logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Транспорт
  4. Таълим-тарбиявий жараённи текширишни режалаштириш

Таълим-тарбиявий жараённи текширишни режалаштириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

203.5 KB
Скачать
Таълим-тарбиявий жараённи текширишни режалаштириш Режа: 1. Ўқиш жараёнини назорат қилишнинг вазифалари. 2.Касб-ҳунар коллежи раҳбарларининг ўқув машғулотларига киришларидан мақсад. 3. Ўқув машғулотларини текширишни режалаштириш. 4. Машғулотларни текширишга тайёрланиш. 5. Машғулотларга кириш. 6. Назарий ўқитиш дарсининг таҳлили. 7. Ишлаб чиқариш машғулотларининг таҳлили. 8. Маданий-тарбиявий ишни назорат қилиш. 9. Назорат натижаларидан фойдаланиш. 1. Ўқув жараёнини назорат қилишнинг вазифалари Таълим-тарбия жараёнини назорат қилишни касб-ҳунар коллежи педагогик жамоаси ишига раҳбарлик қилишнинг асосий усулларидан бири деб қараш керак. Назорат қилиш камчиликларни топиш, ишларнинг ҳолатини тасдиқлаш эмас. Педагогик назоратни амалга ошириш-бу маслаҳатлар бериш, ишга таъсир кўрсатиш, уни яхшилаш, олдиндан кўриш, воқеаларни сеза билиш, ҳар бир ўқув муассасасидаги ишларни ўз вақтида тўғрилашдир. Ўқув жараёнини назорат қилишда ишлаб чиқариш таълими усталари, ўқитувчилар томонидан олиб бориладиган таълим-тарбия жараёнининг мазмуни даражасини ташкил қилишлари ва методикасини яхшилаш, ишдаги хато ва камчиликларни очиши керак. Раҳбар ходимларнинг ўқув ишининг мазмуни ва сифатини назорат қилишларини уларни аниқланган камчиликларни бартараф қилиш, ўқитиш жараёнини яхшилаш юзасидан ишлаб чиқариш таълими устаси ҳамда ўқитувчиларга амалий ёрдамларисиз тасаввур қилиб бўлмайди. Дарс таҳлили, педагог фаолиятини ўрганиш ва текшириш педагогик ишнинг ижобий ва салбий томонларини чуқур билишга асосланилган малакали ёрдамидир. Педагогик назоратнинг моҳияти шундан иборатки, унда касб-ҳунар коллежи раҳбарлари тизимли, олдиндан ўйланган режа бўйича ўқув жараёнининг мазмун ва методларига педагогик асосланган талабларини ишлаб чиқариш таълими усталари, ўқитувчилар қандай амалий рўёбга чиқараётганликларини текширадилар ва таҳлил қиладилар, ишлаб чиқариш таълими устаси, ўқитувчи ва шунингдек, ўқувчиларнинг иш натижаларини ҳар томонлама ўрганилади. Таълим-тарбия жараёнини ўрганиш ҳамда мутахассис бўлмаган касб- ҳунар коллежи раҳбарларининг айрим фанлар бўйича ўқувчиларнинг билим ҳамда кўникмаларини текшириш учун малакали ва тажрибали ўқитувчилар, ишлаб чиқариш таълими усталари, методик кенгаш ҳайъатларининг раислари, таянч корхона мутахассисларини, олий ўқув юрти, ўрта мактаб ўқитувчиларини жалб қилиш ва улар билан биргаликда дарсларга кириш керак. Ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқитувчиларнинг ишларини назорат қилишдан мақсад, уларга камчиликларни бартараф қилиш ва ўқувчиларга таълим-тарбия беришларида, илғор педагогик тажрибани татбиқ қилишларида амалий ёрдам беришдир. Ишлаб чиқариш таълими устаси ҳамда ўқитувчилар бир-бирларининг машғулотларига киришлари, уларни тажриба алмашиш тартибида таҳлил қилишлари ва ўз ишларини янада такомиллаштириш йўлларини қидиришлари мақсадга мувофиқдир. Тўғри ташкил этилган назорат ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқитувчиларнинг энг яхши тажрибаларини аниқлаш ҳамда уни тарқатиш чораларини кўришда ёрдам беради. Ўқув ишини назорат қилиш доимий, режали, объектив бўлиши керак. Уни шундай ташкил қилиш керакки, у ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқитувчиларда ижобий ташаббусни, ўқув ишининг ҳолатига жавобгарлик ҳиссини ўстирсин. Ўқув ишларини назарий ҳамда ишлаб чиқариш таълими дарсларига кириш тарзида назорат қилиш қуйидагиларни: 1)машғулотларга киришнинг мақсадларини аниқлаш; 2)машғулотларни текширишни режалаштириш; 3)машғулотларни текширишга тайёрланиш; 4)машғулотларга кириш; 5)машғулотлар таҳлили; 6)назорат натижаларидан фойдаланишни ўз ичига олади. 2. Касб-ҳунар коллежи раҳбарларининг ўқув машғулотларига киришларидан мақсад Касб-ҳунар коллежи раҳбарларининг машғулотларига киришларидан қуйидаги мақсадлар назарда тутилади:  дарс мазмунининг ўқув дастурига мувофиқлигини аниқлаш; ўрганилаётган материалнинг илмий даражасини ва унинг ғоявий йўналишини аниқлаш;  дарсларда дидактиканинг асосий тамойилларига риоя қилинаётганлигини назорат қилиш;  дарс типи, ўқитишнинг метод ва тамойилларини тўғри танланганлигини текшириш;  дарснинг тарбиявий аҳамиятини текшириш;  ўқитувчининг шу фандан дарс беришга ва мазкур дарсни олиб боришга тайёргарлигини текшириш;  дарсни тўғри ташкил қилинганлигини баҳолаш. Мақсадига кўра назорат қуйидаги турларга бўлинади: фронтал (кундалик умумий текшириш); назоратнинг амалда энг кўп тарқалган тури ҳисобланган тематик назорат, бу ишлаб чиқариш таълими устаси ёки ўқитувчининг иш фаолиятини ўрганишдир. Агар назорат объекти бир педагог бўлса, назорат усули шахсий, агар бир фан ўқитувчилари бўлса, фанли-умумлаштирувчи бўлади. Агар назоратнинг объекти бир ўқув гуруҳида ишловчи ўқувчилар бўлса, назорат шакли гуруҳли-умумлаштирувчи бўлади; агар ўқитувчиларнинг бир гуруҳи ёки касб-ҳунар коллежида ишловчи ўқитувчилар ва ишлаб чиқариш таълими