Alisher Navoiy asarlari tahlili - Литература - Презентации

Alisher Navoiy asarlari tahlili

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

580.11328125 KB

alisher navoiy asarlari tahlili www.arxiv.uz

REJA: Hayotiy faoliyati “ Xazoyin ul- maoniy” devoni haqida Asarlari tahlili www.arxiv.uz 01 08 0A 0B 10 12131404 17

Alisher Navoiy (1441-1501) Taxallusi - Alisher Navoiy ; Asl ismi Nizomiddin Mir Alisher (1441.9.2. — Hirot — 1501.3.1) Buyuk o‘zbek shoiri, mutafakkir, davlat arbobi10—12 yoshlaridan she’r yoza boshlagan Husayn Bayqaroning d o’sti www.arxiv.uz

“ Xazoyin ul-maoniy” devoni to’g’risida “ Xazoyin ul-maoniy” ( Ma’nolar xazinasi ) 1493-98-yillar sharx berilgan. “Chor devon” deb ham atalib, turkiy tildagi 4 devondan iborat. “ Xazoyin ul-maoniy”dagi devonlarning har biriga baravar 650 tadan g’azal kiritilgan. Bu devondagi she’rlarning umumiy hajmi 22450,5 bayt yoki 44901 misradan iborat. www.arxiv.uz

“ Xazoyin ul-maoniy” devonining tarkibi “ G’aroyib us- sig’ar” (“Bolalik g’aroyibotlari”, 7-8 yoshdan 20 yoshgacha bahor); “ Navodir ush- shabob” (“Yigitlik nodirliklari”, 20 yoshdan 35 yoshgacha, yoz); “ Badoye’ ul- vasat” (“O’rta yosh badialari”, 35 yoshdan 45 yoshgacha, kuz); “ Favoyid ul- kibar” (“Keksalik foydalari”, 45- 60 yoshlar, qish, unda 86 ta fard mavjud). www.arxiv.uz

“ Xazoyin ul-maoniy” “Jong’a chun dermen: “Ne erdi o’lmakim kayfiyati?....” g’azali Jong’a chun dermen: “Ne erdi o’lmakim kayfiyati?” Derki: “Bois bo’ldi jism ichra marazning shiddati”. Jismidan so’rsamki: “Bu va’zingg’a ne erdi sabab?” Der: “Anga bo’ldi sabab o’tluq bag’irning hirqati”. Chun bag’irdin so’rdum, aytur: “Andin o’t tushti manga,- Kim ko’ngulga shu’la soldi ishq barqi ofati”. Ko’ngluma qilsam g’azab, ayturki: “Ko’zdindur gunoh, Ko’rmayin ul tushmadi bizga bu ishning tuhmati”. www.arxiv.uz

“ Favoyid ul-kibar”ning 597-g’azali Ko’zga chun dermenki: “Ey tardomani yuzi qaro, Sendin o’lmish telba ko’nglumning balo-yu vahshati”. Yig’lab aytur ko’zki: “Yo’q erdi manga ham ixtiyor, - Ki ko’rundi nogahon ul sho’xi mahvash tal’ati”. Ey Navoiy, barcha o’z uzrin dedi, o’lguncha kuy, - Kim sanga ishq o’ti-o’q ermish azalning qismati. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

G’azal tahlili G’azalning lirik qahramoni – oshiq. U ishq otashining zo’ridan o’lim yoqasiga kelgan. Shuning uchun u matladayoq to’g’ridan- to’g’ri jonidan: “O’lishning sababi nima?” – deb so’raydi. Jon esa unga: “Bunga jismdagi kasallikning shiddati sabab bo’ldi”, - deya javob qaytaradi. Ikkinchi baytda lirik qahramon jismga murojaat qilib, undan: “Bu vaziyatga tushib qolishingga nima sabab bo’ldi?” – deb so’raydi. Jismning javobi esa quyidagicha: “Bunga o’tlik bag’irning hirqati sabab bo’ldi”. Uchinchi baytda savol endi bag’irga beriladi, u esa: “Menga ko’ngildan o’t tushdi, chunki ko’ngilga ishq chanqog’ining ofati shu’la soldi”, - deb javob aytadi. www.arxiv.uz

To’rtinchi baytda mantiqan lirik qahramon ko’ngilga “g’azab qiladi”, shunda u gunohni ko’zga yuklaydi: “Agar ko’z ko’rmaganida edi, biz bu ishning tuhmatiga qolmagan bo’lar edik”. Beshinchi baytda oshiq endi ko’zning “yoqasidan oladi”: “Ey etagi ho’l-u yuzi qora, ko’nglimning balo-yu vahshati sendan ekan-ku”. Oltinchi baytda ko’zning yig’lab aytgan javobi berilgan: “Menda ham ixtiyor yo’q edi, nogahon ul sho’xi Mahvash(Oysifat) tal’ati ko’rinib ketgan bo’lsa, men nima qilay?” Maqta’ga kelib lirik qahramon shoirga murojaat qilib: “Ey Navoiy, barcha o’z uzrini aytdi, sen o’lganingcha kuy, chunki ishq o’ti senga azalning qismati ekan”, - deydi. www.arxiv.uz

