Inson salomatligiga kimyoviy va biologik xavf va xavflarni nazorat qilish - БЖД - Рефераты

Inson salomatligiga kimyoviy va biologik xavf va xavflarni nazorat qilish

Загружено в:

06.11.2022

Скачано:

0

Размер:

1487.5595703125 KB

Inson salomatligiga kimyoviy va biologik xavf va xavflarni nazorat qilish Reja: 1. Xavfli moddalarni inson sog'ligiga xavfi, shakillari va tasnifi 2. Sog'liqni saqlash xavfi baholash 3. Ish joyidagi ta'sir darajasi 4. Nazorat choralari 5. Chiqindilarni saqlashda xavfsiz ishlash 6. Qo'shimcha ma'lumotlar

1 Xavfli moddalarni inson sog'ligiga xavfi, shakillari va tasnifi Kirish. Sog'liqni saqlash mehnati muhofaza kabi muhim, lekin, odatda, menejerlar kam e'tibor qiladi. Har yili ikki martadan ko'p odamlar ish joyini tomonidan murakkablashganligi sababbidan yoki ish jarohati kasalliklaridan azob va aziyat chekmoqda. Bu kasalliklar, odatda, odamlarni o'ldirmasada, ular uzoq muddatli bezovtalik va og'riqqa sabab bo'lishi mumkin. Bunday kasalliklar nafas kasalliklari, eshitish muammolari, astma va orqa og'riqlarini o'z ichiga oladi. Ushbu bobda Kimyoviy va biologik salomatlikka xavfi bo'yicha sog'liqni saqlash va xavfsizlik qoidalari quyidagicha ajratib tasvirlangan: - Sog'liqni saqlash qoidalarida xavfli moddalar nazorati; - Ish qoidalarini nazorat qilish; - Ish qoidalarida asbest nazorat. Xatarlarni baholashda faqat ish joyidagi jarohati bilan shug'ullanish kerak emas, balki yomon sog'liqni ehtimolini hisobga olish kerak. Sog'liqni saqlash xatarlarini quyidagi to'rt toifaga ajratish mumkin: - Kimyoviy (masalan, bo'yoqlarni hal qiluvchisi (rastvoritel), is gazi); - Biologik (masalan, bakteriyalar, qo'zg'atuvchilar); - Jismoniy (masalan, shovqin, tebranish); - Psixologik (masalan, stress). Kimyoviy unsurlar shakllari. Kimyoviy unsurlar turli xodimlari tomonidan va turli shakllarda tashilashi mumkin. Ular odatda quyidagicha belgilanadi. Chang malum bir vaqt uchun unda havoga nisbatan biroz og'irroq, lekin yanada mutanosib mustahkam zarracha hisoblanadi. Gazlar, ularning tiklanish nuqtasi yuqori haroratdagi har qanday modda. Suvning gazsimon formasini bug 'dir. Bunday gazlar uglerod oksidi, karbonat

angidrid, azot va kislorod kabi umumiy gazlar bo'ladi. Qonga so'riladigan gazlar, ular foydali (kislorod) yoki zararli (karbon monoksid) bo'lishi mumkin. Bug'lar ularning qaynash nuqtalari juda yaqin. Ular gazsimon shaklda bo'ladi. Ko'pgina suyuqlik aralashmalari ushbu turkumga kiradi. Nafas olganda qonga aralashib qisqa muddatli ta'sir (bosh aylanishi) va uzoq muddatli ta'sir (miyaga zarar) oqibatlariga olib kelishi mumkin. Suyuq moddalar - odatda muzlash nuqtasi (qattiq) va qaynash (bug 'va gaz) nuqtalari orasidagi haroratda mavjud moddalardir. Bular ba'zan sog'liqni saqlash va xavfsizlik meyorlarida suyuqliklar deb ataladi. Tuman - bug'ga o'xshash, ularga yaqin haroratda, lekin suyuqlikka yaqin fazadan iborat tomchilardir. Bu juda kichik suyuq mayda tomchilar bug tomchilar degan ma'noni anglatadi. Tutun - juda kichik metall zarrachalar (kamida 1 mm) gazsimon holatda siqilgan. Ular ko'pincha payvandlash davomida hosil qilinadi. Biologik agentlari shakllari. Biologik agenti kimyoviy xavf kabi, har qanday quyidagi shakllar tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Qo'ziqorin - juda kichik organizm bo'lib va faqat bir hujayradan iborat (masalan, zamburug'lar va xamirturush) kabi bir o'simlik sifatida paydo bo'lishi mumkin. O'simliklardan farqli o'laroq, ular o'zi oziq-ovqat ishlab chiqarish mumkin emas, lekin o'lik organik moddalar yashashi, yoki parazitlar kabi hay von yoki o'simlik hayotida uchraydi. Ko'pchilik qoziqorinli infektsiyalarni antibiotiklar bilan davolash mumkin. Juda nam sharoitda devorlar, non, pishloq, teri va mato kabi sirtlarda bunday o'sishi, kichik zamburug'larning xos guruhini hosil qiladi. Bu foydali bo'lishi (penitsillin) yoki allergik reaktsiyalarga (astma) olib kelishi mumkin. Fermerlarda engil astma va oyoq zambumg'li infektsiyalari misollar keltirishimiz mumkin. Bakteriyalar - inson organizmidagi hujayralardan ancha kichik bo'lgan yagona bir hujayrali organizmlar juda kichik bo'ladi. Ular tana tashqarisida