усталари бўлса, унда комплекс-умумлаштирувчи бўлади. Ишлаб чиқариш таълими устаси ёки ўқитувчининг таълим-тарбия ишининг сифатини фронтал усулда текширганда улар ўз вазифаларини қанчалик виждонан ва батартиб бажараётганликларини, қандай ёрдамга мухтожликларини аниқлаш керак. Машғулотларга бундай мақсадларда кириш ҳар бир ўқув йилининг ярим йиллик доирасида бир меъёрда режалаштирилади. Илгари ишларида камчиликлар (педагогик маҳоратнинг пастлиги, машғулотларнинг пастлиги, гуруҳда интизомнинг ёмонлиги ва шу кабилар) сезилган уста ҳамда ўқитувчиларнинг ўқув машғулотларини тез-тез назорат қилиб туриш мақсадга мувофиқ бўлиди. Бундай ҳолларда машғулотни тўлиқ таҳлил қилмай, балки уста ёки ўқитувчининг машғулотларга тайёргарлиги, машғулот мазмунининг ёки машғулот ўтиш методининг тўғрилиги, хавфсизлиги техникасига риоя қилиш ва шу кабилар ҳақида қисқача таърифланган ёзув билан чекланиш мумкин. Бундай назорат барча гуруҳларда ўқувчилар ишлаб чиқариш амалиёти даврида корхоналарда ёки барча цехларда бир вақта ўтказилади. У текширувчи ва квалификацияловчи ишларнинг ташкил қилиниши ҳамда бориши, ўқувчиларнинг корхона цехларидаги машғулотларга келишларини текширишни ҳам ўз ичига олади. Келтирилган намуналар фронтал назорат қилишнинг барча турларини мазмунини якунламайди, улар фақат назорат бўйича ишнинг аҳамияти ва мураккаблигини кўрсатади, холос. Машғулотларни тематик кузатиш ўқув жараёнининг алоҳида педагогик қизиқишга эга бўлган томонларининг ҳолатини аниқлаш учун ўтказилади. Фанни ўтишнинг илмий-назарий даражасини ўрганиш, дарсларда тарбиявий вазифаларни ҳал қилиш, ўқитувчиларнинг ўқув материлларини баён қилиш сифатини текшириш, ўқитувчи фойдаланаётган методик восита ва усуларни ўрганиш дасларда ишнинг жамоа ва якка тартибда усулларини қўшиб олиб бориш, ўқувчилар билимини текшириш тизими, ўқитишда кўргазмали ёки техникавий воситаларини қўллаш, ўқувчиларнинг дарслардаги мустақил ишлари, ўтилган ўқув материалини такрорлаш ва мустаҳкамлашни ташкил қилиш, ўқувчиларга меҳнатнинг илғор методларини ўргатиш; кириш, жорий, якуний йўриқномаларни ўтказиш методикаси, ишлаб чиқариш таълими устасининг меҳнат усулларини кўрсатиш методикаси, ишлаб чиқариш таълими билан назарий таълим ўртасидаги алоқа, ўқувчиларнинг мустақиллигини тарбиялашда ёзма йўл-йўриқнинг роли, ўқувчиларда малакаларни шакллантириш ва меҳнат унумдорлигининг ўсиши, тренажёрлардан фойдаланиш методи ва амалиёти; ўқитишда техникавий воситалардан фойдаланиш ва дарслардаги тарбиявий ишлар; ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқитувчиларнинг ўқувчилар билим ва кўникмаларини баҳолашда қўлланилаётган кўрсаткичларнинг тўғрилиги ҳамда ўқув жараёнининг кўпгина бошқа томонлари тематик назоратнинг объектлари бўлиши мумкин. Ўқув машғулотларининг айрим методик мавзуларини, яъни бир фан, касб, малака ва кўникманинг бир гуруҳига тааллуқли бўлганларини кузатишни ҳам қўйиш керак. Масалан, дастгоҳчи касбини эгаллаётган ўқувчиларга кесиш режимларини танлашда маълумотномалар ва маълумотнома ҳужжатларидан фойдаланишни ўргатишда; чилангарлик касбини эгаллаётган ўқувчиларга маълум операция ва ишларни ўргатишда ишлаб чиқариш таълими устаси қўллаётган метод ҳамда усулларни, ишлаб чиқариш ишларининг изчиллигини ва уларни бажариш йўлларини режалаштириш кўникмасини тарбиялаш ва ҳоказолар. Ўқув машғулотларини тематик кузатиш айнан бир фаннинг ўзини ўқитиш касб-ҳунар коллежининг турли ўқитувчиларида ёки айнан бир мутахассисликдаги турли ишлаб чиқариш таълими усталарида қандай йўлга қўйилганлигини ўрганиш учун ҳам ўтказилиши мумкин. Назоратнинг айтиб ўтилган бу усули ўқитиш методикасини гуруҳлардан олинган натижалар асосида ўқув дастурларининг бир ёки бир неча мавзусини ўз ичига олувчи барча машғулотларда қатнашиш жараёнида ўрганилади. Ишлаб чиқариш таълими устаси мавзунинг қандай белгиларига кўра алоҳида ишлаб чиқариш машғулотларига бўлишини, кириш, жорий ҳамда якуний йўриқномаларни ўтказишнинг мазмун ва хусусиятларининг қандайлигини, ўқув-ишлаб чиқариш ишлари ва машқларининг тўғри танланганлигини устахона ёки корхонада комплекс ишлаб чиқариш ишларининг бажарилишига раҳбарликни, бажарилган ўқув топшириқларини қабул қилишни ташкил қилиш ва жорий ўзлаштиришнинг тўғри ҳисобга олиниши, профессионал мустақилликни тарбиялаш, ўқувчиларнинг ишга муносабатлари ва шу кабиларни аниқлаши зарур. Ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқитувчиларнинг педагогик иш фаолиятларини ўрганишда эътибор фақат ўқув материалини бериш методига эмас, балки ўқитиш жараёнида ўқувчиларни тарбиялаш қандай амалга оширилаётганлигига, ўқувчиларнинг иши қандай ташкил қилинганлигига ва унинг натижалари қандайлигига ҳам қаратилади. Мазкур ҳолатда касб-ҳунар коллежи раҳбарларининг асосий вазифаси ишлаб чиқариш таълими устаси ёки ўқитувчининг педагогик хусусият ҳамда қобилиятларини, ўзларига бириктирилган фанларнинг материалини, уни ўқитиш методикасини қанчалик билишларини аниқлаш ва баҳолашдан иборатдир. 