Yo Rasulalloh! Mushriklar haqida duoibad qiling!" - deyishganda, Rasululloh (s.a.v.): "Men duoibad qiluvchi, la'nat etuvchi emas, balki marhamat qiluvchi bo'lib yuborilganman", dedilar. ortga

Odamlardan ayb izlagan kishi haqida Abu Tihyo Hakim Sa'ddan rivoyat qilindi, u kishi: "Men hz. Alvdan: "Sizlar buzuq ishlarni qil-gan kishini uyaltirish uchun uning aybini oshkora qiluvchi va sirni ochuvchi bo'lmang, chunki orqalaringizda sizni mashaqqatga soluvchi, xafa qiluvchi bolalar va uzoq vaqt davom ladigan turli fitna va mashaqqatlar bor", degan gaplarni eshitdim", dedilar". Abdulloh ibn Abbos (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi: "Sen bir birodaringaing ayblarini zikr qil-moqchi bo'lsang, avval o'z ayblaringni esla!" - dedilar. ortga

Bir-biringizni duoibad qilmangiz Samura ibn Jundub (r.a.) aytdilar: "Rasulul-loh (s.a.v.): "Ey, ummatlarim! Birbiringizni senga Allohning la'nati, g'azabi va do'zaxi bo'lsin, deb duoibad qilmanglar!" - dedilar". Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Yo Rasulalloh! Mushriklar haqida duoibad qiling!" - deyishganda, Rasululloh (s.a.v.): "Men duoibad qiluvchi, la'nat etuvchi emas, balki marhamat qiluvchi bo'lib yuborilganman", dedilar. ortga

Yoshi ulug'larni hurmat qilish haqida reja

Yoshi ulug'larni hurmat qilish haqida Abu Kinona Abu Muso Apgariy (r.a.)dan rivoyat qildilar: U kishi: "Soch-soqollariga oq tushgan musulmon kishini, Qur'oni karimga amal qilishdan yuz o'girmaydigan hofizul - Qur'onni va adolat bilan ish olib boradigan amaldorni hurmat qilmoq Alloh taoloni hurmat qilmoqning belgisidandir", dedilar. ortga

Gapni ham, ishni ham yoshi ulug' kishi boshlaydi Rofi' ibn Xudayj va Sahl ibn Abi Xasma (r.a.) aytdilar: "Abdulloh ibn Sahl bilan Muhayyasa ibn Mas'ud (r.a.)lar Xaybarga kelib u yerdagi xurmozor ichiga kirib ketishdi. Shu yerda Abdulloh ibn Sahl o'ldirildi. Shunda Abdurrahmon ibn Sahp bilan ibn Mas'udning ikki o'g'li - Husaya va Muhayyasalar Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga kelib Abdulloh ibn Sahlning o'ldirilganligi haqida xabar berishdi. Gapni ularning eng kichigi bo'lgan Abdurrahmon boshlagan edi, Rasululloh (s.a.v.): "Kattarog'ingiz gapirsin", dedilar. Ular bo'lgan voqeani bayon qilib bo'lgach, Rasululloh (s.a.v.): "Birodaringizni o'ldirgan kishi noma'lum bo'lgani uchun sizlardan ellik kishi Abdulloh ibn Sahlni yahudiylar o'ldirgan, deb qasam ichsin", dedilar. Ular: "Yo Rasu-lalloh! Biz uni yahudiylar o'ldirganini ko'rgan emasmiz", deyishdi. Rasululloh: "Unday bo'lsa, yahudiylardan ellik kishi uni biz o'ldirgan emasmiz, deb qasam ichadi", deganlarida, ular: "Biz yahudiylar qasamiga ishonmaymiz, chunki ular kofir, yolg'ondan qasam ichmoqtsan qo'rqmaydilar", deganlaridan keyin Rasululloh baytul-moldan uning xunini to'ladilar". Sahl Abi Xasma: "Men o'sha tevalardan biggasini uchratdim. U meni tepdi", dedilar. ortga