yashashi mumkin, va antibiotiklar tomonidan nazorat va vayron qilinishi mumkin. Viruslar - juda kichik o'lchamga ega bo'lib, faqat bir boshqa organizm laming xujayra kletkalarida ko'payadi. Ular bakteriyalarga nisbatan ancha kichik bo'lib va antibiotiklar bilan nazorat qilinishi mumkin emas. Ular turli shakllarda paydo bo'ladi va doimiy ravishda yangi shtammlari rivojlanmoqda. Odatda, ular faqat sog'lom tananing mudofaa mexanizmlari orqali qo'lga kiradi. Preparatlardan Virusli hujum simptomlarini yengillashtirish uchun foydalanish mumkin, lekin uni davolash mumkin emas. Shamollash bu gepatit vimsli infeksiya , OITS (OIV) va gripp kabi virusli infektsiya hisoblanadi. Xavfli moddalar va ularning sog'liq bog'liq tasnifi. Xavfli moddalar odamlar salomatligini yomonlashishiga olib kelishi mumkin. Qo'zg'ovchilar - qayta aloqa so'ng teri (dermatitic) yoki o'pka (bronxial) yallig'lanishi olib kelishi mumkin bo'lgan noagressiv moddadir. Odamlar muayyan moddarga allergiya, yoki biron bir moddaga o'ta sezgir emas. O'yuvchi moddalar odatda tirik to'qimalarini kuydirib, hujum qiladi. Odatda, kuchli kislotalar yoki ishqorlar, masalan, sulfat kislota va kaustik soda. Zararli-keng tarqalgan tasnifi ishlatiladi, qachon eyiladi, nafas olinadi va bir moddani yoki teri bilan aloqada, inson salomatligi uchun cheklangan xavfi bo'lishi mumkin. Toksik-bu shunday zaharli moddalar-ki, u inson organizmiga tushganda, masalan buyrak, jigar va yurak kabi bir yoki bir nechta tananing ichki azolarini ish faoliyatini izdan chiqaradi. Toksik moddalar organizm uchun zaharli hisoblanadi. Kantserogen-moddalar tanadagi malum yoki g'ayritabiiy hujayralar rivojlanishiga ko'maklashishi gumon qilinadi, bu saraton kasalligini keltirib chiqaradi. Mutagen-moddalar genetik hujayralarga salbiy ta'sir ko'rsatib, bir avloddan

boshqasiga uzatilishiva potologik o'zgarishlarga olib kelishi mumkin. 1-rasmda keng tarqalgan xavli moddalarning xavflilik ramziy belgilari keltirilgan. 2 Sog hqni saqlash xavfi baholash. Sog'liqni saqlash xatar turlari. Sogliqni saqlash va xavfsizlik boshqarish tamoyillari xavfsizlik uchun xamdir. Biroq, Inson salomatligi uchun xatarning tabiati ish jarayoni bilan ishchilarning sog'ligi o'rtasidagi bog'liqlikdan iborat bo'lishi mumkin. (2-rasm).

