Avtomobil dvigatelining yonilg'i ta'minlash tizimiga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash ishlar texnologiyasi - Транспорт - Рефераты

Avtomobil dvigatelining yonilg'i ta'minlash tizimiga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash ishlar texnologiyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

175 KB

Avtomobil dvigatelining yonilg'i ta'minlash tizimiga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash ishlar texnologiyasi Reja: 1. Karbyuratorli dvigatellarni ta ` minot tizimida uchraydigan nosozlik va buzilishlar . 2. Karbyuratorli dvigatellarni ta ` minot tizimiga TXK va T ishlari texnologiyasi . 3. Dizelli dvigatellarni ta ` minot tizimida uchraydigan asosiy nosozlik va buzilishlar . 4. Dizelli dvigatellarni ta ` minot tizimiga TXK va T ishlari texnologiyasi . 5. Gaz yonilg ` isida ishlaydigan dvigatellarni ta ` minot tizimida uchraydigan asosiy nosozlik va buzilishlar . 6. Gaz yonilg ` isida ishlaydigan dvigatellarni ta ` minot tizimiga TXK va T ishlari texnologiyasi .

Tayanch so`z va iboralar Karbyuratorli dvigatellarni ta ` minot tizimida uchraydigan asosiy nosozlik va buzilishlar . K a rbyur a t o rli dvig a t e ll a rni t a `min o t tizimig a T X K v a T ishl a ri t ex n o l o giyasi. Diz e lli dvig a t e ll a rni t a `min o t tizimid a uchr a ydig a n a s o siy n o s o zlik v a buzilishl a r. Diz e lli dvig a t e ll a rni t a `min o t tizimig a T X K v a T ishl a ri t ex n o l o giyasi. Gaz yonilg`isida ishlaydigan dvigatellarni ta`minot tizimida uchraydigan asosiy nosozlik va buzilishlarni o`rganadilar; Gaz yonilg`isida ishlaydigan dvigatellarni ta`minot tizimiga TXK va T ishlari texnologiyasi. Ka rbyur a t o rli dvig a t e ll a rni t a `minl a sh tizimig a T XK v a T Ta`minlash tizimi nosozliklari. Ta`minlash tizimini asosiy nosozliklari karbyuratorga yonilg`ini uzatilishi to`xtagan, haddan tashqari kambag`al yoki boy aralashma hosil bo`lishi, yonilg`ini tomishi, qizigan yoki sovuq dvigat e lni yurgizishni qiyinlashishi, salt yurishda dvigat e lni turg`un ishlamasligi, hamma ish tartiblarida dvigat e lni uzilish bilan ishlashi hamda yonilg`i sarfini ko’payib ketishi. Karbyuratorga yonilg`ini vaqtida yetkazib b e rmaslikni asosiy sabablari yonilg`i baki, yonilg`i o`tkazgichlar va to`rli filtrlarni ifloslanishi; yonilg`i nasosini nosozligi, diafragmani t e shilishi, klapanlarini yeyilishi yoki ifloslanishi, nasos qismlarini o`zaro yaxshi mahkamlanmaganligi sababli diafragma ustiga havo tortishi, yonilg`ini mayin tozalash filtrlarini ifloslanishi va ikki tomonlama harakatlanuvchi klapanini nosozligidir. YOnilg`i uzatilmayotganligini aniqlash uchun yonilg`i nasosida karbyuratorga yonilg`i uzatuvchi ichak uzib qo`yiladi, karbyurator tomonidan bo`shatib olingan ichak uchi shafof idishga tushiriladi (b e nzin dvigat e lga tushib yonib k e tmasligi uchun) va yonilg`i nasosini qo`l bilan yonilg`ini tortish (so`rish) richagi yoki stator yordamida tirsakli valni aylantirish bilan yonilg`i tortiladi. Agar yonilg`i oqimi yaxshi bosim bilan paydo bo`lsa, bunda nasos soz bo`ladi va karbyuratorni yonilg`i kirish joyidagi shtuts e r filtrini olib, uni holati t e kshiriladi, ifloslangan bo`lsa tozalanadi. Agar yonilg`i oqimi bosimi sust yoki vaqti-vaqti bilan yonilg`ini

purkasa yoki umuman yonilg`i uzatmasa, bunda yonilg`i nasosi yoki yonilg`i bakidan yonilg`i nasosiga yonilg`i uzatuvchi magistral ifloslangan. Qo`l nasosi yordamida yonilg`ini tortilmasligini sabablaridan birini taqsimlash valini eksts e ntrigi turtkini bosadi, u o`z navbatida richag va diaragmali shtokni bosadi, bunda eksts e ntrik eng pastki holatda bo`lishi mumkin. SHuning uchun n a s o sni ishg a yar o qli h o l a tini a niq t ek shirish uchun st a rtyor yo k i o`t o ldirish d a st a si bil a n tirs ak li v a l bir - i kk i m a rt a a yl a ntiril a di v a qo`l bil a n yonilg`i t o rtish t ak r o rl a n a di. A g a r bund a y t ek shirg a nd a h a m yonilg`i bo`lm a s a v a qo`l n a s o sini h a r aka tl a ntirg a nd a yet a rli q a rshili k s e zilm a s a , und a yonilg`i n a s o si n o s o z bo`l a di. A g a r yonilg`ini qo`l bil a n t o rtishd a s e zil a rli q a rshili k bo`ls a yu, yonilg`i ke lm a s a und a b ak d a gi yonilg`i n a s o sig a yonilg`i uz a t a yotg a n m a gistr a l ifl o sl a ng a n. B e nzin b ak d a n yonilg`i uz a tish m a gistr a lini ifl o sl a ng a nligi m ax sus ko nus o`tirgichli (n a s a d ka ) shin a n a s o si yo k i kompres s o r yord a mid a ‘ud a b a niql a n a di. Buning uchun b e nzin bakdan yonilg`i nasosiga yonilg`i uzatish ichagi nasos tomonidan uziladi va unga konusli o`tirgichni o`rnatib shina nasosi yoki kompressor yordamida havo yuboriladi. Bunda havo qiyinchiliksiz yonilg`i bakiga kirishi k e rak (bakda bulluq-buluq degan ovoz eshitiladi). YOnilg`i m a gistr a li bo`yl a b h a v o yom o n o`ts a yo k i umum a n o`tm a s a , bund a uz a til a yotg a n h a v o b o simi o shirib b o ril a di. Agar yonilg`i magistralidagi nosozlikni havo bilan ‘udab bartaraf qilib bo`lmasa, unda b e nzin bakini yonilg`i qabul qilgich trubkasini to`rli filtri bilan olib tozalash yoki ifloslangan yoki shikastlangan yonilg`i trubkasini almashtirish hamda yonilg`i bakini iflosliklardan tozalash uchun qaynoq suvda obdon yuviladi. YOnilg`i uz a tish m a gistr a lid a n o s o zli k bo`lm a s a , yonilg`i n a s o sid a gi n o s o zli k l a r qidiril a di. YOnilg`i nasosini nosozligini qidirishni uni birikkan joylaridan yonilg`ini oqmayotganligidan yoki shikastlangan diafragmani obdon t e kshirishdan boshlash lozim. YOnilg`i nasosini birikkan joylari orqali yonilg`i sizib chiqsa ularni qotirish gaykalari mahkamlab tortiladi. Nasos qo’qog`ini yechib to`rsimon filtrini t e kshirib va tozalab yana nasosni ishlatib koprish lozim.

Diafragma nosoz bo`lganda korpusni pastki qismidagi maxsus teshik orqali sizib chiqadi va dvigat e l kart e riga tushadi. SHuning uchun bunday nosozlikda yonilg`i sarfi ko’payadi, kart e rdagi moy sathi koptariladi va moyga b e nzin aralashishi tufayli moy bosimi pasayadi. Bunda moy o`lchash shchupidan suyulgan moy yengil oqadi va b e nzin hidi k e lib turadi. Bu qo`shimch a s a b a bl a r yonilg`i n a s o sini di a fr a gm a sini s e zil a rli bo`lm a g a n shi ka stl a nm a g a nligini a niql a ydi. Bund a dvig a t e lni ishl a shini yonilg`i bil a n t a minl a sh uchun yonilg`i n a s o si yet a rlich a ishl a sh q o biliyatini s a ql a ydi. SHikastlangan diafragma almashtiriladi. Agar diafragmani tamirlashdan almashtirishdan k e yin ham yonilg`i nasosi ishlamasa uni ta`mirlash yoki almashtirish uchun avtomobildan yechib olinadi. Agar yonilg`i nasosi soz bo`lsa va yonilg`ini yetarli bosimda ta`minlamasa karbyuratorni to`rli filtri ifloslanmaganligi t e kshiriladi. Buning uchun to`r filtr tiqini bo`sh a tib o lin a di v a to`rfiltr o linib t o z a l a n a di v a siqilg a n h a v o yord a mid a ‘ud a l a di. YOnilg`i a r a l a shm a ni h a dd a n t a shq a ri ka mb a g` a ll a shuvi . Dvigat e lda yonilg`i aralashmasi xaddan tashqari kambag`allashsa karbyuratordan «otishma» lar paydo bo`ladi, dvigat e l qiziydi va quvati kamayadi. SHuni esd a n chiq a rm a sli k ke r akk i, yondirishni ilg a ril a nish burch a gi o`t a o ldin v a o`t a ke ch bo`lg a nd a dvig a t e lni ishid a shund a y b e lgil a r h a r ak t e rl a n a di. SHuning uchun t a minl a sh tizimid a gi n o s o zli k ni qidirishd a n o ldin yondirishni o`rn a tish m o m e ntini t ek shirish v a to`g`ril a sh l o zim. Kambag`al aralashmada yonilg`i s e kin yonadi va bu vaqtda tsilindrda ishlatilgan gazlar chiqarib yuborilgandan so`ng kirish takti boshlanadi, l e kin yonish kam e rasida ishchi aralashmani yonishi davom etadi, shu tufayli karbyuratorda «otishmalar» paydo bo`ladi. SHuning uchun tsilindrga kirayotgan yonilg`i aralashma yonadi va yonish kirish quvur o`tkazgichi bo`ylab karbyuratorga tarqaladi. K irish klapan i zich yo’ilm a g a nd a h a m ka rbyur a t o rd a « o tishm a » paydo bo`l a di. N o s o zli k ni b a rt a r a f qilish uchun uning ke lib chiqishi s a b a bl a rini a niql a sh l o zim.

