Mutaxassislikka kirish fani predmeti va vazifalari - Текстиль - Рефераты

Mutaxassislikka kirish fani predmeti va vazifalari

Загружено в:

21.04.2023

Скачано:

0

Размер:

73.5 KB

Mutaxassislikka kirish fani predmeti va vazifalari Reja: 1. “Mutaxassislikka kirish” fani tushunchasi va mohiyati. 2. Oliy ta`lim haqida tushuncha. 3. Oliy ta`limning maqsad va vazifalari. 4. Oliy ta`lim tizimining tuzilishi.

“Mutaxassislikka kirish” fani tushunchasi va mohiyati . “Mutaxassislikka kirish” fanning asosiy maqsadi - talabalarga oliy ta’lim, oliy ta’limning yo’nalishlari,institut tarixi,tikuvchilik sanoati tarixi va rivojlanishi, gazlamalar tarixi, milliy kiyimlar tarixi, zardo’zlik ishlab chiqarish tarixi, tikuvchilik korxonalari jihozlari, texnik va texnologik faoliyatlarni tashkil qilish bo’yicha nazariy va amaliy bilimlarni shakllantirishdan iborat. Fanning vazifasi – oliygohning tashkil etilishi, undagi ta’limy yo’nalishlari, tuzilmasi. talabalarning huquq va burchlari;tikuvchilik korxonalari to’g’risida ma’lumotga ega bo’lish, tikuvchilik sanoati tarixi va rivojlanishi,gazlamalar tarixi, milliy kiyimlar tarixi zardo’zlik ishlab chiqarish tarixi; tikuvchilik korxonalari jihozlari, yengil sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish bosqichlari, tanlagan yo’nalishi bo’yicha jihozlarni bilishi va faoliyati davomida ularni amalda tadbiq qila olish bo’yicha nazariy-amaliy bilimlarni uzviylik va uzluksizlikda o’rgatishdan iborat. Oliy ta’lim haqida tushuncha . “Oliy ta`lim” atamasi zaminida iqtisod, fan, texnika va madaniyat sohasida faoliyat olib boruvchi, ish mobaynida ilm-fan, madaniyat, texnika yangiliklarini qo’llagan va o’z ustida ishlagan holda nazariy va amaliy muammolarni bartaraf etuvchi yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlash tushuniladi. Oliy ta`lim muassasalari Oliy ta`lim muassasalari yuridik maqomga ega. Respublikamizda oliy ta`lim muassasalarining quyidagi ko’rinishlari bor: • universitet — oliy ta`lim dasturini bajarishda talabalarga egallayotgan sohasi bo’yicha yoki keyinchalik o’qishlarini davom ettirishlari uchun keng qamrovli bilim berishga e`tibor qaratiladi; • akademiya — oliy ta`lim dasturini bajarishda oliy ta`lim berish bilan bir qatorda keyinchalik o’qishlarini davom ettirishlari uchun aniq bir yo’nalishga tayyorlaydi;