2-rasm. Sog'liqni saqlash xavfi - texnik tekshirish uchun. Ish faoliyatida sog'liqni saqlash xatarlari qo'yidagilarni o'z ichiga oladi: - Terming qo'zg'atuvchi moddalar bilan aloqasi natijasida Dermatit bo'lishi mumkin. - Astma kabi immun reaksiyalariga sabab bo'luvchi nafas olishdagi kasalliklar ; - Ish joyini to'gri rejalashtirilmaganligi sababli tayanch-harakat tizimidagi a'zolaridagi kasalliklari. (ishning bir xilligi, noqulay vaziyatlar, harakatlarning takrorlanilishi); - Shovqin sathining juda yuqori ekanligi natijasida quloq shang'illashi va kar bo'lib qolish; - Juda ko'p meyordan tashqari tebranish, masalan, qo'l asboblarini tebraninshi tebranish kasalligi va yurak-qon tomir muammolariga sababchi bo'lishi mumkin; - Ionlashtiruvchi yoki ionlashmaydigan, quyoshdan keladigan ultrabinafsha nurlari kuyish, teri kasalligi va saratonga sabab bo'lishi mumkin; - Nafas olish oqibatida mikro organizmlar tomonidan infektsiya yoki ifloslangan havodan hayot uchun xavfli sharoitlarni keltirib chiqaradi; - Stress aqliy va jismoniy buzilishiga sabab bo'ladi.

Bilma yman Misol uchun, maslahatlashing. Yo'q Tako millashtiri shni (CO SHH zarur etakchilik yoki teng amal qiladi) 3-rasm. Nodavlat SMEs ekspertlarining nazorat xaritasi. Inson organizmdagi zararli moddalar kirish yo'llari. Inson tanasiga zararli moddalarning kirishinig uch asosiy yo'llari bor: - Ingolyatsiya - havo bilan nafas olish. Bu tanadagi ifloslantiruvchi asosiy yo'lidir. Bu ifloslantiruvchi kimyoviy (masalan, payvandlash tutun) yoki biologik (masalan, bakteriyalar yoki zamburug'lar) va turli usullar orqali havodan o'tishi mumkin. Ular qon aylanish tizimi, o'pka va ko'plab boshqa organlarga ta'sir etish imkoniyatiga ega; - Teri orqali moddaning teri orqali kirishi bunda moddalar teri bilan aloqada bo'ladi. Masalan, toluol, benzol va turli fenollar kirishi mumkin; - Oshqozon - og'iz orqali oshqozon va oshqozon tizimiga yutiladi. Bu bir muhim yo'nalish emas. Chang yoki boshqa tez-tez paydo (ovqatlanishdan oldin qo'llarni yuvish) shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilmaslik oqibatida (4-rasmga qarang).

9-rasm. Teri- dermisning asosiy tuzilishi. COSHH da moddalar xavfini baholash. HSE COSHH baholashning besh qadamlarini taklif qildi, lekin bu qadamlar doirasida bir necha kamchiliklar bor. Qadamlar qo'yidagicha: 1-qadam: Ish va ishchi amaliyotiidagi moddalar haqida malumot to'plash. 2-qadam: Alomda-alohida yoki birgalikda sog'liqni saqlashga ta'sir xavfini bilish. 3-qadam: Zararli moddalar ta'sirini nazorat qilish qilinishda nimani hal qilish kerak. 4-qadam: Baholashni qayd qilish. 5-qadam: Baholashni tadqiq qilish.

