Табиий ёритилганлик ва уни меъёрлари - БЖД - Рефераты

Табиий ёритилганлик ва уни меъёрлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

128 KB

Табиий ёритилганлик ва уни меъёрлари Режа: 1. Табиий ёритилганлик ва уни меъёрлари 2. Хоналар ва ишчи жойларини оптимал ёритишнинг асосий шартлари

Инсон атроф мухитдан информацияни, асосан, кўз орқали олади. Ёруғлик – кўриш органлари информацияни олиш учун сезгир каналларни қўзғатади. Инсон организмига ёруғлик тетиклик (тонизирующий эффект) бағишлайди, иссиқлик алмашувини яхшилайди, иммунно-биологик процессларга таъсир кўрсатади. Ёритишни биз табий ва сунъийга ажратамиз. Атроф мухитни ташқиллашда булар бир қанча қойдаларга риоя қилишни талаб этади. Мехнат жараёни учун табий ёруғликда хонада кулай шароит яратилади ва ташки мухит билан шундай алоқа ўрнатиладики одам вақтни ўтишини сезади.Агар хонада фақат сунъий ёритиш ташкил қилинган бўлса ва хизматчи сменани бошидан охиригача табий ёруғлик кўрмаса унинг психомоторикаси зўриқади, координацияси бузилади, вегетатив асаб тизим фаолияти сусаяди. Умуман олганда мехнат самарадорлиги пасаяди. Табий ёруғликда мехнат самарадорлиги сунъий ёруғлик шароитига нисбатан 10% юқори. Подвалда жойлашган ишчи хоналарда 4 соатдан кўп бўлмаслик тавсия этилади. Ёруғлик доимо бир меёрда бўлиши (статик холат) одамни тез чарчашга олиб келади. Табиий ёритишда одам ҳаётий фаолияти нормаллиги таъминланади. Яъни табиий ёритилиш сутка давомида ўзгаради, динамика хосил бўлади. Физиологик процесслар ритмик равишта, яъни сутка режимида ўтади. Хонани ёритилиш интерьерни габаритларини, деталлар ранг ечимини хал қилишга таъсир кўрсатади. Эргономикада одатда қуйидаги техник тушунчалардан фойдаланишади: • Ёруғлик оқими, люменда ўлчанади(лм); • Ёритилганлик - сатхга атрофдан, ёруғлик манбааларидан тушаётган нур, люксда ўлчанади (лк); 1лк баробар 1лм ёруғлик оқими тақсимланган 1м 2 сатхга.

• Ёрқинлик – фотометрик тушунча, одамни кўзига психологик таъсир этувчи сатхдан қайтган ёки лампалардан тараладиган ёруғлик оқими сатхни ёритилганлигини, уни нур қайтарувчи коэффицентига кўпайтириш орқали топилади, канделада ўлчанади. Қайд этилган тушунчалар лойихаловчига хоналарда ёритилганликни ташкил қилиш мақсадларини амалга оширишга имкон яратади: • Хар хил фаолият учун оптимал кўриш шароитини яратиб бериш • Атроф мухитни ва интерьерни эмоционал таъсирчанлигини бирдек яхлит кўришга ёрдам беради. 1.8 Расм. Хоналар ва ишчи жойларини оптимал ёритишнинг асосий шартлари. Иш жойида оптимал ёритилганлик қўйидаги асосий параметлар билан тавсифланади: • Ёритилганлик даражаси • Ёритилганликни тақсимотланиши, ўзгариши • Ёруғликни йўналиши • Сояларни тақсимланиши • Ялтираш зоналарни йўқлиги • Ёруғликни, нурни ранги

