Асимметрия ва Эксцесс тушунчаларининг зарурлиги - Алгебра - Презентации

Асимметрия ва Эксцесс тушунчаларининг зарурлиги

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

217 KB

Асимметрия ва Эксцесс тушунчаларининг зарурлиги .

Асимметрия • Асимметрия – грекча « asymmetria » – ўзаро ўлчамсиз сўзидан олинган бўлиб, ўзаро ўлчамлик бузилиши ёки йўқ бўлиши деган луғавий мазмунга эга. Асимметрик тақсимот у ёки бу ёққа оғишмай, қийшайган шаклда тўплам бирликларининг тақсимланишидир. • Тақсимот асимметрия меъёрини, яъни унинг носимметрик даражасини қандай ўлчаш мумкин деган савол туғилади.

• Маълумки, тақсимот ординатасида мода арифметик ўртача миқдор нуқтасидан у ёки бу томондаги нуқта билан ифодаланади. Демак, мода билан арифметик ўртача орасидаги фарқдан тақсимот асимметриясининг даражасини ўлчашда фойдаланиш мумкин. лекин айирманинг берилган қийматида дисперсия катта бўлса асимметрия кўзга илинар- илинмас ташланади, яъни оғишма даража кичик бўлади, аксинча дисперсия кичик бўлса, носимметриклик яққол кўринади, унинг даражаси катта бўлади. шунинг учун асимметрия меъёри қилиб арифметик ўртача билан мода орасидаги фарқни эмас, балки бу айирманинг квадратик ўртача тафовутга нисбатини олиш мумкин, яъниx o x     

• Бу кўрсаткични машҳур инглиз статистики К.Пирсон таклиф этган, шунинг учун Пирсон коэффициенти деб аталади. Муайян шароитда бу кўрсаткич нолдан катта бўлса а>0, у ҳолда асимметрия мусбат ҳисобланади, акс ҳолда (а<0), у манфий деб ҳисобланади.

• Агарда тўплам бирликлари қатор ўртачасидан чапроқдаги гуруҳларда кўпроқ тўпланган бўлса, коэффициент манфий ишорага эга бўлади, тақсимот ҳам чап ёққа оғишган бўлади, ва аксинча, улар ўртачадан ўнг томондаги гуруҳларда кўпроқ тўпланган бўлса, Пирсон коэффициенти мусбат ишора олади, тақсимот ҳам ўнг ёқлама оғишмаликка эга бўлади.

Эксцесс • Эксцесс лотинча « excessus » - оғишган, ўткир қийшайган, букур, кучли букчайган ва грекча « xuproc » сўзидан олинган « kurtosus » - дўнг, букур, ўткир учли қиялик деган луғавий маънога эга. Статистикада эксцесс деганда тақсимот шаклининг бўйига чўзиқлиги ёки яссилиги назарда тутилади.

• Бир учли тақсимотлар оғишмаликдан ташқари яна бошқа хусусяитларга ҳам эга. Уларнинг бундай муҳим хоссаларидан бири марказий варианталарнинг тўплам бирликлари билан трлича зичланишида намоён бўлади. Агарда улар мода атрофида кўпроқ тўпланиб, унинг ёнбағридаги варианталарда ғужланса, демак, муайян қатор гистограммаси ўткир учлидир. Ва аксинча, бирликлар модадан олисроқда жойлашиб тегишли узоқликдаги варианталарда ғужланса, у ҳолда гистограмма ясси шаклда, дўнгроқ ёки букурроқ кўринишга эга.

• Гистограмма шакли ҳақида айтилган сўзлар тақсимот эгри чизиғи шаклига ҳам тўла тааллуқлидир. Бу ҳолда ясси ёки ўткир учли эгри чизиқ ҳақида сўз юрита туриб, унинг модага яқин ординатага тегишли шаклини назарда тутамиз. Бутун эгри чизиқ тиғизлиги, аниқроғи чўзиқлиги квадратик ўртача тафовут билан аниқланади.

Эксцесс меъёри бўлиб тўртинчи моментнинг тўртинчи даражали квадратик ўртача тафовутга нисбати хизмат қилади, яъни                      f x x f x x f x x f f f x x K eks 2 2 4 4 4 4 4 * * *    Эксцесс – тақсимот бўйича чўзилувчанлик ёки яссилик бўлиб , унинг меъёри тўртинчи моментнинг тўртинчи даражали квадратик ўртача тафовутга нисбатидан иборат .

• Биологик белгиларнинг кўпчилиги озми-кўпми симметрик тақсимланган бўлади. Ҳўш, асимметрик тақсимотларга нималар сабаб бўлади? Бу сабабалар икки турда бўлиши мумкин: техникавий ва биологик сабабалар, яъни асимметрияга ҳодисанинг табиатигина сабаб бўлмаслиги балки мумкин. • Маълумки, “сохта” асимметрия билан бирга танланма материални гуруҳлашга боғлиқ бўлмаган тақсимотлар ҳам учрайди

Похожие

Танланмани дастлабки қайта ишлаш

Математик софизм ва пародокслар

Математик моделлаштириш ва математик статистика асослари

Дифференциал тенгламаларни ечишнинг эйлер ва Рунге-Кутте усуллари

“Юзлик” темасида сонларни номерлашни урганиш методикаси