Кийимни лойиҳалаш асослари - Текстиль - Рефераты

Кийимни лойиҳалаш асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

169.5 KB

Кийимни лойиҳалаш асослари Режа: 1. Кийимни лойихалашда ишлатиладиган ўлчов турлари ва уларни гавдадан олиш йўллари 2. Кийимларни лойихалаш усуллари 3. Кийимни лойихалашда ишлатиладиган қўшимчалар

1.Кийимни лойиҳалашда ишлатиладиган ўлчов турлари ва уларни гавдадан олиш йўллари Кийимни тикишдан олдин уни лойиҳалаш керак. Кийимни лойиҳалашда эса гавдадан аниқ олинган ўлчовлар ишлатилади. Бунинг учун сантиметрли лента олиб , кийим тикмоқчи бўлган киши гавдасини ўлчаш керак. Бу ишни бажараётганда одам товонларини жуфтлаб , иккала оёғида , гавдани табиий ҳолатда бўш қўйиб , қўлларини тушириб тинч туриши керак. Ўлчаётганда тор футболка устидан эмас , балки гавдага ёпишиб турмайдиган ич кийим , масалан , комбинация устидан ўлчанади. Ўлчашни бошлашдан олдин гавдада асосий ҳисоблаш нуқталари – бел чизиғи ва бошқалар белгилаб олинади. Бунинг учун белга 70-90 см узунликдаги резинка белга горизонтал қилиб илгак ёрдамида бириктирилади. Ўлчаётганда сантиметрли лентани тортмай ва бушаштирмай , олд томондан туташтирилади. Елка , қўл , юбка узунлиги ва бошқа ўлчамларни гавданинг ўнг томонидан олиш керак. Елка , бўкса ва ҳоказолар симметрик бўлмаса , иккала томон ҳам ўлчаниб , натижалар алоҳида ёзилади. Айлана ўлчамлари тўла ўлчанади , лекин бу ўлчамнинг ярми (елка , билак , елка қиямасининг кенглигидан ташқари) ёзилади. Узунлик ўлчамлари тўла ёзилади. Размер белгилари қисқартириб: айлана – А , ярим айлана – ЯА , узунлик – У , кенглик – К , баландлик – Б деб ёзилади.

Гавдани ўлчашдан олдин ҳеч нарсани эсдан чиқармай тўғри ўлчаш учун ўлчаш белгилари рўйхати ёзилган қоғоз тайёрлаб олишни маслаҳат берамиз. Гавдани тўғри ўлчаш усуллари 22-расмда кўрсатилган. Уларни размер белгиларини шартли белгиланиши эса қуйида ёзилган: 1. Бўйин айланаси (БнА). Сантиметрли лента бўйин нуқтаси ва бўйин асосидаги нуқта орқали ўмров нуқтасигача айланиб ўтади. 2. Кўкракнинг биринчи айланаси (КА 1 ). Сантиметрли лента гавда орт қисми бўйлаб , горизонтал қўлтиқ чуқурлигининг олдинги ва ортки бурчакларига тегиб , олдинда кукрак безлари асосининг устидан ўтади.

22- расм . Гавдадан улчов олиш К ў кракнинг иккинчи айланаси ( КА 2 ). Сантиметрли лента куракларнинг туртиб чи ққ ан ну қ талари б ў йлаб , қў лти қ чу қ урлигининг олдинги ва ортки бурчакларига тегиб , олдинда к ў кракнинг туртиб чи ққ ан ну қ талари б ў йлаб ў тади . 3а. Кўкракнинг учинчи айланаси (КА 3 ). Сантиметрли лента куракнинг туртиб чиққан нуқталари орқали тана атрофидан қатъиян горизонтал ўтади. 4. Бел айланаси (БлА). Сантиметрли лента бел чизиғи даражасида энг ингичка жойдан танани айланиб ўтади. 5. Бўкса айланаси (БкА). Сантиметрли лента тана атрофидан горизонтал айланиб , лекин қориннинг туртиб чиққанини ҳисобга олиб , думбанинг туртиб чиққан нуқталари орқали ўтади. 6. Билак айланаси (БА). Панжа билакка уланадиган жойидан айлантириб ўлчанади. 7. Сон айланаси (СА). Соннинг энг юқори қисмидан думба чизиқларидан горизонтал равишда айлантириб ўлчанади. 8. Тизза айланаси (ТА). Оёқни 90 0 букилган ҳолатда тизза атрофидан айлантириб ўлчанади. 9. Гавданинг орт қисмининг кенглиги (ОрК). Гавда орт қисми бўйлаб қўлтиқ чуқурлигининг ортки бурчаклари ораси горизонтал ўлчанади. 10. Кўкрак кенглиги 1 (КК1). Кўкрак безларининг асосида устидан қултиқ чуқурлигининг олдинги бурчаклари ораси горизонтал ўлчанади. Бу назорат қилиш ўлчовидир. 11. Кўкрак кенглиги 2 (КК2). Сантиметрли лента кўкрак безларининг учларидан қўлтиқ