Kambag`al aralashma s e kin yonishidan k e lib chiqib gaz bosimi pasayishi dvigat e l quvvatini pasayishiga olib k e ladi. Kambag`al aralashma nafaqat yonish kam e rasida, balki tsilindrni butun hajmi bo`yicha ham s e kin yonadi, bunda d e vorlarni qizish maydoni ko’payadi va sovutish suyuqligi harorati koptarilishi sababli dvigat e l qizib ketadi. Kambag`al aralashma hosil bo`lish sabablari qo`yidagilar bo`lishi mumkin: karbyuratorga yetarli yonilg`i uzatitlmasligi; asosiy dozalovchi tizimni yonilg`i jiklyorlarini ifloslanishi, agar dvigat e l tirsakli valini kichik aylanishlariga o`tganida to`xtab qolsa; karbyuratorni kirish quvurlari yoki kirish quvurlarini tsilindrlar kallagi bilan tutashgan joylaridan havo tortsa; po`kak yoki ninasimon klapanni yuqori holatida qotib qolishi; po`kakli kam e rada yonilg`i sathi pasaygan. Sanab o`tilgan nosozliklar qo`yidagi tartibda aniqlanadi va bartaraf qilinadi: yonilg`i uzatilishini yuqorida koprsatilgan usul bilan t e kshiriladi; yonilg`i m e `yorida uzatilayotgan bo`lsa, birikmalardan havo tortilayotgan yoki tortilmayotganligi t e kshiriladi; buning uchun ishlayotganda dvigat e lda havo zaslonkasi b e rkitiladi va yondirish uchiriladi, bundan k e yin karbyurator va kirish quvurlari birikkan joylari ko’zdan k e chiriladi. YOnilg`ini ho`l d o g`l a ri bu j o yl a r zichl a nm a g a nligi h a qid a d a l o l a t b e r a di. Nosozliklarni bartaraf qilish uchun birikmalarni gayka va boltlari tortiladi. Agar birikmalardan havo tortishi kuzatilmasa, unda po`kakli kam e radagi yonilg`i sathi t e kshiriladi va lozim bo`lganda u sozlanadi. YOnilg`i sathi GAZ-53A avtomobillar maxsus oynali darcha orqali, ZIL-130 avtomobillarida yonilg`i sathini t e kshiruvchi bolt orqali, VAZ avtomobillarida karbyurator qo’qog`ini yechib olib t e kshiriladi. Ifl o sl a ng a n ji k lyorl a r ko nus o`tirgichli shin a n a s o si yo k i kompres s o r yord a mid a ‘ud a b t o z a l a n a di. Bunda karbyurator qo’qog`i olingan bo`ladi. O`ta boy yonilg`i aralashma hosil bo`lishi q o`yidagi b e lgilar bo`yicha kuzatiladi: qora tutun va ovoz so`ndirgichdan «otishmalar», dvigat e l quvvati kamayadi va qiziydi, yonilg`i sarfi ko’payadi, moyga b e nzin tushadi, yonish kam e rasida porshen tubida va kanallarda qurum hosil bo`ladi.

O v o z so`ndirgichd a n q o r a tutunni chiqishi chiqindi g a zl a rd a yonilg`ini to`l a yonm a g a n m a hsul o ti b o rligi bil a n tushintiril a di. YOnilg`ini bir qismi tsilindrda havoni yetishmasligi tufayli yonmaydi va ovoz so`ndirgichda chiqayotganda kislorod bilan birikib yonishi natijasida ovoz so`ndirgichda «otishma» sodir bo`ladi. O v o z so`ndirgichd a gi « o tishm a » chiqish ka n a ll a ri zich b e r k ilm a g a nd a h a m s o dir bo`lishi mum k in. B o y a r a l a shm a ni s ek in yonishi dvig a t e l quvv a tini pasayishig a o lib ke l a di. YOnm a g a n b e nzin bug`l a ri ko nd e ns ats iyal a n a di. Ular tsilindr d e vorlariga o`tirib qolib poddon kart e rga oqib tushadi yoki moy sidiruvchi halqalar moyni sidirib tushiradi, buning natijasida moyga b e nzin tushadi. Qo`yidagi sabablar boy aralashma hosil bo`lishiga olib k e lishi mumkin: po`kakli m e xanizmini sozligini buzilishi, po`kakni d e vorlari darz k e tganligidan po`kakni b e nzin bilan to`lishi po`kakli kam e ra d e vorlariga po`kakni tegib qolishi sababli po`kakli kam e rada yonilg`i sathi ko’payib ketadi; po`kakli kam e radagi ninasimon klapanni yeyilishi, qadalib qolishi va to`la yo’ilmasligi, uning o`tirgichini bo`shab qolishi; havo zaslonkasini to`la ochilmasligi; quvvat ekonomayzeri diafragmalari g e rm e tikligini buzilishi hamda jiklyorlarni yeyilish. Bu n o s o zli k l a r qo`yid a gich a a niql a n a di v a b a rt a r a f qilin a di. Karbyurator qo’qog`ini yechib, po`kakli m e xanizm t e kshiriladi, lozim bo`lganda aniqlangan nosozliklar bartaraf qilinadi va po`kakli kam e rada yonilg`i sathi sozlanadi. Ninasimon klapanni g e rm e tikligi t e kshiriladi. Buning uchun karbyurator qo’qog`ini po`kak bilan yuqoriga qaratib og`dariladi va yonilg`i uzatuvchi shtuts e rga zichlab r e zina nok ulanadi, r e zina nokni siqib siyraklashish hosil qilinadi. Agar 30 soniya davomida r e zina nokni shakli s e zilarli o`zgarmasa, demak klapan g e rm e tiklangan, o`zgarsa klapan g e rm e tiksizlangan va uning almashtirish zarur. H a v o z a sl o n ka sini to`l a o chilm a sligini, uning tr o sli uz a tm a sini s o zl a sh bil a n b a rt a r a f qilin a di. Boy aralashma hosil qiluvchi boshqa nosozliklar karbyuratorni avtomobildan yechib olgandan so`ng aniqlanadi va bartaraf qilinadi. YOnilg`i bakini o`tuvchi tiqinini hamda yonilg`i o`tkazgichlarni nosozligi, yonilg`i o`tkazgichlardagi darz, yonilg`i nasosi diafragmasini va birikmalarini nog e rm e tikligi sababli yonilg`i oshishi mumkin. YOnilg`ini har qanday oqishini

darrov bartaraf qilish lozim, chunki bu avtomobillarda yong`inni k e ltirib chiqarishi va yonilg`i sarfi ko’payishi mumkin. Qizigan dvigat e lni yonishini qiyinlashishi. Karbyuratorni havo zaslonkasini to`la ochilmasligi, po`kakli kam e rada yonilg`i sathini ko’payib ketishi (yonilg`ini oqib tushishi) hamda salt yurish tizimi jiklyorini sozlanishini buzilishi va ifloslanishi sababli qizigan dvigat e lni yondirish qiyinlashadi. Nosozlikni bartaraf qilish uchun avval dross e l zaslonkasini boshqarish pedalini oxirigacha bosib dvigat e lni yondirish lozim. Agar bu yordam b e rmasa, havo zaslonkasi uzatmasi trosini t e kshirish va lozim bo`lsa uni sozlash k e rak, po`kakli kam e radagi yonilg`i sathini t e kshirish va sozlash lozim, salt yurish tizimni sozlash lozim, salt yurish tizimi jiklyorlarini ochib olib, uni tozalash va ‘udash lozim. Dvig a t e lni s o vuq h o l a td a ishg a tushirish qiyinl a sh a di. Karbyuratorga yonilg`i k e lmaganligi, karbyuratorni ishga tushirish qurilmasini havoda yondirish tizimini nosozligi sababli dvigat e lni sovuq holatida ishga tushishi qiyinlashadi. Ka rbyur a t o rg a yonilg`i ke lishini t ek shirish yuq o rid a kop rib o`tilg a n. Agar karbyuratorga yonilg`i k e layotgan va yondirish tizimi soz bo`lganda dvigat e l sovuq holatida ishga tushirish qiyinlashsa, uni sababi birlamchi kam e ra havo va dros e ll zaslonkalari holatini hamda ishga tushirish qurilmasini pnevmokorr e ktorini sozlanganligi buzilganligidir. Bund a y h o l a tl a rd a h a v o z a sl o n ka si tr o s uz a tm a sini to`g`ril a sh bil a n s o zl a sh v a pnevmo ko rr ek t o rni ishl a shini t ek shirish l o zim. Dvigat e l turg`un ishlaya’ti yoki tirsakli valni kichik aylanishlarida salt yurishda to`xtab (o`chib) qolya’ti. Bu n o s o zli k t a `minl a sh tizimig a b o g`liq bo`lm a g a n jud a ko’p s a b a bl a rg a b o g`liq bo`lishi mum k in. Misol, yondirishni noto`g`ri o`rnatilganligi, yondirish shamlari elektrodlarida qurum hosil bo`lishi yoki ular elektrodlari orasidagi tirqishni buzilishi, klapanli m e xanizmlardagi tirqishlarni buzilishi, kompressiyani pasayishi, tsilindrlar kallagi va kirish quvuri, karbyurator birikmalari orasidan havo so`rishi. T a `minl a sh tizimini t ek shirishd a n o ldin yondirish tizimi v a g a z t a qsiml a sh m exa nizmini s o zligig a ish o nch h o sil qilish l o zim. SHundan so`ng dross e l