“ Shayx” radifli g’azal Meni ishqdin man’ etar soda shayx, Dema soda shayx, aytkim, loda shayx. May ustidagi xascha qilma hisob, Agar suv uza solsa sajjoda shayx. Yorug’luq emas mumkin andinki, bor Zalolat tariqida aftoda shayx. Riyo bahri ichra tama’ zavraqin Solibtur asodin tutub xoda shayx. Yoyar domi tazvir el saydig’a Qilib subhadin dona omoda shayx. G’azabda sabu’, shahvat ichra bahim, Agarchi erur odamizoda shayx. Kirar odamiy sonig’a qilsa no’sh, Fano dayrida bir qadah boda shayx. Ibodattin o’lg’ay edim bandasi, Agar topsam erdi bir ozoda shayx. Eranlardin o’zni tutar garchi, bor O’kush zeb-u ziynat bila moda shayx. Navoiy tilar soda yuzluk yigit, Ne g’am gar oni man’ etar soda shayx . “ Navodir ush-shabob” ning 112-g’azali.www.arxiv.uz

G’azal tahliliN a v oi y s h a y xl ar ni ik ki g a aj ra ta di : a sl s h a y xl ar b o r, s o xt a s h a y xl ar b or . “ S h a y x ” ra di fl i g ’a zl d a b ar c h a s h a y xl ar e m a s, a y n a n a n a s h u s o xt a s h a y xl ar q at ti q ta n qi d o st ig a ol in a di .T as a v v uf v a ki ll ar i u m u m iy m a’ n o d a s h a y x, a vl iy o, a b d ol , s ol ik , fa qr - u- fa n o a hl i, d ar v es h, q al a n d ar , o s hi q, or if v a b o s h q a s h u k a bi s o’ zl ar bi la n y ur iti lg a n. A lb at ta , b u tu s h u n c h al ar o’ rt as id a m u a y y a n o’ zi g a x o sl ik la r, n o zi k fa rq la r h a m b or .T a s a v v u f – is h q fa ls af a si . U n d a A ll o h g a is h q y o ’l i il g ar i s u ri la di .G ’a z al o xi rl a g a n s ar i li ri k q a h ra m o n ni n g ri y o k o r g a n af ra ti jo ’s hi b b o ra v er a di : o ’z in i h ar q a n c h a er k a kl ar d a y tu ts a h a m , b u s h a y x z e b - u zi y n at g a s h u n c h al ik b er il g a n ki , s h oi r u ni q o ’r q m a y m o d a s h a y x d e y di . www.arxiv.uz 1C 02 14 0406 0307 18 15 02 03 1B09 02 0D06 06 2B06 30 02 02 1902 05 1206 3D 02 180907 18 15 02 03 1B09 02 2D 04 19 18 04 1B05 02 18 15 02 03 1B09 02 2D 0419 22 0A 41 15 02 03 1B 11 1902 1206 0809 06 30 2F02 0C 12 02 2D 02 37 15 02 18 15 02 03 1B09 02 13 10 02 182E07 02 03 0D 02 0D07 02 0D 02 18 15 0E07 18 04 1B05 02 18 15 02 03 1B09 02 16 02 05 1607 05 0D 1606 1207 04 1805 06 02 0409 06 02 1206 22 1A 0218 02 14 14 0E 07 14 02 2B 09 0219 06 0E 10 0E 10 06 10 022F 0D 04 12 0207 18 15 02 03 1B 02 14 06 04 02 2D 12 04 2E07 18 04 06 2E07 08 16 0F 0E 08 0D 04 02 15 06 12 0219 14 1318 15 16 0209 02 0D 12 0219 2E07 04 18 15 16 04 06 14 0207 2D 04 18 15 16 0207 18 15 0E 2B 02 2D 18 04 0C09 0219 2D 09 0D 03 0E 06 09 02 0D 17 09 0205 05 2E07 2D 0E 05 18 15 0E 0D 37 15 0209 0219 04 19 0218 06 0207 10 0E 02 03 03 02 0D 04 0C06 30 0207 1B 04 18 06 09 19 0D 04 0C06 2B 08 19 09 19 15 02 10 2D 04 22 1A 02 18 02 14 14 0E 0807 4207 06 15 1607 0802 09 02 02 1806 22 43 0D 12 02 17 09 04 15 30 02 06 15 1607 03 04 2F09 06 06 30 02 06 18 0E 1906 09 1206 22 35 2F02 0C 02 04 1B06 1909 02 30 02 0D07 18 02 06 09 1906 2B07 16 02 15 1902 10 04 0D 0D06 0D 3007 1906 03 04 2B 04 19 30 02 0D 02 1902 05 34 2F 1506 2D07 2D 04 1902 14 13 02 1206 3D 04 2F0C 06 06 15 02 16 02 0D 37 15 02 13 2B 02 2B09 02 12 02 0307 05 05 02 15 02 10 2E 2D 0E07 18 15 02 03 1B07 0C 13 2D 0F 0E07 0C 03 0D 02 30 02 18 15 0E 0D 37 15 02 06 2D 13 06 30 02 0D 2B06 2E 18 15 0406 1907 0E 0D06 16 04 2F19 16 10 02 0307 1E 05 08 0309 19 1A 03 06 1F09 12 13 03 1206 22