чуқурлигининг олдинги бурчакларидан ҳаёлан пастга томон ўтказилган вертикал чизиқлар орасидан ўтади. 12. Кўкрак маркази (КМ). Кўкракни туртиб чиққан нуқталарининг ораси ўлчанади. 1Елка кенглиги (ЕлК). Бўйин асосининг нуқтасидан елка нуқтасигача ўлчанади. 14. Елка айланаси (ЕлА). Қўлнинг юқори қисмидан айлантириб , қўлтиқ чуқурликларининг бурчакларига тақаб горизонтал ўлчанади. 15. Енг узунлиги (ЕУ). Сантиметрли лента ёрдамида елка нуқтасидан сал букилган тирсак нуқтаси орқали билакгача ўлчанади. Бир вақтда енгнинг тирсаккача узунлигини ҳам белгилаб олиш керак. 16. Гавда орт қисмининг белгача узунлиги (ОрбУ). Сантиметрли лента бўйин асосидан курак нуқтаси орқали белгача умуртқа поғонасигача параллел равишда ўтади. 17. Елка қиямаси узунлиги (ЕКУ). Бел чизиғи умуртқа чизиғи билан кесишган нуқтасидан елка нуқтасигача ўлчанади. 18. Гавданинг олд қисми белгача узунлиги (ОлбУ). Сантиметрли лента бўйин асоси нуқтасидан кўкрак безларининг учлари орқали белгача вертикал равишда ўтади. 19. Кўкрак баландлиги (КБ). Сантиметрли лента бўйин асоси нуқтасидан кўкрак безларининг учларигача ўтади. 20. Енг ўмизи узунлиги (ЕУУ). Бўйин асоси ёнида лойиҳаланадиган елка чокининг энг юқори нуқтасидан , қўлтиқ чуқурлигининг орт томон бурчаклари даражасида ўтадиган горизонталгача вертикал ўлчанади.

21. Кийим узунлиги (КУ). Еттинчи бўйин умуртқасидан исталган узунлик даражасигача умуртқа бўйлаб , белга ёпишиб турадиган кийимларда бел букилишини ҳисобга олиб ўлчанади (кийим узунлиги иккита ўлчамдан ҳам иборат бўлиши мумкин КУ=ОрбУ+ЮУ). 22. Юбка узунлиги (ЮУ). Белдан ён томондан исталган узунлик даражасигача вертикал равишда ўлчанади. 2Шим узунлиги (ШУ). Белдан ён томондан исталган узунлик даражасигача вертикал равишда ўлчанади. 24. Бўкса баландлиги (БкБ). Ўтирган ҳолатда бел даражасидан стулгача ён томон бўйлаб вертикал ўлчанади. Ўлчам КЯА II га биноан кийим размери (ўлчами) аниқланади , размерлар орасидаги фарк – 2 см бўлади (42 , 44 , 46 ва ҳоказо). Рост (бўй) лар орасидаги фарқ – 6 см бўлади (146 , 152 , 158 , 164 , 170). Гавдадан олинган ўлчовлар асосида чизма чизишдан олдин бу ўлчовларнинг тўғри олинганлигини текшириб олиш керак. Кўкрак ярим айланаси – 2 орқа бўлак кенглигининг ярми , енг ўмизи кенглиги ва олд бўлак кенглигининг ярмиси йиғиндиларига тенг бўлиши керак , яъни: КЯА II = ОрК + ЕўК + ОлК Орқа бўлак кенглигининг ярми гавдадан олинган ўлчовдан олинади. Енг ўмизи кенглиги елка айланасини 1/3 қисмига тенг: ЕўК = ЕлА:3