zaslonkasi va uni uzatmasini qadalib qolishini (ushlanib qolishini), so`ng karbyuratorni salt yurish tizimini sozlash lozim. Agar sozlash bilan dvigat e lni turg`un ishlashini ta`minlab bo`lmasa, unda nosozlikni sabablari karbyuratorni salt yurish tizimini jiklyor va kanallarini ifloslanishi, majburiy salt yurish ekonomayzerini nosozligi hamda majburiy salt yurish ekonomayzer tizimini va tormozlarni vakuum kuchaytirgichi ichaklarini g e rm e tikligini buzilishi mumkin. Bunday hollarda vakuum ichaklar birikmalarini g e rm e tikligi t e kshiriladi, salt yurish yonilg`i jiklyori bo`shatib olinib, jiklyor va uni o`rni t e shigi orqali salt yurish kanallari siqilgan havo yordamida ‘udaladi va salt yurish tizimini sozlash qaytariladi. Ko’pgina karbyuratorda salt yurishni yonilg`i jiklyorini yechib olib siqilgan havo bilan ‘udash hamda salt yurish kanalini siqilgan havo bilan ‘udash ishlarini karbyuratorga avtomobilda yechib olmasdan bajarish mumkin. So`ng m a jburiy s a lt yurish e ko n o m a yz e r tizimini ishini t ek shirish v a s o zl a sh mum k in. Agar koprib chiqilgan uslub bilan dvigat e lni turg`un ishlashini ta`minlab bo`lmasa, unda karbyuratorga ta`mirlash uchun avtomobildan yechib olish lozim. Dvig a t e lni h a mm a ish t a rtibl a rid a n o t ek is ishl a shi. Bu to`rni , filtrni, karbyurator jiklyorlari va kanallarini ifloslanishi, unga suv tushishi, karbyuratorni kirish quvuri birikmasidagi qistirmasi shikastlangan joylaridan yoki tormozni vakuum kuchaytirgichi ichaklar birikmalaridan havo so`rish, majburiy salt yurish ekonomayzer tizimini nosozliklari bo`lishi. SHuni esdan chiqarmaslik k e rakki, bu nosozliklar dvigat e lni boshqa tizim va m e xanizmlarida bo`lishi mumkin. Misol, klapanli m e xanizm tirqishi va yondirish tizimi ishini buzilishi mumkin. YOnilg`ini ortiqcha sarflanishi. Bu yonilg`ini sizib chiqishi, karbyuratorni nosozligi (salt yurish tizimini nosozligi, havo zaslonkasini to`la ochilmasligi, po`kakli kam e radagi yonilg`i sathini ko’payib ketishi hamda jiklyorlarni o`tkazish qobilyatini ko’payib ketishi) bo`lishi mumkin. YOnilg`ini ortiqcha sarflanayotganligini aniqlash va bartaraf qilish uchun ta`minlash tizimi yonilg`i uzatish tizimini obdon ko’zdan k e chirgandan so`ng, salt yurish tizimi sozlanadi, havo zaslonkasini ochilishi va po`kakli kam e radagi sathi t e kshiriladi va sozlanadi,

karbyuratorni bosh dozalovchi tizimi jiklyorlari almashib qolmaganligi t e kshiriladi va to`g`rilab o`rnatiladi. Bundan tashqari yonilg`i sarfi avtomobilni boshqa tizim va m e xanizmlari nosozliklari (yondirish tizimini nosozliklari, tormoz tizimini buzuqliklari tufayli avtomobilni erkin yurishini yomonlashuvi, shinadagi bosimni, kamligi, KSHM, GTM nosozliklari va boshqalar) tufayli ham bo`lishi mumkin. T a `minl a sh tizimi a gr e g a tl a rini t a `mirl a sh. YOnilg`i n a s o sini t a `mirl a sh. YOnilg`i nasosini ta`mirlash uni avtomobildan yechib olishda d e tallarini tozalash va t e kshirishdan shikastlangan diafragma va qistirmalarni almashtirishdagi, klapanlarni g e rm e tikligini tiklashdan hamda uni ish qobilyatini t e kshirishdan iborat. A vt o m o bild a n yonilg`i n a s o si yechib o lishd a yonilg`i uz a tm a ich ak l a ri yechib o lin a di v a dvig a t e lg a q o tirilg a n g a y ka l a r bo`sh a til a di. YOnilg`i n a s o sini qisml a rg a a jr a tish quyid a gi t a rtibd a a m a lg a o shiril a di. N a s o s q o ’q o g`i b o lt yechib o linib q o ’q o q qistirm a bil a n birg a o lin a di. Nasosni yuqori va pastki qismlar vintlarini bo`shatib uni yuqori qismi ajratib olinadi. qismlarni ajratishda nasos shtuts e rini oldingi holatini saqlashni osonlashtirish maqsadida ularga b e lgi qo`yish lozim. So`ng n a s o sni past k i qismid a n di a fr a gm a sht ok bil a n birg a o lin a di. N a s o s d e t a ll a rini qisml a rg a a jr a tg a nd a n so`ng ul a r b e nzind a cho`t ka ch a yord a mid a yuvil a di v a h a v o yord a mid a ‘ud a l a di. SHtok bilan birga o`rnashgan diafragmalar yig`ma holatda almashtiriladi. qolgan diafragmalar gayka bilan shtokka qotirilganligi sababli shtokdan ajratib olib almashtiriladi. Di a fr a gm a prujinasi uni er k in v a yu k l a ng a n h o l a tid a gi uzunligini o`lch a sh bil a n t ek shiril a di. YOnilg`i nasosi diafragmasi prujinasini uzunligi tashkil etadi: VAZ va MEMZ-245 dvigat e llari uchun erkin holda 46,5 mm va 32 N yuklamada 24 mm, UZAM-331 va 412 larda erkin holda 47 mm va 32 N yuklanadi 15 mm bo`lishi lozim. YOnilg`i nasos klapanlarini g e rm e tikligini tiklash uchun klapanlarni va ularni nasos korpusidagi o`tirish joylari sirtlarini mayda qum qog`oz yordamida jilvirlab tozalanadi. Buning uchun klapan l a r o b o ym a sini b o lg` a ch a bil a n s ek in urib klapan sug`irib o lin a di. Klapanlar r e zinasi shikastlanganda va qotib qolganda

almashtiriladi. Bikrligini yo`qotgan prujinalar almashtiriladi. Klapan l a rni yig`ishd a o b o ym a v a prujina o r a sid a gi tirqishni m e `yorid a ul a sh l o zim. YOnilg`i n a s o sl a rini t a `mirl a sh uchun m ax sus chiq a rilg a n t a `mir komplekt l a rid a n f o yd a l a nish qul a ydir. Ta`mir komplektlariga diafragma, qistirmalar hamda klapanlar oboyma va prujinasi bilan kiradi. Nasos yig`ishdan oldin nasosni bir-biriga yotuvchi yuqori va pastki qismi sirtlarini chiqib ketishiga sabab bo`ladi. Bunday holatlarda nasosni yuqori va pastki qismlarini qattiq t e kis-t e kislikka o`rnatilgan mayda qumqog`ozga kuch bilan ishqalash bilan t e kislanadi. YOnilg`i n a s o sini yig`ish qisml a rg a a jr a tishg a t e s ka ri r a vishd a a m a lg a o shiril a di. N a s o sni yig`ishd a n a s o sni o`z a r o j o yl a shg a n qisml a rini to`g`riligini t a `minl a sh l o zim. Nasos korpusini yuqori va pastki qismlarini biriktirishda hamma vintlarini bir ikki r e zbadan kuch ishlatmay qotirish so`ng esa ularni «Xoch» («krest na krest») tartibida qotiriladi. YOnilg`i nasosini unumdorligi maxsus st e nda t e kshirishda u hosil qilayotgan bosim va uni unumdorligi o`lchanadi. YOnilg`i n a s o sini b o simi v a unumd o rligi h a r x il dvig a t e ll a r uchun quyid a gich a bo`l a di: - V A Z v a M e MZ-245 dvig a t e ll a rid a 2000 d a q. -1 d a 0,023...0,03 MPa v a 54 l/s; - UZ A M-331 v a 412 dvig a t e ll a rid a 1800d a q. -1 d a 0,03...0,036 MPa v a 50 l/s; - yu k a vt o m o bill a ri dvig a t e ll a rid a m a r ka l a rig a q a r a b 42…120 l /s. A vt o m o bild a yonilg`i n a s o sini g e rm e ti k ligi m ax sus a sb o b yord a mid a o`lch a n a di. Asbob manom e trda 3 va 2 ta ichaklardan 1 va 5, ulardan bittasi jumrak bilan birgalikda karbyuratorga uzatilayotgan yonilg`i shtuts e riga, 2 chisi esa almashtiruvchi shtuts e rlari bilan yonilg`i nasosidan chiqayotgan ichakka ulanadi. Nasosni t e kshirish jo`mrak ochiladi, dvigat e l ishga tushiriladi. Tirsakli valni kichik aylanishlarida va salt yurishda nasos e rishishi mumkin bo`lgan bosim manom e tr bilan o`lchanadi va bu o`lchamlar yuqoridagi koprsatkichlarga mos tushishi lozim. So`ng jo`mr ak 2 b e r k itil a di v a dvig a t e l to` x t a til a di. 30 s o niya o`tg a nd a n so`ng

m a n o m e tr bo`yich a b o simni tushishi o`lch a n a di. A g a r b o simni tushishi 30 s o niya d a v o mid a 0,01 MPa d a n ko’p g a tushm a s a , n a s o s s o z his o bl a n a di. Dvigat e l yana 10..15 soniyaga ishga tushiriladi, dvigat e lni to`xtatib jo`mrakni b e rkitmay 30 soniyadan k e yin bosimni tushishi o`lchanadi. qayta t e kshirishda bosimni t e z tushishi karbyuratorni ninasimon klapanini nosozligini bildiradi. M ax sus st e nd bo`lm a g a nd a yonilg`i n a s o sini a vt o m o bild a s o dd a l a shg a n uslubd a t ek shirish mum k in. Buning uchun yonilg`i n a s o sid a n ich ak l a r uzib qo`yilib qo`l n a s o si yord a mid a b e nzin to` k ib yub o ril a di. So`ng kirish shtuts e riga kalta ichak ulanadi va ikkinchi uchi b e nzinli idishga tushiriladi, chiqish shtuts e riga esa uzun (400...450 mm.) ichak ulanadi, uni ikkinchi uchi nasos ustiga koptarilgan. qo`l nasosini 25 marta ishlatgandan yoki start e r bilan yonilg`i 400 mm.li balandlikka chiqishi lozim. Ak s h o ld a yonilg`i n a s o si dvig a t e ld a ishl a tish uchun yar o qsiz his o bl a n a di, uni a lm a shtirish yo k i t a `mirl a sh l o zim. YOnilg`i nasosini avtomobilga o`rnatishdan oldin qistirmalar qalinligini yoki sonini o`zgartirib nasos uzatmasi (richag) tortqisi turtkisini chiqib turishi sozlanadi. Buning uchun nasosni qotirmasi sh’ilkasiga yoki boltiga zichlovchi qistirmali issiqlik himoyalovchi ‘rostavka o`rnatiladi va turtkini chiqib turishi D o`lchanadi, u VAZ dvigat e llarida 0,8...1,3 mm., MeMZ-245 dvigat e lida 3,2...4,3 mm va UZAM-331-412 dvigat e llarida 1,0...1,5 mm. bo`lishi lozim. VAZ dvigat e lida sozlovchi qistirmalar qalinligi 0,27...0,33 mm 0,70...0,80 mm va 1,10...1,30 mm bo`ladi, qistirmalarni qalinligini tanlash bilan turtkini chiqib turishini sozlash mumkin, qolgan dvigat e llarda 0,3 mm li qistirma sonini o`zgartirish bilan sozlanadi. Karbyuratorni ta`mirlash. Karbyuratorni ta`mirlash ishlari o`z ichiga uni avtomobildan yechib olish, qismlarga ajratish, karbyurator d e tallarini va klapanlarini tozalash va siqilgan havo bilan ‘udash, d e tallarni t e kshirish, shikastlangan d e tallarni almashtirish, kabyuratorni yig`ish, hamda po`kakli kam e radagi yonilg`i sathini va salt yurish tizimini sozlashni oladi. Ko’pgina hollarda karbyuratorni dvigat e ldan yechib olmasdan uni ish qobiliyatini tiklash mumkin. qismlarga ajratmasdan salt yurish tizimini, havo zaslonkasi uzatmasini