3. Ўқув машғулотларини текширишни режалаштириш Касб-ҳунар коллежи раҳбарларининг назарий ўқитиш дарслари ва ишлаб чиқариш мташғулотларига киришлари пухта ўйланган режа бўйича олиб борилади. Педагогик назоратни тўғри ташкил қилишнинг зарурий шарти унинг мақсадга йўналганлик характерини, касб-ҳунар коллежи раҳбарлари ишининг координацияси ва бирлигини таъминловчи режалаштиришдир. Назоратни режалаштиришнинг ягона тизими бўлмаганлиги учун у кўпгина таълим-тарбияв жараёнининг барча томонларини қамраб ололмайди, керакли мақсадга йўналмайди, тасодифий характер касб этади. Режалаштирилган назорат ўз вақтида хатоларнинг олдини олиш ва ўқитишда аниқланган камчиликларни бартараф қилиш имконини беради. Касб-ҳунар коллежининг ҳар бир ходимига ўқув йили давомида ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўтқитувчилардан қайси бирини назорат қилишини, уларнинг таълим-тарбия фаолиятларини назорат қилиш жараёнида қандай методик масалаларни ўрганишини олдиндан белгилаб қўйиш тавсия қилинади. Таълим-тарбия жараёнининг ҳолат ва мазмунини назорат қилиш режаси касб-ҳунар коллежининг директори (ўқув-ишлаб чиқариш ва таълим- тарбия ишлар бўйича ўринбосарлари, илмий мудири ва катта ишлаб чиқариш таълими устаси билан биргаликда) ҳар бир ўқув ярим йиллигига касб-ҳунар коллежининг хусусиятлари, педагогик жамоаснинг квалификацияси, ўқув йили ёки ярим йиллигининг натижаларини назарда тутган ҳолда тузади. Педагогик назорат касб-ҳунар коллежидаги методик иш мажмуаси билан ҳар томонлама боғланган бўлиши керак. Касб-ҳунар коллежининг раҳбарлари уста ўқитувчиларини баҳолаш бир хил ёндашишларини ишлаб чиқаришлари муҳим аҳамиятга эгадир. Шунинг учун назорат қилиш режалари уларни бир қатор ўқув машғулотларига бирга киришларини (масалан, директорнинг раҳбарларни бирортаси билан айрим дасрга кириши ёки корхоналар цехларидаги иш ўринларини бориб кўриш, дарсларни режалаштириш ва ўқув ишларини ҳисобга олиш ишларига хос бўлган типик камчиликларни аниқлаш учун режа ва ҳисобга олиш ҳужжатларини фронтал текширувидан ўтказиш, ўқувчиларнинг машғулотларга ўз вақтида келишларини назорат қилиш ва шу кабилар) назарда тутиш тавсия қилинади. Раҳбарларнинг бундай ҳамкорликда ишларини оператив характер касб этиб, анча кенгроқ кўламда ҳам ўтказилиши мумкин, олинган натижалар эса ўқув ишининг ҳолати ҳақида тўғри хулосалар чиқаришга имкон беради. Ўқув машғулотларини назорат қилишнинг қатъий кун формасини ўрнатиш мақсадга мувофиқ эмас. Машғулотларга кириш машғулот жадваллари, ишлаб чиқариш таълими устаси ҳамда ўқувчиларининг иш ражалари ва бошқа шартларга кўра режалаштирилади. Эндигина ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқитувчилик қилаётган ёшларни машғулотларига зарурият туғилганда кириш, уларнинг ишлари билан танишиш ҳамда улар қандай ёрдамга муҳтожлигини аниқлаш, илғор ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқитувчилар машғулотларига эса уларни ўрганиш ва тажрибаларини касб-ҳунар коллежининг етарлича тажрибага эга бўлмаган ёш ходимлари ўртасида тарқатиш мақсадида кирилади. Ўқувчиларнинг педагогик фаолиятларини назорат қилиш режасини ишлаб чиқишда: ўқув ярим йиллиги давомида қанча дарсга ва қайси фанлар бўйича кириш керак, текширишлардан асосий мақсад дарсларга киришда касб-ҳунар коллежи раҳбарлари ўртасида вазифаларни тақсимлаб қўйиш тавсия қилинади. Касб-ҳунар коллежи муҳандис-педагог ходимларининг, шу жумладан, ўқитувчиларнинг дарсларига киришни ярим йилликка мўлжаллаб режалаштириш мақсадга мувофиқдир. Мана шундай асосида машғулотларга киришнинг ойлик, ҳатто ҳафталик режалари ҳам ишлаб чиқилади. Уларда мазкур даврда дарсларда ўрганилаётган дастурнинг бўлимлари ёки мавзулари Аниқлаштирилади, дарсларга кириладиган саналар, текширишнинг усул ва методлари кўрсатилади. Баъзи касб-ҳунар коллежларида раҳбар ходимлар ўқув машғулотларига директорнинг ўқув-ишлаб чиқариш ишлари бўйича ўринбосари томонидан ҳар бир ой учун тузилган график бўйича кирадилар. Бу графиқда келгуси ойда раҳбарлардан қайси бири (директор, директорнинг ўқув-ишлаб чиқариш ишлари бўйича ўринбосари, директорнинг таълим-тарбия ишлари бўйича ўринбосари, илмий мудир, ката ишлаб чиқариш таълими устаси), қачон ва қайси машғулотларга (қайси ўқув гуруҳига ва қайси фанлар бўйича) кириши кўрсатилади. Графикда машғулотга киришнинг мақсади ҳам кўрсатилади (2- жавал). 4. Машғулотларни текширишга тайёрланиш. Касб-ҳунар коллежи раҳбарлари томонидан амалга ошириладиган педагогик назоратнинг савияси ва таъсирчанлиги аввало уларнинг тайёрланиш даражаларига боғлиқдир. Дарсларни тўғри таҳлил қилиш учун раҳбарлар таълим-тарбия ишининг мазмуни ва ташкил қилишини ўқувчиларни ўқитиш ҳамда тарбиялашнинг метод ва усулларни, ўқув ҳамда йиғма-мавзулар режаси ва дастурларни, тушунтириш хатлари ва малака талабларини яхши билишлари, ҳозирги замон илмий техника, педагогика, методикага доир ва бошқа адабиётларни кузатиб борилари керак. Назоратнинг самарасини назарда тутиш, уни ҳал қилувчи участкаларга қаратиш ҳам мухим ахамиятга эга. Дарсга киришдан олдин раҳбар киришнинг мақсадини аниқлайди; кириш мўлжалланган дарсда ўрганиладиган ўқув материалининг мазмунини билиб олади; мазкур фан бўйича дастур талаблари ва шунга мувофиқ дарслик, методик адабиётлар билан танишади; синф журналини