Kattalardan avval fikr aytmaslik haqida Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Bir kuni Rasululloh (s.a.v.): "Kishilarga zarar yetkazmaslikda musulmon kishiga o'xshagan bir daraxt bor. Alloh taolo amri bilana u daraxt hamma vaqt mevasini beraveradi va yerga to'kilmaydi, shu qaysi daraxt, bilasizmi?" - deb so'radilar. Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Bu xurmo daraxtidir", degan fikr mening xayolimga keldiyu, lekin Abu Bakr Siddiq (r.a.) va otam Umar (r.a.)lar javob qaytarmaganlari uchun men buni aytmoqni o'zimga ma'qul ko'rmadim. Keyin Rasululloh (s.a.v.) o'zlari: "Bu xurmo daraxtidir", dedilar. Shundan keyin men otam bilan chiqib ketayotganimda otamga: "Rasululloh (s.a.v.) aytayotgan bu daraxtlari xurmo ekanligi xayolimga kelgan edi", dedim. Shunda otam: "Nega aytmading, agar aytganingda, men uchun falon-falon narsalardan ham yaxshiroq bo'lar edi", dedilar. Men: "Siz ham, Abu Bakr Siddiq (r.a.) ham so'zlamaganlaringizdan keyin men gapiripshi o'zimga munosib ko'rmadim", dedim". ortga

Yoshi ulug'larni ishboshi qilish haqida Qays ibn Osim ibn Sinon (r.a.) o'lim oldida bolalariga vasiyat qildilar: "Alloh taolodan qo'rqinglar. Yoshi kattaroklaringizni o'zlaringizga boshliq qilinglar. Qaysi qavmga yoshi ulug' kishi boshliq bo'lsa, o'sha ota o'rniga o'tadi. Kichikroqlari boshliq bo'lsa, o'z tengdoshlari o'rtasida uyat va haqoratga qoladi. Molni topish va uni rasamadi bilan ishlata bilish harakatida bo'linglar, chunki mol saxiylar darajasini ko'taradi va baxillarga muxtoj qilmaydi. Kishilardan biror narsa so'rashdan o'zingizni sakdang, chunki so'rashlik kishining eng oxirgi noilojlik holatidir. Men vafot etganimda ovoz chiqarib yig'lamang, chunki Rasululloh (s.a.v.)ga ham ovoz chiqarib yig'lanmadi. o'lganimda Bakr ibn Voil qabilasi qabrimni bilmasin, chunki men johiliyat zamonida ular1 g'aflatdaliklaridan foydalanib mol-mulklarini talagan edim". ortga

Hayo haqida Imron ibn Xusayn (r.a.)aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Hayo faqat yaxshilik keltiradi", dedilar. Ba-shir ibn Ka'b: "Hikmatlarda viqor hayodavdir, saki-nat hayodandir", deb yozilgan", dedilar. Shunda Imron unga: "Men senga Rasululloh (s.a.v.)dan gapirsam, sen menga sahifangdan gapirasan-a", dedi. Ya'ni o'zingning maza-bemaza yozgan narsalaringdan gapirasan, deyilmoqchi, vallohu a'lam . Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Hayo va imon teng va bir butundir, biri ko'tarilsa, ikkinchisi (o'z-o'zidan) ko'tariladi". reja

So'kishi sh haqida So'kish adigan ikki kishi shayton dirIsrof qiluvchi lar haqida Isrof Musulm onni kofir demoq haqida reja2F 0711 11 2F 0A 08 1E 0711 13 03070F 12 09 11 03070F 38 05 1E 13 11

So'kishish haqida Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Bir-biri bilan so'kishuvchi kishilarning aybi so'kishni avval boshlagani ustiga tushadi, basharti ikkinchisi so'kishni haddan oshirib yubormasa", dedilar". Nabiy muhtaram (s.a.v.) sahobiylaridan "Tuhmat yoki chaqimchilik nima, bilasizlarmi?" - deb so'radilar. Sahobiylar: "Buni Alloh taolo va uning Rasu-li yaxshiroq biladi", - deyishdi. Rasululloh (s.a.v.): "Bu - odamlarning orasini buzish uchun gapini birbirlariga naql qilib yurishdir", dedilar. ortga

So'kishadigan ikki kishi shaytondir Ayyoz ibn Hammor (r.a.): "Men Rasululloh (s.a.v.) dan: "Yo Rasulalloh, bir kishi meni so'ksa, nima qilay?" deb so'radim. Rasululloh (s.a.v.): "Bir-birini so'kuvchi ikki kishining ikkalasi ham shaytondir. Ular yomon gapni gapiradi va yolg'on so'zlaydi", dedilar". Yana Ayyoz ibn Hammor (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.) bilan urushgan va u zotga qarshi harakat qiluvchi odam edim (boshqa rivoyatda: haramiy edim). Musulmon bo'lishimdan ijari u zotga bitga urg'ochi teva hadya qilganimda qabul qilmadilar va: "Men mushriklarning tuhfa, hadyalarini makruh ko'raman", dedilar". ortga