sozlash, to`rli filtrni yechib uni tozalash yo`li bilan. qisman qismlarga ajratib, ya`ni karbyurator qo’qog`ini yechib po`kakli kam e radagi yonilg`i sathini sozlash va jiklyorni tozalash va kanallarni siqilgan havo bilan ‘udash yo`li bilan. Agar koprsatilgan usullar bilan karbyuratorni ishga yaroqli holati tiklab bo`lmasa uni avtomobildan yechib olinib almashtiriladi yoki ta`mirlanadi. Ka rbyur a t o r a vt o m o bild a n quyid a gi t a rtibd a yechib o lin a di: - ka rbyur a t o rd a n h a v o filtri yechib o lin a di; - ka rbyur a t o rni shtut tse rl a rid a n ich ak v a quvurl a r yechib o lin a di; - majburiy salt yurish ekonomayzeri va elektromagnit klapani uzib- ulovchisidan uzatmalar uzib qo`yish; - dr o s e l z a sl o n ka si v a h a v o z a sl o n ka si tr o sl a rini uzib qo`yish; - ka rbyur a t o rni k irish quvurig a q o tirilg a n t o rtish g a y ka si bo`sh a til a di v a ka rbyur a t o r a vt o m o bild a n o lin a di. D AA Z-2105 ka rbyur a t o rini qisml a rg a a jr a tish quyid a gi t a rtibd a a m a lg a o shiril a di. Tiqin bo`sh a til a di v a to`rli filtr o lin a di. Tortqi prujinasini bosib vtulkadan havo zaslonkasi t e lesko’ik tortiqisi uziladi. Karbyurator qo’qog`idagi vintlarni bo`shatib qistirma va po`kakni shikastlamaslik uchun ehtiyot bo`lib qo’qoq yig`ma holatda olinadi. Havo zaslonkasi richagi qotirmasi vintni bo`shatib, uni prujina va tortqi bilan birgalikda o`rnidan olinadi. prujina olinadi. Stopor halqasini olib shtiftdan dross e l zaslonkasi ikkilamchi kam e rasini pnevmouzatmasi shtogi uziladi. Ikkita vintni bo`shatib karbyurator korpusini o`rta qismidan pastki qismi (dross e l zaslonkasi qismi) ajratib olinadi. Ka rbyur a t o r q o ’q o g`ini qisml a rg a a jr a tish. Buning uchun opravka yordamida po`kak o`qini ustundan turtiladi , po`kak ninasimon klapan va qo’qoq qistirmasi bilan olinadi. Ninasimon klapan korpusini og`darib to`r filtrni r e zbali ulagichi bo`shatiladi va ninasimon klapan filtr bilan birgalikda olinadi. Havo zaslonkasi ‘ishangidan t e lesko’ik tortqi va yurgizish qurilmasi pnevmokorr e ktori tortqisi ajratib olinadi. pnevmokorr e ktor qotirmasini ikkita vintini bo`shatib uni yechib olinadi. Lozim bo`lganda havo zaslonka o`qi yechib olinadi.

Korpus ni o`rt a qismini qisiml a rg a a jr a tish. Buning uchun vintl a r bo`sh a tib t e zl a tgich n a s o si q o ’q o g`i ‘ish a ng bil a n birg a yig`m a xo ld a o lin a di, so`ng di a fr a gm a prujina bil a n sug`irib o lin a di. Zaslonkasi ikkilamchi kam e rasi pnevmo uzatmasi qotirmasi bo`shatiladi va u yechib olinadi, so`ng uzatma korpusini qo’qoq bilan ajratib, diafragmani shtog va prujina bilan sug`irib olinadi. Bosh dozalovchi tizimni havo jiklyorlari bo`shatiladi, korpus og`dariladi va asta-s e kin unga urish bilan chuqurchalardan emulsion quvurlar qoqib tushiriladi. L o zim bo`lg a nd a emulsi o n quvurch a ni m o s shuru’ yord a mid a ung a a st a -s ek in bur a b k irgizib sug`urib o lish mum k in. T e zlatgich nasosi purkagich klapanini bo`shatib purkagichni qistirmasi bilan yechib olinadi. po`kakli ka m e r a d a n b o sh d o z a l o vchi tizimni yonilg`i ji k lyorl a ri bo`sh a tib o lin a di. Ikkilamchi kam e ra o`tish tizimi jiklyorlarin va shunga qarama-qarshi tomonda konstruktsiyasi bo`yicha o`xshash salt yurish tizimi yonilg`i jiklyori yechib olinadi. Korpus ‘azlaridan (teshik laridan) bosh dozalovchi tizimni purkagichlarni qoqib chiqariladi . Ka rbyur a t o rni past k i qismini qisml a rg a a jr a tish. Buning uchun ch e klagich vtulkalari olinadi va yonilg`i avralashmani miqdor va sifat sozlovchi vintlari bo`shatiladi, pnevmoklapan va majburiy salt yurish ekonomayzeri tizimi mikro’ e r e klyuchat e li olinadi. Gaykalarni bo`shatib dross e l zaslonkasi uzatmasi ‘ishanglari olinadi. O`qlardan dross e l zaslonkalari va olinadi, ularni qotirmasi vintlarini bo`shatib o`q sug`irib olinadi. Ka rbyur a t o r d e t a ll a rini t o z a l a sh v a t ek shirish. Ka rbyur a t o rni h a mm a d e t a ll a ri v a ka n a ll a ri q a ttiq cho`t ka li k ist o ch ka yord a mid a yuvil a di v a schiqilg a n h a v o yord a mid a ‘ud a l a di. Ka rbyur a t o r d e t a ll a rini yuvishd a ka n a ll a r v a teshi k l a r ifl o sl a nm a sligi uchun l a tt a , ‘ ax t a yo k i m a t e ri a ll a rd a n f o yd a l a nish t a vsiya etilm a ydi. Karbyuratorni tashqi yuvish uchun b e nzin, k e rosin yoki moyli qoldiqlarni eritadigan maxsus yuvuvchi tarkiblardan foydalanish mumkin. Karbyuratorni ichki bo`shliqlarini va m e talldan ishlangan d e tallarini yuvish uchun № 645-652 eritgich yoki ats e ton ishlatish maqsadga muvofiq. CHunki ular smolali va lakli qoldiqlarni yaxshi eritadi. SHuni esdan chiqarmaslik k e rakki, kuchli

erituvchilar nom e tall d e tallarni (qistirma, diafragma) shikastlashi mumkin, shuning uchun ularni b e nzinda yoki k e rosinda yuvish lozim. L o zim bo`lg a nd a ka n a ll a r v a emulsi o n quduqch a l a r m ax sus r a zvyort ka l a r yord a mid a t o z a l a n a di. Ji k lyorl a r v a emulsi o n quvurl a r q a ttiq ifl o sl a ng a nd a atse t o n bil a n n a ml a ng a n yumsh o q nin a l a r bil a n t o z a l a n a di. Buning uchun m e tall asbob ishlatish tavsiya etilmaydi. Jiklyorlardagi kichik diam e trli teshik larni tozalash uchun kesimi mos k e ladigan yumshoq miss simdan foydalanish mumkin. po`kakni t ek shirish. po`kakni m a ss a si v a g e rm e ti k ligini a niql a sh m a qs a did a t ek shiril a di. Buning uchun po`kak tarozida tortiladi va karbyuratorni t e xnik tavsifnomasidagi koprsatkichi bilan solishtiriladi. po`kakni g e rm e ti k ligini uning 80-90 0 S d a qizig a n suvg a bir d a qiq a cho` k tirish bil a n t ek shiril a di. po`kakdan havoni sizib chiqishi uni g e rm e tiksizlanganligini bildiradi. Bunday po`kakni ta`mirlash yoki almashtirish lozim. Latunli po`kakda t e shigi yoki darzi bo`lsa, avval uning ichidagi b e nzinni chiqarib yuborish uchun teshik yoki darz qarshisidan teshik ochiladi va siqilgan havo yordamida ‘udaladi. SHund a n so`ng po`kak d e v o rid a gi t eshik l a r ka vsh a rl a n a di. T a `mirl a ng a nd a n so`ng po`kak t a r o zid a t o rtil a di, l o zim bo`lg a nd a ka vsh a rl a ng a n m e t a lld a n ke sib t a shl a n a di. Ninasimon klapanni t e kshirish. po`kakli m e xanizmdagi ninasimon klapanini g e rm e tikligini aniqlash uchun t e kshiriladi. Agar klapanda kopzga koprinarli yeyilish izlari bo`lsa uni almashtiriladi. Ninasimon klapan g e rm e tikligini maxsus asbob yordamida aniqroq t e kshiriladi. Asbob nasos, bachok va shkalali nazorat quvurdan iborat. Dastani tortganda nasos porsheni siyraklashish hosil qiladi va nazorat quvuridagi suv sathini 1000 mm b e lgisiga koptaradi va jumrakni b e rkitadi klapan g e rm e tik hisoblanadi, agar 30 s davomida suv sathidan kamroq pastga tushsa. Maxsus asbob bo`lmaganda ninasimon klapanni g e rm e tikligini t e kshirish yuqorida koprsatilgan usul bo`yicha amalga oshiriladi. Jiklyorlarni t e kshirish. Jiklyorni haqiqiy o`tkazish qobilyatini aniqlash maqsadida t e kshiriladi. Buning uchun maxsus moslama yordamida jiklyordan 1 m