кўриб чиқади, ўқувчиларнинг жорий ўзлаштиришларини таҳлил қилиб, ўтилган материалнинг синф журналида қайд қилиниши, перспектив-тематик режага мувофиқ келиш келмаслигини ҳамда бўлажак дарсда ўрганиладиган мавзуни аниқлайди; аввал дарсларда ёзилган ёзувлар билан танишади; дарсни таҳлил қилиш ва дарс давомида ўз кузатишларини ёзишнинг тахминий шаклини ўйлаб қўяди. Назарий ўқитиш дарсларини текширишни бошлашдан олдин текширувчига синф биносининг (кабинет, лаборатория) ҳолати ўқув- кўргазмали қўлланмаларнинг белгиланган меъёрларга мувофиқ бор-йўқлиги, уларнинг ҳолати ва сифати, янги техника ва меҳнатнинг илғор методлари ҳамда кўрсатмали қуроллари билан таъминланганлиги билан танишиб чиқиш тавсия қилинади. Касб-ҳунар коллежининг раҳбарлари дарсга кирганларида бу дарсларга айни шу вақтда машғулотлари бўлмаган ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталарини ҳам таклиф қилиш мақсадга мувофиқдир. Бу ёш ўқитувчи ва ишлаб чиқариш таълими усталарига бошқаларнинг тажрибаси билан танишиш имконини беради, тажрибали ходимлар эса машғулотни ўтишни яхшилаш юзасидан ўз тавсияларини беришлари мумкин бўлади. 2-жадвал . Касб-ҳунар коллежи раҳбарларининг ўқув машғулотларига кириш графиги Тартиб № Раҳбар ходимнинг фамилияси, исми, отасининг исми Ой кунлари Киришнинг мақсадида 1 2 3 4 ва шу тартиб да 11 5 Йўриқнома методикаси 2 2 8 Ўқувчиларни фаоллаштириш 3 10 12 Фанларраро алоқа «Ой кунлари» графасида раҳбар ходим фамилияси қаршисига каср қўйилиб, унинг суратида гуруҳ номерини, махражида эса ўқув фаннинг номини кўрсатади. 5. Машғулотларга кириш Дарсга кириш, уни ўтишни таҳлил қилиш-таълим-тарбия жараёнини назорат қилишнинг асоси ҳисобланади. Касб-ҳунар коллежи рахбарларининг дарсларга киришлари уларга ўқувчиларни ўқитиш ва тарбиялашнинг ҳақиқий аҳволи, педагог ходимларнинг муваффақият ва камчиликлари билан танишиш имконини беради, бу эса ўз навбатида касб-ҳунар коллежида таълим-тарбия ишларни яхшилашга ёрдам беради. Назарий ўқитиш дарсларига киришда синфга дарс бошланишидан олдин (ўқувчилардан олдин) ёки ўқувчилар билан бирга кириш тавсия қилинади; машғулотлар ҳақида тўлиқ тасаввурга эга бўлиши учун дарсни бошидан охиригача бўлиши керак. Агар ўқитувчи ёки устанинг ўқув ишини жорий текшириш мўлжалланса, машғулотларга кириш ҳақида олдиндан огоҳлантириб қўйиш мақсадга мувофиқ бўлмайди. Агар асосий мақсад ўқув машғулотларини тематик ўрганиш, инструкция бериш, ўқитувчи ёки ишлаб чиқариш таълими устасининг педагогик малакасини ошириш бўлса, бу машғулотларга махсус тайёргарлик кўришлари учун уларни олдидан огоҳлантириб қўйиш мақсадга мувофиқдир. Айрим ҳолларда етарлича тажрибага эга бўлмаган ишлаб чиқариш таълими устаси ёки ўқитувчининг ўқув машғулотларига киришдан олдин у билан биргаликда мазкур машғулотларга қўйиладиган талабларни таҳлил қилиш, унинг баъзи методик масалаларни ижодий ҳал қилишга ёрдам бериш тавсия қилинади. Касб-ҳунар коллежининг раҳбарлари ўқув машғулотларга кирган вақтларида уста ёки ўқитувчига берилган кўрсатмаларини амалга ошириш қобилятига ишонч ҳосил қиладилар. Дарсни текшириш ҳақидаги ёзувларни вертикал чизиқ билан уч бўлакка ажратилган қоғоз вароғига ёзиш қулайди. Уларнинг бирига дарс жараёнида аниқланган ва ўтказиб юборилган хато, камчиликлар, иккинчисига ижобий моментлар, ўринли методик усуллар, учинчисига дарсни олиб бораётган ишлаб чиқариш таълими устаси ёки ўқитувчига айтилиши керак бўлган маслаҳат ва тавсиялар ёзиб борилади. Текширувчи дарсдан сўнг қисқа ёзувлар асосида дарс хақида тўғри хулоса туза олиши ёки батафсил таҳлил қила олиши учун кузатувчан, диққатли бўлиши, кўрган ва эшитганларини ёдида сақлай билиши керак. Дарсга кирган вақтда ўқувчиларнинг дафтарлари билан албатта танишиш, ёзувларнинг батартиблилиги, саводлилиги, дафтарларнинг ўқитувчи томонидан текширилишининг тизимлилиги ва сифатига эътибор бериш керак. Текшириш натижалари шу мақсада махсус ҳужжат хизматини ўтовчи назорат журналига ёзилади. Ҳар бир раҳбар ходим бу журналга кирган дасрлари ҳақидаги ўз хулосаларини ёзади ва батафсил таҳлил қилади, таълим-тарбия иш жараёнида олинган барча далилларни, бажарилиши керак бўлган тадбирларни қайд қилади. Журналлардаги бундай ёзувлар асосида дарслар таҳлилини ёзиб, ҳамма педагог ходимларнинг мулоҳаза ва таклифлар, тарбия ва ўқитиш бўйича ижобий тажрибалар билан танишиб чиқишлари учун педагогик кабинетга илиб қўядиган, кўпгина раҳбарларнинг тажрибалари эътиборга лойиқдир. 6. Назарий ўқитиш дарсининг таҳлили Дасни таҳлил қилишнинг ягона тизими йўқ, чунки у касб-ҳунар коллежининг тури ва ихтисоси, фан ва касб хусусиятлари, ўқувчиларнинг ёши ҳамда кўпгина бошқа омилларга боғлиқдир. Назарий ўқитишнинг айрим дарсларининг умумий таҳлилини қуйидаги тахминий схемадан фойдаланиб ўтказиш мумкин. Назарий ўқитиш дарси умумий таҳлилнинг схемаси Машғулот кунлари. Гуруҳ номери ва мутахассислиги. Фаннинг номи. Ўқитувчининг фамилияси, исми ва отасининг исми. кўникма, малакаларни аниқлаш; ўқувчилар ижодий қобилятларини ўсиши; тарбиявий масалалар. II . Дарсни ташкил қилиш 3. Дасрнинг тузилиши ва унинг мақсадга мувофиқлиги: танланган методлар ва методик усуллар; дарсда ўқитувчиларнинг якка тартибда ва жамоа ишларини бирга қўшиб олиб бориш, уларнинг таффакур фаолиятларини ўстириш; бошқа фанлар билан ўзаро алоқа; материал тузилишининг мантиқийлиги; такрорлаш учун тузилган саволларнинг аниқлиги, ўқувчиларнинг мустақиллиги, мантиқи ва ижодий ёндашишини ўстириш қўйиладиган саволлардаги айрим муаммоларнинг ҳал қилинишига боғлиқлиги. 