Tormoz boshqarmasi - Транспорт - Рефераты

Tormoz boshqarmasi

Загружено в:

14.12.2023

Скачано:

0

Размер:

608.4189453125 KB

Tormoz boshqarmasi Reja: 1. Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi. 2. Tormoz mexanizmining turlari, shakli, tuzilishi va ishlashi. 3. Tormoz yuritmasining vazifasi, turlari, shakli, tuzilishi va ishlashi. 4. Gidrosiyraklash kuchaytirgichining vazifasi shakli, tuzilishi va ishlashi. 5. Antiblokirovkolovchitizimning vazifasi sxemasi va ishlash printsipi.

1. Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi. Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi. Avtomobilning tekis yoki o’zaruvchan tezlikda shitob bilan balandlikka va inertsiya kuchi bilan pastlikka harakatlanish hollari uchraydi. Avtomobil harakatlanishining hamma hollarida, vaziyatga qarab, sekinlatish yoki to’xtatish va to’xtatilgan avtomobilni o’z holatida qo’zg’atmasdan saqlab turish kerak bo’ladi. SHu maqsadda har bir avtomobilda, albatta ikkita: ish va to’xtatib turish tormoz tizimi bor. Avtomobillarning og’ir va o’ta og’ir ko’taruvchi modellarida esa qo’shimcha, yordamchi va avariya tormoz tizimlari ham bo’lib, ularning har biri ma’lum vaziyatda o’z vazifasini bajaradi. SHu nuqtai nazardan qaralganda avtomobil yoki avtotransport vositasini tormozlash vazifasini bajaruvchi tizimlar yig’indisiga tormoz boshqarmasi deb yuritiladi. Avtomobilning tormoz boshqarmasi to’rtta tormoz tizimidan iborat: Ish tormoz tizimi avtomobil har xil sharoitda harakatlanganda uning tezligini kamaytirish yoki darhol to’xtatish vazifasini o’taydi. Ehtiyot tormoz tizimi ish tormozi ishlamasdan qolganda avtomobilni to’xtatish uchun kerak. To’xtatib turish tormoz tizimi to’xtab turgan avtomobilni o’z joyida qo’zg’almasdan turishini ta’minlaydi.

Yordamchi tormoz tizimi avtomobilning harakatlanishini uzoq muddat bir xil tezlikda saqlab turish yoki juda kichik tezlikda harakatlanishini rostlash vazifasini bajaradi. Ko’pchilik avtomobillarda yordamchi tormoz tizimi vazifasini dvigatelni tormozlash rejimida ishlatib bajariladi. Og’ir yuk avtomobillarida, avtobus va pritseplarda, bu maqsadda maxsus tormoz tizimi – sekinlatgich qo’llaniladi. Avtomobillarda qo’llaniladigan tormoz tizimlari qanday vazifani bajarishidan kat’i nazar, ular energiya manbai va bitta yoki bir nechta tormoz mexanizmlaridan iborat bo’ladi. Tormoz tizimining ishlashi uchun kerakli bo’lgan energiya bilan ta’minlovchi tuzilmalar yig’indisi energiya manbai deb ataladi. Energiya manbaidan tormoz mexanizmlariga energiya uzatuvchi tuzilmalar yig’indisi tormoz yuritmasi deb ataladi. Barabanli tormoz simmetrik ravishda joylashgan ikkita kolodkalardan tashkil topib, tashqi silindrik yuzasida friktsion tormoz ustqo’ymasi maxkamlangan. Gidravlik yuritmali ish tormoz tizimida bitta keruvchi gidravlik silindrli va kolodkalari bitta yoki ikkita tayanch barmoqqa o’rnatilgan tormoz mexanizmi qo’llaniladi. Ba’zan ikkita keruvchi gidravlik silindrli tormoz mexanizmi ham ishlatiladi.

Pnevmatik yuritmalari asosiy tormoz tizimida esa bitta keruvchi kulachokli va kolodkalari bitta yoki ikkita tayanch barmoqqa tayangan tormoz mexanizmi ko’proq ishlatiladi. «Neksiya» avtomobilining tormoz boshqarmasi. «Neksiya» avtomobilining tormoz boshqarmasining old g’ildiraklarida diskli, ketingisida barabanli tormoz mexanizmlari o’rnatilgan bo’lib, diagonal sxemali ikki konturli tizimdan iborat. Tormoz yuritmasida ikki bo’limli tormoz silindri ishlatilgan, unga qo’shimcha tormoz suyuqligining sathini ko’rsatuvchi datchik va tormoz kuchlari rostlagichining proportsionallik klapanlari kiritilgan. Diskli tormoz mexanizmining ichki kolodkasini diskka suyuqlik bosimi ostidagi porshen, tashqisini esa silindrda o’rnatilgan harakatchan skoba yo’naltiriluvchi barmoq bo’ylab harakatlanib siqadi. Bu esa avtomobilning ekspluatatsiyasi davrida disk va kolodka orasidagi tirqishning avtomatik ravishda stabil, o’zgarmasdan saqlanishini ta’minlaydi. Ketingi kolodka barabanli tormoz mexanizmi faol va faol emas tormoz kolodkalaridan iborat bo’lib, uning shu tipdagi mexanizmlardan farqi yo’q. Orqa g’ildiraklardagi tormoz kuchini rostlagich, asosiy silindrda bosim ma’lum darajaga o’sgandan so’ng, uning yuritmasidagi bosimning usishini cheklaydi va muxosara bo’lishdan saqlaydi.