Олд бўлак кенглигининг ярми гавдадан олинган ўлчовдан олинади. Агар тенглик 1 см ва ундан кўпга фарқ қилиб чиқса , ўлчовларни қайтадан олиш керак. 2. Кийимларни лойиҳалаш усуллари Лойиҳачи фаолиятининг энг қийин ва маъсулиятли босқичлари кийим деталларининг чизмаси ёйилмасини чизишдан иборат. Бу босқичдан кўзланган асосий мақсад – деталларнинг шакли ва ўлчамини мумкин қадар аниқроқ белгилаш; шундай қилинса , кийимнинг деталлари йиғилгандан кейин ҳосил бўлган шакли рассом шаклига мос келади. Бу ишнинг қийинлиги , мураккаблиги шундаки , фақат таърифи , эскизи ёки намунасигина берилган , лекин ўзи йўқ кийимнинг чизмасини – деталлари ёйилмасини чизишга тўғри келади. Бунинг устига , кийимнинг сирти мураккаб , ёйиб бўлмайдиган сирт ҳисобланади; шунга кўра унинг ёйилмаси ва ҳисоби , яъни уни чизиш учун керак бўладиган маълумотларни ҳисоблаб чиқариш ва чизмани чизиш анча қийин. Кийим деталларини ҳисоблаш ва чизма тайёрлашнинг қуйидаги мавжуд усулларидан фойдаланиш мумкин: 1. Муляж усули. 2. Ҳисоблаб лойиҳалаш усули. 3. Ўлчаб-ҳисоблаб лойиҳалаш усули. 4. Ягона лойиҳалаш усули. М у л я ж усулининг моҳияти шундан иборатки , манекен ёки киши гавдасига макет материал (газлама , енгил-юмшоқ коғоз ёки тўрканва) моделнинг формасига мослаб , тўғнағичлар билан қадаб чиқилади. Тўғнағичлар одам гавдасининг конструктив чизиқлари бўйлаб (бўйин , елка , енг

ўйиндиси , ён бел , ўрта чизиқлар) тўғнағичланади. Сўнгра рангли ипда тўғналган жойлардан тикиб чиқилади. Шунда кўкрак дўнглигини аниқловчи кўкрак виточкаси икки томонлама тикилади. Сўнгра тўғнағичлар бўшатилиб , газлама ёки коғозни стол устига ёйилади. Бу ҳосил бўлган чизма гавданинг асос чизмаси ҳисобланади. Бу усулдан мураккаб бичимли кийимларни лойиҳалашда ва кўпгина сахна кийимларини , тарихий кийимларни лойиҳалашда қўлланилади. Ҳ и с о б л а б л о й и ҳ а л а ш усули. XIX асрнинг бошларида Франция , Россия ва бошқа мамлакатларда лойиҳалашнинг ҳисоблаш (бичиш тизими) усули тарқала бошланди. Бу усулни кўп йиллик тажрибага эга бўлган бичувчилар ихтиро қилганлар. Улар гавдадан айрим ўлчовларни олиб , содда ҳисоблаш формулалари ёрдамида буюм деталлари чизмасини газламанинг ўзида бажарадилар , яъни алоҳида андоза тайёрлаб ўтирмайдилар. Бу усул якка тартибда буюм ишлаб чиқаришда қўлланилган. Ў л ч а б – ҳ и с о б л а б л о й и ҳ а л а ш усули. Кийимни якка буюртма йўли билан тикишда ўлчаб- ҳисоблаб лойиҳалаш усули жуда мос келади , чунки бу усулда гавдани аниқ ўлчангани туфайли гавданинг ўзига хос ҳусусиятларни ҳисобга олиш имконини беради. Ҳозирги вақтда ўлчаб-ҳисоблаб лойиҳалаш усуллари бўйича кийим деталлари чизмасини тузиш кенг тарқалгандир. Бу усулда гавдадан керакли ўлчовлар олинади , ҳисоблаш жадвали тузилади. Жадвал асосида буюмнинг асос чизмаси чизилади. Бу усулдан мактабларда , ўқув муассасаларида , тўгаракларда қўлланилади. Бу усулнинг бир неча ўнлаб турлари мавжуд. Чизма чизишни , андоза