Musulmonni kofir demoq haqida Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qshshndi: "Rasululloh (s.a.v.): "Qaysi bir kishi musulmon birodariga qarata kofir desa, shu so'z tufayli ikkisidan biri kufrga ketadi", dedilar". Ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilinishiga ko'ra, Rasululloh (s.a.v.) shunday deganlar: "Agar bir mo'min birovni kofir desa, ikkisidan biri albatga kofir bo'ladi. Agar kofir dedigi kishi haqiqatdan ham kofir bo'lsa, to'g'ri aytgan bo'lib chiqadi. Agar aytgani to'g'ri bo'lmasa, aytgan odamning o'zi kufrga ketgan bo'ladi". ortga

Isrof Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Sizlarning uchta ishin-gaz uchun Alloh taolo rozi va uchta ishingiz uchun g'azablik bo'ladi: birinchisi, ibodatai Allohning o'zigagina qilib, boshqa narsalarni unga sherik qilmasli-gangazga; ikkinchisi, Alloh taoloning dini va Kur'oniga e'tiqod qilmog'ingizga; uchinchisi, Alloh taolo sizga boshliq qilib qo'ygan kishiga xayrixoh bo'lmog'ingizga rozi bo'lsa, bo'lar-bo'lmas gapni naql qilishib yurmog'ingizga, ko'p surishtiravershplik yoki so'rashlik (gadoylik qilish) va molni noo'rin yerlarga sarf qilib zoe qilmog'ingizga g'azablanadi", dedilar". ortga

Isrof qiluvchilar haqida Ubayd (r.a.) aytdilar: "Men Abdulloh ibn Mas'ud (r.a.)dan "isrofgar" degan so'zning ma'nosini so'raganimda, Abdulloh: "U molni nohaq yerlarga sarflaydigan kishilardir", dedilar". "Isrofgarchilik pirting-chirting joylarga ham molni (mablag'ni) sarflashdir", dedilar Abdulloh ibn Abbos (r.a.). ortga

Tongdagi duo Ixlos bilan qilingan duo Duo qilishning sababi Rasululloh o'qib yurgan duolar haqida reja

Tongdagi duo Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) har tong: "Allohga hamd bo'lsinki, tong ottirdik, koinot ham Alloh uchun tong ottirdi. Barcha maqtovu hamdlar Allohga xosdir. Uning sherigi yo'qtsir. Allohdan boshqa iloh yo'q, qaytishimiz yana Uning huzurigadir", der edilar. Shuningdek, har kuni kechqurun: "Barcha hamdu sano Allohgaki, kechqurunga yetishdik. Mulk ham Alloh uchun kechqurunga yetishdi. Allohdan boshqa iloh yo'q, U yagonadir, Uning hech bir sherigi yo'q va yana Uzining huzuriga qaytajakmiz", der edilar". ortga

Ixlos bilan qilingan duo Rabi' juma kunlari Alqamaning oldiga kelar edi. Agar men u yerda bo'lmasam, menga odam jo'na-tar edilar. Bir marta u men yo'qligimda kelibdi. Alqama meni uchratib qolib dedi: Rabi' keltirgan (aytgan) narsani ko'rmaysanmi? Kishilarning ko'p duo qilishlariniyu ijobati kam bo'layotganini ko'rmayapsanmi? Chunonchi, Alloh taolo faqatgina ixlos bilan qilingan duolarni ijobat qiladi. Men: "Bu gapni Abdulloh ibn Mas'ud aytmaganmidi?" dedim. U: "Abdulloh nima degandi?" - deb so'radi. Abdulloh: "Alloh taolo sum'achi va riyokorning duosini eshitmaydi", faqat qalbidan sabot bilan duo qilganning duosini qabul qiladi", degan. Eshituvchi: "Alqama (ham buni) zikr qildimi?" - deb so'radi. U: "Ha", deb javob berdi.Sum'achi deb birovlar eshitsin uchun amal qiladigan odamni aytiladi . ortga

