Servis korxonalari uchun komfort sharoit yaratishda texnik vositalar - Транспорт - Рефераты

Servis korxonalari uchun komfort sharoit yaratishda texnik vositalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

74 KB

Servis korxonalari uchun komfort sharoit yaratishda texnik vositalar Reja: 1. Servis korxonalarida elektr ta’minoti. 2. Isitish, shamollatish va siqilgan havo ta’minoti. 3. Suv ta’minot va tozalash tizimi.

1. Elektr ta’minoti Avtoservis korxonalari elektroenergiya iste’molchilarining uchinchi toifasiga kiradi (ya’ni, ularga energiya uzatishdagi uzilishlar bir sutkaga qadar davom etishi mumkin). Elektroenergiya quyidagi maqsadlarda foydalaniladi: - texnologik jihozlar, elektromotorlarni harakatlantirish; - qizitish qurilmalari (vulkanizatsiya apparati, avtomobillar-ni bo’yash, quritish kameralari va x.k), elektropayvandlash apparat-lari va yoritish tizimi priborlarini energiya bilan ta’minlash; - inson hayoti va uning xavfsizligini ta’minlovchi va normal mehnat sharoiti yaratish uchun xizmat qiluvchi texnik vositalarning (elektroventilyatorlar, konditsionerlar, kompyuterlar va x.k) ishlashini ta’minlash. Elektroenergiya tizimida kuchlanishi 127, 220, 380 voltli o’zgaruvchan tok va 6, 12, 24, 36 voltli o’zgarmas tok qo’llaniladi. Kichik kuchlanishdagi o’zgarmas toklar (asosan 12, 24 v) akkumulyatorlar batareyalarini zaryadlash, avtomobillarga TXK va ta’mirlash postlari chuqurlarini yoritish uchun ishlatiladi. Tashqi elektr tarmog’iga ulanish quvvatini korxonadagi iste’molchilarning belgilangan quvvatlarini va ularning bir vaqtda ulanish ehtimolligini hisobga oluvchi quyidagi koeffitsiyentlar orqali jamlanadi: Ichki va tashqi yoritish chiroqlari e v =0,9  1,0 Sanitariya va suv xo’jaligi texnikasi e g =0,6  0,7 Texnologik jihozlar e t =0,3  0,4 Koeffitsiyentlarning past qiymatlari kichik quvvatli, yuqori qiymatlari esa katta va o’rta quvvatli stansiyalar uchun qabul qilinadi. Zaruriy ulanish quvvati N = 0,8 (e v N 1 + e g N 2 + e t N 3 ), kvt . bunda: N 1 – ichki va tashqi yoritish chiroqlarining belgilangan quvvati, kvt; N 2 – sanitariya va suv xo’jaligi texnikasiga sarf bo’ladigan quvvat, kvt; N 3 – texnologik jixozlar iste’mol qiladigan quvvat, kvt.

