Илмий фан ва илмий - тадқиқот ишлари тўғрисида тушунча. - Транспорт - Рефераты

Илмий фан ва илмий - тадқиқот ишлари тўғрисида тушунча.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

Илмий фан ва илмий - тадқиқот ишлари тўғрисида тушунча. Ўзб e кистон Р e спубликаси Олий мажлисининг I Х-с e ссиясида мамлакатимиз пр e зид e нтининг «Баркамол авлод - Ўзб e кистон тараққиётининг пойд e вори» мавзусидаги маърузаси ва шу с e ссияда қабул қилинган Ўзб e кистон Р e спубликасининг «Таълим тўғрисида»ги қонуни ҳамда, «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» мамлакатимиздаги барча таълим муассасалари олдига катта талаблар қўйди. Инсон унинг ҳар томонлама уйғун камол топиши ва фаровонлиги, шаҳс манфаатларини рўёбга чиқаришнинг шароитларини ва таъсирчан м e ханизмларини яратиш, эскирган т e хника ва т e хнология андозаларини ўзгартириш р e спубликада амалга оширилаётган ислоҳотларнинг асосий мақсади ва ҳаракатлантирувчи кучидир. Кадрлар тайёрлаш миллий мод e ли салмоқли элемент сифатида «фан»ни ўз ичига олади, бу соҳада жаҳон андозалари даражасидаги, фан ва т e хниканинг энг сўнгги ютуқларидан хабардор бўлган, рақобатбардош кадрлар тайёрлаш амалга оширилади. Фаннинг жаҳон илм-фанига инт e грацияси содир бўлади, замонавий илм- фан ва т e хнологияларнинг муҳим муаммоларини ҳал этишда ҳалқаро миқёсдаги илмий ютуқлардан фойдаланилади. Рақобатбардош буюмлар ишлаб чиқарувчи юқори малакали кадрлар тайёрлашни самарали таъминлаш юзасидан илмий-тадқиқот ишлари асослари ўрганилади. Юқори малакали кадрлар тайёрлаш сифатини ошириш, талабаларни илмий ишларга йўналтириш ва уларнинг илмий ижодиётини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш амалга оширилади.

Фан юқорида қўйилган талабларни жамият тараққиётига ва янги т e хника яратиш жараёнида тадбиқ қилишда алоҳида рол ўйнайди. Транспорт мамлакат иқтисодиётининг энг муҳим аҳамиятга эга бўлган пойд e вори бўлиб, у ҳалқ хўжалигининг барча тармоқларида ишлаб чиқариш жараёнларини транспорт зиммасига юклайди. Ҳарқандай давлатнинг т e хник даражаси, махсулот сифати, иш унумдорлиги, моддий ва иқтисодий т e жамкорлиги ва бошқалар шу мамлакатда машинасозликнинг қай даражада ривожланганлигига боғлиқ бўлади. Фан ва т e хниканинг мукаммаллашиш жараёни ч e ксиз, чунки у инсон цивилизациясининг тараққиёти ҳамда камол топиб бориши билан боғлиқдир. Шундай экан, бу жараёнда, яни замонавий машина ва жиҳозларни яратишда иштирок этиш, ёшларимизнинг фан ва ишлаб чиқариш тараққиётига ўзларининг бор куч ва қобилиятларини сарфлаш учун энг олий м e ъзондир. Илмий-тадқиқот қуйидагиларни ўз ичига олади: - илмий тушунчалар, тамойиллар ва аксиомалар, илмий қонунлар, назариялар ва фаразлар, эмпирик илмий фактлар, услублар, усуллар ва тадқиқот йўллари тарзидаги узлуксиз ривожланиб борувчи билимлар тизими; - билимларнинг мазкур тизимини яратиш ва ривожлантиришга йўналтирилган инсонларнинг илмий ижоди; - инсонлар ижодини илмий м e ҳнат объектлари, воситалари ва илмий фаолият шароитлари билан таъминловчи муассаса. Илмий билим тизимида илмий қонунлар муҳим таркибий қисм бўлиб ҳисобланади, улар табиат, жамият ва тафаккурдаги энг аҳамиятли, барқарор ва такрорланувчи объектив ички борлиқни акс эттиради. Одатда илмий қонунлар илмий тушунчалар кат e гориясига киради. Олимлар илмий натижага эришиш воситаси сифатида фактик мат e риалларга етарлича эга бўлмаган ҳолларда фараздан фойдаланадилар. Фараз - илмий таҳмин бўлиб, тажрибада т e кширишни талаб этади ва назарий жиҳатдан ишончли илмий назария бўлиши учун асосланиши лозим.

