Тўқимачилик саноати тариҳи фанининг мақсади - Текстиль - Рефераты

Тўқимачилик саноати тариҳи фанининг мақсади

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46.5 KB

Тўқимачилик саноати тариҳи фанининг мақсади Режа 1. Тўқимачилик саноатининг тарҳининг бошланиш даври ҳақида тушунча: 2. Таририхий ишлаб чиқариш турлари.

ТАЯНЧ СЎЗЛАР Тўқимачилик саноати, Газламалар,Пахта толаси, Тўқимачиликни бошланиши Танди ва орқоқ ипи Тўқув дастгохлари Леонардо да Винчи Ип йигириш чархи, Ангилия Манафктура ҳом ашё канаф толаси, иптидоий жамоа даври, ип йигириш урчуқлар, 15 аср, чиғириқ, Ўрта Осиё, Хитой,Технология занжири, Тўқимачилик саноати халқ ҳўжалигининг асосий тармоқларидан ҳисобланади. Тўқимачилик саноати халқ ҳўжалигининг турли истеъмол товарлар, газламалар, нотўқима матолари ва бошқа техник товарлар ишлаб чиқарида. Тўқимачилик матоларини табиий толалардан пахта толасидан, кун толасидан, канаф толасидан, лен толасидан, ва кимёвий толалардан турли ип йигириш системаларида ҳар ҳил йўғонликдаги иплар йигирилиб матолар ишлаб чиқарилади. Тўқимачилик саноати ишлаб чиқарган мато ва газламалардан куйлак, костюм, пальто, техник кийим болалар ва бошқа буйимлар ишлаб чиқарилади. Газламалар ишлаб чиқаришдан ташқари трикотаж маҳсулотлари, галантерия маҳсулотлари тикув иплари, поёбзал матолари, корхонада иплари ва бошқа маҳсулотларга ишлатилади. Юқоридаги махсулотларни йирик тўқимачилик корхоналари, ип йигирув – тўқув фабрикалари ва бошқа фабрикалар ишлаб чиқаридилар. Ҳар бир тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқаришни ўз тариҳи бор, маҳсулотларни яратилиши, ишлаб чиқариладиган маҳсулотларни жиҳозларини яратилиш мавжуддир. Масалан ип йигириш баҳоси қачон, қайси давлатларда қандай тартибда бошланганлиги, уни ривожланиши, маҳсулот ишлаб чиқарадигон жиҳозларни яратилиш тарихини ўрганилади. Шунингдек дастгоҳ, жиҳозларни ихтиро қилган ва патен олган олимлар ўрганадилар.

Тўқимачилик саноатини асосий ҳом ашёси бўлган табиий толаларни келиб чиқиш, уларни олиниши, биринчи ишлов бериш ва бошқа технологик жараён тарихини бошланиши билан танишамиз. Тўқимачилик саноатини ҳом ашёси бўлган пахтани териш машиналарини яратилиш тарихи ва олимлари билан танишилади. Тўқимачилик саноатини тарихини бошланиш даври. Тўқимачилик саноатини тарихини бошланиш даври қадим замонлардан маълум бўлиб турли йўллар билан ривожланган. Иптидоий жамоа даврида инсоният ўзини истеъмол қилиши учун ов қилинган хайвон гўштини истеъмол қилган, хайвон терисини эса устки кийим бош сифатида ишлатган. Кейинчалик инсон онгини ўсиши натижасида инсоният ўзи учун дарахтларни илдиз пўстлоқларидан фойдаланиб, ўтларни пояларидан фойдаланиб, турли оёк кийилари, тўқима маҳсулотлари ишлаб чиқарганлар. Тўқув дастгохи оддий иккита ёгочдан иборат бўлиб, уни юқори қисмига ҳам ёгочдан фойдаланганлар, бу ёгочга эса пўстлоқдан тайёрланган танди ипи вертикал осилган, арқоқ ипини махсус игна билан тўқиб ўтказилган, шу тариқада тўқима олиб ўз истеъмоллари учун фойдаланаганлар. Эраммиздан аввалги йилларда тўқима газламалар Хиндистонда, Мисирда, Перуда, Хитойда, Мексика давлатларида пайдо бўлган. Бир неча йиллар асирлар давомида Римликлар Хиндистонликлардан пахта толасидан олинган матоларни сотиб олиб ундан фойдаланган. Тарихдан маълумки ҳар бир давлат халқи тўқима мото ипини турли усуллар билан йигирганлар, уларни ип йигириш урчуқлари ҳам турллича кўринишда бўлади. Даврни ўтиши натижасида, ипга бўлган талабни ортиши натижасида янги ип унумдорлиги юқори бўлган жихозларни яратиш, ўйлаш ва ихтиро қилиш даври бошланди. Биринчи бўлиб 15 асрда Леонардо да Винчи ўзи ип

йигириш чархини яратди, бу чархни оёқ ёрдамида ҳаракат узатилди, ип йигирилди. 17-18 асрларга келиб дунёда чигитли пахтадан пахта толасини ажратиб олишни ихтиро қилинди, бу икки валикли чиғириқ эди. Чигитли пахтадан толасини Ўрта Осиё халқлари чигирши ёрдамида, Хиндистоликлар ўқлоқ ёрдамида, бошқа давлатлар ёғочдан ясалаган устки қисмига тишли метал қопланган мослама билан толани ажратиб олишган. Тўқима матоларига талаб ортгансари ипга ҳам талаб ортиб борди. 17 аср охири 18 аср бошларига келиб ип йигириш жихозлари ҳам ривожалана бошлади, ипларни турли кўринишдаги сувдан харакат оладиган урчуқлар сони тўрта бўлган жихозлар яратилиб ип йигириб ип миқдорини кўпайтирдилар. 18 аср ўрталарида Англияда янги капиталистик системада такоминлашган, занжирли технологияда махсулот ишлаб чиқарадиган манафактура вужудга келди. 18-19 асрларда тўқимачилик тарихида технологик жараёнида газлама ишлаб чиқаришга биринчи бор қадам қуйилди. Асрлар давомида якка тартибда бўлган ишлаб чиқариш эндиликда бирлаша бошлади. Енгил саноатда ҳам Зингер томонидан такомилаштирилган тикув машиналари якка тартибда қўлда ишлаб чиқариладиган маҳсулотни технологияга ўтказишга муяссар бўлди. Тўқимачикка биринчи бор қўйилган қадам ишлаб чиқариш технологиясини бўлинишига олиб келди, қўйидагиларга бўлинди: a) ип йигириш манафактурасига b) чигитли пахтадан тола ажратишга c) тўқимачилик матолари тўқишга d) якка тартибдаги хунармандчиликка, поёбзал тикишга, тикувчиликка ва бошқа сохаларга бўлинди.

Адабиётлар: 1. Будников Г.И. "Прядение хлопка", М. 1944 год. 2. Изгородин А.К. ва бошқалар "Основў текстильного производства". М. 1988 г.

Похожие

Тўқимачилик материалларини бўяш

Тўқимачилик машиналарининг қуввати

Тўқимачилик толаларнинг кимёвий тузилиши

Тўқимачилик махсулотларга гул босиш

Тўқимачилик махсулотларга гул босиш