O’rtacha ulanish quvvati turli ko’lamdagi stansiyalar uchun quyidagi miqdorlarda deb qabul qilish mumkin: Eng kichik stansiyalar uchun (2-4 postli)............ 30 – 40 kvt Kichik stansiyalar uchun.........................................60 – 80 kvt O’rta stansiyalar uchun.........................................100 – 150 kvt Katta stansiyalar uchun........................................150 – 250 kvt Stansiyani tashqi elektr tarmog’iga ulanish usuli uning zaruriy elektr energiyasi quvvatiga va kommunal tarmoqning texnik holati va yuklanganligiga bog’liqdir. Agar stansiya shahar tashqarisida joylashgan va zarur ulanish quvvati 50 kvt dan oshmasa unda to’g’ridan to’g’ri past kuchlanishdagi (380 v) shahar kommunal tarmog’iga ulanishi mumkin. Stansiya elektr tarmog’idan 200-300 m narida joylashgan bo’lsa unga elektr energiya o’rta voltli kabel yoki kuchlanishi 10 – 20 kilovoltli bo’lgan havodan tortilgan simlar orqali transformatordan o’tkazib uzatish iqtisodiy jihatdan ma’qulroqdir. Bu holda ist’emolchi stansiyada kuchlanishni pasaytiruvchi (380 v) transformator o’rnatishi lozim. Stansiyaning ichki elektr jihozlarini o’rnatish va ularga elektr o’tkazgichlarni tortish maxsus “Elektr qurilmalarini o’rnatish qoidasi” va “Elektr qurilmalarini texnik ekspluatatsiya qilish qoidalari” xujjatlari asosida bajarilishi talab etiladi. Bi r i nchi navbat da i shl ab chi qar i sh bi nol ar i dagi ust axonal ar ham da boshqa yor dam chi xonal ar baj ar i l adi gan i shl ar t avsi f i ga asosan yor i t i l i shi va el ekt r ener gi yasi bi l an t a’ m i nl ani shi l ozi m . Avt om obi l l ar ga t exni k xi zm at ko’r sat i sh, ul ar ni t ashxi sl ash va t a’ m i r l ash uchast kal ar i bi no shi f t i ga o’ r nat i l gan est et i k gazl i l am pal ar yor dam i da yor it i l adi . Ko’rish ariqchalari xona polidan pastda joylashganligi uchun ularning yoritish tizimiga elektr ta’minoti umumiy yoritish tizmidan alohida shamollatish tizimi bilan birgalikda amalga oshiriladi. Texnologik jihozlarga elektr energiyasi devorlarga o’rnatilgan, bosh ulagich orqali ta’minlanadigan shtepsel rozetkalari orqali uzatiladi.

2. Isitish, shamollatish va siqilgan havo ta’minoti. Issiqlik ta’minoti. Korxonaning inshootlarini isitishni loyihalanayotganda xonalardagi havoning hisoblangan parametrlari 9.1-jadvaldagi miqdorlarda qabul qilinadi. Ishdan tashqari vaqtda hamma xonalarda iliq haroratni ushlab turish uchun navbatchi isitgich ko’zda tutilishi kerak. Isitish tizimini ishdan tashqari vaqtda navbatchi isitishga o’tkazishni imkoni boricha avtomatlashtirish lozim. 9 .1-jadval Xonalar nomi Harorat 0 S Havoning nisbiy namligi,% Havoning harakatlanish tezligi, m-s Avtomobillarga xizmat ko’rsatish 16 75 dan ortiq emas 0,5 dan ortiq emas Avtomobillarni saqlash 5 Me’yorlanmaydi 0,5 dan ortiq emas 1.0 Extiyot qismlar, agregatlar materiallar va asboblar saqlash 10 me’yorlanmaydi Me’yorlanmaydi Shinalarni saqlash 5 me’yorlanmaydi Me’yorlanmaydi Avtomibillarga texnik xizmat ko’rsatish va saqlash xonalarida shamollatish bilan moslashgan havo isitgich qo’llanilishi kerak. Bu tizim havo isitish jihozlarini markazlashgan yoki markazlashmagan holda joylashtirish yordamida amalga oshiriladi. Markazlashgan bug’-havo isitish usulida havo markaziy kamerada isitiladi va u yerdan markazdan qochma ventilyator hamda metali havo yuritgich va pol tagidagi kanallar yordamida xonalarga tarqatiladi. Markazlashmagan holda isitishda yaxlit blokka o’rnatilgan kalorifer, ventilyator va elektrodvigateldan foydalaniladi. Havo uzatish agregatlarini kolonnalar yoki devorlarda joylashtirilishi lozim. Ta’mirlash-tayyorlov va omborxonalarni isitishda past bosimli yoki yuqori bosim (maxalliy isitish asboblari) bug’li isitish tizimi qo’llaniladi.