4. Янги билимларни баён қилиш учун метод ва усулларни танлаш: форма, метод, усул ва дарс типларининг ҳар хиллиги; янги билим бериш методларининг турлилиги; ўрганилган материални мустаҳкамлаш ва такрорлаш; ўқувчиларни тафаккурларини фаоллаштириш методлари. I .Дарсни тайёрлаш 1.Дарс жищози 2.Ы=итувчининг дарсга тайёрланиши II .Дарсни ташкил этиш 3.Дарс структураси ва унинг ма=садга мувофи=лиг и 4.Метод ва усулларни танлаш 5.Кыргазмал и =ылланмала рни =ылланиши III .Дарснинг мазмуни 6.Дарснинг ма=садлари 7.Материал- нинг бош=а фанлар билан бо\ ланиши 8.Дарснинг \ оявий йыналганлиг и Назарий ўқитиш дарси умумий таҳлилининг схемаси. 5. Кўрсатмали қуролларни қўллаш: кўрсатмали қурол ва техникавий воситаларни тўғри танлаш, уларнинг камчилиги ёки ортиқлиги; айрим кўрсатмали қурол ва техникавий воситаларнинг сифати ва педагог қиммати; намойиш қилиш методикаси ва самаралилиги. 7. Ишлаб чиқариш машғулотларининг таҳлили Ишлаб чиқариш таълими устасининг ишини назорат қилишда текширувчи ўқув-ишлаб чиқариш устахоналари ёки ўқув участкаларининг аҳволи билан олдиндан танишиб чиқади; жиҳозларни аҳволи ва улардан фойдаланишнинг тўғрилигини, ўқувчиларни асбоб, мослама, загатовкалар билан таъминланганлигини, ўқувчилар ва ишлаб чиқариш таълими устаси иш ўрнининг ҳолатини текширади. Хавфсизлик техникаси ва ўқувчилар меҳнати гигиенаси тадбирларининг бажарилишига алоҳида эътибор бериш лозим. Ишлаб чиқариш машғулотларини текширишни бошлашдан аввал гуруҳдаги ўқув ишларининг ҳолатини, ишлаб чиқариш буюртмаларининг бажариш режасини ўрганиш, ўқувчиларнинг ўқув ишларини қайд қилиш, ўзлаштиришни баҳолаш журнали, техник ва ўқувчилар ишлайдиган бошқа IV .Дарснин г ма=садига эришиш 9.Ы=итувч и-нинг стили, муомаласи 10.Ы=увчи- ларнинг ишга муносабати 11.Дарснин г ма=садига эришиш. Билимлар- нинг сифати 12.+ышимч а кузатишла р. Хулоса ва таклифлар ҳужжатлар (чизма, инструкция ёки технологик карта шу кабилар) билан танишиб чиқиш муҳими аҳамиятга эга. Амалиётида ўқув устахонаси ва ишлаб чиқаришда олиб бориладиган машғулотлар билан танишишнинг турли метдларидан фойдаланилади. Ўқув машғулотлари, бутун гуруҳ, айни вақтда ҳар бир ўқучининг ишини боришини бевосита кузатиш асосий метод ҳисобланади. Агар ўқувчиларнинг ишлари билан чуқурроқ танишиш зарур бўлса, яхши, ўрта ва ёмон ўзлаштирувчи ўқувчилардан бир нечтасини олдиндан танлаш мақсадга мувофиқдир. Танлаб олинган ўқувчиларнинг ишни уларга сездирмай кузатиш керак, улар кузатиш объекти эканликларини ҳаёлларига ҳам келтиришмасин. Кузатишларининг асосий натижаларини дафтарга ёзиб қўйиш тавсия қилинади. Ўқувчилар ишларининг ўрганишни бошқа методи, улар дуч келаётган қийинчиликларни аниқлаш ёки гуруҳдаги ўқув ишининг аҳволини баҳолашга ёрдам берувчи баъзи қўшимча маълумотларини олиш учун суҳбатлашиш ҳам бўлиши мумкин. Ўқувчилар билан суҳбатлашаётганда текширувчининг педагогик тактга риоя қилиши муҳим; ишлаб чиқариш таълими устасига ўқувчилар олдида бевосита ёки билвосита танбеҳ бериш ёки уни койиш асло мумкин эмас. Ўқувчиларнинг бажарган ишларини кўриш , мазкур ишга қўйилган тахникавий талаблар қандай бажарилаётганлигини, қандай ҳолларда бракка йўл қўйилаётгалигини текшириш ишлаб чиқариш машғулотларини ўрганиш методларидан бири ҳисобланади. Текширувчи режали ва техникавий ҳужжатлар: ўқувчилар асосланиб ишлаган чизмалар, инструкция карталари, журналлар, нарядлар ҳамда режалаштириш бўйича ҳужжатлар билан диққат бериб танишиб чиқади. Ишлаб чиқариш таълими устаси ишини назорат қилиш жараёнида унинг эътиборини вазифаларни бажариш вақтида иложи борича камроқ чалғитиш керак. Шу билан бирга дастурни ўтиш, баъзи ўқувчиларнинг ишлари ва шу кабиларга боғлиқ бўлган ҳолатларни аниқлаш мақсадида ишлаб чиқариш таълими устасига саволлар бериш мумкин. Амалиётни корхоналарда ўтаётган гуруҳларнинг ишлаб-чиқариш таълими машғулотларга киришда, ўқувчилар ишларининг сифатлари ҳақида қимматли мулоҳазалар айтишлари мумкин бўлаган цех ходимлари (уста, технолог, бригадирлари, цех бошлиқлари) ҳамда илғор ишчилар ва жамоат ташкилотларининг вакиллари билан суҳбатлашиш фойдалидир. Текшириш вақтида асосан диққатни ишлаб чиқариш таълими устаси ўқувчиларга нималарни ва қандай ўргатганлигига, улар ўрганганларини қандай ўзлаштирганларига, яъни ҳақиқий билимларни аниқлашга қаратилиши керак. Бундай текшириш турли кўринишларида ўтказилади. Эгалланган билим ва кўникмаларни текшириш мақсадида ўқувчиларга жавобларида илгари ўрганилган материалларни ёки эгалланган усуларни эслаш ёки ишчи ва ўқучиларнинг ҳаётлари ҳамда меҳнат фаолиятларидан мисоллар келтириш, экскурсиялардаги кузатишларнинг натижаларидан фойдаланишни талаб қилувчи саволлар беришни тавсия қилиши мумкин. Ўқувчиларнинг билим, кўникма ва малака