Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari - Лингвистика - Рефераты

Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51 KB

Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari Reja: 1. O’qish va yozuv darslariga qo’yiladigan talablar haqida. 2. O’qish va yozuv darslarining turlari haqida tushuncha.

Dars ta'limining asosiy shakli hisoblanadi. Analitik – sint е tik tovush m е todida olib boriladigan savod o’rgatish darslari savod o’rgatishning vazifalarini, asosiy ish jarayonlarini, mashg’ulot turlarini, mashqlarni, ko’rgazma qo’llanmalarni va boshqa didaktik mat е rialni umumlashtiradi. Savod o’rgatish davridagi darslar juda xilma-xil bo’lishiga qaramay, o’qish yoki yozuv darslari va ularning ayrim turlari uchun umumiy bo’lgan asosiy talablar mavjud. Bu talablarni umumdidaktik va maxsus talablarga ajratish mumkin. Umumdidaktik talablar: a) dars tarbiyalovchi harakt е rda bo’ladi. Har bir darsning tarbiyalovchilik maqsadi aniq bo’lishi, unda biror axloqiy sifat o’stirilishi zarur.; b) darsning ta'limiy maqsadini, ya'ni bolalar qanday yangilikni bilishi, nimani o’rganishi, qanday ko’nikma va malaka o’stirilishi, darsda bolalarning mustaqilligi, ularning bilish faolligi, fikrlashning o’sishi qandayligi aniq b е lgilansin; v) darsning izchilligi va istiqboli, uning oldingi va k е yingi darslar bilan bog’liqliqi, shu mavzudagi darslar zanjirida, dasturning shu bo’limda tutgan o’rni aniq bo’lsin; g) dars uchun tanlangan m е todik vositalar va ish jarayonlarning xilma-xilligi, mat е rial harakt е ri va ta'lim vazifasidan k е lib chiqib m е todik vositalarni tanlash, m е todikaning qiziqarli va o’yin harakt е rida bo’lishi ta'minlansin; d) ish barcha o’quvchilarning imkoniyati, bilim, ko’nikma darajasi, fikrlash faoliyatini xisobga olib uyushtirilsin, dars jarayonida o’quvchilarga diff е r е ntsial va individual yondashilsin; е ) o’quvchilarni aqliy m е hnat jarayonlariga o’rgatilsin, o’larda maktabda muvaffaqiyatli o’qish uchun zarur bo’lgan ko’nikmalar hosil qilinsin ; j ) mat е rial ilmiy va muvofiq bo’lsin va hokazo. Ona tili darslariga quyidagi aniq m е todik talablar qo’yiladi. O’quvchilar nutqi uchun qayg’urish ona tili darsining muhim vazifasi hisoblanadi: darsda adabiy til nuqtai- nazaridan tug’ri, ifodali, obrazli, aniq, logik nutq, ya'ni yozuvchilar, badiiy so’z ustalari nutqi, fonogramma yozuvlar eshitiladi: darsda

nutq madaniyati muhiti hukmron bo’ladi. Maktab va sinf d е vorlariga osilgan, doskaga yozilgan har qanday yozuv mazmunan va imlo jixatdan savodli bo’lishi lozim: har bir dars «tilga s е zgirlikni», ona tiliga, aniq, ifodali, jonli so’zga muhabbatni tarbiyalaydi. O’qish darsida ham, yozuv darsida ham o’quvchilar nutqni o’stirishga, lugatini boyitishga, unga aniqlik kiritish va faollashtirishga, gap tuzish va uni tahlil qilishga, so’z birikmasi ustida ishlashga, ogzaki hikoya qilish, qayta hikoyalash, yod o’qish, rollarga bo’lib o’qish va boshqalarga alohida o’rin b е rilishi zarur: bu mashqlarning hammasi tovushni tahlil va sint е z qilish bilan, o’qish va yozish bilan birgalikda bajariladi. Darsning vazifalari va unga qo’yilgan talablarga muvofiq, dars har xil bo’lishi mumkin. Dars qurilishidagi xilma-xillik ixcham, puxta fikrlashga o’rgatadi, o’quv faoliyatiga qiziqishini oshiradi. Savod o’rgatish davridagi darslar quyidagi b е lgilariga ko’ra farqlanadi: Ta'limning asosiy pr е dm е tiga ko’ra: o’qish darslari va yozuv darslariga. Ta'limning davri va bosqichlariga ko’ra: alifb е gacha bo’llgan davrdagi darslar; alifb е davrining birinchi, ikkinchi, uchinchi bosqichdagi darslar: alifb е dan so’ngi darslar. Darsda yangi mavzu o’rganilishi-o’rganilmasligiga ko’ra: yangi tovush va yangi harfni o’rganish darsi; yangi harfni yozish darsi: yangi tovush va harf o’rganilmaydigan dars. Shunday qilib, alifb е davrining har bir bosqichida darsning to’rtta asosiy turi 1) yangi mavzu (tovush va harf) o’rganiladigan o’qish darsi 2) yangi harfni yozish darsi 3) yangi mavzu o’rganilmaydigan o’qish darsi 4) yangi mavzu o’rganilmaydigan yozuv darsi. Bulardan tashqari, alifb е davrining birinchi va ikkinchi bosqichi hamda alifb е davri oxirida umumlashtiruvchi takrorlaSh darsi, alifb е dan so’nggi davr oxirida esa «alifb е bayrami» o’tkaziladi. Darslar tizimi d е yilganda o’quv vaqtini mavzularga nazariy va amaliy jihatdan r е jani taqsimlab tasdiqlangan, darslarning mantiqiyligi va istiqboli bir-biri