Avtomobillarni saqlash xonalari bilan darvoza yoki eshik bilan bog’langan ishlab chiqarish xonalarida qo’shimcha joy ko’zda tutil adi va u yerga uzatilayotgan havo miqdori hisobdagidan 10 % ga oshiriladi. Akkumulyator, kamera yamash, koplama chilik va qayta tiklash ishlari bajariladigan xonalar havoli isitish qo’llanganda havoni aylanma harakatlantirishga ruxsat etilmaydi. Havoning sovishi hisoblanganda, tashqi to’siqlar va infiltratsiya hisobiga yo’qotiladigan issiqliklardan tashqari, xonaga kirayotgan sovuq avtomobillarni isitishga ketadigan va ochiq darvozadan kirayotgan sovuq havoni isitishna ketadigan issiqlikni ham hisobga olish zarur. Isitilgan dvigatelning va uning sovutish tizimidagi suvning o’rtacha harorati 50 0 S ga teng, avtomobilni sovitilgan qismlarini o’rtacha harorati hisoblangan tashqi isitish haroratidan 10 0 S ga yuqori qabul qilinadi. Xonalarga kirib kelayotgan avtomobillarni isitish davomiyligi qabul qilinadi. 1 toifali avtomobilar uchun-1soat, 2 va 3 toifa uchun 2 s oat , 4 - toifali uchun esa -3 s oat . Bunda 2 va 3 toifa uchun 70 % issiqlik birinchi soatda sarflanadi, 4 toifa uchun esa birinchi soatda -50 %, ikkinchi soatda -30 % va uch i nchi soatda -20 %. Darvozaning ochib yopilishi oqibatida xonani sovishi avtomobilarni ko’plab xonaga kirib kelishi va chiqishi vaqtida maksimumga yetadi. Havo miqdori shamolni yo’nalishi va tezligidan, tashqi va ichki haroratdan, darvozani balandligi va kengligiga bog’liq. Darvozaning ochib yopilishidan yo’qotilayotgan issiqlikni qoplash uchun issiqlik ta’minoti loyihalanayotganda quyidagilarni ko’zda tutish lozim: -tashqi havoning hisoblangan harorati- 20 0 S dan past bo’lganda, tashqi darvozalarning isitilgan havo to’siqlari o’rnatiladi, agar TXK mintaqasida postlar soni 5 dan ortiq bo’lsa va saqlash mintaqalarida kirib; -chiqayotgan avtomobillar soni 1 soatda 2 0 tadan ortiq bo’lsa. -tashqi hisoblangan harorat -20 0 S dan yuqori bo’lsa issiqlik yo’qotishga qo’shimcha beriladi yoki qo’shimcha davriy ishlaydigan retsirkulyatsion agregatlar o’rnatiladi;

Havo to’sgich ikkita vertikal havo yuritgichlardan iborat bo’lib o’z elektrodvigateli bilan ta’minlangan. Havo yuritgichdan yuboriladigan isitilgan havo kirib kelayotgan havoga qarshi 45 0 burchak ostida yuboriladi. Siqilgan havo bilan ta’minlash. Siqilgan havo bilan ishlovchi uskunalar boshqarilishi yengilligi, ishonchliligi va xavfsizligi bilan ajralib turadi, ularning kamchiligi esa faqat kichik foydali ish koeffitsiyenti va shovqinidir. ATXKSlarida ayrim texnologik operatsiyalarni bajarish uchun bu uskuna va asboblardan foydalaniladi. ATXKSni siqilgan havoga bo’lgan extiyoji quyidagicha aniqlanadi:gea Q   , m 3 /min, bu yerda: g – siqilgan havo bilan ishlovchi barcha uskunalar, dastgohlar va qurilmalar tomonidan jami iste’mol qilinadigan havo hajmi, m 3 /min; e - bir vaqtda foydalanish koeffitsiyenti (istemolchilar soniga bog’liq- 0,9…0,52, iste’molchilar ko’payishi bilan u kichiklashadi); a – havo magistrallaridagi nojipslik natijasidagi yo’qotilish koeffitsenti – 1,1 …1,3. Bir vaqtda foydalanish koeffitsiyenti miqdorlari 9 .2-jadvalda keltirilgan 9 .2-jadval I ste’molchilar soni 1 2-3 4-6 7-10 11-20 21-40 40 dan ziyod Bir vaqtda foydalanish koeffitsiyenti 1 0,9 0,8 0,78-0,7 0,7-0,6 0,55- 0,52 0,5 dan ziyod Siqilgan havo bilan ishlovchi uskunalar, dastgohlar va qurilmalar tomonidan iste’mol qilinadigan havo hajmlari 9.3-jadvalda keltirilgan. ATXKSlarida siqilgan havoni yetkazib berish maqsadida porshenli kompressorlardan foydalaniladi (bosim 0.6…1.0 mPa). 9 .3-jadval