• Рангни ифода этиш (объектни рангини ёритилганлик орқали тўғри кўрсатиш). Иш жойларида табиий ёруғлик қўшимча қўйидаги масалаларни бажаради • Физиологик (одамга кўриш, ишлаш, ижод қилиш имкониятини беради) • Эксплуатацион (визуал ахборотни ўқишга, англашга ёрдам беради) • Психологик (яхши кайфият хосил қилади) • Морфофункционал –одам организмида Д витаминини хосил бўлишига туртки беради • Некробиотик – инфекцион таёқчаларни, микробларни ўлдиради, яъни хонани санация қилади Ёритишни туридан қатьий назар керак бўлган ёритилганлик даражаси қуйидаги параметрлар билан аниқланади. • Иш пайтида кўриш аниқлиги – жуда юқори, юқори, ўрта ва х.к., булар ўз навбатида объектни энг кичик ўлчамига боғлиқ, ммда - 0,15 кам, 0,15 - 5,5 кўп. Кўриш ишини разряди,1-9 гача; • Фонга нисбатан объектни кўриш контрасти (ёруғлиги фарқи) кичик, ўрта, катта; • Фон тавсифи- тўқ, ўрта, оч; Биноларни табиий ёритилишини лойхалаш технологик, мехнат ва бошқа фунционал жараёнларини, булардан ташқари қуриш жойини ёруғлик иқлимини батавсил ўрганишга асосланиши лозим. КМК 2.01.03.- 98да келтирилган 1 жадвалдан кўриш тавсифи бўйича ишни разряди, ёруғлик иқлими, объектни ўлчамларини аниқлаш лозим. Ёнлама ёритишни кам ва кўп қаватли турар жой, жамоат ва саноат биноларида хона чўнқирлигини деразани тепасидан ишчи сатхгача бўлган масофага нисбати тўртдан ошмаса қўллаш тавсия этилади. Тепадан ва комбинация ёритишни кўпинча бир қаватли ва қўпқанотли (3 ва ундан кўп) саноат биноларда, хамда катта юзага эга бўлган жамоат биноларида қўллаш тавсия этилади.

Ўриндош ёритиш бу кундузи хонани ёритиш учун бир вақтда табиий ва суний ёритилишни қўллаш. Сунъий ёритиш табиийга нисбатан иккинчи даражали бўлади. Ишчи хоналарда, кабинетларда, аудиторияларда биринчи навбатда норматив хужжатда (КМК 2.01-03.-98 табий ва сунъий ёритиш) келтирилган ёритиш меёрлари таъминланган бўлиши шарт, яъни ТЁК (табий ёритиш коэффициенти). Бу коэффициент ишчи сатхни (полдан 0,8м баландликда ёритилганлиги (Еи) ташқи горизонтал сатхни ёритилганлигига (Ет) нисбати бўйича аниқланади. Т.Е.К.꞊ Еи/Ет *100% Масалан: Турар жой хонасида Т.Е.К 0,5%, аудиторияда 1,5% тенг. Бошқа сўз билан айтганда дераза, фонарлар (тепадан ёритиш) юзаси меёрий ёритилганликни таъминлаб бериши керак (КМК 2.01.03-98,2 жад.). Лозим бўлган деразани юзасини бир қанча факторларни хисобга олган холда қуйидаги формула ёрдамида топиш мумкин: 100 ё ё ∗ ∗ ∗ Бошқача қилиб ёзганда: - дераза юзаси, м 2 хона полини юзаси, м 2 ё меёрий Т.Ё.К. захира коэффиценти, чангланишни ҳисобга олади. 3 жад. Ŋ 0 –деразани ёруғни ўтказиш тавсифи, 26 жад. Ки – қарама қарши иморатни соя қилишини инобатга олиш, 27 жадвал - ёруғликни қайтариш коэффиценти, жадвал 30 ёруғликни ўтказиш умумий коэффиценти, Ту=Т 1 * Т 2 * Т 3 , жадвал 28 бўйича аниқланади. жадвал 29 бўйича Т 4 аниқланади. Ҳамма коэффицентлар КМК 2.01.03 -98 да. Дераза юзасини топганданг сўнг, текширув ҳисоботини