• institut — barcha oliy ta`lim muassasalari kabi oliy ta`lim dasturini bajaradi, bilim berishda bir yo’nalishga qaratilgan bilim beriladi. Oliy ta`lim olish uchun nodavlat muassasalarini tuzishga qonunchilik ruxsat beradi. Ushbu muassasaga davlat akkretaditatsiyani attestatsiya dan tegishli tartibda o’tgachgina bersa u o’qitish huquqiga ega. Oliy ta`lim muassasalarining Attestatsiya u davlatga tegishli yoki xususiyligidan qat`iy nazar, kadrlar tayyorlash sifatini nazorat qilish Boshqarmasi tomonidan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi tasdiqlagan, Davlat test markazi tomonidan qabul qilingan pedagogik kadrlar va ta`lim muassasalarining attestatsiyadan o’tkazish Nizomi asosida oliy ta`lim muassasalarining professoro’qietuvchilar jamoasi attestatsiyasidan o’tkaziladi. Attestatsiya natijalariga ko’ra istalgan oliy o’quv muassasasi davlat akkreditasisidan mahrum etilishi mumkin. Eksternat — oliy ta`lim dasturiga muvofiq oliy ta`lim muassasasining o’qitiluvchi tartibini keyingi(joriy va kuniy) attestatsiyagacha tanlangan yo’nalish (mutaxassislik) bo’yicha mustaqil o’rganish. Masofaviy ta`lim — asosiy faoliyatdan uzilmagan holda ta`lim muassasasidan uzoqda o’quv dasturidagi mavjud bilimlarni o’zlashtirish. U zamonaviy axborot texnologiyalari va telekommunikatsiyaning texnik vositalaridan foydalanish orqali amalga oshiriladi. Kunduzgi o’qitish bo’yicha mutaxassislarni tayyorlashning yo’nalishlari ro’yxati O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Oliy ta`limning maqsad va vazifalari Oliy ta`limning asosiy maqsadi zamon talablariga javob bera oladigan malakali, raqobatbardosh, yuksak bilimli, oliy ta`lim mutaxassisi talablariga o’zi tanlagan yo’nalishi yuzasidan talabga javob bera oladigan respublikaning ilm-fan, madaniyat, iqtisod, ijtimoiy sohalarini rivojlantirishda o’z hissasini qo’shadigan mustaqil fikrlay oladigan, yuksak ma`naviyatga bo’lgan yuqori salohiyatli mutaxassislarni tayyorlashdi.

Oliy ta`limning asosiy vazifalari. Oliy ta`limning asosiy vazifalariga quyidagilar kiradi: • davlat ta`lim standartiga muvofiq zamonaviy dasturlar asosida o’qitishning sifatini ta`minlash; • oliy malakali ilmiy-pedagogik kadrlarni tayyorlash; • ilm-fan, madaniyat, iqtisodning zamonaviy tuqlari, mamlakatning iqtisodiy, ijtimoiy istiqbolini tuqlarini hisobga olgan holda kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish; • oliy ta`limning insonparvarligini ta`minlash maqsadida yoshlar tarbi siga milliy istiqlol g’oyasi asosida milliy va umuminsoniy qadriyatlar, Vatanga, oilaga, atrofmuhitga muhabbatni singdirish; • o’qitishning interfaol usullarini, pedagogik innovasion hamda axborot kompyuter texnologiyalarini, mustaqil ta`lim olish, masofaviy ta`lim tizimini amaliyotga joriy qilish; • oliy ta`limda fan va ishlab chiqarish mexanizmlarining uyg’unligi mexanizmlarini ishlab chiqish va amaliyotda qo’llash; • ilmiy-pedagogik kadrlar va talim oluvchilarning ilmiy-ijodiy faoliyati, ilmiy tadqiqotlari yordamida fan, texnika, texnologiyalarni rivojlantirish, ta`lim jarayoni orqali mamlakat iqtisodining rivojlanishiga hissa qo’shish; • davlat va nodavlat oliy o’quv muassasalarini rivojlantirish asosida ta`lim xizmatlari bozorida raqobatni zaga keltirish; • oliy o’quv muassasalarini boshqarish va kengaytirishni takomillashtirish uchun jamoat boshqaruvining vasiylik va kuzaetuvchi kengashlarni kiritish; • ta`lim va kadrlar tayyorlash sifatini tekshirish uchun marketing tadqiqotlarini olib borish, yo’nalishi bo’yicha belgilangan mehnat bilan ta`minlash monitoringini tuzish; • oliy ta`lim sohasida ikki tomonlama foydali xalqaro aloqalarni rivojlantirish.