Duo qilishning sababi Ibn Umar (r.a.) dedilar: "Men har ishimda, har narsada duo qilaman, hattoki minadigan jonivorimning qadamini tezlatishni ham Allohdan so'raymanki, bu bilan men o'zimga sirli bo'lgan narsalarni ko'raman. Amr ibn Maymun Avdiy (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Hz. Umar (r.a.): "Ey, Allohim, mening ruhimni xushaxloq, xudojuy insonlar bilan birga olgin, yomon-lik, buzuqlikka tashlab qo'ymagin va yaxshi, ezgu amallarni ado etgan odamlar bilan birga qilgin", deya duo qilardilar". ortga

Rasululloh o'qib yurgan duolar haqida Abu Muso Ash'ariy (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasululloh (s.a.v.) ushbu duoni o'qib yurar edilar: "Parvardigoro, gunohimni, bilimsizligimni, butun ishlarimdagi isrofimni va mendan o'zing yaxshiroq biladigan barcha yomonliklarimni kechirgin. Ey, Allohim, bilibbilmay qilgan barcha gunohlarimni, hazillarimni kechirgin. E'tirof qilaman, bularning barchasi menda mavjud. Allohim, mening avvalgi va keyingi gunohlarimni – yashirin qilganimni ham, oshkora qilganimni ham kechirgin. Sen Muqaddam va Muaxxar Zodan. Shubhasiz har ishga qodirsan". ortga

Aksirish haqida Aksirganda nima deyiladi Aksirganni eshitgan odam nima deydi Aksa uruvchining holati haqida reja

Aksirish haqida Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilindi: "Rasululloh (s.a.v.) dedilar: "Aksirishni Alloh yaxshi ko'radi, esnashni esa, yomon ko'radi, chunki esnoq shaytondandir. Shuning uchun imkoni boricha esnoqni qaytarish kerak. Agar kjii (esnab) "haah" desa, shayton undan kuladi". ortga

Aksirganda nima deyiladi Abdulloh ibn Abbos (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Sizlardan bir kishi aksirib "Alhamdulillah" desa, farishtalar: "Rabbil 'alamiyn", deydi. Agar u "Rab-bil 'alamiyn", desa, farishtalar: "Alloh senga rah-mat qilsin", deydilar. Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qildilar: "Rasululloh (s.a.v.) dedilar: "Kimki aksirsa, "Alhamdulillah" desin. Shunday desa, unga birodari yoki do'sti "yarhamu-kalloh" desin. Unga do'sti "yarhamukalloh" desa, u "yahdi-kumullohu va yuslihi balakum", deb javob qaytarsin". "Yarhamukalloh" - Alloh senga marhamat qilsin. "Yahdikumul-lohu va yuslihi balakum" - Alloh seni hidoyatga yo'llasin va barcha ishlaringni isloh qilsin. ortga

Aksirganni eshitgan odam nima deydi Abu Jumra (r.al.) aytdilar: "Men Ibn Abbos (r.a.)ning aksirganga: "'afanallohu va iyyakum mina-n-nari, yarhamkumulloh" deganlarini eshitganman". Ya'ni "Alloh bizni va sizni do'zax olovidan asrasin, Alloh sizni o'z rahmatiga olsin". Abu Hurayra aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) huzurlarida o'tirgandik. Bir kishi aksa urib "Alhamdulillah" degandi, Rasululloh (s.a.v.) unga: "Yarhamukalloh", dedilar. Boshqa bir odam aksa urdi, unga indamadilar. U: "Ey, Rasulalloh! Boyagi kishiga aytganingizni nega menga aytmadingiz?" - dedi. Ul zot: "U odam aksirib, Allohga hamd aytdi, sen esa aytmading", dedilar". ortga

Aksa uruvchining holati haqida Nofi' (r.a.) aytdilar: "Abdulloh ibn Umar (r.a.) aksa urganlarida "yarhamukalloh“ deyilsa, "yarhamu-na va iyyakum, yag'firu lana va lakum", der edilar". Ya'ni Alloh bizni ham, sizni ham rahmat qilsin, bizni ham, yeizni ham kechirsin (t.). Iyos ibn Salama (r.al.) otalaridan rivoyat qiladilar: Bir kishi Payg'ambar (s.a.v.) huzur-larqda aksa urdi, Ul zot "yarhamukalloh", dedilar. So'ng yana aksa urgandi, Paygambar (s.a.v.) "Bu shamollab qolibdi", dedilar. ortga