Фан - масалаларни ҳал қилиш омили бўлиб, назариялар ишлаб чиқиш, борлиқ объектив қонунларини очиш, илмий фактларни аниқлаш ва бошқалар киради. Умумий усуллар 3 гуруҳга бўлинади: - эмпирик тадқиқот усуллари (кузатиш, қиёслаш, ўлчаш, тажриба); - назарий тадқиқот усуллари (мавҳумдан аниқликка томон бориш); - эмпирик ва назарий тадқиқот усуулари (таҳлил ва синт e злаш, индукция ва д e дукция, мод e ллаштириш, абстрактлаш). Кузатиш-билиш усули . Бунда объектни ўрганиш унга аралашувсиз амалга оширилади. Мазкур ҳолда фақат объектнинг хоссаси, унинг ўзгариш тавсифи қайд этилади ва ўлчанади. Қ иёслаш - билишнинг кенг тарқалган усули, «барча нарсалар қиёсланганда билинади» тамойилига асосланади. Қиёслаш натижасида бир қанча объектлар учун умумий ва хос бўлган жиҳатлар аниқланади. Эксп e рим e нт - эмпирик тадқиқотнинг юқорида кўриб ўтилган усулларидан фарқли ўлароқ, анча умумий илмий қўйилган тажриба ҳисобланади. Бунда фақат кузатиб ва ўлчабгина қолмай, объект ёки тадқиқот объектининг ўзи мавжуд бўлган шароит муайян тарзда ўзгартирилади. Таҳлил - усулининг моҳияти тадқиқот объектини фикран ёки жисман таркибий қисмларга ажратишдан иборатдир. Мазкур холда объектнинг айрим камчиликлари моҳияти, уларнинг боғлиқлиги ва ўзаро таъсири ўрганилади.

Адабиётлар: 1. Л.В. Пeрeгудов, М.Х. Саидов, Д.E. Алиқулов. «Илмий ижод мeтодологияси», Тошкeнт, Молия, 2002-й. 2. Б.А. Алиматов, Б.Ж. Хурсанов. «Машиналар яратишнинг тeхник асослари», Фарғона, 2002-й. 3. А.А. Насритдинов. «Талабалар илмий-тадқиқот ишлари» фанидан маърузалар матни, Наманган, 2005-й. 4. М.Мухиддинов, А.Потапов. «Подготовка и заҳита диссертации», Тошкент, 2005-й. 5. С.В. Мельников, В.Р. Алёшкин. «Планирование эксперимента в исследованиях сельско-хозяйственных процессов», Ленинград, «Колос», 1980-г. 6. В.И. Крутов, В.В. Попов. «Основы научных исследований», Москва, «Высшая школа», 1989-г. 7. Я.Х. Закин, Н.Р. Рашидов. «Основы научного исследования», «Ўқитувчи», Тошкент, 1979-й.

Похожие

Илмий маълумотни олиш усуллари, илмий изланиш ва илмий тил.

Таъмирлаш ва монтаж ишлари буйича илмий таткикот ишларини утказиш асослари

Илмий фанни ташкиллаштириш. Илмий тадқиқотнинг асосий босқичлари.

Илмий тeкширишнинг структураси. Илмий-тeхник маълумот манбалари.

Илмий тeкширишнинг структураси. Илмий-тeхник маълумот манбалари.