Қавиқ ва қавиққаторлар. - Текстиль - Рефераты

Қавиқ ва қавиққаторлар.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

70.5 KB

Қавиқ ва қавиққаторлар. Режа: 1. Тўғри сирма қавиқ . 2. Қия сирма қавиқ. 3. Халқасимон қавиқ. 4. Махсус қавиқлар.

Газламада игна хосил қилган қўшни тешиклар орасида иплар чалишувининг битта тугалланган цикли қўлда бажарилган бўлса қавиқ дейилади. Кетма-кет такрорланган қавиқлардан қавиққатор хосил бўлади. Қавиқлар тузилиши жихатдан қуйидаги турларга бўлинади: 1. Тўғри қавиқ. 2. Қия қавиқ. 3. Ироқисимон қавиқ. 4. Халқасимон қавиқ. 5. Халқа қавиқ. Тузилиши жихатдан қавиқлар оддий ва мураккаб бўлади. Оддий қавиқларга қия сирма қавиқ, тўғри сирма қавиқ, йўрма қавиқ, тепчима қавиқ, қия бириктирма қавиқ, тўр қавиқ, яширин бириктирма қавиқ, ироқисимон бириктирма қавиқ, солқи қавиқ ва ёлғон қавиқлар киради. Мураккаб қавиқлар асосан халқа қавиқлардан иборат бўлади.

Сирма қавиқ тўғри қия бўлиши мумкин . Бундай қавиқлар уст кийимлар тикишда унинг деталларини вақтинча кўклаб қўйиш, кўйлак тикишда бурмалар хосил қилиш каби мақсадларда ишлатилади. Аммо йўл- йўл ёки катак газламалардан тикилган кийим деталларини кўклашда уланаётган деталлар йўлларини тўғри келтириш учун, ён чокларини кўклашда, сўнгра машина юритиш учун тўғри сирма қавиқ ишлатилиши шарт. Сирма қавиқнинг қанчалик йирик ёки майда бўлиши учун нима мақсадда ишлатилинаётганлиги ва газламанинг турига боғлиқ. Масалан, деталларни солқисиз кўклаётганда қавиқ йириклиги 2-3 см солқи хосил қилиб кўкланаетганда эса 1-2 см бўлади. Қавиқ деталларини солқисиз сирмалашда 3-5 см, солқи хосил қилиб сирмалашда 1,5-3 см, букиб кўклашда1,5 см бўлиши керак. Қия сирма қавиқ тўғри сирма қавиққа қараганда анчагина эластик бўлади. Йўрма қавиқ деталлар қирқимини титилишдан сақлаш учун ишлатилади.Йўрма қавиқни бажаришда игна газлама таги томондан санчилиб, газлама уст томонига чиқарилади.Йўрма қавиқнининг йириклиги 0,5-0,7 см, йўрма кенглиги 0,5 см бўлади. Газлама қалинлигига қараб 40-80- номерли ипларда бажарилади. Қия бириктирма қавиқ титилмайдиган деталларнинг очиқ қирқимоарини бир-бирига улаш учун (юбка этагини , кўйлак этагини букиб тикишда) ишлатилади.Қавиқ устки газлама қирқимидан 0,2-0,3 см нари туширилади. Яширин бириктирма қавиқ қия бириктирма қавиққа ўхшаш бўлиб, титиладиган газламадан тикиладиган деталь четларини (кўйлак этагини, енг учини) букиб тикишда ишлатилади.Бу қавиқни бажаришда игнани деталнинг букилган жойидан 0,1-0,5см масофада ўтказиб, игнани санчиб чиқарилган

жой рўпарасидаги газламанинг ярим қалинлиги илиб олинади. Ҳар 1см да 2-3 қавиқ туширилади. Ироқисимон бириктирма қавиқ титиладиган газламадан тикиладиган деталлар четини (пальто этагини , юбка этагини) ҳам букиб , ҳам безаб тикишда ишлатилади. Ироқисимон қавиқ чапдан ўнгга қараб тикилади, игна ўнгдан чапга қадалади. Устки букилган деталь тўла тешилиб, остки асосий деталь газламаси ярим қалинликда илиб олинади. Газлама зичлигига қараб, қавиқ йириклиги 0,5 дан 0,7 гача, қавиққатор кенглиги эса 0,3-0,7 см бўлади. Солқи қавиқ бир деталдаги бўр ёки белги чизиқларини иккинчи деталга кўчириш учун ишлатилади. Солқи қавиқни бажариш учун белги чизиқ бўйлаб тўғри сирма қавиқ сингари қавиқ туширилиб, ипларни тортмай бўш, яъни солқи қилиб қолдирилади. Солқи ипнинг узунлиги 0,5-0,7 см, қавиқ такрорлиги эса 5 см да 4-5 тадан бўлади. Ўнги ичкари томонга қаратиб қўйилган деталлар орасида кўринган солқи қавиқ иплари қайчи билан қирқилади. Шу қирқилган иплар чизиқ контурларини ташкил этади. Тепчима қавиқ деталларни бир-бирига улаб (адип қайтармасини қавиш) учун ишлатилади.Тепчима қавиқда устки томон газлама тўла санчилиб, остки газлама ярим қалинликда илиб олинали. Натижада остки деталнинг ўнгига қавиқ ўтмайди. Қавиқ йириклиги 0,5-0,7 см, қавиқлар орасидаги масофа 0,4-0,5 см бўлади. Бу қавиқ 40-80 номерли иплар билан бажарилади. Тўр қавиқ деталларнинг машинада қийин бўлган жойларини доимий қавиқ билан тикиш учун ишлатилади. Тўр қавиқ ҳосил қилиш учун игнани газлама қалинлигидан тўла санчиб ўтказилади, яна газламадаги олдинги тешикдан қайтариб ўтказилади.Газлама қалинлигига қараб, қавиқ йириклиги 0,1-0,4 см га тенг бўлади.