Qit’alar kamol kasbiga dalolatu nuqsonidi izhori malolat Kamol et kasbkim, olam uyidin Sanga farz o’lmag’ay g’amnok chiqmoq. Jahondin notamom o’tmak biaynih Erur hammomdin nopok chiqmoq. “ G’aroyib us-sig’ar”ning 10-qit’asi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Tahlili Ushbu qit’aning sarlavhasidayoq kishi o’zini kamolga yetkazishni kasb qilib olishi g’oyasi ilgari surilib, aks holda, nuqson yuzaga kelishi izhor etiladi. www.arxiv.uz

Falokatdin ayog’iga kafsh bo’lmag’anga chun kafsh uchun ayog’i bor shukr vojibdur Ulki, iflosdin ayog’inda Kafsh yo’li azmi chog’i yo’qtur oning, Shukr qildik boqib birav sori, - Ki yururg’a ayog’i yo’qtur oning. “ Badoye’ ul-vasat” ning 41-qit’asi. www.arxiv.uz2F 311208200F 07 43 3B 41150E 3B 01 24 1107

tahlili Sarlavhadayoq oyoqqa kiyishga kavushi yo’q kishi kavush kiyish uchun oyog’i borligiga shukur qilsin, unga shu vojib, degan g’oya ilgari surilgan. Birinchi baytda yo’lga chiqqan bir kimsaning ifloslardan himoya qilish uchun oyog’iga kiyay desa, kavushi yo’qligi haqida ma’lumot keltiriladi. Ammo ikkinchi baytda bor gap lo’nda va ta’sirchan qilib aytib qo’ya qolinadi: u odam shukur qilsin, chunki yurishga oyog’i bor, ana, boshqa birovga boqsin, yuray desa, oyog’i yo’q uning. www.arxiv.uz2403

Bu qit’a zamirida har qanday kishi o’z ahvolidan shikoyat qilishdan oldin orqa- oldiga, yon- atrofiga qarasin, qiyoslasin, keyin xulosa chiqarsin, degan oqilona o’git yashirin. Ammo Navoiy yaratgan qit’adagi qiyos juda ta’sirchan. Uni o’qigan zahoti kishi ko’z o’ngida bir martalik umrni oyoqsiz o’tkazayotg an, yo qo’ltiqtayoq qa suyanib yurayotgan, yo aravachada birov surgalab ketayotgan nogiron kishilar gavdalanadi . Kiyishga poyabzali bo’lmasa ham, to’rt muchasi but odam borligiga shukur qilishi shart albatta. Bosh omon bo’lsa, do’ppi topiladi degan maqolda yaxshi aytilgani kabi, oyoq omon bo’lsa, kovush topiladi. www.arxiv.uz2A0E071606 0C0210 15021907 2B0618150607 02 181506 16060906 04 04 02 16021902 160603041809021806 2B1303060D07 1B0E0904180207 3715061602 121330020D07 041606 042F30060507 03021815 17 1C 03021902 1606052F 16 0502 430D06 0C02 2B042F0C07 042F0D3006 10 0E 04 04 020D2E 16 16 03 030407 0219021402 2D0619041407 180E19 2B1305 0D 2B0618150609 3002 22 480403022D0C 2D042F09 15 10 04 2D04190906 1815 160609 02092D02 2A 04 2D 1204 05 12 10 03 02 2B 04 2D 2B 05

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR O’zbek adabiyoti tarixi O’zbek mumtoz adabiyoti tarixi www.google.uz www.youtube.uz www.arxiv.uz2F

Похожие

Alisher Navoiy 7

Alisher Navoiy 5

Alisher Navoiy 3

Alisher Navoiy 5

Alisher Navoiy 4