тайёрлашни ўрганаётган кишилар учун бу усул қулай ҳисобланади. Я г о н а л о й и ҳ а л а ш усули. Мамлакатимиз ва ўзаро иқтисодий ёрдам кенгаши (УИЁК) аъзолари бўлган мамлакатлар тикувчилик саноатларида кийимни лойиҳалаш усулларини такомиллаштириш устида ишлаб , лойиҳалашнинг ягона усулини ишлаб чиққанлар. Бу усул бошқа усуллардан универсаллиги билан ҳам фарқ қилади , чунки ҳар қандай бичимдаги ва кўринишдаги кийимлар лойиҳасини тузишда база лойиҳалар асос қилиб олинади. Бу усулни яратиш жараёнида аҳолининг антропометрик ўлчовлари асосида стандартлар ишлаб чиқилган. Бу стандартлар аёллар , эркаклар ва болалар ассортиментлари учун алоҳида-алоҳида ишлаб чиқилган. Бу усулдан тикувчилик корхоналари фойдаланади. Корхонадаги лойиҳачилар стандартларда берилган лойҳалаш усули ўлчовлардан фойдаланиб , буюм ассортиментига қараб , буюмнинг асос чизмасини лойиҳалайдилар , моделлаштириб , буюм андозасини ҳосил қиладилар. Бу андозалардан фойдаланиб , тикилган буюмлар аҳолининг буюмга бўлган эҳтиёжини 80-85% га қондиради. Бу усулда лойиҳалаш жараёнида турли размер (ўлчам) ларга , рост (бўй) ларга , тўлаликка мослаб андозалар тайёрланади. Кўкрак ярим айланаси II га биноан кийим размери аниқланади . Размерлар орасидаги фарқ – 2 см бўлади. Масалан , 40 , 42 , 44 , 46 ва ҳоказо . Аёллар ва эркаклар учун 6 тадан рост мавжуд бўлиб , ростлар орасидаги фарқ – 6 см бўлади . Аёллар учун: I 146 Эркаклар учун: I 152 II 152 II 158

III 158 III 164 IV 164 IV 170 V 170 V 176 VI 176 VI 182 Иккинчи кўкрак айланаси (КЯА II ) билан бўкса айланаси (БкЯА) ўлчамлари орасидаги фарқ бўйича тўлалик гуруҳи аниқланади . Бу фарқ биринчи тўлалик гуруҳида 4 см , иккинчисида 8 см , учинчисида 12 см га тенг . Тайёр кийим сотиб олаётганда албатта ўз бўйингизни ва ўлчам белгилардан КЯА II билан БкЯА ларни билишингиз керак . 3. Кийимни лойиҳалашда ишлатиладиган қўшимчалар Кийим гавда юзасининг шаклини тўла такрорламайди ва гавданинг у ёки бу жойларига турлича ёпишиб туради . Маълумки , кўкрак қисмида , белда , бўксада кийимнинг гавдага қай даражада ёпишиб туриши , кийим бичимини (силуэтни) белгилайди . Кийим бичими елка кенглиги ва баландлиги , моделнинг этак кенглиги билан ҳам характерланади . Кийим қай даражада гавдага ёпишиб туришига қарамай , унинг ички ўлчамлари одам гавдасининг ўлчамларидан катта бўлади . Шунинг учун кийим лойиҳаси асосининг чизмасини тузиш учун гавда ўлчамларининг ўзи етарли бўлмайди . Кийим ички ўлчамларининг гавда ўлчамларидан фарқининг миқдори қўшимча дейилади ва «Қ» ҳарфи билан белгиланади .

Қўшимчалар нимага мўлжалланганига қараб зарур бўлган минимал (техник) «Қтех» ва конструктив- декоратив – «Қкд» қўшимчаларга бўлинадилар. Қтех – кўшимча бемалол ҳаракат қилишни , бемалол нафас олишни таъминлайди , газлама тана юзаси билан кийимнинг ички юзаси орасида ҳаво қатлами ҳосил қилиши имконини беради. Бундай ҳаво қатламининг иссиқлик алмашувини тартибга солишда катта аҳамияти бор. Техник қўшимча ўз навбатида 4 га бўлинади: Минимал қўшимча. Кийим қавати учун. Эркин ҳаракатланиш учун. Технологик. Минимал қўшимчада одамнинг қон айланиши , нафас олиши , овқат ҳазм бўлиши ҳисобга олинади. Кийим қавати учун қўшимчада асосан устки кийимлар учун ичидан неча қават кийилишини ҳисобга олган ҳолда бўшлиқ берилади. Эркин ҳаракатланиш учун қўшимчада асосан кийимни қаерда кийилишини ҳисобга олган ҳолда олинади , яъни кийимнинг вазифасига , ассортиментига қаралади. Масалан , саҳнада ашула айтадиган хонанданинг кийимига нисбатан , қурилишда кийиладиган иш кийимида бир неча марта кўп қўшимча бўлади , чунки у ерда одам кўп ҳаракатланади. Технологик қўшимчада кийимни тайёрлаш жараёнида унинг газламаси турига , қалинлигига қараб ишлов берилишига , яъни қотирмалар , иссиқ қатламлар билан ишлов бериш ҳисобга олинади. Конструктив-декоратив қўшимчалар ўз навбатида иккига бўлинади: - конструктив қўшимча;