suv ustida bosim va 20 0 S haroratda suv o`tkazadi va bir daqiqada jiklyordan o`tgan suv miqdori aniqlanadi va karbyuratorni t e xnik tavsifnomasidagi koprsatkich bilan solishtiriladi. T e zl a tgich n a s o sini t ek shirish. T e zl a tgich n a s o sid a purkagich sh a rigini yengil siljishi v a h a r aka tl a nuvchi el e m e ntl a rini h a r aka ti t ek shiril a di. Elementlarni qadalib qolishi ruxsat etilmaydi. Bundan tashqari diafragmani, qistirmani va zichlovchi sirtlarni butunligi t e kshiriladi. Karbyuratorni quvvat r e jimi (tartibi) ekonomayzerida diafragma turtkisi uzunligi va diafragmani o`zini butunligi t e kshiriladi. A g a r turt k ini uzunligi ka ll a gi bil a n 6 mm d a n k ichi k bo`ls a , di a fr a gm a ni turt k i bil a n birg a a lm a shtiril a di. Karbyuratorni ikkilamchi kam e rasi pnevmouzatmasini ishi quyidagicha t e kshiriladi. Bajaruvchi m e xanizm shtogini prujinani siqib yuqoriga tayaguncha koptariladi. Bunda ikkilamchi kam e rani dross e l zaslonkasi ochilmasligi k e rak. SHtokni quyib yubormasdan ‘ishangni oxirigacha buraladi. Bunda bir vaqtni o`zida tovlangan prujinani ta`sirida ‘ishang ikkilamchi kam e ra dross e l zaslonkasini ochib aylanadi. Z a sl o n ka to`liq o chiq bo`lg a nd a ‘ish a ng sht ok ni ‘ish a ngig a t a yang a n bo`lishi l o zim. ‘ish a ngni h o l a tini s o zl a sh, ya`ni dr o ss e l z a sl o n ka sini to`l a o chilishini t a `minl a sh sht ok ni uzunligini o`zg a rtirish bil a n a m a lg a o shiril a di. So`ng shtokni ushlab turib ‘ishangni asta s e kin tushirish zaslonkani yo’ilishini kuzatish lozim; avval ikkilamchi zaslonka k e yin birlamchi zaslonka to`la yo’ilishi k e rak. Ka rbyur a t o rni korpus d e t a ll a ri h o l a tini t ek shirish. Korpus d e t a ll a rini yotish sirtl a rini h o l a ti t ek shiril a di. Korpus d e tallari tob tashlagan bo`lsa, ularni t e kis qattiq joyga o`rnatilgan yumshoq mayda qumqog`ozda jilvirlanadi. Korpus d e t a ll a ri biri k ish j o yl a ri yorilg a n v a shi ka stl a ng a n bo`ls a , ul a r a lm a shtiril a di. Ka rbyur a t o rni t a `mirl a sh uchun m ax sus t a `mir komplekt rl a ri ishl a b chiq a ril a di. Ul a r t e z a lm a shtiril a dig a n qistirm a l a r, di a fr a gm a l a r, klapan l a r, ji k lyorl a r, q o tirish el e m e ntl a ri v a b o shq a l a r.

Ka rbyur a t o rni yig`ish uni qisml a rg a a jr a tishg a t e s ka ri t a rtibid a b a j a ril a di. Karbyuratorni yig`ishda hamma qistirmalarni almashtirish lozim. Yig`ishda jiklyorlarni o`rnini almashtirib qo`ymaslik uchun ularni markalanishiga va karbyuratorni t e xnik tavsifnomasidagi koprsatmalarga e `tibor b e rish lozim. «Ozon» ti’idagi karbyuratorni bosh dozalovchi tizimidagi purkagichlarni o`rnini almashtirib qo`ymaslik uchun birlamchi kam e ra purkagichi korpusida shtift, ikkilamchi kam e ra purkagichida e konostat tizimi yonilg`i uzatishi uchun qo`shimcha teshik mavjud. Nin a sim o n klapan korpus ini 1,4...1,5 k g. k m o m e nti bil a n q o tir i sh l o zim. Dross e l va havo zaslonkalarini o`qga qotirish vintlarini qotirib bo`lgandan so`ng vintlarni bo`shab kirish quvuriga undan tsilindrga tushib ketishini oldini olish uchun maxsus moslama yordamida o`qlarni d e formatsiyalanishidan saqlagan holda vintlarni chil’ishlash lozim. T e zlatgich nasosini qo’qoqni qotirish vintlarini , uni uzatmasi ‘ishangini bosib turib vintlarni qotirish lozim. Bu n a s o s ishg a tushg a nd a di a fr a gm a ni cho`zilish v a shi ka stl a nishd a n s a ql a ydi. Karbyurator qo’qog`ini o`rnatishda po`kak yo`lini t e kshirish va sozlash lozim, bunga po`kakli kam e radagi yonilg`i sathi bog`liq. « O z o n» ti’id a gi ka rbyur a t o rl a rni yonilg`i s a thini t ek shirish v a s o zl a sh. Ular karbyuratorni qo’qog`i v e rtikal holatda turganda t e kshiriladi. qo’qoqni v e rtikal holatida yonilg`i k e lish shtuts e ri yuqoriga qaragan, po`kakni tilchasi esa ninasimon klapanni dem’firlovchi shartiga yengil tegib turgan bo`lishi lozim. Bunda po`kak va qo’qoqni zichlovchi qistirmasi orasidagi A o`lchov 6,5  0,25 mm, po`kakni yo`li V o`lchov esa 8  mm ni tashkil etishi lozim. A o`lch o v tirqishni s o zl a sh uchun po`kak tilch a sini egish bil a n s o zl a n a di. po`kak yo`li tayanchni egish bilan sozlanadi. Agar shunday sozlagandan so`ng po`kak qo’qog`ini yuqoriga qaratilsa A o`lchov klapanga dem’f e rlovchi sharikni cho`kishi hisobiga 1...2 mm ni tashkil etadi. «S o l ek s» ti’id a gi ka rbyur a t o rl a rd a yonilg`i s a thini s o zl a sh uch b o sqichd a a m a lg a o shiril a di. Ikkita po`kak ham qo’qoqdan bir xil sathda bo`lishi uchun avval

po`kaklarni o`zaro joylashuvi t e kshiriladi va ularni kronsht e ynlarini yarmini egib sozlanadi. So`ng po`kakni chiqib turgan qismi va qo’qoqni zichlovchi qistirmasi orasidagi tirqish S o`lchanadi, u 1  0,25 mm ni tashkil etishi lozim. Agar sozlangandan so`ng karbyurator qo’qog`ini v e rtikal qo`yganda po`kak tili ninasimon klapaninin dem’firlovchi sharigiga yengil tegishi, po`kakda choki qistirmali qo’qoq t e kisligiga ‘arall e l tushishi lozim. CHoklarni qo’qoq t e kisligiga ozgina ‘arall e lsizligi ninani dem’firlovchi sharigi bilan nosozligini bildiradi. po`kakni holatini sozlashni yakuniy bosqichi po`kak va qo’qoq orasidagi tirqishni sozlashdir. Bu tirqishni po`kaklar kronsht e ynini orqa tilchasini egish bilan sozlanadi va u 15 mm ni tashkil etishi lozim. po`kak holatini sozlashda qo’qoqni po`kak bilan pastga qaratmaslik lozim, chunki bunda po`kakni sozlanganligi buziladi. Karbyurator yig`ilgandan so`ng, uni avtomobilga o`rnatishdan oldin zaslonka va ‘ishang o`qlarini yengil va tutilishsiz ishlashini t e kshirish va uzatmani ishqalanuvchi d e tallarini motor moyi bilan moylash lozim. Karbyuratorni ishga tushirish m e xanizmini sozlashda birlamchi kam e rani havo va dross e l zaslonkalarini holati sozlanadi. Havo zaslonkasi to`la yo’iq bo`lganda dvigat e lni ishga tushirishda dvigat e lda birinchi alangalanishda ishga tushirish qurilmasini pnevmokrr e ktori ishga tushadi, bunda diafragma shtogi havo zaslonkasi ‘ishangiga ta`sir koprsatib, dvigat e lni m e `yorida ishlashini ta`minlovchi A tirqish kattaligiga siljitadi. SHu maqsadda havo zaslonkasi to`la yo’iq bo`lganda birlamchi kam e rani dross e l zaslonkasi V tirqish kattaligiga ochiq bo`lishi lozim. «Sol e ks» ti’idagi karbyuratorlardagi A va V tirqishlar pnevmokorr e ktorni sozlovchi vintlari va havo zaslonkasini boshqarish ‘ishangi yordamida sozlanadi. «Ozon» ti’idagi karbyurator A va B tirqishlar pnevmokorr e ktor tortqisi uzinligini o`zgartirish hamda dros e l va havo zaslonkalarini ulovchi tortqich bukish (egish) bilan sozlanadi.