3 Ish joyidagi ta ' sir darajasi . COSHHning baholashdagi asosiy maqsadlaridan biri xodimlar va boshqa xavfli moddalar ta ' sirni etarli nazorati hisoblanadi . Bu moddalar ishda har kuni ularga malum bo'lgan salomatligiga tahdid etish darajasini kamaytirish lozim, degan ma'noni anglatadi. 2006 yilda COSHH 2002 HSE qoidalariga o'zgartirish kiritdi. WEL da berilgan xavfli moddalar ikki guruhga bo'lingan. 1. Kantserogen yoki mutagen. Bu moddalar ta'sir qilish darajasini imkon qadar kamaytirish lozim. 2. WELda berilgan boshqa barcha xavfli moddalar. Nafas olish yo'li bilan bu moddalarning ta'siri WEL ko'rsatgichidan oshmaydi. Ishonch hosil qilish uchun nazorat qilinishi kerak. Bu moddalar ilgari 2005 qadar OESda tayinlangan edi. Bu moddalar uchun, ish beruvchilar tomonidan tasdiqlangan va Kodeksda belgilangan yaxshi amaliyot tamoyillarini qo'llash orqali nafas olish yo'liga ta'sir darajalari nazoratini ta'minlashi lozim. 4 Nazorat choralari. Salomatligi uchun xavfli bo'lgan zararli moddalarni nazorat qilish uchun yaxshi amaliyot asoslari. Ish beruvchilar tegishli va etarli nazorat tadbirlarini ishlab chiqish kerak: 1. Xavf omillari va potentsial muhim risklarni aniqlash; 2. Xavfni kamaytirish uchun chora-tadbirlar va nazorat qilish; 3. Muntazam tadqiq ostida iqtisodiy nazorat qilish chora-tadbirlari. Bu majburiyatlar bilan ish beruvchilarga yordam berishda HSE yaxshi amaliyot uchun quyidagi sakkizta qoida tayyorlagan: (A) Jarayonlar, faoliyatining rivojlanishi va amaliyot borishi, ishlab chiqarishda xavfli moddalarning tarqalishini kamaytirish. (B) hisobga barcha tegishli ta'sir yo'nalishlarini olib chora-tadbirlar nisbati orqali nazorat qilish chora-tadbirlarini ishlab chiqish.

(C) Expozitsion nazorat - salomatlik uchun xavfni bartaraf qilish; (D) Salomatlik uchun xavfli moddalarning tarqalishini kamaytirish, eng samarali va ishonchli boshqarish variantlari tanlash . (E) Etarlicha nazorat qilinishi mumkin bo'lmasa, boshqa nazorat chora- tadbirlar, tegishli shaxsiy himoya uskunalar bilan birgalikda ta'minlashda boshqa yo'llar bilan erishish. (E) Tekshirish va muntazam ravishda samaradorligi uchun nazorat chora- tadbirlarning barcha elementlarini ko'rib chiqish. (G) Malum va boshqa xavf-xatarlardan himoyalanishda moddalarning xavflar haqida barcha xodimlarni o'qitish va xatarlarni kamaytirish uchun moljallangan nazorat chora-tadbirlardan foydalanish. (H) Sogliqni saqlash va xavfsizlik uchun umumiy xavfini nazorat qilish chora-tadbirlarini ta'minlash. Nazorat chora-tadbirlar qo'yidagilarga boladi: - Tugatish; - Zahira; - Texnik nazorat ta'minlash; - Nazorat dasturi (kishi) nazorat qilish; - Shaxsiy himoya uskunalar bilan jihozlash. Xavfli moddalar ta'sirni nazorat qilish uchun chora-tadbirlaroldini bir yoki quyidagilardan biri kombinatsiyasini o'z ichiga oladi: - Moddani bartaraf qolosh; - Moddani (yoki ishlatilgan miqdorini kamayishiga) o'zgartirish; - Toliq yoki qisman to'siq jarayoni; - Mahalliy shamollatish; - Umumiy shamollatish; - Xodimlar sonini kamaytirish; - Etarli tanaffuslar; - Yaxshi tozalash;

- Xatarlar bo'yicha o'quv va axborot; - Samarali monitoring uchun nazorat tadbirlarini ta'minlash; - Shaxsiy himoya uskunalari (kiyim, qo'lqop); - (Birinchi yordam, jumladan,) farovonlik; - Tibbiy qaydlar; - Sogliqni saqlash nazorati.

Shaxsiy himoya uskunalar Shaxsiy himoya uskunalar, faqat so'nggi chora sifatida nazorat chorasi sifatida foydalanish kerak. Agar bu uskunalar ishdan chiqsa ishchi maksimal

darajada xavf shi uchun doimo yaxshi nazorat va tartibot olib boriladi (14-rasm). Mehnat sharoitlarining bir necha shartlar bor: - Texnik xizmat ko'rsatish davomida; - Yangi uskunalar joriy qilishda; - Favqulodda vaziyatlar chog'ida; - Hech qanday muqobil texnik imkoniyatlari yo'q bo'lganda. 14-rasm. Shaxsiy himoya vositalari Asosiy talablar quyidagilardan iborat: - Egasi va maqsadlari uchun mos bo'lgan shaxsiy himoya uskunalar; - Individual himoya vositalari foydalanish - muvofiqligi va samaradorligi; - Xavf baholash zarurligini va taklif shaxsiy himoya uskunalar imkoniyatlarini aniqlash; - Shaxsiy himoya uskunalari uchun to'g'ri parvarishlash dasturi; - Shaxsiy saqlovchi uskunalar saqlash, qachonki foydalanilmayotganda; - Shaxsiy saqlovchi uskunalar to'g'risida foydalanuvchilar uchun ma'lumot, ta'lim va tayyorlash; I - Shaxsiy himoya uskunalar nuqsonlarini nazorati va hisobot tizimi. Nafas olish organlarini himoya qilish asboblari.