даражаларини текшириш мақсадида текширувчилар ўқувчиларнинг конспектларини, назорат ва лабаратория-амалиёт ишларини, улар тоионидан ишланган чизма ҳамда технологик карталарини вақти-вақти билан текшириб турадилар. Текширувчилар ўқувчилардан ишлаб чиқариш таълими, амалиёт масалаларни ечиш ва шу кабиларга боғлиқ бўлган жавобларни талаб қилувчи қисқа (15-20 минутга мўлжалланган) фронтал, ёзма ва график назорат ишларни ўтказишлари ҳам мумкин. Бироқ ўқувчилар билимнинг раҳбар томонидан шахсан текширилиши фақат биргина шу мақсадни назарда тутмасдан, бу текширишнинг заминида ўқувчиларнинг нималарни билишлари ва билмасликлари, дастурда назарда тутилган малака ва кўникмаларни қандай эгаллаганликлари, эгаллаган билимларидан амалда қандай фойдалана олишларини аниқлаш керак. Баъзи қўшимча маълумотлар олиш, ўтказилган кузатишларни таҳлил қилиши ва ўқув ишини яхшилаш усуллари ҳақидаги кўрсатмаларни айтиш учун назорат охирида ишлаб чиқариш таълими устаси билан суҳбат ўтказилган. Ўқув устахонасида ва корхонасидаги ишлаб чиқариш машғулотларининг муфассал таҳлилини қуйидаги тахминий схема асосида амалга ошириш мумкин (27-расм). Вақти Ўқув гуруҳсининг номери Касби Ўқув йили Устанинг фамилияси, исми, отасининг исми Ўқув дастуридаги мавзу номи Ўқув гуруҳининг қисқача ўзлаштириш тавсифномаси. I . И ш н и н г т а ш қ и ш а р о и т л а р и 1. Устахона (ёки участка)лар, ишлаб чиқаришда ўқувчиларга бериладиган иш ўринларининг санитария-гигиена ҳолати: ёритиш ҳарорат, вентиляция, тозалик ва бошқалар. 2. Умумий махсус ва ёрдамчи жиҳозларнинг етарли миқдорда мавжудлиги, унинг ҳолати ва жойлаштирилишининг тўғрилиги. 3. Назорат ўлчов ва текшириш асбобларининг етарлилиги, унинг сифати, ҳолати ва сақланиши. Ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқувчилар иш ўрнининг ҳолати. ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқувчилар фойдаланадиган техникавий ҳужжатлар (ўқув кўргазма қуроллари, намуналар ва бошқалар)нинг мавжудлиги ва миқдори. II . Уста ва ўқувчиларнинг иш тартиби 6. Иш кунини бошланиши: ўқувчиларнинг устахонага кириш тартиби, келганларни текшириш, айрим ўқувчиларнинг келмаганлик сабабларини аниқлаш, асбоб ва заготовкаларни (ёки тугалланмаган ишларни) тарқатиш ўқувчиларни устага ёрдам бериш учун жалб қилиш; иш ўрнини таёрланишнинг давомийлиги. 7. Ишнинг уюшганлиги: айрим ўқувчилар томонидан ўқув вақтининг йўқотилиши, йўқотиш сабаблари; ўқув вақтини йўқотилишига қарши кураш тадбирлари. Ишлаб чиқариш таълими устаси ва ўқувчиларнинг ўзаро муносабатлари. Ишлаб чиқариш таълими устаси ишдаги уюшганлик. 8. Иш кунининг якунланиши: иш ўрнининг ўқувчилар томонидан топширилиши; уларнинг ҳолатини текшириш; ўқувчиларнинг устахонасининг устахонадан чиқишлари; ўқувчиларни устахонада тартиб ўрнатиш ишига ишлаб чиқариш таълими устаси томонидан жалб қилиши. Ўқувчиларнинг корхоналаридаги машғулотларини текшириш вақтида иш ўринларининг ташкил қилиниши ва қандай тутилишига, ўқувчилар учун иш ўрни, иш ва ишлаб чиқариш топшириқларининг миқдорини етарлилигига эътибор бериш керак. I .Ишнинг таш=и шароитлари 1.Устахона- ларнинг санитария- техника щолати 2.Жищозлар билан таъминлан- ганлиги 3.Асбоблар билан таъминлан- ганлиги 4.Хавфсизли к техникаси ва иш ыринларини нг щолати II .Уста ва ы=увчилар ишининг тартиби 5.Техникавий щужжатлар, =ылланма- ларнинг мавжудлиги 6.Иш кунининг бошланиши 7.Ишнинг уюштирил- ганлиги 8.Иш кунининг тугаши III .Дарс ытишнинг методикаси ва мазмуни 9.Ишни тежалаш- тириш 10.Кириш йыри=но- масини ытказиш 11. Ы=ув- чиларнинг маш= =и- лишлари. Жорий йы- ри=нома 12.Якуний жамоавий йыри=нома 13.Ы=ув ишлари щисобиIV .Дарсни ытказишдаги щолат 14.Ишлаб чи=ариш таълими устасининг стили 15.Устанинг ы=увчилар Билан ызаро муносабати 16.Дарснинг ма=садига эришиш 17.+ышимча кузатишлар, хулоса ва таклифлар .Ишлаб чиқариш таълими дарси таҳлилининг схемаси. 9. Ишни режалаштириш: ишлаб чиқариш таълими устаси иш режасининг мавжудлиги; иш режасининг ишлаб чиқариш таълими дастурларида ва мавжуд жиҳозларга мувофиқлиги; ўқив дастурида назарда тутилган ўқитиш изчиллигидан четга чиқиш ва унинг сабаблари; ўтказилаётган машғулот режасининг мавжудлиги, унинг аниқлиги, асосланганлиги, белгиланган машғулот режасининг бажарилиши ёки четга чиқиши сабаблари. 10.Кириш йўриқномасининг ўтказилиши: машғулот мақсадларининг тўғри аниқланиши ва уни ўқувчилар томонидан тушинилиши; кириш йўриқномасининг мазмуни ва ўқув материалининг тўғри танланганлиги; янги техника ва меҳнатнинг илғор методлари билан таништириш; ўқитишнинг турли методларини қўллаш ишлаб чиқариш таълими устасининг материални баён қилиши, намуналарни, қўлланмаларни, иш усулларини намойиш қилиш; ўқув материалидан тарбиявий мақсадларда фойдаланиш; тушунтириш вақтида ўқувчиларнинг материални ўзлаширишларини текшириш; материалнинг ўқувчилар учун тушунарлилиги; ўқувчилар диққати ва уни сақлаш воситалари; кириш машғулотларидаги интизом. 11.