Qo'l berib so'ras hish haqida Salomnin g boshlanis hi haqida Salomga qanday javob berish kerakligi haqida Salomga alik olmagan kishi haqida Turganda salom berish kishining haqidir "As- Salom" Allohning ismlarida n biri ekanligi haqida reja 1D 1B 0705 11 11 11 24 26 0E 11 06 30 26 2A 0E 11 02 21 2A 0E 3B 0C02 26 2A 0E 3F 11 13 05 03 2C 0E

Qo'l berib so'rashish haqida Anas ibn Molik (r.a.) aytdilar: "Yamanliklar kelishganida Rasululloh (s.a.v.): "Yamanliklar yaqin-lashdilar, ular sizdan ko'ra nozik qalbroqtsirlar. Qo'l berib so'rashishni ham birinchi ular tadbiq qildilar", dedilar". Baro bin Ozib (r.a.) aytdilar: "Birodaring bilan qo'l berib so'rashishing salomlashishning mu-kammalligidandir". ortga

Salomning boshlanishi haqida Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasu-lulloh (s.a.v.) dedilar: "Alloh taolo Odam (a.s.)ni yaratdi, uning bo'yi 60 ziro'1 edi. Alloh unga: "Bor, anavi bir guruh maloikalarga salom ber va ularning javoblarini eshitib ol, bu sening va zurriyotlaringning salomi bo'ladi", dedi. U (Odam (a.s.) farishtalarga): "Assalomu alaykum", dedi. Farishtalar: "Assalomu alayka va rahmatulloh", deb javob berdilar. ortga

"As-Salom" Allohning ismlaridan biri ekanligi haqida Anas ibn Molik (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "As-Salom Alloh azza va jallaning ismlari-dan biridir. Alloh uni yer yuziga qo'ydi, bas, salomni o'rtangizda yoyingiz", dedilar". Ibn Mas'ud (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.-v.)ning orqalarida namoz o'qiyotgandik, kimdir "Allohga salom bo'lsin", dedi. Namozdan so'ig Rasuli ak-ram (s.a.v.): "Allohga salom bo'lsin", deb kimaytdi? Alloh Salomdir. Lekin sizlar "Attahiyyatu lillahi va-s-salovotu va-t-toyyibatu va- s-salamu 'alayka ayyuha-n-nabiy va rahmatullohi va barakatuh, Assalamu alayna va alo ibodillahi-s-solihin. Ashhadu an la ilaha illallohu va ashhadu anna Muhammadan 'ab-duhu va rasuluh", deb ayting", dedilar". Ibn Mas'ud (r.a.): "Buni ular xuddi siz Qur'ondan bir sura o'rgan-ganingizdek o'rganar edilar", dedilar. ortga

Turganda salom berish kishining haqidir Muoviya ibn Kurra aytdilar: "Otam menga: "Ey, o'g'lim, biror bir yig'inda bo'lganingda uning yaxshiligidan umid qilsang va hojatint tezda ravo bo'lishini istasang, "Assalomu alaykum" degin. (Bu bylan) sen o'sha yig'indagilar dardiga sherik bo'lasan. Qaysi bir qavm to'planib, Allohni eslamay tarqasa-lar, xuddiki o'limtik eshak atrofidan tarqalgan bo'la-dilar", degan edilar". Abu Hurayra (r.a.) aytadilar: "Kim birodarini uchratib qolsa, unga salom bersin, ular o'rtasini (ketayotganlarida) daraxt yoki bir to'siq ajrada, uchrashganlaridan keyin ham salom bersin". ortga

Salomga alik olmagan kishi haqida Abdulloh ibn Somit (r.al.) Abu Zarr (r.a.)ga: "Abdurrahmon ibn Ummu Hakamning yonidan o'tayotib, unga salom bergandim, hech narsa deb javob qaytarma-di", dedi. (Abu Zarr (r.a.): "Ey, birodarimning o'g'li, nima bo'pti shunga? Buning hech zarari yo'q, senga o'sha odamning o'ng yelkasidagi undan xayrliroq bo'lgan farishta javob qaytargan", dedi. Zayd ibn Vahb Abdulloh (r.a.)dan rivoyat qilib naql qildi: "Muhaqqaq, salom Allohning ismlaridan biridir. Allohuni Yer yuziga qo'ydi. Salomni orangazda yoyinglar. Agar bir odam bir jamoatga uchrab, unga salom bersa, jamoat salomga alik olsa, o'sha jamoat darajada yuksaladi. Zero, salom bergan odam o'sha jamoatga salomni eslatab o'tadi. Agar jamoatga salom bergan odamning salomiga alik olinmasa, hech bokisi yo'q, ulardan ko'ra pokroq malaklar unga alik oladilar". ortga