Ёлғон қавиқ деталь зийларини ( чўнтак қопқоқ, ёқа, борт зийларини ) зичлаштириш, шаклини мустахкамлаш учун ишлатилади. Ёлғон қавиқни ҳосил қилиш учун игна газламага олдинга оғдириброқ санчилиб, пастдаги газламанинг ярим қалинлиги илиб олинади ва игнани юқорига йўналтириб, газламадан чиқарилади. Игнанинг навбатдаги санчиладиган жойи игна чиққан жойдан 0,5-1,0 мм масофада бўлади. Ёлғон қавиқ иплари деталнинг ўнги ва тескари томонларидан кўринмайди. Бу қавиқни бажаришда 33, 65, 75 ипак иплар ишлатилади., қавиқ йириклиги 0,3-0,4 см бўлади. Ҳалқа қавиқ петлаларни йўрмалашда ёки титиладиган газламадан тикиладиган деталлар қирқимини йўрмашда ишлатилади. Петланинг йўрма халқаси мустахкамроқ бўлиши ва ҳосил бўладиган жим-жима бўртиб туриши учун уст кийим петласи бўйлаб газлама қирқимидан 0,1-0,2 см масофада икки букланган 10-20 номерли ип ёки махсус шнур қўйиб йўрмаланади.Қавиқлар орасида очиқ жой қолдирмай, зич қилиб йўрмаланади. Тугмалайдиган петлани йўрмашда қавиқ зичлиги 1 см да 6-8 та, каркасли петлаларда 1 см да 12-15 та, ипдан ясалган петлаларда эса 10-15 та бўлади. Пухталама қавиқ чўнтак оғзини , петла учини, тахлама учларини ва хоказо жойларни пухталашда ишлатилади.Бу қавиқни бажариш учун 2-3 тўғри қавиқ туширилади, шу қавиқлар атрофидан қия қавиқ тушириб ўраб чиқилади. Қавиқ иплари бир-бирига жуда яқин жойлаштирилади. Ип учини деталь тескари томонидан ўтказиб, икки-уч қавиқ билан пухталаб қўйилади. Пухталаманинг узунлиги 3-15 мм, ўрам қавиқларнинг зичлиги 10 мм да 7-10 та. Пухталама қавиқ 9-13 номерли ипак ип билан бажарилади. Тугма қадаш . Тугма газламага тиргакли ёки тиргаксиз қилиб қадалади. Тугмани тиргакли қилиб қадашда газлама билан тугма орасида қавиқ

ипларидан солқи қолдирилади. Шу солқи иплар устига 4-5 марта ип ўраб тиргак ҳосил қилинади.Ип учини 2-3 қавиқ билан пухталаб қўйилади. Тугмани газламага тақаб ( тиргаксиз ) қадашда қавиқ иплари тўла тортилиб қадалади-да, ип учлари 2-3 қавиқ билан пухталанади. Тўрт тешикли тугмани қадашда 6-8 қавиқ билан, икки тешикли тугмани эса 4-5 қавиқ билан қадалади. Уст кийим тугмаларини қадашда икки қават 1-10 номерли, ич кийим ёки кўйлакларда 40-50 номерли ип ишлатилади. Оммавий кийим тикишда илгак ва кнопкаларни махсус машиналарда чатиш мумкин.

Адабиётлар: 1. М.Ш.Жабборова “Тикувчилик технологияси” 1977 й. 100-103 бетлар. 2. М.Ш.Жабборова “Тикувчилик технологияси” 1989 й. 32-37 бетлар.

Похожие

Кашта тикиш технологияси

Либосни тайёрлаш жараёнига таъсир қиладиган материал хусусияти

Тикув буюм қисмларига ишлов бериш

Битта мағизли тақилмани тикиш

Яширин бахякаторлар хосил килувчи машиналар