Ўқувчиларнинг машқлари ва жорий йўриқнома: йўриқноманинг давомийлиги, машқларнинг дастур талабларига мувофиқлиги, ўқув-ишлаб чиқариш ишларининг тўғри танланганлиги; ўқув-ишлаб чиқариш топшириқларини бажариш вақтида ўқувчиларнинг мустақиллик даражалари; улар қўллаётган иш усулларининг тўғри бажарилишини; унумдор ишлаш кўникмаси; иш вақтида ўқувчилар дуч келадиган қийинчиликлар; ишлаб чиқариш таълими устасининг ўқувчилар жамоасини айланиб чиқишининг режалилиги; ўқувчиларга якка тартибда йўриқнома беришнинг характер ва мазмуни; бир хил кўрсатма берилиши лозим бўлган ўқувчиларга бир вақтда йўриқнома бериш; бекор сарфланган вақт; ўқувчиларнинг бажарган ишларини текшириш ва қабул қилиш, ишларни баҳолашнинг қабул қилинган мезонга мувофиқлиги. 12.Якуний жамоавий йўриқнома: якуний суҳбатнинг музмуни; ўқувчилар ишидаги жузий камчиликларни аниқлаш ва таҳлил қилиш, технологик жараённи таҳлил қилиши, айрим ўқувчиларнинг ўз ишлари ҳақидаги ахборотлари. 13.Ўқув ишининг ҳисоби: оралиқдаги назорат ва ишлаб чиқариш таълими устанинг маҳсулотни қабул қилиши, ишни текширишда ўқувчилар билан суҳбат; ўқувчиларнинг ишни бажариш изчилликлари ва иш усулларини асослай олиш кўникмалари; ишлар баҳолашнинг қабул қилинган мезонга мувофиқлиги; иш меъёрларининг бажарилишини ҳисобга олиш; ҳисобот ҳужжатлари, уни вақтида тартибли тўлдирилиши, ҳисобот маълумотларининг ҳақиқий аҳволга мувофиқлиги. IV . Дарс ўтишдаги ҳолат 14.Ишлаб чиқариш таълими устасининг иш усули: унинг касбий малака даражаси; машғулотларнинг ғоявий йўналганлиги; ишлаб чиқариш таълими устасининг ўқитиш вақтида тарбиялаш воситаларидан фойдаланиши; устанинг нутқ, унинг умумий ва техникавий саводлилиги. Ўқув материалининг тушунарли, изчил ва мантииқий баён қилиши; иш усулларини кўрсатишдаги моҳирлик; устанинг педагог тактга риоя қилиши, ҳар бир ўқувчининг шахсий хусусиятларини ҳисобга ола билиш, хатоларнинг сабабини тушунтириш, ишни бажаришда шахсан иштирок этмай ёрдам бериш, далда бера билиш, ишонч ҳосил қилиш. 15.Ишлаб чиқариш таълими устасининг ўқувчилар билан ўзаро муносабати: ўқувчилар билан ўрнатилган ўзаро алоқа; ишлаб чиқариш таълими устасининг маданий-маиший ва табиий масалаларга қизиқиши (ўқувчилар ўртасида ўзаро алоқа, ўқувчининг ёқимли ташқи кўриниши ҳақидаги мулоҳазалар), ишлаб чиқариш таълими устасининг ўқувчилар ўртасидаги обрўси. 16. Қўйилаган мақсадга эришиш: ишлаб чиқариш таълими устасининг малака ва кўникмаларини текшириш учун саволларни тўғри қўя билиши, ўқувчиларнинг мустақиллигини, эгаллаган билимларини қўллашларига эришиб, малакаларини ўстириш; ўзлаштиришни баҳолашнинг ҳақиқий билим, малака ва кўникма даражасига мувофиқлиги; иш сифати, вақт меъёрига риоя қилиш, меҳнат усулларининг тўғрилиги, мустақиллик даражаси, хавфсизлик техникасига риоя қилинишига баҳо қўйиш вақтидаги ҳисобга олиш. 17. Қўшимча кузатишлар, хулосалар, таклифлар: дарсга кирилганлик ҳақида умумий таассурот; дарснинг мақсадга эришиши, ишлаб чиқариш таълими устасининг бошқа ишлаб чиқариш таълими усталари тажрибасидан фойдаланиши; ўқитиш жараёнидаги тарбия; ўқитиш методларини фаоллаштириш (техникавий тафаккур, мустақиллик, муаммоли метод, ўқитишнинг техникавий воситаларидан фойдаланиш); ишлаб чиқариш таълими устасининг шахсий тажрибасидан эътиборга лойиқ ва умумлаштиришни талаб қилувчи ижобий ҳамда қимматлилари; дарсни тайёрлаш ва ташкил қилишдаги, яъни тузилиши, методикаси, жумладан якка тартибда ва жамоавий йўриқнома методикасидаги камчиликлар; дарснинг ва ишлаб чиқариш таълими устаси ишининг умумий баҳоси. Кирилган дарс ва ишлаб чиқариш машғулотлари бўйича хулоса, мулоҳаза ҳамда таклифлар аниқ бўлиши керак. Ташкилий ва маъмурий характердаги майда мулоҳазалар ишлаб чиқариш таълими устасига машғулотни таҳлил қилиш вақтида оғзаки айтилгани маъқул. Текширувчи қилинган таҳлил асосида ишлаб чиқариш таълими устаси билан суҳбат ўтказади. Суҳбатни таҳлил қилинаётган машғулотни баҳолашни ишлаб чиқариш таълими устасининг ўзига таклиф қилишдан бошлаш, шундан сўнггина текширувчи қилган таҳлилга ўтиш керак. Назоратнинг натижаларини кўриб чиқишни машғулотнинг ижобий томонларини баҳолашдан бошлаш, сўнгра машғулотни ўтказишдаги, ўқувчиларнинг билим ва кўникмаларидаги камчиликларни таҳлил қилишга ўтиш мақсадга мувофиқ. Айни бир вақтда ишлаб чиқариш таълими устасига камчиликларни бартараф қилиш бўйича тавсиялар берилади. 8. Маданий-тарбиявий ишни назорат қилиш Маданий-тарбиявий ишни текшириш вақтида: гуруҳда қандай маданий-тарбиявий ишни амалга оширилаётганлиги; ўқувчиларнинг касб- ҳунар коллежининг ўқув-ишлаб чиқариш, ижтимоий-сиёсий, маданий- тарбиявий фаолиятда фаол иштирок этишлари учун қандай индивидуал ва жамоавий иш олиб борилаётганлиги; ишнинг индивидуал ва жамоавий шакллари қандай қўшиб олиб борилаётганлиги, улар мазмунининг касб- ҳунар коллежининг таълим-тарбиявий вазифаларига, ўқувчиларнинг бўлажак касбларига мувофиқлиги; ўқувчиларнинг синфдан ташқари тарбиявий, ижтимоий ишда иштирок этиш даражалари; жамоат топшириқларини ўқитувчиларнинг ёш хусусиятларига, қизиқишларига мослиги; бу топшириқларни жамоа қизиқишларига мувофиқлиги; ўқувчиларнинг қандай ташкилотлари касб-ҳунар коллежидаги муҳим масалаларни ҳал қилишга жалб қилинади, уларнинг фаоллиги, мустақиллик, жавобгарлик даражалари; ўқувчилар жамоаси томонидан жамоатчилик асосида бажарилган ижтимоий- фойдали иш, уларнинг тарбиявий роли ҳамда иқтисодий қиммати назорат қилинади. 