Uskuna, dastgoh va qurilma nomi Havo iste’moli P ardozlovchi mashina 0,5-0,7 Yo’nuvchi mashina  1O mm gacha . 0,5-0,6 2 mm qalinlikdagi po’lat listlarni qirqish qaychisi 0,7 M14-M24 g ayk alari uchun gayka overt M14-M24 1,2 65 ....................... 150 ..................... 200 ..................... mm demetrli charxlar uchun 0,75 1,1 1,2 Bir ustunli ko’targich . 0,8-1,0* Izoh : * har bir ko’tarish uchun Shamollatish tizimi. Avtoservis korxonalarining ishlab chiqarish inshootlari mehnat muxofazasi talablari asosida shamollatish jihozlari bilan ta’minlangan bo’ladi. Chunki ishlab chiqarish texnologik jarayonlarida yuzaga keladigan (yonilg’i va elektrolitning bug’lanishi, bo’yoqlar gazlari, avtomobil dvigatellaridan chiqadigan yonish mahsulotlari va h.k.) va havo tarkibiga qo’shiladigan har xil gazlar inson organizmiga zaharlovchi ta’sir ko’rsatadi. Bundan tashqari bu gazlar ta’minot tizimi jihozlarini va akkumulyatorlarni ta’mirlash, bo’yoqchilik ustaxonasida, ko’rish xandaqlarida, moy materiallari omborlarida havo tarkibida portlashga moyil qo’shilmalar yuzaga keltirishi mumkin. Bu holatlarning oldini olish maqsadida barcha turdagi korxonalarning ishlab chiqarish binolarida shamollatish tizimi tashkil qilinadi. Shamollatish tizimining asosiy vazifasi havo tarkibida gazlar konsentratsiyalarini hosil bo’lishiga yo’l qo’ymaslik va havoning mehnat muxofazasi qoidalari va yong’inga qarshi talablar asosida belgilangan maqdorlarda almashinib turishini ta’minlashdir. Havo tarkibidagi zaharli gazlarning miqdorini kamaytirish maqsadida TXK va ta’mirlash uchastkalarida avtomobillarning ishlab turgan dvigatellaridan chiqayotgan yonish mahsulotlari maxsus quvurlar orqali tashqariga chiqarib yuboriladi. Yonish mahsulotlari tarkibidagi zaharli gazlar avvalo yuqoriga ko’tariladi, keyinchalik sovish natijasida xonaning eng past qismiga tushadi. Shu sababli