Oliy ta`lim tizimining tuzilishi Oliy ta`lim tizimi quyidagicha tuzilgan: • davlat va nodavlat oliy ta`lim muassasalarida ta`lim dasturining bajarilishi davlat ta`lim standartiga muvofiq yo’nalishlar va mutaxassisliklar asosida olib boriladi; • ilmiy-tadqiqot muassasalari ilmiy tadqiqot ishlarini oliy ta`limni huquqiy- normativ va ilmiy-metodik jihatdan ta`minlash uchun eritishadi; • oliy ta`limni boshqarish davlat organlarining vakillari, shuningdek, ularga tegishli korxona, muassasa, tashkilotlar orqali amalga oshiriladi. O’zbekiston Respublikasida oliy ta`lim muassasalarining quyidagi turlari mavjud: universitet, akademiya, institut (ular bilan teng mavqega ega bo’lgan o’quv muassasalari). Universitet: • oliy va undan keyingi ta`lim uchun ta`limni bir necha yo’nalishda beradi; • turli sohalardagi mutaxassislarning malakasini oshiradi va qayta tayyorlaydi; • fanning turli yo’nalishlarida fundamental va amaliy tadqiqotlarni olib boradi;  ilm sohasi bilan chambarchas bog’liq ilmiy va metodik markaz hisoblanadi. Akademiya: • ta`lim sohasida ma`lum belgilangan oliy va oliy ta`limdan so’nggi ta`lim berishga mo’ljallangan o’quv dasturini bajaradi; • mutaxassislarning bilimlarini belgilangan tartibda malakasini oshiradi va qayta tayyorlaydi; • fan, madaniyat, san`at sohasida fundamental va amaliy ilmiy tadqiqot ishlarini olib boradi;  o’z faoliyati doirasida etakchi ilmiy, metodik markazi hisoblanadi. Institut: • oliy va oliy ta`limdan keyingi o’quv dasturlarini bajarishni ta`lim va fanning ma`lum bir me`yorida amalga oshiradi;

• mutaxassislarni ma`lum bir sohada qayta tayyorlash va malakasini oshirish bilan shug’ullanadi; • fundamental va amaliy tadqiqot ishlarini olib boradi. Oliy ta`lim muassasasining davlat ta`lim standartini mutaxassislik yo’nalishlari bo’yicha bajarilishini, kadrlar tayyorlash sifati davlat tomonidan tayinlangan organ oliy ta`lim boshqarmasi tomonidan nazorat qilinadi. Pedagogik kadrlar va o’quv muassasalarini attestatsiya dan o’tkazish, kadrlar tayyorgarligi sifatini nazorat qilish O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qoshidagi Davlat test markazi bilan hamkorlikda amalga oshiriladi. Oliy ta`lim ikki bosqichdan iborat: bakalavriat va magistratura. Bakalavriat “Ta`lim to’g’risida” va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq, O’zbekiston Respublikasi oliy ta`lim muassasalarining bakalavriatiga talabalarni qabul qilish tartibi “Oliy ta`lim muassasalarining bakalavriatiga talabalarni qabul qilish tartibi to’g’risida Nizom” bilan, oliy ta`lim muassasalari talabalari o’qishini ko’chirish, qayta tiklash va o’qishdan chetlashtirish tartibi “Oliy ta`lim muassasalari talabalari o’qishini ko’chirish, qayta tiklash va o’qishdan chetlashtirish tartibi to’g’risida Nizom” bilan belgilanadi. Bakalavriat – fundamental bilimlar beriladigan asosiy oliy ta`lim bo’lib, to’rt yil davom etuvchi oliy ta`limning yo’nalishlaridan biri. Bakalavriyatda ishlab chiqarishdan ajratmagan holda ta`lim jarayonining davom etish muddati bir yildan kam bo’lmagan vaqtga uza edi. Bitiruvchilarga davlat attestatsiya natijalariga ko’ra, bakalavriyat ta`lim daturining oxirida tayorlov yo’nalishiga ko’ra “bakalavr” akademiyak unvoni, munosib ko’krak nishoni va davlat namunasidagi diplom va uning ilovasi beriladi. Ta`lim dasturining tarkibiy qismiga, bakalavr tayorlashning kerakli darajasiga, o’quv vazifalarning maksimal hajmiga, kadrlar tayyorlash sifat nazoratining prosedura va mexanizmlariga umumiy talablar, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining

16 avgust 2001 yilda tasdiqlangan № 343-chi “Oliy ta`limning davlat ta`lim standartlari. Asosiy nizomlar” qarori bilan belgilanadi. Bakalavrning professional faoliyat sohasi va turi xarakteristikasi, kvalifikatsion talablar va o’quv fanlari bo’yicha talablar, ta`lim dasturining struktura va tarkibi, uni amalga oshirish mexanizmi va sifatini nazorat qilish aniq tayorlov yo’nalishi bo’yicha davlat ta`lim standartlari orqali belgilanadi. Bakalavriyatning mos yo’nalishlari uchun, davlat ta`lim standartlari asosida, oliy ta`limni boshqarish bo’yicha davlatning vakolatli organi tomonidan tasdiqlangan o’quv reja va dasturlar, o’quv fanlari ishlab chiqiladi. Bakalavriyatda bir xil profilli (umumiy kasb xunar tayyorgarligi o’xshash) o’rta maxsus, kasb xunar ta`limiga ega bo’lgan shaxslarga, oliy ta`limning shu yo’nalishidagi o’quv rejalariga bog’liq (ketma-ketlikni ta`minlovchi) ta`lim dasturini to’liq gallashning tezkor imkoniyatlari beriladi. O’quv rejasiga bog’liq yo’nalish ro’yxati va kadrlar tayyorlash sharoitlari O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan belgilanadi. Oliy ta`lim tizimini boshqarish O’zbekiston Respublikasida oliy ta`lim tizimining boshqaruvi Vazirlar Maxkamasi va O’zbekiston Respublikasi qonunchiligi doirasida oliy ta`limni boshqarish davlat vakolatli organlari tomonidan amalga oshiriladi. Oliy ta`lim boshqaruv organi - O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta``lim Vazirligi hisoblanadi. Oliy va O’rta Maxsus Ta`lim Vazirligiga, tarkibida oliy ta`lim muassasalari mavjud bo’lgan vazirliklar va boshqarmalar bilan birgalikda quyidagi vazifalar beriladi: • bakalavr yo’nalishlari va magistratura mutaxassisliklari uchun davlat ta`lim standartlarini, o’quv reja va o’quv fanlari dasturlarni ishlab chiqish, tasdiqlash va bosqichma-boqich kiritib borish, hamda respublika oliy ta`lim muasalarini ular bilan ta`minlash;

• oliy ta`lim yo’nalish va mutaxassislik Klasifikotoriga zarur bo’lganda O’zbekiston Respublikasi vazirlar Maxkamasi bilan kelishilgan holda o’zgartirishlar va qo’shimchalar kiritish; • oliy ta`lim muassasi faoliyatining normativ-huquqiy ta`minotini ishlab chiqish va o’quv-tarbiyaviy jarayonni tashkil qilish; • O’zbekiston Respublikasi oliy ta`lim muassasalari o’quv-uslubiy boshqaruvini amalga oshirish; • oliy va o’rta maxsus kasb xunar ta`limi kadrlarini tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish masalalarini muvoqlashtirish; • Ta`lim, fan va ishlab chiqarishning normativ-uslubiy integratsiyasini ta`minlash. Oliy ta`lim sifatini boshqarishning ijtimoiy shaklarini rivojlantirish maqsadida oliy ta`lim muassasalarining rektorlar kengashi tashkil qilingan bo’lib, uning faoliyati belgilangan nizom bilan tartibga solinadi. Oliy ta`lim muassasalarining boshqaruvi O’zbekiston Respublikasi qonunchiligi va mazkur nizom asosida amalga oshiriladi. Oliy ta`lim muassasining bevosita boshqaruvi rektor tomonidan amalga oshiriladi. Davlat oliy ta`lim muassasasi rektori O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan, nodavlat oliy ta`lim muassasalari rektorlari ta`sischilar tomonidan tayinlanadi. Oliy ta`lim muassasasining ish natijalari uchun to’liq javobgarlik rektor zimmasida turadi. O’zbekiston Respublikasi qonunchiligiga va oliy ta`lim muassasa Nizomiga ko’ra, rektor oliy ta`lim muassasasi nomidan barcha organ va tashkilotlarda faoliyat yuritadi, mol-mulkga belgilangan tartibda egalik qiladi, shartnomalar tuzadi, ishonchnomalarni taqdim etadi, bankda oliy ta`lim muassasasining hisob raqamini ochadi va kreditlar boshqaruvchisi hisoblanadi. Oliy ta`limning davlat ta`lim standartlarini amalga oshirilishining alohida javobgarligi rektor zimmasiga yuklatilgan. Oliy ta`lim muassasasi vakolatlari doirasida rektor:

• oliy ta`lim muassasasi ishchilar va talabalari uchun majburiy bo’lgan buyruq va topshiriqlarni chiqaradi; • prorektorlarning aniq majburiyatlarini va mas`uliyatlarini belgilab beradi; • ishchi va xizmatchilarni, hamda ilmiy pedagogik xizmatchilarni O’zbekiston Respublikasi qonunchiligida belgilagan tartibda ishga qabul qiladi va ishdan bo’shatadi; • oliy ta`lim muassasa tarkibiga kiruvchi boshqa tashkilotlar va bo’limlarining ilmiy tadqiqot, tajribiy- eksperimental kompetentsiyasini aniqlab beradi, va ularning nizomlarini tasdiqlaydi; • oliy ta`lim muassasalari ishchilari lavozimli maoshlarini orttiradi yoki qo’shimcha to’lovlarni belgilab beradi; • kasaba uyushmasi qo’mitasi yoki boshqa davlat organi bilan kelishilgan holda ishchilarning ichki tartib qonun qoidalarini tasdiqlaydi; • Qonunchilikda ko’rsatilgan boshqa vakolatlarni bajaradi. Rektor byudjetdan ajratilgan va oylik maosh fondi mablag’lari chegarasida, oliy ta`lim muassasasi xizmatchilarining lavozim maoshlari tarif setkasi va oyliklarga o’rnatilgan limitlardan kelib chiqqan holda: • oliy ta`limni boshqarish bo’yicha davlatning vakolatli organi bilan kelishilgan holda ilmiy kengashning maslahatiga ko’ra fakultetlarni ochish va yopish huquqiga ega; • O’zbekiston Respublikasi oliy ta`lim muassasalariga ajratilgan shtatlarga dekan va dekan o’rinbosarlarini tayinlash huquqiga ega. • Oliy ta`lim muassasasi faoliyatining asosiy masalalarini ko’rib chiqish uchun ilmiy kegash tashkil qilinadi. Ilmiy kengashning tarkibi, vakolatlari, tartibi va faoliyati oliy ta`imni boshqarish bo’yicha davlatning vakolatli organi tomonidan tasdiqlangan qaror bilan tartibga solinadi. Oliy ta`lim muassasasida ijtimoiy boshqaruv organi bo’lgan vasiylar kengashi tashkil qilinadi. Uning tarkibiga ta`sischilar, mahalliy hokimiyat organlari, vazirlik va idora sohalari, muassasa va tashkilotlar, boshqa ta`lim muassasalari, ijtimoiy tashklotlar, fondlar va homiylarning vakillari kiradi.

Oliy ta`lim muassasasi shu oliy ta`lim muassasasi qoshida tashkil topgan akdemik litseylarning boshqaruvini va bir xil profilli kasb-hunar kollejlarning homiyligini amalga oshiradi.

Adabiyotlar: 1. O’zbеkistоn Rеspublikаsining “Tа’lim to’g’risidа”gi Qоnuni, “Bаrkаmоl аvlоd - O’zbеkistоn tаrаqqiyotining pоydеvоri”, T., “SHаrq”, 1998y.64 b. 2. O’zbеkistоn Rеspublikаsining "Kаdrlаr tаyyorlаsh milliy dаsturi", “Bаrkаmоl аvlоd– O’zbеkistоn tаrаqqiyotiniig pоydеvоri, – T., “SHаrq”, 1997.,49 b.

Похожие

Kirish. Materialshunoslik fani

Tоlali materiallarni quritish va namlash faniga kirish

Kirish. Tarixiy va milliy kostyum dizaynerlar ijodiy faoliyati manbai

«Kiyim va uning vazifalari haqida asosiy tushunchalar. Zamonaviy kiyim klassifikatsiyasi»

«Kiyim va uning vazifalari haqida asosiy tushunchalar. Zamonaviy kiyim klassifikatsiyasi»