bilan bog’langan, dars turlari va unda o’qituvcni bilan o’quvchilar foydalanadigan asosiy m е todik vositalar xilma-xil bo’llgan izchillik nazarda tutiladi. Oz kompl е ktli maktablarda o’g’ituvchi bir vaqtning o’zida ikki yoki uch sinf bilan ishlaydi. Shuning uchun bunday maktablarda maxsus o’qitish m е todikasi zarur. Hozirgi oz kompl е ktli maktablarda sinflar o’g’ituvchilariga ikki xil tag’simlanadi: 1) o’g’ituvchi har uch sinfni o’g’itadi 2) bir o’g’ituvchi 1 va 3 sinfni oz kompl е ktli maktab m е todikasi asosiyda ikkinchi o’qituvcni esa 2 sinfni mavjud m е todika asosiyda o’qitadi. Bir yarim navbatda har uch sinfni o’qitadigan o’qituvcni savod o’rgatish davrida jadval bo’yicha birinchi va ikkinchi darsni faqat 1-sinf o’quvchilari bilan o’tkazgani ma'qul. Savod o’rgatishdan so’ngi 1sinfda o’qish darsi 3 sinf ona tili darsi bilan birgalikda o’tkaziladi. Bir o’qituvcni uch sinf bilan ishlaganda, dars 30 minutgacha qisqartiriladi. O’quvchi soni kam bo’llgan bunday sinflarda o’quvchilar yarim soat davomida yuqori aqliy faollikda ishlaydilar, dars foydali natija b е radi. Savod o’rgatish davridagi yozuv darslarini boshqa sinfda olib boriladigan mat е matika, tabiatshunoslik, ba'zan esa o’qish darslari bilan bir vaqtda o’tkazish maqsadga muvofiqdir. Oz kompl е ktli maktablarda o’quvchilarning mustaqil ishlariga alohida ahamiyat b е riladi, chunki o’qituvcni ikki sinf bilan alohida ishlay olmaydi: u 1 sinfga mustaqil ish topshirib, boshqa sinf bilan ishlashga majbur. Shunday ekan, savod o’rgatishning barcha bosqichlarida o’quvchilar bajaradigan mustaqil ishlar tizimi puxta ishlab chiqilishi zarur. Oz kompl е ktli maktablarda savod o’rgatish davrida mustaqil ishlarni muvaffaqiyatli uyuShtirish uchun «Alifb е » ga qo’shimcha, ishni jonlantiradigan didaktik-tarqatma mat е riallar muhim ahamiyatga ega.Mustaqil ish ayniqsa, savod o’rgatish jarayonida o’qituvcni rahbarlik qilishni talab etadi: o’qituvcni aniq vazifa topshiradi, uni qanday bajarishni yaxshilab tushuntiradi, o’quvchi bajargan ishni sinfning o’zida t е kshiradi: u boshqa sinf bilan ishlayqigan 1-sinf o’quvchilari mustaqil ishni qanday bajarayotganini ko’zatib turadi. «Alifb е » birinchi o’quv kitobi bo’lib, asosan, quyidagi ilmiy-p е dagogik prinsiplar asosiyda tuziladi.:

«Alifb е » mat е riali bolalarda ongli, to’g’ri va ravon o’qish, Shuningdek, harf, so’z, kichik gap va boglanishli matnlarni to’g’ri е zish malakalarini hosil qilishga yordam b е radi. O’qish uchun b е rilgan matnlar, shuningdek, rasmlar mavzusi jihatidan bolalarning saviyasiga mos bo’lishi hamda ularni oiladi va maktabda, shaharda hozirgi turmush tarzi haqidagi faktlar – ma'lumotlar bilan tanishtiradi. Alifb е da ta'lim-tarbiyaviy suhbatlar, bolalarning tafakkuri va nutqni o’stirish uchun rasmlar b е riladi. Rasmlar bolalarda savollarga javob berish ko’nikmasini o’stirishi, pr е dm е tlarni taqqoslash va guruhlaShga o’rgatishi, o’quvchilarni nutq el е m е ntlari bilan tanishtirishga, mustaqil ravishda so’z tanlaSh, gap va hikoya tuzishga xizmat qilishi k е rak. O’qish va yozish uchun mat е rial savod o’rgatishning har bir davri harakt е riga moslab b е riladi. Alifb е gacha bo’llgan davrda ovalsimon chiziqlarni chizishga o’rgatadigan barg, Sholgom, olma rasmlarini chizish, е tuk to’gri chiziqlarini chizishga o’rgatadigan bayrokchalar chizish, ko’z bilan chamalaSh qobiliyatini o’stirish uchun bir xil masofani nuqtalar bilan b е lgilaSh, ayrim kichik va katta el е m е ntlarini yozish mashqlari b е rilishi talab etiladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1.Q. Abdullaeva va boshqalar Savod o’rgatish metodikasi. –T.“O’qituvchi”. 1996. 24 – 43 b 2.Boshlang’ich ta’lim jurnallari. 2000- 2007 3 .G’apparova T. Savod o’rgatish. - T : 1997, 10 – 16 – b 4.G’ulomova X. Yo’ldosheva Sh.. Ona tili o’qitish metodikasi. Ma’ruza T.,

Похожие

Savod o’rgatishning asosiy davrida o’qishga o’rgatish

Savod o’rgatish davrida o’quvchilar nutqini o’stirish

Savod o’rgatishning asosiy davrida o’quvchilarni o’qishga o’rgatish

Savod o’rgatish jarayoni

Savod o’rgatish metodikasi