Ka rbyur a t o rni a vt o m o bilg a o`rn a tish uni a vt o m o bild a n yechib o lish t a rtibig a t e s ka ri r a vishd a b a j a ril a di. Ka rbyur a t o rni dvig a t e lg a o`rn a tg a nd a n so`ng dvig a t e l a rtil a di v a s o zl a sh ishl a ri b a j a ril a di. Karbyuratorni salt yurish tizimi qizdirilgan dvigat e lda miqdor va sifat vintlari yordamida quyidagi tartibda amalga oshiriladi.CHiqindi gazlarni zaharligini o`lchash uchun asbobni namuna oluvchisini ovoz so`ndirgichga 300 mm ichkarisiga kirgiziladi. Karbyuratorni yonilg`i aralashmani sifatni sozlovchi vintlaridagi zaglushka olinadi. Dvigat e l yurgiziladi va havo zaslonkasi to`liq ochiladi. Aralashma miqdori vinti yoki majburiy salt yurish e konamayz e rini pnevmoklapani korpusini burish bilan salt yurishda tirsakli valni minimal turg`un aylanishlari (700...900 daq -1 ) o`rnatiladi. Sif a t vintini bur a b t a l a b etilg a n S O (1,5% d a n ka m) v a SN (1200 birli k d a n ka m) miqd o rini o`rn a t a miz. S oa t mili bo`yich a vint bur a ls a S O v a SN miqd o ri ka m a yadi. L o zim bo`lg a nd a s a lt yurishd a turg`un a yl a nishl a rni miqd o r vinti bil a n o`rn a tib sif a t vinti bil a n s o zl a sh t ak r o rl a n a di. S o zl a sh tug a tilg a nd a n so`ng pedal g a zini bird a nig a b o sib v a qo`yib yub o rib s o zl a sh sif a ti t ek shiril a di. Bunda dvigat e l uzluksiz aylanishlarini ko’paytirishi va pedalni qo`yib yuborganda to`xtab qolmasligi lozim. Aks holda miqdor vinti yordamida aylanishlarni ko’paytirish lozim. T e kshirishdan so`ng sifat vinti o`z-o`zidan bo`shab ketishini oldini olish uchun zaglushka o`rnatiladi. Dvig a t e ll a rni purkash tizimig a x izm a t kop rs a tish v a t a sh x isl a shni xo s x ususiyatl a ri. YOnilg`ini purkash tizimi xizmat koprsatishni talab qilmaydi (ular elementlarini toza holatda ushlab turishdan,ularni qotirmalarini va ichakli birikmalarini t e kshirish va sozlashdan tashqari), ta`mirlashda diagnostikalash va yaroqsiz elementlarini almashtirishdan iborat. purkash tizimi t a l a b bo`yich a «SN EK ENGINE » n a z o r a t lampasi yong a nd a di a gn o sti ka o`t ka zil a di. El ek tr o n b o shq a rish bl ok i (BB) xo tir a sig a k iritilg a n n o s o zli k l a r ko dl a rini s a n a shd a n b o shl a n a di. Nosozliklar kodini EBB xotirasida saqlash uchun akummulyator batar e yasi uzib qo`yilmaydi. Diagnostika kolodkalarini A va V uchlarini ulaganda yoki diagnostika kalodkasini M uchidan « CHECK ENGINE » lampasi nosozliklar

kodini b e radi A va V uchlarni birlashtirganda « CHEC K ENGINE » kodini 3 marta b e rishi lozim (lampa bir marta yonadi, 1-2 s-’auza, lampa ikki marta yonadi, 1-2 s-’auza). Bu kodni b e rishi diagnostika tizimi ishga yaroqliligini bildiradi, shundan so`ng uch martadan takrorlab nosozliklar kodini b e radi. M a tr o ni k v a M a n o -M a tr o ni k ti’id a purkash tiziml a rid a quyid a gi n o s o zli k l a r ko dl a ri m a vjud: 13- k isl o r o d ko n tse ntr ats iyasi d a tchigid a sign a l yo`q; 14-s o vitish suyuqligi h a r o r a ti d a tchigid a sign a l d a r a j a si past. 15-s o vitish suyuqligi h a r o r a t d a tchigi sign a li d a r a j a si yuq o ri; 16  - tizim m a nb a sini k uchl a nishi yuq o ri; 19  -tirs ak li v a l a yl a nishl a rini v a h o l a tini d a tchi k sign a li yo`q yo k i n o to`g`ri; 21-dr o ss e l z a sl o n ka si h o l a ti d a tchi k i sign a li d a r a j a si yuq o ri; 22- dr o ss e l z a sl o n ka si h o l a ti d a tchi k i sign a li d a r a j a si past; 23  -so`ril a yotg a n h a v o h a r o r a ti d a tchigi sign a lini d a r a j a si yuq o ri; 24- a vt o m o bil t e zligi sign a li yo`q; 25- so`ril a yotg a n h a v o h a r o r a ti d a tchigi sign a lini d a r a j a si past; 33  - k irish quvurid a siyr ak l a shishi d a tchigi sign a lini d a r a j a si yuq o ri; 34  -h a v o ni m a ss a ni s a rfi d a tchigi sign a li yo`q yo k i n o to`g`ri; 34  - k irish quvurid a siyr ak l a shish d a tchigi sign a lini d a r a j a si past; 34-s a lt yurishd a tirs ak li v a l a yl a nishl a ri sign a li xa t o ; 44- a r a l a shm a t a r k ibi ka mb a g` a ll a shg a n; 45- a r a l a shm a t a r k ibi b o y; 49  -h a v o so`riliya’ti; 51- xo tir a l a sh qurilm a si xa t o ; 52  -EBB xa t o ; 53  -tizim m a nb a sini k uchl a nishi o shib ke tg a n; 54  -oktan-korr e ktor xato; 55  -yuqori yuklamada aralashma tarkibi kambag`allashgan; 55  -EBB xa t o ; 61  - k isl o r o d kotse ntr ats iyasi d a tchigi ishi yom o nl a shg a n .

yuqorida koprsatilgan kodlarni bitta yulduzcha bilan b e lgilangani faqat Motronik ti’idagi yonilg`ini purkash tizimini testlashda, ikkita yulduzcha bilan b e lgilangani Mono-Motronik ti’ida markaziy yonilg`i purkash tizimini, qolgan kodlar ikkita tizimni ham testlashda b e riladi. purkash tizimini diagnostikalash nosozliklar kodini sanash va mos datchikni elektr zanjirini va o`zini t e kshirishdan iborat. A g a r d a tchi k z a njiri s o z bo`ls a , d e m ak EBB n o s o z. Agar nosozliklar kodi b e rilgandan va ular bartaraf qilingandan so`ng dvigat e l ishga tushmasa yoki nosozlik kodlari b e rilmasa, yonilg`i uzatish zanjirlarini, forsunkani ishini va ularni boshqarish zanjirini t e kshirish lozim. Elektrli b e nzin nasosini ishga yaroqliligini va yonilg`i uzatish tizimini g e rm e tikligini t e kshirish uchun raMPadagi shtuts e r bo`shatib olinib o`rniga manom e tr qotiriladi. B e nzin nasosi ishlayotganda yonilg`i uzatish tizimidagi bosim 0,29...0,32 MPa va nasosi o`chirgaandan ikki soniya o`tgandan so`ng bosim stabillashgan va tushmasligi lozim. Agar bosim tushib ketsa yoki quvur o`tkazgichlar nosoz yoki b e nzin nasosini bosim (na’or) klapani nosoz. purkash tizimi el e m e ntl a ri bo`ls a yangisig a a lm a shtiril a di. T a `minl a sh tizimig a T XK . Kundalik xizmat koprsatishda har kuni avtomobilni ishga chiqarmasdan yonilg`i uzatmalarini, karbyuratorlarini va yonilg`i nasosini birikmalaridan yonilg`i sizib chiqmayotganligini ko’zdan k e chirish lozim. Dvigat e l qizigandan so`ng, uni tirsakli valni kichik aylanishlarida dross e l zaslonkasini birdaniga ochish va t e z b e kitish bilan turg`un ishlashini t e kshirish lozim. H a r 10000...15000 k m yo`l b o si b o`tg a nd a n so`ng l o zim: -havo tozalagichni karbyuratorga, yonilg`i nasosini blok tsilindrlariga, karbyuratorni kirish quvuriga, kirish va chiqish quvurlarini blok tsilindrlar kallagiga, ovoz so`ndirgichni qabul qilish quvurini chiqish quvuriga va ovoz so`ndirgichni kuzovga mahkamlanganligi t e kshiriladi va bolt va gaykalari qotiriladi; -h a v o t o z a ligini q o ’q o g`ini o lib filtrl o vchi el e m e ntini yangisig a a lm a shtiril a di;

-ch a ngli sh a r o itd a ishl a g a nd a filtrl o vchi el e m e nt t e zr o q a lm a shtiril a di; -yonilg`ini m o yni t o z a l a sh filtri a lm a shtiril a di. YAngi filtrni o`rnatishda uni ustidagi str e lkaga e `tibor b e rish lozim, str e lka yonilg`i yo`nalishi bo`yicha yonilg`i nasosi tomon yo`naltirilgan bo`lishi lozim; -yonilg`i nasosi korpusi qo’qog`ini olib to`rli filtrni sug`urib olinadi, uni va yonilg`i nasosi korpusi bo`shlig`ini b e nzin bilan yuviladi va siqilgan havo bilan ‘udaladi va hamma d e tallar o`rniga qo`yiladi; - karbyurator qo’qog`idan tiqin bo`shatib, to`rli filtr olinadi, uni b e nzin bilan yuvib, siqilgan havo bilan ‘udab o`rniga qo`yiladi. H a r 20000 k m yo`l b o sib o`tg a nd a n so`ng ka rbyur a t o r t o z a l a n a di v a uni ishl a shi quyid a gi t a rtibd a t e shiril a di: - ka rbyur a t o r q o ’q o g`i yechil a di v a po`kakli ka m e r a d a gi ifl o sli k l a rni t o z a l a n a di. Buning uchun r e zin a n ok bil a n uni ichid a gi b e nzin ifl o sli k l a r bil a n birg a so`rib o lin a di. Ji k lyor v a klapan l a rni i’l a r bil a n ifl o sl a nm a sli k uchun po`kakli ka m e r a ni l a tt a bil a n a rtish t a vsiya etilm a ydi; - ka rbyur a t o r ka n a ll a ri v a ji’lyorl a ri siqilg a n h a v o bil a n ‘ud a l a di; - po`kakli ka m e r a d a gi yonilg`i st a hi t ek shiril a di v a l o zim bo`lg a nd a m e `yoriy s a thi o`rn a til a di; - ka rbyur a t o rni m a jburiy s a lt yurish e ko n o m a yz e ri tizimi ishi t ek shiril a di; - dvigat e lni salt yurishida tirsakli valni kichik va o`rtacha aylanishlarida chiqindi gazlar zaharliligini t e kshirish uchun karbyurator sozlanadi. Diz e lli dvig a t e ll a rni t a `minl a sh tizimig a T XK v a t a `mirl a sh t ex n o l o giyasi Asosiy nosozliklari: ta`minlash tizimini g e rm e tiksizlanishi, yonilg`i baki va yonilg`i uzatgichlardan yonilg`ini oqishi, yonilg`i va havo filtrlarini ifloslanishi. Diz e lli dvigat e llarni ta`minlash tizimida ko’proq uchraydigan nosozliklar yuqori bosim yonilg`i nasosi ‘lunj e r juftini va forsunkani yeyilishi va sozligini buzilishi hamda bu agregatlarni g e rm e tikligini buzilishidir. Bund a n t a shq a ri f o rsun ka ni

