Газламаларнинг тузилиши - Текстиль - Рефераты

Газламаларнинг тузилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

60.5 KB

Газламаларнинг тузилиши Режа: 1. Газламанинг тузилиши ҳақида тушунча 2. Ў рилиш синфлари

Газлама деб иккита ўзаро перпендикуляр ипларнинг ўрилишидан ҳосил бўлган маҳсулотга айтилади: танда иплари газлама бўйлаб беради, арқоқ иплари газламага кўндаланг боради. Газлама чеккалари қирралари деб айтилади. Улар мустаҳкамроқ қилинади, чунки газламани пардозлашда улар сезиларли юкланишни қабул қилади. Танда ва арқоқ иплари маълум тартибда ўралишида. Танда ипи арқоқ ипи устидан ўтадиган жойга танда чоки, арқоқ ипи танда ипи устидан ўтадиган жойга эса арқоқ чоки деб аталади. Чоклар ўрилишининг мос равишдаги гулларни ҳосил қилиб турли хилда навбатланиши мумкин. Газламага такрорланадиган ўрилиш гули раппорт деб айтилади. Чок силжиши деганда кўриб ўтираётган ипнинг якка чоки аввалги ипнинг якка чокидан қанчалик орқада қолаётг а нлигини кўрсатади. Танда бўйича силжишлар (вертикал) S 0 ва арқоқ бўйича силжиш горизонтал) S y хиллари мавжуд. Чокларни тасирвлаш учун панжарасимон ёки (канвовўй) қоғоздан фойдаланилади, унда вертикал чизиқлар ўртасидаги оралиқлар танда ипи деб, горизонтал чизиқлар ўртасидаги оралиқлар арқоқ ипи қабул қилинади. Бунда танда ипларини ҳисоблаш чопдан ўнгга, арқоқ ипини ҳисоблаш эса пастдан юқорига олиб борилади. Танда чоки бўлган жойда (конвой) қоғоздаги панжарага бўялади ёки унга белги қўйилади, арқоқ чоки бўлган жойда эса панжараларга бўш қолдирилади. Қ оғозда газлама чокини тасвирлашга чок гули дейилади. Ў рилиш синфлари. Барча тўқув ўрилиш одатда тўрт синфга бўлинади: асосий ёки оддий, майда гулли; мураккаб; йирикгулли; ёки жаккардли. Асосий ўрилишлар. Асосий ёки оддий ўрилишлар учга бўлинади: полотноли, саржали, атласли ёки сатинли. Асосий ўрилишларда танда ва арқоқ ипи раппорт чегарасида бошқа ўрилишдан фарқ қилувчи фақат битта ўрилишга эга. Демак, танда ва

арқоқнинг ҳар бир ипига раппорт чегарасида битта танда ўрилиш арқоқлар ўртасида ёки битта арқоқ ўрилиш тандалар ўртасида мавжуд. Полотноли ўрилиш энг оддий ўрилишлардан бири бўлиб ҳисобланади. Полотно ўрилишли газламада барча танда иплари иккита баравар қисмга бўлинади: биттасини барча тоқ, иккинчисини барча жуфт ишлар ташкил қилади. Агар танданинг барча тоқ иплари қайсидир арқоқ устида жойлашса, унда барча жуфт иплар унинг остида жойлашади. Қ уйидагиларга нисбатан арқоқ ҳолатлари ўзгаради: биринчи арқоқ тўсиб турган танда иплари иккинчи, арқоқнинг остида жойлашса ва ҳоказо. Танда ипларига нисбатан учинчи арқоқ ипининг жойлашиши биринчи ипнинг ҳолатига ўхшаш туртинчи арқоқ ипининг жойлашиши иккинчисиникига ўхшаш бўлади. Демак, барча ўрилиш ҳақида тасаввурга эга бўлиш учун, раппорт ўрилиши деб аталувчи, ўрилишнинг такрорланувчи гулини ҳосил қилувчи, икки танда ипи икки арқоқ ипи билан қандай ўрилиш ҳосил қилишини билиш кифоя. Ўрилишлар такрорланадиган танда ипларининг минимал сонига танда бўйича раппорт ( R T ) деб, ўрилишлар такрорланадиган арқоқ ипларининг сонига арқоқ бўйича раппорт деб айтилади. ( R a ). Кўриб ўтилаётган ўрилишда танда бўйича ва арқоқ бўйича раппорт иккита ипга тенг, арқоқ бўйича ва танда бўйича сурилиш эса бирга тенг. Демак, полотноли ўрилишлар учун қуйидагига эга бўламиз:2  a T R R бу ерда: R T – танда бўйича раппорт; R a - арқоқ бўйича раппорт 1  a m S S бу ерда: S m – танда бўйича сурилиши; S a – арқоқ бўйиа сурилиш