Salomga qanday javob berish kerakligi haqida Abdulloh ibn Amr (r.a.) aytdilar: Makka bilan Madina o'rtasidagi bir daraxt soyasida Rasululloh (s.a.v.) huzrularida o'tirgandik, eng shaddod va qo'pol bir a'robiy kelib: "Assalomu alaykum", dedi Ular: "Vaalaykum", deb javob berdilar. Abu Abdulloh aytdilar: "Bir kishi (Rasulullohga): "Assalamu alayka, yo Rasulalloh", dedi. Ul zot: "Vaalaykassalom va rahmatulloh", dedilar". Abu Zarr (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.) namozlaridan forig' bo'lganlarida oldilariga bordim. Ul zotga birinchi bor islomiy salomlashishga muvofiq salom berdim. Ul zot: "Vaalayka va rahmatulloh, sen kimlardansan (ya'ni, qaysi qabila, urug'dansan)?" - dedilar. "G'ifordan", deb javob berdim". ortga

Yo'l yoqasida o'tirish haqida Odamlarning yaxshisi do'stining yonida o'tiradi Birov chaqirganda qanday tarzda qarash haqida Shayton to'shakka kaltak va tosh tashlashi haqida reja

Yo'l yoqasida o'tirish haqida Anas ibn Molik (r.a.) aytdilar: "Biz yosh bolalik paytimizda Rasululloh (s.a.v.) oldimizga kelib salom berdilar va meni bir ish bilan jo'nat-dilar. (O'zlari) mening qaytishimni kutib yo'l bo'iida o'tirdilar. (Yo'lda) meni Ummu Sulaym (r.a.) to'xtatib: "Nega kech qolding?" - deb so'radi. Men: "Rasululloh meni bir ish bilan jo'natdilar", dedim. "Nima ekan (u ish)?" - dedi u. "Bu sir", dedim. Ummu Sulaym (r.a.): "Rasululloh (s.a.v.)ning sirlarini sauga", dedi". ortga

Odamlarning yaxshisi do'stining yonida o'tiradi Abdulloh ibn Abbos (r.a.) dedilar: "Menim-cha, odamlarning eng yaxshisi yonimda o'tirganidir". "Nazarimda, odamlarning eng yaxshisi yonim-da o'tirish uchun odamlar orasidan asta-sekin odim-lab kelganidir", dedilar yana Abdullohibn Abbos (r.a). ortga

Birov chaqirganda qanday tarzda qarash haqida Abu Hurayra (r.a.) Raeululloh (s.a.v.)ni shunday tavsif qildilar: "Ul zot o'rta bo'ydan novcharoq, badanlari (qizg'ish) oq, soch-soqollari qora, (oldi) tishlari chiroyli va zich, kipriklari uzun, yelkalari keng va orasi uzoq, yuzlarida butun chiziqlari ko'ri-nar, oyoqlarini to'la bosar edilar (ya'ni yassi oyoq emasdilar). Agar yuzlansalar, butun vujudlari bilan yuzlanar, ortlariga qarasalar, butun gavdalari bilan burilardilar. Men u kishiday insonni oldin ham, keyin ham ko'rmadim". ortga

Shayton to'shakka kaltak va tosh tashlashi haqida Abu Umoma (r.a.) aytdilar: "Sizlardan bi-ringiz ayolini o'ringa yotqizib, ko'nglini olayotganda shayton u odamni ayolidan g'azablantirish uchun uning to'shagiga kelib, kaltak, tosh va yo (shunga o'xshash) narsalarni tashlaydi. Agar shunday (narsa) topsa, ayoliga jahl qilmasin, zero u shaytonning amallaridandir ". ortga

O 'ri n g a ki ra y ot g a n d a ni m a d e yi li s hi h a qi d a U y q u g a y ot a di g a n p a yt d a gi d u o ni n g fa zi la tiK e c h as i u y g' o ni b k et g a n ki s hi ni m a d e yi s hi h a qi d aErtalab turganda nima deyilishi haqida reja