teshi k l a rini yeyilishi, ul a rni ifl o sl a nishi v a kok sl a nishidir. Bu nosozliklar yonilg`ini uzatishni boshlanish mom e ntini o`zgarishiga, yonilg`i nasosini uzatilayotgan yonilg`i miqdori va burchagi bo`yicha not e kis ishlashiga, forsunkani yonilg`ini purkashini yomonlashuviga olib k e ladi. Sanab o`tilgan nosozliklar natijasida yonilg`i sarfi ko’payadi va ishlatilgan gazlar zaharliligi oshadi. Ta`minlash tizimi nosozliklarini diagnostikalash b e lgilari qo`yidagilardir: dvigat e lni ishga tushirish qiyinlashadi, yuklamada yonilg`i sarfi ko’payadi, dvigat e lni quvvati kamayishi va uning qizishi, ishlatilgan gazlarni tarkibini o`zgarishi va zaharliligini ko’payishi. Ta`minlash tizimini diagnostikalash yo`lda va st e ndda sinash hamda ularni qismlarga ajratgandan so`ng m e xanizm va tarmoqlarni t e xnik holatini aniqlash bilan o`tkaziladi. YOnilg`i s a rfi a vt o m o bill a rni t ek is, h a r aka t j a d a lligi v a sh a m o l t e zligi minim a l bo`lg a n m a yatni k yo`n a lishi t a nl a b o ling a n 1 k m li yo`ld a a niql a n a di. Bund a yonilg`i s a rfi miqd o ri h a jmli yonilg`i s a rfi o`lch a gichid a o`lch a n a di. Ishlatilgan gazlarni tutunliligi ishlatilgan gazlarni o’tik zichligi bilan baholanadi (DAST 21393-75). Bu ishlatilgan gaz tarkibidagi qurum va boshqa nur yutuvchi dis’ e rs zarrachalarni yutgan nur miqdori bilan baholanadi. U asbob shkalasi bo`yicha aniqlanadi. Asbobni asosi nur oqimi kesib o`tadigan shishali quvurdan iborat. Nur yutish darajasi ishlatilgan gazlarni tutunligiga bog`liq. Koprinib turibdiki, t e kshirilayotgan gazlarni olish resiv e r orqali dvigat e lni chiqarish quvuriga ulangan o`lchagich quvuriga o`rnatilgan gazolgich yordamida amalga oshiriladi. O`lchagich quvuridagi bosimni oshirish uchun lozim bo`lganda u zaslonka bilan jihozlanishi mumkin. Tutunlili k t a `mird a n so`ng T XK d a yo k i turg a n a vt o m o bild a yonilg`i apparat ur a sini s o zl a shd a dvig a t e lni i kk it a ish t a rtibid a o`lch a n a di. Salt yurishda, ya`ni erkin t e zlanishda (tirsakli valni minimal aylanishlaridan maksimal aylanishlariga t e zlatish) va tirsakli valni maksimal aylanishlarida.

Ishlatilgan gazlarni tutunliligi KamAZ, MAZ va KrAZ avtomobillari uchun salt yurishda 40 foizdan, tirsakli valni maksimal aylanishlarida esa 15 foizdan oshmasligi lozim. Diz e l dvig a t e ll a ri t a `minl a sh tizimini di a gn o sti ka l a sh. Ta`minlash tizimini diagnostikalash tizimni g e rm e tikligini, yonilg`i va havo filtrlari holatini, yonilg`i so`rish nasosini, yuqori bosim yonilg`i nasosini va forsunkalarni t e kshirishni o`z ichiga oladi. Ta`minlash tizimi g e rm e tikligi alohida o`rin tutadi, chunki tizimni kirish qismida (yonilg`i bakidan yonilg`i so`rish nasosigacha) havoni so`rishi yonilg`i uzatish apparaturasini ishini buzilishiga olib k e ladi, tizimni qolgan qismini (yonilg`i so`rish nasosidan to forsunkagacha) g e rm e tiksizlanishi esa yonilg`i sizib chiqishiga va yonilg`ini ortiqcha sarflanishiga olib k e ladi. YOnilg`i m a gistr a lini k irish qismini g e rm e ti k ligi m ax sus a sb o b-b a ch ok yord a mid a t ek shiril a di. YOnilg`i magistralini yoqori bosim ostidagi qismini qo`l bilan ishlatiladigan yonilg`i nasosini qo`l bilan ishlatish yoki tirsakli valni kichik aylanalarida dvigat e lni ishlashida nazorat qilish bilan t e kshirish mumkin. YOnilg`i v a h a v o filtrl a ri h o l a ti k uz a tish bil a n t ek shiril a di. YOnilg`i so`ruvchi nasos va yuqori bosim yonilg`i nasosi (YUBYON) diz e l yonilg`isini uzatuvchi SDTA apparaturasida t e kshiriladi. St e ndda soz yonilg`i so`rish nasosini t e kshirishda va sozlashda b e rilgan bosimga qarshi va bosimda (YAMZ-236 dvigat e li uchun st e nd valigini 1050 aylanasida b e rilgan bosimga qarshi 150-170 KPa va yonilg`i kanali to`la yo’iq bo`lganda bosim 380 KPa da yonilg`i nasosini unumdorligi 2,2 l/min bo`lishi lozim) yonilg`i kanali to`la yo’iq bo`lganda ma`lum unumdorlikka ega bo`lishi lozim. YOqori bosim yonilg`i nasosi dvigat e l tsilindriga yonilg`ini uzatishni boshlanishi, t e kis taqsimlanishi va uzatishni miqdori bo`yicha t e kshiriladi. YOnilg`ini uzatishni boshlanishini aniqlash uchun nasosni chiqish shtuts e riga o`rnatilgan ichki diam e tri 1,5...2,0 mm li shisha quvurli mom e ntosko’ va nasos valiga qotirilgan graduslangan disk (limb) ishlatiladi. St e nd v a ligini a yl a ntirg a nd a n a s o s s ekts iyasi yonilg`ini m o m e nt o s ko ’ quvurig a uz a t a di. Birinchi ts ilindr

quvurid a yonilg`ini h a r aka tl a nishini b o shl a nish l a hz a sini gr a dusl a ng a n dis k bo`yich a b e lgil a n a di. Bu h o l a t n o l, ya`ni his o bni b o shl a nishi d e b q a bul qilin a di. K e yingi tsilindrlarga yonilg`ini uzatilishi tsilindrlarni ishlash tartibiga (KamAZ- 740 dvigat e lini ishlash tartibi 1-5-4-2-6-3-7-8) mos ravishda valikni burilishini ma`lum burchaklari orqali amalga oshiriladi. YOnilg`ini b e shinchi tsilindrga uzatishi 45 gradusda, k e yingi tsilindrlarga yonilg`i uzatish 4 (4-s e ktsiya)-90 0 , 2 (5- s e ktsiya)-135 0 , 6 (7-s e ktsiya)-180 0 , 3 (3-s e ktsiya)-225 0 , 7 (6-s e ktsiya)-270 0 , 8 (2- s e ktsiya)-3150 amalga oshiriladi. Bunda har bir s e ktsiyani yonilg`ini uzatishni boshlanishi birinchi s e ktsiyaga nisbatan oralig`i 0,5 0 ko’p bo`lmasligi lozim. St e ndda sinashda nasosni har bir s e ksiyasini tsilindrga uzatayotgan yonilg`i miqdori o`lchov m e nzurkasi yordamida aniqlanadi. Buning uchun n a s o s st e ndg a o`rn a til a di v a el ek tr o dvig a t e l yord a mid a st e nd v a ligi h a r aka tg a ke ltiril a di. YUBYON s o z v a r o stl a ng a n f o rsun ka l a r komplekt i bil a n birg a li k d a sin o vd a n o`t ka zil a di. Bunda yonilg`i uzatish miqdori (‘lunj e rni bitta yo`lida s e ktsiya uzatadigan yonilg`i miqdori) KamAZ-740 dvigat e li uchun 72,5...75,0 mm 3 g`tsikl ni tashkil etadi. N a s o sni yonilg`i uz a tishni n o t ek isligi 5 f o izd a n o shm a sligi l o zim. YOnilg`ini n o t ek is uz a tish quyid a gi f o rmul a bil a n a niql a n a di:% 100 ) (2 min max min max     V V V V  , bu yerd a maxV - m ak sim a l unumd o rli k bil a n s ekts iyani ts i k lli uz a tm a si; min V - minim a l unumd o rli k bil a n s ekts iyani ts i k lli uz a tm a si. Diz e l dvigat e li forsunkasini NIIAT-1609 st e ndida g e rm e tiklikka, ninani koptarilishini boshlanishidagi bosimga va yonilg`i purkash sifatiga t e kshiriladi. Nasos s e ktsiyasini ‘lunj e ri ‘ishang yordamida qo`lda harakatga k e ltirildai. Forsunkani g e rm e tiklikka t e kshirish uchun uni rostlash vinti tortiladi, shundan so`ng st e ndni nasosini s e ktsiyasi yordamida unda 30 MPa gacha bosim hosil qilinadi va bosimni 30,0 dan 23,0 MPa gacha tushish vaqti aniqlanadi. yeyilgan forsunkalar uchun bosimni tushish vaqti 5 soniyadan, yangi purkagichli forsunkalar uchun esa 20 soniyadan kam bo`lmasligi lozim. Forsunka ninasini koptarilishini boshlanish bosimini nasos s e ktsiyasini bosimi oshiriladi va uni