Шуни таъкидлаш зарурки, барча асосий ўрилишлар танда бўйича раппорт доим арқоқ бўйича раппортга тенг. Полотно ўрилишли газламанинг иккала томони ҳам бир хил тузилиш ва ташқи кўринишга эга. Полотно ўрилишли газламани икки урчуқли тўқув дастгоҳларида ишлаб чиқариш мумкин, бироқ урчуқларда галларнинг катта зичлиги бўлмаслиги учун, улар одатда тўртта урчуқда ишлаб чиқарилади. Барча ўрилишлардан полотноли ўрилиш турли бир хил шароитларда энг мустаҳкамлигидир, чунки унда арқоқ ва танда иплари ўртасида мустаҳкамидир, чунки унда арқоқ ва танда иплари ўртасида, энг кўп боғланишлар мавжуд. Бу ўрилиш ёрдамида кў п лаб кенг тарқалган газламалар ишлаб чиқарилади. Саржали ўрилишда газлама сиртида характерли тор йўлаклар диаг о наллар ҳосил бўлиб, улар горизонталга 45 0 бурчак остида жойлашган. Саржали ўрилиш рапортлари ёки оддий қилиб айтганда сортталар камида 3 та танда ва 3 та арқоқ ипларидан иборат бўлиши керак. Саржали ўрилиш оддий касирлар билан белгиланиб, уларнинг сурати-рапорт чегарасидаги ҳар бир танда ипи учун танда ўрилиши сонини, махражи эса рапорт чегарасидаги ҳар бир арқоқ ипи учун арқоқ ўрилиш сонини кўрсатади. Сурат ва махраж йиғиндиси саржали ўрилиш рапортидаги иплар сонига тенг. Мисол қилиб, 1 / 2 саржа ўрилишини оламиз. Биринчи арқоқ ипига аввал битта танда ўрилиши, сўнгра иккита арқоқ ўрилиши бўлади. Иккинчи ипга ўрилишларнинг худди шундай тартиби фақат битта танда ипи ўнгга сурилади. Учинчи арқоқ ипига ўрилишлар аввалгидек қолади, лекин иккинчи арқоқ ипига нисбатан улар яна бир танда ипига ўнгга сурилади ва ҳоказо рапорт охиригача давом этади. Пастдан юқо ри га ҳисоблаганда биринчи танда ипига битта танда ўрилиши, сўнгра иккита арқоқ ипи мавжуд. Иккинчи танда ипига ўрилишлар сони худди шундай қолади. Фақат битта юқорига сурилади. Учинчи танда ипига ўрилишлар худди шундай қолади, фақат иккинчи ипга нисбатан ўрилишлар битта арқоқ ипига юқорига сурилади ва ҳоказо рапорт охиригача давом этади.

Саржали газлама ташқи ва ички томонларга эга. Диагоналлари пастдан юқорига чапдан ўнгга йўналган бўлса, бу унинг ташқи томони ҳисобланади, диагноллари пастдан юқорига ўнгдан чапга йўналган бўлса, бу унинг ички томони ҳисобланади. Агар саржанинг ташқи томонидан танда ўрилиши бўлса, унда у танда саржасидаги, агар арқоқ ўрилиши бўлса, унда арқоқ саржаси деб айтилади. Саржали ўрилиш учун қуйидагига эга бўламиз:3  a m R R 1  a m S S Сурилиш белгиси саржа диагоналларининг қиялиги кўрсатади +1 бўлганда ўнг саржага эга бўламиз, унда диагоналлар чапдан юқорига ўнгга йўналган, - 1 бўлганда эса чап саржага эга бўламиз, унда диагоналлар ўнгдан чапга йўналган. Тўқув дастгоҳида саржа ўрилишли газламаларни ишлаб чиқаришда зарурий урчуқлар сони танда бўйича рапортдаги иплар сонига тенг, бунда одатда қаторли проборка қўлланилади. Атласли ёки сатинли ўрилишлар. Атласли ёки сатинли ўрилишлар бошқа чоклардан силлиқ, ялтироқ сирти билан фарқланади. Бу чок тандали (ёки атласли) ва арқоқли (ёки сатинли) бўлиши мумкин. Агар газламанинг ташқи томонига узун танда ўрилишлари чиқиб турса, унда ўрилиш атласли агар арқоқ ўрилишлари чиқиб турса, унда ўрилиш сатинли бўлади. Атлас ва сатин ўрилишли газламанинг ялтироқ сирти бир тизимдаги иплар чокларининг бошқа тизимдаги ипларнинг катта сондаги чоклари орасидаги йўқолиши натижасида яратилади. Атлас ўрилишлар одатда танда бўйича катта зичликда ишлаб чиқарилади, сатинли ўрилишлар эса арқоқ бўйича катта зи ч ликда ишлаб чиқарилади. Атлас ёки сатинли ўрилишлар каср билан белгиланиб, унинг сурати рапортдаги иплар сонига тенг, махраж эса чокнинг сурилишига тенг. 5 / 3 сатин тасиврланган бўлиб, раппортида бешта танда ипи ва бешта арқоқ ипи мавжуд, ҳар бир арқоқ ипида якка чокнинг (танда чоки) сурилиши эса аввалгисига нисбатан учга тенг. Раппортдаги танда