Ertalab turganda nima deyilishi haqida Anas ibn Molik (r.a.) aytdilar: Rasululloh (s.a.v.) dedilar: "Kimki ertalab turgan paytda: "Ey, Allohim, Sening shohidligingda, Arshingni ko'tarib turadigan (farishtalar), maloikalar va barcha mahluqotning shohidligida tong ottirdik. Albatta, Sen Allohdirsan, sendan boshqa hech qanday iloh yo'q. Sen yolg'izdirsan, Sening hech qanday sheriging yo'q. Muhammad (s.a.v.) bandang va elchingdir" - deb ayt-sa, Alloh taolo uning o'sha kuni 1/4 qismini do'zaxdan ozod qiladi. Kimki 2 marta aytsa, Alloh uning yarmini do'zahdan ozod qiladi. Kimki 4 marta aytsa, Alloh o'sha kuni uni do'zax olovidan ozod qiladi. ortga

O'ringa kirayotganda nima deyilishi haqida Huzayfa (r.a.) aytdilar: Rasululloh (s.a.v.) uxlamoqchi bo'lsalar: "Allohim, Sening isming bilan o'lib-tirilurman", der edilar. Uyg'onganlarida: "Bizga o'ddirganidan so'ng takror hayot bergan Alloh taologa hamd bo'lsin, qaytishimiz faqat Ungadir", der edilar". Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: Rasululloh (s.a.v.) o'rinlariga kirganlarida: "Bizni yedirib-ichirgan, kifoyat etgan va panoh bo'lgan Alloh taologa hamd bo'lsin. Kifoya qiluvchisi va panohi bo'lmaganlar qan-chadan qanchadir", der edilar. Jobir (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Alif. Lom. Mim. Tanzil..."ni ("Sajda“ surasi) va "Taborakallaziy bi-yadihi-l-mulk.."ni ("Mulk" su-rasi) o'qimay uxlamas edilar. Abu Zubayr (r.a.) ayt-di: "Bu ikki sura Qur'onning boshqa suralaridan yetmish hasanot fazilatlidir. Ularni kim o'qisa, unga 70 hasaiot yoziladi, darajalari 70 barobar ko'tari-ladi va 70 ta gunohi o'chiriladi". ortga

Uyquga yotadigan paytdagi duoning fazilati Jobir (r.a.) aytdilar: "Bir kishi uyiga ki-rib, to'shagiga yotganida uning oldiga farishta va shay-ton shoshiladi. Farishta: "Yaxshilik bilan xotima top-sin", desa, shayton: "Yomonlik bilan xotima topsin", deydi. (Shunda u kishi) agar Allohga hamd aytib, Uning zikrini qilgan bo'lsa, (Alloh shayton)ni quvib yubo- radi va (banda) yotib turgunicha panoh bo'ladi. U uyg'on-ganida ham farishta va shayton unga shoshilishadi va yana o'shanday deyishadi. (Banda shudda Allohning zik-rini qilib: "O'lganimdan so'ng jonimni takror qay-targan va uyqumda o'ldirmagan Allohga hamd bo'lsin! Osmonlaru yerni zavol topishdan saqlab turadigan, agar ular zavolga yuz tutsalar, U Zotdan so'ng (Undan o'zga) hech kim saqlay olmaydigan Zotga - Allohga shukrlar bo'lsin! Darhaqiqat, U halim va mag'firatli Zotdir. Osmonni yerga iznsiz qulab tushishidan tutib turuvchi Allohga hamdlar bo'lsin! Darhaqiqat, Alloh odamlarga nisbatan mehriban va rahmlidir", desa va o'lsa, shahid bo'lib o'tadi. Agar (o'lmay) tursa va namoz o'qisa, fazi-latlar ichra o'qigan bo'ladi". ortga

Kechasi uyg'onib ketgan kishi nima deyishi haqida Rabi'a ibn Ka'b (r.a.) aytdilar: "Men Rasuli akram (s.a.v.)ning eshiklari tagida yotib qolgan edim. Ul zotga kechasi biror bir shovqin eshitilib qolsa: "Sa-mi'allohu liman hamidah", tunda biror shovqin eshi-talsa: "Alhamdulillahi robbil 'alamiyn", der edilar". ortga

Qimor haqida Nard o'ynovc hilarnin g ahvoli haqida Gumon qilish haqida reja

Qimor haqida Ibn Abbos (r.a.) aytdilar: "Johiliyat davri-da odamlar: "Tuya qimorbozlari qaerda?" - derdilar. Shunda o'n kishi bir joyga yig'ilib, yangi sutdan chiq-qan o'nta bo'taloqqa bir tuya sotib oladilar. So'ng qimor o'qlarini aralashtirib bir xaltaga soladilar, ulardan biriga bo'sh o'q chiqquniga qadar xaltadan o'qni sug'urishda davom etaveradilar. Qolganlari esa quruq qoladilar. Bo'taloqlar tugagunicha ismi yozig'liq o'q chiqqan kishi hissasini olib ketaveradi. Mana shu qimordir". ortga