ko’rish xandaqlariga 22-30°S haroratdagi toza havo 150 m 3 /s hisobida yuborilib turilishi kerak. Akkumulyatorlarni ta’mirlash ustaxonalarida zaryadlash jarayonida ajralib chiqadigan vodorod va kislotalar bug’lari havo bilan birlashib portlashga moyil qo’shilmalar hosil qiladi. Akkumulyatorlarni ta’mirlash xonalarda umumiy shamollatish tatbiq qilinib, akkumulyatorlarni zaryadlash xonalarida esa havoni soatiga 10 almashinishi ta’minlanadi. Umumiy shamollatishdan tashqari barcha zaharli gazlar ajralib chiqishi mumkin bo’lgan joylarda mahalliy shamollatish uskunalari o’rnatiladi. Mahalliy shomollatish uskunalari ish joyida ajralib chiqadigan zaharli gazlarni bino ichkarisida tarqalishiga yo’l qo’ymay tashqariga chiqarib yuboradi. Bundagi shomollatish ventilyatorlarining quvvati quyidagicha aniqlanadi:Fv3600 V2 , m 3 /s, bu yerda: V 2 – bir soat ichida so’rib olinishi kerak bo’lgan gazlar va havo qo’shilmalari miqdori, m 3 /s; F – so’rish shkafining ochiq yuzasi , m 2 ; v – so’rish yuzasidagi gazlar va havo qo’shilmalarining harakat tezligi, m/s. 3. Suv ta’minot va tozalash tizimi. Avtoservis korxonalari o’zlari joylashgan shahar tarmoqlari orqali suv bilan ta’minlanadi. Magistral yo’llari yonlaridagi va suv tarmoqlari mavjud bo’lmagan kichik aholi punktlaridagi korxonalar o’zlarining suv bilan ta’minlaydigan avtonom tarmoqlariga ega bo’lishlari mumkin. Korxonada suvlar asosan ichish, sanitar-maishiy ehtiyojlar, texnologik (avtomobillarni yuvish, dastgohlarni sovutish) va o’t o’chirish uchun sarflanadi. Mavjud standartlarga asosan maishiy ehtiyojlar uchun quyidagi me’yorlarga asosan hisoblanadi:  ofis (idora) xizmatchilariga, bir kishi uchun - 50-80 l/kun;  jismoniy mehnat qiluvchilarga, bir kishi uchun - 120-150 l/kun.

T.№ Yuvish uslubi Suv sarfi, l/avtomobil Shassi Kuzov Jami 1 Qo’lda yuvish 400 300 700 2 Mexanizatsiyalashgan 300 200 500 Texnologik jarayonlardagi suv sarfiga avtomobillarni yuvishga ketadigan suv miqdori asosiy sarf hisoblanadi. Chunki boshqa ishlab chiqarish ustaxonalaridagi (akkumulyator, shinalarni ta’mirlash ustaxonalari, qozonxona va h.k.) suv sarfi juda kam bo’lib 0,5-1,0 m 3 dan oshmaydi. Avtomobillarni yuvishga sarflanadigan suv miqdorlari yuvish uslubiga (qo’lda, mexanizatsiyalashgan) qarab 9.4-jadvalda keltirilgan. 9 .4-jadval Avtomobillarni yuvishga sarflanadigan suv miqdorlari 9.5-jadval O’t uchirish uchun sarflanadigan suv miqdorlari Binolarning yong’inga chidamlilik darajasi Inshootlarning yong’inga xavflilik darajasi Bitta yong’in holati uchun suv sarfi, l/min Binolarning hajmi, ming m3 I - II D, Ye 300 300 600 A,V,S 600 600 900 III D, Ye 300 900 900 600 900 1200 IV - V D, Ye 900 1200 1500 O’t uchirish uchun suv sarfi mavjud binolarning yong’inga chidamlilik darajasiga bog’liq bo’lib 9 .5-jadvalda keltirilgan. Yuqorida keltirilgan suv sarfidan tashqari stansiya territoriyasidagi daraxtlar, gul- ko’kalamzorlarni sug’orish uchun sarflanadigan suvlarni ham tahminan 5 l/m2 me’yorida hisobga olish zarur. Stansiya suv bilan ta’minlanishi uchun shahar, qishloq suv o’tkazish kommunal tizimiga ulanishi yoki mustaqil suv ta’minotiga ega bo’lishi, ya’ni yer