Nafas olish organlarini himoya qiluvchi asboblarini ikki toifaga ajratish mumkin. Ular resperatorlar (niqob) va nafas beruvchi nafas apparati. Ularning keng tarqalgan bir necha xil shakllarda mavjud: - bir martalik niqob resperatorlar - filtr materiallardan (doka, bint, gazmol va x.k) qilingan. U og'iz va burunni yopadi va chang zarrachalarini ushlab qolib tozalaydi. Uni 8-10 soatdan keyin o'zgartirish kerak. Bu ba'zi gazlar va bug'larga qarshi himoya qilish imkonini beradi; - Ayarim niqob respiratorlar rezina yoki plastikdan bo'lib, burun va og'izni qamrab oladi. bunda filtr almashtirib turiladi. Bu bug ', gaz yoki chang uchun ishlatiladi; - Yuzni tola qoplovch resperator. - Shlemli (qaytarma qalpoqli, dubulg'a) resperator. Bunda havo batareyadan quwatlanuvchi ventilyator orqali beriladi.

16-

5 Chiqindilarni saqlashda xavfsiz ishlash. Chiqindilarni boshqarish sohasida ish bilan bog'liq o'limlar soni o'rtach o'n barobardir. To'rt marta milliy o'rtacha Sanoatda baxtsiz hodisalar stavkalari o'rtacha to'rt martadir. Asosiy talablar quyidagilardan iborat: - Chiqindilarni qayta ishlashda atrof-muhitga ruxsatsiz tashlash; - Chiqindilarni o'tkazish uchun EPA tomonidan vakolatli shaxs belgilangan; - Barcha chiqindi yozma bayoni bilan ta'minlash. Chiqindilarni utilizatsiya turi va miqdori haqida to'liq ma'lumot berish. Nusxalari kamida 2 yil saqlanishi kerak; - Hech bir odam qonun doirasida jinoyat sodir etmasligini ta'minlash. 20-rasm. Ishlab chiqarish chiqindilarini yig'ish. Chiqindilarni atrof-muhitdan yig'ishni rejalashtirish jarayonida amalga oshirilishi lozim. Ba'zi uzatmalar alohida ish uchun mos bo'lishi kerak. Quyidagi nuqtalari ko'rib chiqilishi kerak: - Etarli kuch; - To'ldirish vaqtida barqarorligi; - Yuk bilan muvozananit har doim bo'lishi; - Zararli moddalarni ajratish;

- Har doim xavfsiz ishlash; - Xavfsiz ishlash uchun etarli ta'minot mavjud bo'lishi kerak. 21-rasm. WEEga muvofiq elektron chiqindilar

Adabiyotlar: Buzan, T. and Buzan, B. The Mind Map Book. 3rd Edition Revised 2003,  BBC active, ISBN 978 0 5634 8705 0.  Buzan, T. (2000) The Mind Set. BBC Worldwide (includes Use Your  Head, Master Your Memory, the Speed Reading Book and Use Your Memory) ISBN 978 1 4066 1018 6.  Guide to the NEBOSH National General Certificate. Leicester, Coventry and Nottingham Universities Study Skills booklets.  Nebosh Examiners' Reports. December 2009, March and June 2010.  Northedge, Andrew: The Good Study Guide. The Open University 2005 ISBN 978 0 7492 5974 7. FREE learning resources from the Open University

Похожие

Transport xatarlari va xavfni nazorat qilish

Sanoat gigiyenasiga kirish

Mehnat va sog’liqni muhofaza qilishga kirish

Xavfsizlik va Sog'liqni Saqlash tizimlari. Rejalashtirish

Ish joyidagi xavflar va qaltis ishlarni nazorat qilish