қилиш лозим ё х . бунинг учун қуйидаги формуладан фойдаланамиз: е х б =Е ё * q * r 1* ((Ʈ 0 )/( К з )) бу ерда Е ё – табиий ёритилиш геометрик коеффиценти, % Е ё =n 1 * n 2 *0.001, % n 1 А.М.Данилюкни биринчи графики бўйича аниқланадиган ва хонани қирқимида деразадан ўтадиган нурлар сони n 2 уйни тархида деразадан утадиган нурлар сони, А.М.Данилюкни иккинчи графиги бўйича аниқланади N –дераза ўртасидан ўтадиган ярим доира номери q - Булутли осмонни турлича бўлган ёрқинлигини хисобга олувчи коэффициент. Юқоридаги формула бўйича топилган Е ё х ни миқдорини вергульдан сўнг ўндан биргача айлантириш тавсия этилади. Хисоб бўйича топилган Е ё х миқдори меёрдан (Е ё м ) ±10% фарқ қилиши мумкин. Ишчи хонада юқори (тепадан) ёритиш ташкил қилинган бўлса. Фонарларни керакли юзаси қуйидаги формуладан топилади ∗ в ∗ К ∗ ɳ Sφ= ∗ ∗ ∗ Кф Бу ерда Sφ – фонар юзаси, Ёнлама ёритиш формуласида келтирилган кўрсаткичлар. ю Юқоридан ёритилганда т.ё.қ. нинг меёрий миқдори, 2 жадвал Ŋ φ - Хона қопламасида ўрнатилган ёруғлик дарчаси ёки фонарни ёруғлик тавсифи,31 ва 32 жадвалар бўйича аниқланади R 2 - Деворларни сатхидан қайтган нурлар хисобига т.е.к ошишини хисоблар олувчи коэффициент, 33 жадвал Kφ - Фонарни турини хисобга олувчи коэффициент, 34 жадвал Фонарь юзасини топгандан сўнг, худда ёнлама ёритишдагидек, хисобий т.ё.книнг (е ю х ) текширув ҳисоботи қилинади:

ex ю = Ею Еўрт 2 ∗ К 1 Ʈо К Бу ерда Ею –юқоридан ёритилганда маълум бир нуқтанинг геометрик Т.Е.К.си , А.М. Данилюкни 2 ва 3 графиклари ёрдамиди топилади. Е ўрт- юқоридан ёритилганда хонани қирқимидаги шартли ишчи сатхда жойлашган нуқталарининг ўртача геометрик т.ё.к. қўйидаги формула бўйича топилади: Е ўрт = (Ею 1 +Ею 2 +Ею 3 + . . . + Ею N ) Бу ерда Ею 1 ; Ею 2 ; Ею 3 Ею n – ҳисоб қилинаётган нуқталардаги геометрик Т.Ё.К N- ҳисоб қилинаётган нуқталар сони. К , Ʈо , К 3 - Бу харфларни миқдори худди дастлабки хисобдагидек. Табиий ёритилишни ўртача миқдори ею ў ; қуйидаги формуладан топилади. е ю ўрт = ею2 ею3 . . ею 1 е Бу ерда N-нуқталар сони ею 1 ; ею 2 ; ею 3 ею n –хона қирқимидаги ишга сатхда жойлашган нуқталардаги Т.Ё.К. Юқоридаги формула бўйича топилган ўртача табий ёритиш коэффициетнинг миқдори вергульдан сунг ўндан биргача айлантириш тавсия этилади. Хисобий е ю ўрт миқдорини меёридан (е ю м ) фарқи ± 10% гача рухсат этилади, жадвал 1ва 2.

Похожие

Ишлаб-чиқариш хоналарини ва иш ўринларини ёритиш

Ишлаб чиқаришда ёритиш ва унинг меҳнат шароити хавфсизлигига таъсири

Микроиқлим ва уни ишчи хонадаги параметрлари

Рекреация ресурсларидан фойдаланиш ва уни такомиллаштириш

Сув ресурсларидан фойдаланиш ва уни тубдан яхшилаш