osti suvlarini artezian quduq nasoslari orqali tortib foydalanishi mumkin. Ba’zi hollarda bu usullarning barchasidan birdaniga foydalaniladi. Korxona kommunal suv o’tkazish tarmog’idan foydalanadigan bo’lsa chiqishi mumkin bo’lgan yong’inlarni o’chirish uchun 50 m3 hajmdagi maxsus inshoot qurilib unda zahira suvi saqlanadi. Chunki tarmoqdagi suv bosimi yong’inni tez o’chirishga imkon bermaydi, kamlik qiladi. Yer osti suvlaridan va suv o’tkazish tarmog’idan foydalanish uchun maxsus suv saqlash minorasi quriladi va unga avtomatik re jimda ishlovchi gidronasoslarda suv haydaladi. Bu holda insonlar iste’moli uchun ishlatiladigan suv zahirasini tashkil etishda maxsus sanitariya – gigiyena qoidalariga rioya etish talab etiladi. Minoraga xaydalgan suvdan zahira xavzasi to’ldiriladi, qolgan qismi iste’molchilarga quvurlar orqali tarqatiladi. Tarmoqning bir qismiga suv sarfini o’lchovchi hisoblagich o’rnatiladi. Shuni ta’kidlash zarurki, shahar kommunal suv tarmog’idan foydalanilganda uning sifati kafolatlanadi, yer osti suvlar sifatini esa doimo nazorat qilib turish talab etiladi, ayniqsa inson iste’moli uchun ishlatiladigan qismi maxsus standart talablariga mos bo’lishi shart.

Adabiyotlar: 1. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. – Т.: O’zbekiston, 2009. – 56 b. 2. Avtomobillar texnik ekspluatatsiyasi. Qayta ishlangan va to’ldirilgan ruscha 4- nashridan (prof. Kuznetsov Ye.S. tahriri ostida. M.:Nauka 2004y. 535 b.) tarjima prof. Sidiqnazarov Q.M. umumiy tahriri ostida, Toshkent “VORIS- NASHRIYOT”, 2006. – 670 b. 3. Avtomobillar texnik ekspluatatsiyasi. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi avtotransport oliy o’quv yurtlari talabalari uchun darslik sifatida tavsiya etgan. Prof. Sidiqnazarov Q.M. umumiy tahriri ostida, Toshkent “VORIS-NASHRIYOT”, 2008. – 560 b. 4. Tехническая эксплуатация автомобилей. Учебник для ВУЗов . Под ред. Проф. Е.С. Кузнецова . M: Наука , 200 2 g. 5. Боровских Ю.И. и др. Автомобилларнинг техник тузилиши, техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш. Тошкент: «Мехнат», 2001. 6. O.Hamraqulov, Sh.Magdiyev. Avtomobillarning texnik ekspluatatsiyasi. Toshkent, 2005 yil. 7. O’zbekiston Respublikasi avtomobil transporti harakat tarkibiga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash to’g’risidagi nizom. Toshkent,1999 y. 8. Руководство по ремонту и обслуживанию. Инструкция по эксплуата ции автомобилей ДЭУ. Нексия (все модели). Ташкент, 2000 г. 9. 4.O.Xamrakulov, Sh.Magdiev. Avtomobillarning texnik ekspluatatsiyasi. Toshkent. 2005 y.

Похожие

Servis korxonalarini texnik jihozlash me’yorlari va ekspluatatsiya qilish tamoyillari

Avtoservis korxonalari va ularning ta’rifi

Fizik va yuridik shaxslarga qarashli avtomobillarga xizmat ko’rsatuvchi korxonalarning tasnifi va infrastrukturasi

Avtomobillarni texnik diagnozlash asoslari

Avtomobillar servisi avtomobillarga xizmat kо‘rsatishning umumiy tan olingan usulidir