иплари сони доим арқоқ иплари сонига тенг. Сатин ёки атлас ўрилишли газламани ишлаб чиқариш учун зарур бўлган урчуқлар сони, тенда бўйича раппортдаги иплар сонига тенг; бунда қаторли проборка қўлланилади. Сатин ёки атласли ўрилишларнинг раппорти бештадан кам бўлиши мумкин эмас: 5  R Бундан ташқари, тўғри деб аталувчи сатин ва атласлар учун сурилиш ва раппорт ўзаро оддий сонлар бўлиши керак, яъни умумий бўлувчига эга бўлмаслиги керак, сурилишлар эса қуйидаги шартга бўйсуниши керак. 1 1    R S бу ерда: S – танда ёки арқоқ бўйича сурилиши; R – танда ёки арқоқ бўйича раппортдаги иплар сони Демак, беш урчуқли атлас ёки сатин учун S > 1 ва S < 4 Яъни сурилиш фақат иккита қийматга эга бўлиши мумкин: S қ 2 ва S қ 3 Сатин ўрилишли газламалар учун горизонтал сурилишни кўрсатиш, атлас ўрилишли газламалар учун эса вертикал сурилишни кўрсатиш қабул қилинган. Беш урчуқли сатинни қуришни кўриб чиқамиз. R қ 5, S қ 2 Беш урчуқли сатин 5 / 2 қуриш учун панжарасимон ёки канвовали қоғозга ҳар томонига бештадан панжарага эга бўлган квадрат чизамиз. Танда ипларини чапдан ўнгга, арқоқ ипларини пастдан юқорига рақамлаймиз. Биринчи асосий чокни биринчи арқоқ ипининг биринчи танда ипи билан кесишган жойида, биринчи хоначани бўяб, белгилаймиз. Сурилиш иккига

тенг бўлгани учун, иккинчи арқоқ ипига танданинг учинчи ипи арқоқ ипини тўсади (1+2қ3) . Кейинги ёки учинчи арқоқ ипида бешинчи танда ипи арқоқ ипини тўсади (3+2қ5) ва ҳоказо. Аввалги чокга сурилиш катталигини кетма- кет қўшиб, қайси танда ипи навбатдаги арқоқ ипини тўсишини топамиз. Агар сурилиш катталигини оширишда сумма раппортидан катта бўлса, унда бу суммадан раппорт катталигини айириш керак ва шунда навбатдаги арқоқ ипини тўсувчи, қидирилаётган танда ипининг рақамини топамиз. Масалан, тўртинчи арқоқ ипи учун қуйидагига эга бўламиз. 5+2қ7 ва 7-5қ2 , яъни иккинчи танда ипи тўртинчи арқоқ ипига чок ҳосил қилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Э.Ш. Олимбоев ва бош қ алар "Т ўқ увчилик технологияси ва т ўқ ув станоклар". Тошкент " Ўқ итувчи" 1987 йил. 2. П.Т. Ип-газлама ишлаб чи қ аришнинг умумий технологияси. 3. Т ўқ ув дастго ҳ лари каталог ва паспорти.

Похожие

Газламаларнинг номларини пайдо бўлиши

Ёгоч тузилиши

Болалар гавдасининг тузилиши

Тўқимачилик толаларнинг кимёвий тузилиши

Ипларнинг тури ва тузилиши