miqdori aniqlanadi. KamAZ dvigat e llarini forsunkasida yonilg`ini purkash 17,6 MPa bosimda, YAMZ-236 va YAMZ-238 dvigat e llarida esa 14,7 q0,5 MPa boshlanadi. Ishl a yotg a n dvig a t e ld a nin a ni kop t a rilishini b o shl a nishini m ak sim e tr yord a mid a a niql a sh mum k in. Bu asbob ishlash tamoyili bo`yicha forsunkaga o`xshash, l e kin rostlash gaykasida nonius shkalali mikrom e tr qurilmasi mavjud bo`lib, ninani koptarilishini boshlanishi bosimini b e lgilaydi. Maksim e tr yuqori bosim yonilg`i nasosi s e ktsiyasi va t e kshirilayotgan forsunka orasiga o`rnatiladi. F o rsun ka v a m ak sim e tr bil a n yonilg`i bir v a qtd a purkalishig a e rishilg a nd a m ak sim e trni h o l a ti bo`yich a u q a nd a y b o simd a s o dir bo`lg a nligi a niql a n a di. NII A T-1609 a sb o bi yord a mid a f o rsun ka ni purkash sif a tini h a m t ek shirish mum k in. G a z b a l o nli a vt o m o bill a rg a T XK v a T ishl a ri t ex n o l o giyasi G a z b a l o nli a vt o m o bill a r uchun yonilg`i sif a tid a suyultirilg a n n e ft g a zl a ri (SNG) v a siqilg a n t a biiy g a zl a r (STG) ishl a til a di. Gaz balonli avtomobillar uchun ham TXK davriyligi bir xil bo`ladi, faqat gaz balon qurilmasiga qo`shimcha ‘roflaktik ishlar bajariladi. Kundalik t e xnik xizmat koprs a tishda avtmobillar ishdan chiqib ketishidan oldin gaz baloni, yuqori va past bosimli r e duktorni karbyurator-aralashtirgichni, gaz isitguvchini, gaz uzatmasini va o`lchash asboblarini mustahkam qotirilganligi t e kshiriladi. G a z m a gistr a lini g e rm e ti k ligi ko’p i k yo k i m ax sus a sb o b yord a mid a t ek shiril a di. Ko’proq gaz balonlarini mustahkamligi t e kshiriladi, ular kuzov poliga tegmasligi, gaz uzatgich va armaturalar d e formatsiyalanmagan bo`lishi lozim. A vt o m o bill a r ishd a n q a ytg a nd a n so`ng a rtish-yuvish ishl a ri b a j a ril a di, yuq o ri b o sim m a gistr a li g e rm e ti k ligi v a g a zli t a `minl a sh tizimi t ek shiril a di. Majburiy ravishda past bosimli r e duktordan suv to`kiladi. 1-TXK da t e kshirish-diagnostika va qotirish ishlari hamda moylash-tozalash ishlari bajariladi: bunda gaz filtrini filtrlovchi elementlari, elektromagnit klapan, past va yuqori bosimli r e duktorlar tozalanadi, magistralni, to`ldirgichni r e zbali

shtoklari va sarf v e ntillari moylanadi. SHund a n so`ng dvig a t e l yurgizilib s a lt yurishd a g a z v a b e nzin bil a n t ek shiril a di. CHiqarilayotgan gazlardagi SO miqdori aniqlanadi, lozim bo`lganda rostlanadi. 1-TXK postiga qo`yishdan oldin suyultirilgan n e ft gazlarida ishlaydigan avtomobillarda sarf v e ntillarini ichki g e rm e tikligi va gaz baloni armaturasini tashqi g e rm e tikligini t e kshirish lozim, so`ng sarf v e ntili b e rkitiladi va tizimdagi gaz to`la ishlatiladi; lozim bo`lganda balondagi gaz chiqarib yuboriladi va dvigat e lni b e nzinda ishlashga o`tkaziladi. 1-TXK postiga qo`yishdan oldin siqilgan tabiiy gazlarda ishlaydigan avtomobillarda yuqori bosim gaz o`tkazgichlarini va gaz balonlari armaturasini g e rm e tikligi t e kshiriladi, tizimdagi gaz to`la ishlatiladi va dvigat e l b e nzinda ishlashga o`tkaziladi. Ikkinchi t e xnik xizmat koprsatish 1-TXK ishlarini to`la qamrab oladi va bir qator qo`shimcha gazli ta`minlash tizimi elementlarini olish bilan bog`liq bo`lgan hollarda t e kshirish-diagnostik, qotirish va rostlash operatsiyalari bajariladi. 2-TXK da gaz tizimini tarmoq va asboblarini qotirmalari, yuqori va past bosimli r e duktorlarni ishlashi, dozalovchi-ekonomayzer qurilmasi, saqlagich klapani, isitgich, karbyurator-aralashtirgich, yuqori va past bosim manom e trlar t e kshiriladi. N o s o zli k a niql a ng a n h o l a tl a rd a ul a r b a rt a r a f qilin a di v a s a n a b o`tilg a n a sb o bl a r s o zl a n a di. 2-T XK g a zli t a `minl a sh tizimi h a mm a el e m e ntl a ri biri k m a l a ri g e rm e ti k ligini t ek shirish bil a n ya k unl a n a di. Bund a n t a shq a ri dvig a t e l g a z v a b e nzind a yengil ishg a tushirish v a ishl a shi t ek shiril a di. H a mm a ishl a r m ax susl a shtirilg a n postd a K 277 qurilm a si yord a mid a b a j a ril a di. Bu qurilm a h a mm a el e m e ntl a rni t ek shirish uchun g a z tizimini h a v o bil a n t a `minl a ydi. Mavsumiy xizmat koprsatishda qo`shimcha quvur o`tkazgichlar siqilgan havo yordamida ‘udaladi, tirsakli val maksimal aylanishlar sonini ch e klagichini ishlashi, suyultirilgan n e nft gazi uchun gaz balonini saqlagich klapani t e kshiriladi.

Q ishki mavsumga tayyorlashda st e nd va moslama yordamida gaz apparaturasi r e viziya qilinadi: yuqori va past bosimli r e duktorlar, v e ntillar, elektromagnitli klapanlar, filtrlovchi elementlar, karbyurator-aralashtirgich va manom e trlar t e kshiriladi. Hamma bu tarmoq va asboblar avtomobildan yechib olinadi qismlarga ajratiladi, tozalanadi, yuviladi, t e kshiriladi va lozim bo`lganda nosoz d e tallar almashtiriladi, so`ng sozlanadi va t e kshiriladi. Ta`minlash tizimiga t e xnik xizmat koprsatishda, gaz jihozlari bo`yicha ish bajarishdan tashqari b e nzinli ta`minlash tizimiga ham xizmat koprsatiladi. Avtomobilda bir vaqtni o`zida gazli va b e nzinli ta`minlash tizimini bo`lishi t e xnik xizmat koprsatish va ta`mirlash ishlari hajmini 10…15 foizga oshiradi. SNG va STG uchun ishlatiladigan avtomobil gaz ballonlari yuqori bosimli idishlar hisoblanib, ularga yuqori bosimda ishlovchi idishlar tuzilishi va Ekspluatatsiyasi qoidalari taalluqlidir. Gaz balonlari ishlatish va saqlash uchun nazorat avtotransport korxonasi zimmasiga yuklatilgan. SHuning uchun avtomobil ballonlari vaqti-vaqti bilan t e kshirishdan o`tkazilib guvohnomalashtiriladi: SNG uchun ballonlar har 2 yilda, STG uchun esa ugl e rodli po`latlardan har 3 yilda, l e girlangan po`latdan har 5 yilda o`tkaziladi. Guvohnomalashtirishdan oldin gaz ballonlari gazdan bo`shatiladi, in e rt gazi yordamida gazsizlantiriladi, avtomobildan yechib olinadi va maxsus sinash postiga yuboriladi. Gaz apparatlarini joriy ta`mirlash avtomobil ishda yoki 1-TXK va 2-TXK larda aniqlanadi, u gaz apparaturasini qisman yoki to`la qismlarga ajratish yoki ularni almashtirish bilan bog`liq. Gaz apparuturasini ta`mirlashda bajariladigan ishlar maxsus postlarda yoki avtomobildan yechib olinganda gazli ta`minlash tizimini ta`mirlash ustaxonasida bajariladi. postdagi ishlar ishdan chiqqan tarmoqlarni almashtirishni o`z ichiga oladi: isitgichni aomashtirish, ovoz so`ndirgichdan isitgichga k e lgan quvurni almashtirish, r e duktorlarni, elektromagnit klapanlarni almashtirish.

Ust axo n a d a gi ishl a r t a `mirl a shg a tushg a n t a rm o q, a gr e g a t v a d e t a ll a rni yuvish,

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Texnicheskaya Ekspluatatsiya avtomobiley.-Uchebnik dlya VUZov g`’od.red ye.S.Kuznetsova.-M.:Transport, 2004 2. Texnicheskaya Ekspluatatsiya avtomobiley.-Uchebnik dlya VUZov g`’od.red G.V.Kramarenko.-M.:Transport, 1985 3. SHestopalov S.K. Ustroystva, texniseskoe obslujivanie i remont legkovo`x avtomobiley.-M.: IR’O; «Akademiya», 2000 4. Na’olskiy G.M. texnologicheskoe ‘roektirovanie avtotransportno`x pred’riyatiy i stantsiy texobslujivaniya avtomobiley.- M.: Transport, 1994 5. Usmanov D.I. O`zbekiston Respublikasi avtomobil transporti harakatlanuvchi tarkibiga TXK va T to`g`risidagi Nizom.-Toshkent, 1999 6. S a rb ae v V.I. i dr. M exa niz ats iya ‘r o izv o dstv e nni x ‘r ots ess o v T O i R a vt o m o bil e y.-M o s k v a , 2003 7. F a st o v ts ev G.F. O rg a niz ats iya te x niches ko g o o bslujiv a niya i r e m o nt leg ko vi x a vt o m o biley.-M.: Transport, 1989

Похожие

Avtomobil yonilg'i ta'minlash tizimiga txk va ta'mirlash ishlari texnologiyasi

Avtomobillarga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash tizimi

Avtomobil dvigatelining sovutish va moylash tizimiga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi

Avtomobil dvigatelning sovutish va moylash tizimiga txk va ta'mirlash ishlari texnologiyasi

Avtomobil transmissiyasiga txk va ta'mirlash ishlari texnologiyasi