- декоратив қўшимча. Конструктив қўшимчаларда кийимнинг бичими ҳисобга олинади. Масалан , кийимнинг бичими тўғри , гавдага сал ёпишган, гавдага ёпишган ва ҳоказо бўлади. Бу ерда тўғри бичимли кийимларга энг кўп қўшимча берилади. Декоратив қўшимчаларда кийим безаклари учун бериладиган қўшимчалар ҳисобга олинади. Масалан , бурмалар , тахламалар , буффлар , вафли ва ҳоказолар учун қўшимча берилади. Конструктив-декоратив қўшимчалар кийимда доимий бўлмайди. Уларнинг қиймати кийим турига , унинг бичимига , шакли ва бошқаларга қараб , яъни мода талабига биноан ўзгаради. Кийим лойиҳаси асосининг чизмасини ҳисоблаш қулай бўлиши учун: Қумумий = Қтех + Қкд Қумумий – бу умумий қўшимча кийимни гавдада бемалол туриш қўшимчаси деб аталади ва у қуйидагиларга бўлинади: Қк – кўкрак чизиғи бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси; БлҚ – бел чизиғи бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси; БкҚ – бўкса чизиғи бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси. Юқорида санаб ўтилган қўшимчаларнинг қиймати кийим бичимига боғлиқ бўлади. Масалан, гавдага ёпишиб турадиган бичимли кийимлар учун гавдада бемалол туриш қўшимчасининг қиймати минимал бўлиши характерлидир

1-жадвалда кийимни гавдага турли даражада ёпишиб туришига қараб мўлжалланган қўшимча қийматларнинг йиғиндиси берилган. Жадвалдан кўриниб турибдики, бир хил бичим учун қўшимча минимал ва максимал бўлар экан. Бу ҳолда қўшимчанинг қиймати газлама қалинлиги ва таркибига қараб олинади. Масалан, қўшимча миқдори юпқа газламадан (ипак, шифон ва ҳоказолар) тикиладиган кўйлакларда минимал; нисбатан ўрта қалинликдаги (кўйлакли жун газламалар, трикотаж ва бошқалар) газламалардан тикиладиган кўйлаклар учун ўртача; қалин ва зич тўқилган (мовут, трико ва ҳоказо) газламалардан тикиладиган кўйлаклар учун максимал даражада олинади. Олд ва орт бўлаклар билан яхлит бичиладиган ва реглан кўйлакларнинг лойиҳасини ишлаб чиқишда Қк – қўшимча 1-2 см кўпайтирилади. Қандай бичим бўлмасин юбканинг (шимнинг) бел чизиғи бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси 1 см га , бўкса чизиғи учун 2 см га тенг олинади. Кийим гавдада яхши туриши ва кийганда қулай бўлиши учун қўшимчалар фақат кўкрак , бел , бўкса қисмларидагина эмас , балки бошқа конструктив жойларда ҳам бўлиши керак. Кийим гавдада бемалол туришига мўлжалланган елка айланасига қўшимча – ЕаҚ нинг қиймати 2- жадвалда келтирилган. 2-жадвал Енг тури Қўшимча миқдори , см Изоҳ Кўйлак Жакет Қўлга ёпишиб турадиган 3-4 4-6 4-5 , 5 5 , 5-7 , 5 7 , 5-9 , 5 Гавдага Ёпишиб турадиган

Тор Ўртача Кенгайтирилган Кенг Жуда кенг 6-7 8-10 10-12 12-14 9 , 5-11 , 5 11 , 5-13 , 5 13 , 5-15 , 5 бичим Гавдага сал ёпишиб турадиган бичим Тўғри бичим Тўғри бичим Кўкрак чизиғи бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси – Қк қуйидагича ҳисобланади. Масалан , 1-жадвалдан Қк = 5 см 2-жадвалдан ЕаҚ = 6 см. Қк = ОркҚ + ЕўкҚ + ОлкҚ ОркҚ – орқа бўлак кенглиги бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси; ЕўкҚ – енг ўмизи кенглиги бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси; ОлкҚ – олд бўлак кенглиги бўйлаб гавдада бемалол туриш қўшимчаси. ЕўкҚ = 0 , 5ЕаҚ = 0 , 5х6 = 3 см Ққ – ЕўкҚ = 5 – 3 = 2 см У ҳолда ОркҚ = 1 см , ОлкҚ = 1 см келиб чиқади.

Похожие

КОСТЮМ ТИЗИМИДА БОШ КИЙИМНИ ЛОЙИҲАЛАШ

Костюмни лойиҳалаш асослари

Кийимни кийдириб куришга тайёрлаш

Кийимни лойихалаш учун дастлабки маълумотлар

Кийимни лойихалашда ишлатиладиган кўшимчалар.лойиҳалаш услублари