Antiblokirovkolovchitizimning vazifasi sxemasi va ishlash printsipi. Zamonaviy ABS tizimlari tormoz boshqarmasida qo’shimcha elektron tizimlarining paydo bo’lishiga asos soldi.Ushbu tizimlar EBM (Electronic Brake Management)- tormozlanishning elektron boshqaruvi yoki DBC (Dyna-mic Brake Control)tormozlanishning dinamik nazorati deb ataladi. ABS tizimlari avtomobilning hech bo’lmaganda bitta g’ildiragi blokirovkalan-ganda ishga tushadi. Avtomobil harakatlanganda har bir g’ildirakdagi vertikal yuklama o’zgaradi va shu vertikal yuklamaga mos ravishda tormoz momenti hosil qilinsa, avtomobilnning tormozlanish samaradorligi va turg’unligi yaxshilanadi. Tormoz tizimini takomillashtirishning boshqa yo’nalishi bo’lib YeVA (Electronic Brake Assist)-tormozlanishdagi yordamchi elektron tizimi hisoblanadi. YeVA tizimi birinchi bo’lib Mercedes avtomobillarida qo’llanilgan, keyinchalik bu tizim boshqa avtomobillarga ham o’rnatila boshlandi.Tizim ishga tushishi uchun kompyuter keskin tormozlanish jarayoni boshla-nishini aniqlaydi, buning uchun u bir qancha omillarni tahlil etishi kerak.Masalan, BMW avtomobillarida EBA tizimi quyidagi hollarda ishga tushadi: -asosiy tormoz tsilindrida bosim 3 MPa dan ortganda; -bosimni ortish tezligi 600 MPa/s bo’lganda; -avtomobilning tezligi 5km/soat dan katta bo’lganda; -avtomobil orqaga yurmaganda; -g’ildiraklarning hech bo’lmaganda bittasi ABS rejimida ishlamaganda; Faqatgina yuqoridagi shartlar bajarilgandagina kompyuter keskin tormozlanishni boshlaydi.Haydovchi tormoz pedalini qo’yib yuborganda yoki avtomobilning harakat tezligi 5km/s gacha tushganda tizim o’z ishini to’xtatadi. Tormozlanishning elektron boshqaruv tizimlari zamonaviy avtomobillarda keng qo’llanila boshlandi.Bu tizimlar quyidagilardir:

Tormozlanishning elektron boshqaruv tizimlari DSC - turg’unlikni ta’minlovchi tizim; ABS - antiblokirovkalovchi tizim; HDS (Hill Descent Control) - qiyalikda avtomobilni avtomatik tormozlovchi tizim; ETS -shataksiramaslikni ta’minlovchi tizim; SVS (Cornering Brake Control)- avtomobil burilishida tormoz kuchlarini bortlar bo’yicha taqsimlovchi tizim; EBD (Electronic Brake Distribution) –tormoz kuchlarini o’qlarga elektron taqsimlovchi tizim; EVA (Electronic Brake Assist) - keskin tormozlanish tizimi; YeRV (Electronic Parking Brake)- oddiy elektron to’xtatib turish tormoz tizimi; ARV (Automatic Parkirg Brake)- avtomatik elektron to’xtatib turish tormoz tizimi. Avtomobil tormoz tizimlarini yanada mukammallashtirish uchun kabel ь orqali boshqariladigan tormozlanish tizimlaridan VVW (Brake ByWire)- foydalanish mumkin. Bu tizimlarda tormoz pedali va tormoz mexanizmi orasida mexanik bog’lanish bo’lmaydi.Xaydovchining buyruq-lari kabel ь orqali amalga oshiriladi. BMW kompaniyasi VVW tizimiga asoslangan elektrik tormoz yuritmali eksperemental avtomobilni ishlab chiqardi.Avtomobil quyidagi afzalliklarga ega: - tormoz yo’lining kamayishi; Tormoz yuritmasining electron tizimlari и ETC CBC EBD EBA ABS DCS HDS ETS

- tormoz pedalinig rostlanishi; - pedaldagi titrashlarning yo’qligi; - ishlashning shovqinsizligi; - gidravlik tizimnig yo’qligi; - konstruktsiyaning ixchamligi - mukammalroq bo’lgan tizimlarning (ABS, YeSR, TSS, YeVA, YeVD) ishlashini ta’minlanishi va boshqalar.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Rul boshqarmasi

Avtomobilning rul boshqarmasi

Tirkama va yarim tirkamaning tormoz tizimi

Avtomobil tormoz boshqarmasini diagnostikalash, txk va jt jihozlari

Transport vositalariga texnik xizmat ko’rsatish va ta`mirlash tizimi