Nard o'ynovchilarning ahvoli haqida Nofi' (r.a.) aytdilar: "Abdulloh ibn Umar (r.a.) agar xonadonlarida biror kishi nard o'ynayot-ganini ko'rib qolsalar, uni urib, nardni sindirib tashlar edilar". Oyisha onamizdan rivoyat qilindi: Uylarida yashovchi axli baytda nard borligini xabari yetib kel-di. Hz. Oyisha darhol ularga odam jo'natib: "Agar nardni tezda chiqarib tashlamasangiz, o'zingizni uydan chiqarib yuboraman!" - dedilar. Abdulloh ibn Zubayr o'z xutbalarini shuvday dedilar: "Ey, Makka ahli, menga yetib kelgan xabarga ko'ra. Quraysh kishilari nard degan o'yin o'ynayotgan zmish-lar. Bu juda muammodir. Alloh taolo: "Albatga, may va qimor..." degan. Men Alloh nomi bilan qasam ichib ayta-manki, kimki bu o'yinni o'ynasa, oqibati sochi va terisigadir. (ya'ni, oqibati juda yomon bo'ladi) hamda uning butun molshsh u haqda xabar keltirganga olib beraman!" ortga

Gumon qilish haqida Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat ^shindi: "Rasu-lulloh(s.a.v.): "Gumondan saqlanish, zero gumon so'zlarning yolg'onidir. Josuslik qilmang, bir-biringiz bi-lan raqobatlashmang, o'zaro adovat qilmang, bir- bi-ringizga hasad qilmang va g'azab qilmang, Allohning solih bandalari bo'ling!" - dedilar". Anas bin Molik (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) ayollaridan biri bilan birga edilar, yonla-ridan bir kishi o'tdi. Rasuli akram (s.a.v.) uni chaqi-rib: "Ey, Falonchi, bu xotinim falonchi", dedilar. U odam: "Men hammadan shubha qilsam ham sizdan shubha qilmayman", dedi. Ul zot: "Shayton Odam bolasining qon tomirida kezadi", dedilar". ortga

Ortiqcha so'zlash haqidaIkkiyuzlamachilik haqida Yomon odamlardan qo'rqish haqida reja

Ortiqcha so'zlash haqida Abu Hurayra dedilar: "Ortiqcha gapda yaxshilik yo'q". Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Ummatimning yomonlari bekorchi, nojo'ya gaplarni tinmay javraganidir, ummatimning yaxshila-ri esa eng go'zal xulklilaridir", dedilar". ortga

Ikkiyuzlamachilik haqida Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Odamlarning yomonlaridan biri ikkiyuzala-machidir, bularga bir yuzi bilan borsa, ularga boshqa yuzi bilan keladi", dedilar". Ammor ibn Yosir (r.a.) aytdilar: "Men Rasu-lulloh (s.a.v.)ning shunday deganlarini eshitdim:"Kim dunyoda ikkiyuzlamachi bo'lsa, qiyomat kuni uning tili olovdan bo'ladi". Bir gavdali odam o'tib qolgan edi, ul zot: "Bu o'shalardandir", dedilar". ortga

Yomon odamlardan qo'rqish haqida Oyisha (r.a.) aytdilar: "Bir kishi Rasulul-loh (s.a.v.)ning oldilariga kirish uchun izn so'radi. Ul zot: "Ayting, kirsin, u qabilasining yomon biro-dari", dedilar. Haligi kirgach, u bilan muloyim gap-lashdilar. U odam ketgach: "Ey, Allohning rasuli, bu odam haqida boyagiday gapirib, u bilan muloyim gap-lashdingiz?" - dedim. Ul zot: "Ey, Oyisha, oda^mlar-ning eng yomoni odamlar yomonligidan qo'rqib, uni tark etgan kishidir", - dedilar. ortga

Похожие

Matematikadan boshlang’ich tushunchalar

Abu Nasr Farobiy

Al-Beruniy va Abu Nasr Farobiyning algebra faniga oid ishlari

Sharq matematik olimlarining asarlarida arifmetikaning rivojlanishi

Matnli masalalarni yechish usullari