9. Назорат натижаларидан фойдаланиш Таълим-тарбиявий жараён юзасидан назорат ўтказилганда касб-ҳунар коллежи ишлаб чиқариш таълими усталари, ўқитувчилари ва бошқа ходимлар ишидаги ютуқ ва камчиликларини характерловчи кўп миқдордаги далил ва маълумотлар тўпланади. Бу далилларга асосланган материал қимматига эга, шунинг учун унга тегишли ишлов бериб, тизимга солингандан кейин педагогик жамоа билан ишлашда фойдаланиш керак. Таълим-тарбия жараёнининг ҳолатини таҳлил қилишда қуйидагиларни тавсия қилинади:  педагогик кенгашнинг йиғилишларида ўқув йили давомида камида икки марта назорат маълумотлари асосида таълим-тарбия жараёнининг ҳолатини муҳокама қилиш (касб-ҳунар коллежининг директори ёки унинг ўринбосарлари сўзга чиқди); назарий фанларни ўқитишни, устахона, корхона цехларидаги ишлаб чиқариш таълимини яхшилаш, айрим участкаларни моддий-техник жиҳатдан кучайтириш, камчиликларни бартараф қилиш ва олдини олиш, илғор тажрибани ёйиш бўйича аниқ тадбирлар белгилаш;  педагогик кенгаш эътиборига назорат натижалари бўйича бошқа маърузаларни ҳам муҳокама учун ҳавола этиш: директорнинг таълим- тарбиявий ишлар бўйича ўринбосарининг дарсларнинг ғоявий йўналганлиги ва ўқитишнинг тарбивий характери, илмий мудирнинг умумий маълумот берувчи фанларини ўқитиш ҳолати ва шу кабиларни;  қиёсий ва тематик назорат натижаларини методик кенгаш ёки ишлаб чиқариш таълими усталари ва ўқитувчиларнинг методик йиғилишларида муҳокама қилиш; бундай йиғилишларни педагогик тажрибалардан энг қимматли ва ижобийларини танлаб олиш имконини берувчи ижобий мунозара характерида ўтказиш, танлаб олинган материалларни бошқа касб-ҳунар коллежиларига тарқатиш мақсадида ўқув-методика кабинетига жўнатилади;  фронтал текшириш натижаларини касб-ҳунар коллежининг педагог ходимлари ўқувчиларни ўқитиш ва тарбиялашдаги энг яхши тажрибадан фодаланишлари учун методик йиғилишларда муҳокама қилиш;  ўқувчилар йўл қўядиган оддий хатоларни ўрганиш асосида педагогик муаммони бу муҳим томони юзасидан тадқиқот ишлари олиб бориш. Касб-ҳунар коллежидаги ички назорат билан бирга ўқув юртларини қуйидаги масалалар бўйича текширади:  назарий ва ишлаб чиқариш таълимининг ташкил қилиниши ва мазмуни; кичик мутахассислар етиштириш сифатининг ҳозирги замон ишлаб чиқариш талабларига мувофиқлиги;  ўқувчиларни ўқитиш жараёнида ўқув ишининг самарали усул ва методларидан, илғор ишлаб чиқариш ва педагог тажрибадан фойдаланиш;  ўқувчиларнинг тарбияси; ўқитувчилар ва ишлаб чиқариш таълими усталари ўртасидаги методик ишнинг аҳволи;  муҳандис-педагог кадрларни педагогик маҳоратини такомиллашиши. Юқори ташкилотлар ўқув режалари, дастурларнинг бажарилишини, ўқитишнинг мазмуни ва ташкил қилинишини, ўқув ишининг режалаштирилиши ва ҳисобга олинишини кўрсатувчи меъёрий ҳужжатларни фойдаланишни, якуний давлат аттестацияларини ўтказиш сифатини, касб- ҳунар коллежларининг дарсликлар, ўқув қўлланмалари ва ўқув методика ҳужжатлари билан таъминланишини текширади: касб-ҳунар коллежларидаги таьлим тарбиявий ишнинг ҳолатини, касб-ҳунар коллежларининг ўқув ишлари бўйича маълумотларини ва малакали ишчиларнинг касбий таёргарлиги сифатини характерловчи бошқа расмий маълумотларни ўрганади; текшириш жараёнида касб-ҳунар коллежларига ишларида ёрдам беради, текшириш материаллари асосида касб-ҳунар коллежларида малакали кичик мутахассислар етиштириш сифатини янада ошириш ишидаги фаолиятларини яхшилаш юзасидан таклифлар ишлаб чиқади ҳамда уларни белгиланган тартибда тегишли бошқармалар муҳокамасига топширади. Юқори ташкилотлар томонидан ўтказиладиган ташқи назоратлар натижасида:  касб-ҳунар коллежлариларига камчиликларни бартараф қилиш ва таълим-тарбиявий жараёнини яхшироқ йўлга қўйиш ҳақида таклифлар бериш;  касб-ҳунар коллежларига, касб-ҳунар коллежидаги айрим муҳандис-педагог ходимларга ўқувчиларни ўқитиш ва тарбия сифатининг пастлиги сабабли чора кўриш уларни хизматдан четлатишни таклиф қилиш, шунингдек зарур ҳолларда касб-ҳунар коллежлари раҳбарларининг хизмат жойларига лойиқлик масалаларини кўриб чиқишни тавсия қилиш ҳуқуқи берилган. А дабиётлар 1. Мирсаидов К. «Махсус фанларни ўқитиш ва ишлаб чиқариш таълими». Т.: «Ўқитувчи», 1996. 2. Мирсаидов К., Хидиров Ў., Чориев Р. «Ишлаб чиқариш таълими». Т.:, «Ўқитувчи», 2002. 3. Олимов Қ.Т., Узоқова Л.П., Ҳалимов Э.З., Рустамов Р.М., Ашурова С.Й. Махсус фанларни ўқитиш методикаси. Т.: «Фан», 2004, -120 б. 4. Москвин М. «Организация и методика производственного обучения трактористов-машинистов». М.: 1991, 144-стр. 5. Лошаков К.А. Автомобилнинг тузилиши. -Т.: «Ўқитувчи», 1992. 264 б. 6. Мирсаидов К. «Машина-трактор агрегатларини ишга тайёрлаш юзасидан машғулотлар ўтказиш методикаси». Т.: «Ўқитувчи», 1990. 7. Скакун В.А. Ишлаб чиқариш таълими устози учун қўлланма. Т. «Ўқитувчи», 1992. 208 б.

Похожие

Ташиш ишларини режалаштириш
Корхона фаолиятини режалаштириш.
Ижтимоий ривожланишни режалаштириш шакллари.
Автосервис корхоналарини режалаштириш асослари.
Автосервис корхонасини тезкор бошқариш ва жорий режалаштириш.