Ona tilidan sinfdan tashqari ishlar. Ona tili to’garagi va unga rahbarlik qilish - Лингвистика - Рефераты

Ona tilidan sinfdan tashqari ishlar. Ona tili to’garagi va unga rahbarlik qilish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41 KB

Ona tilidan sinfdan tashqari ishlar. Ona tili to’garagi va unga rahbarlik qilish Reja: 1. Ona tili to’garagi va uni tashkil qilish 2. Maktabda ona tili kabineti va uning jihozlanishi 3. Ona tili fanidan o’tkaziladigan turli tadbirlar 4. Olimpiadalarni o’tkazish tartiblari haqida.

Tayanch tushunchalar 1. Sinfdan tashqari ishlarning ta’limiy ahamiyati – o’quvchilarga qo’shimcha bilim, malaka va ko’nikmalar berish. 2. Tarbiyaviy ahamiyati – o’quvchilarning ijodiy faoliyat ko’rsatishiga, nutq odobiga, mustaqil fikrlashiga zamin hozirlash. 3. Sinfdan tashqari ish turlari – savol-javob kechalari, ko’rik-tanlovlar, mushoiralar, so’zlar olamiga sayohat, konferensialar, albom va devoriy gazetalar chiqarish. Ona tilidan sinfdan tashqari olib boriladigan ishlar ham ta’limiy, ham tarbiyaviy maqsadlarni ko’zlaydi. Ona tilidan sinfdan tashqari ishlarni doimiy va mavsumiy tadbirlarga ajratish mumkin. Doimiy tadbirlarga to’garak mashg’ulotlari kiritilsa, qolganlari vaqti-vaqti bilan o’tkaziladigan tadbirlarga kiradi. To’garak sinfdan tashqari ishlarning asosiy turi bo’lib, u o’quvchilarning doimiy barqaror tarkibi bilan ish ko’radi. To’garakka a’zo bo’lish ixtiyoriy, ammo uning mashg’ulotlarida ishtirok etish majburiydir. Ona tili to’garagining a’zolari soni 12-15 o’quvchidan oshmasligi lozim. Ular parallel sinflardan iborat bo’lsa, mashg’ulotlarni samarali va qiziqarli tashkil etish imkoniyatlari kengayadi. Agar maktabda parallel sinflar bo’lmasa, to’garak a’zolari bitta sinfdan iborat bo’lishi ham mumkin. To’garak har xil nomlar bilan nomlanadi. Masalan, “Ona tilim – jonu dilim”, “Til – dil kaliti”, “O’zbek tili davlat tili” v.h. Mashg’ulot 15 kunda bir marta o’tkazilgani ma’qul. Quyida to’garak mashg’ulotlaridan birini namuna sifatida keltiramiz: 5-sinflar uchun birinchi mashg’ulot 1.To’garakka nom qo’yish. O’quvchilarni to’garakning maqsad va vazifalari bilan tanishtirish. “To’garak bizga nima beradi?” mavzuida suhbat.

2.O’quvchilardan til odobi, so’zlash madaniyati xususida bilgan maqollarni so’rash va mazmunini sharhlash. Topshiriqlar: 1.Til odobi va so’zlash madaniyati xususidagi xalq maqollarini yig’ish va ularning ma’nolarini aniqlash. 2.To’y-tomoshalarni ifodalovchi so’zlar lug’atini tuzish va ularning ma’nolarini sharhlash. To’garak mashg’uloti dars mashg’ulotini takrorlamaydi, balki uni to’ldiradi va takomillashtiradi. Ona tili kabineti zamonaviy texnika vositalari, mashhur tilshunos olimlarning portretlari, donolarning til haqida aytgan hikmatli so’zlari, DTS talablari, tahlil namunalari, o’quvchilarning diktant, bayon va insho yozishlari uchun esdalik kabilar bilan jihozlangan bo’lishi, o’quv-metodik majmuani o’zida mujassamlashtirishi lozim. Ona tili kabinetida ish qog’ozlaridan namunalar bo’lsa, o’quvchilar uchun ancha foydali bo’ladi. Metodbirlashma ona tili kabinetini zarur o’quv-tadrisiy qo’llanmalar bilan ta’minlashga alohida e’tibor berishi lozim. Ona tilidan sinfdan tashqari ishlarga savol-javob kechalari, uchrashuvlar, o’tkir zehnlilar mushoirasi, so’zlar olamiga sayohat, ko’rik-tanlovlar o’tkazish kabilar kiradi. Savol-javob kechasida o’quvchilar o’zlarini qiziqtirgan savollarga javoblar olishadi. Kechaga tayyorgarlik 1-1,5 oy oldin boshlanadi. O’quvchilar maktabda tashkil etilgan qutiga o’zlarini qiziqtirgan savollarni yozib tashlaydilar. Bu savollar mavzu jihatdan har xil bo’lishi mumkin. Masalan, “Markaziy Osiyo xalqlarining qadimgi yozuvlari qanday bo’lgan?”, “Lotin alifbosiga o’tish bizga nima beradi?” v.h. Muayyan vaqt o’tgach, to’garak a’zoari savollarni yig’ib, ularga javob tayyorlaydilar va kechani tashkil etadilar. Uchrashuvlar ham juda katta tarbiyaviy ahamiyatga ega. Unga ona tili darsliklarining mualliflari, mashhur tilshunos- olimlar, hukumat mukofotiga sazovor bo’lgan ona tili o’qituvchilari taklif etilishi mumkin. Ayniqsa, bular orasida maktabning sobiq talabalari bo’lsa, ularni taklif

etish juda katta tarbiyaviy ahamiyatga ega. O’tkir zehnlilar mushoirasi ning mavzusi ham 1-1,5 oy oldin e’lon qilinadi. Bellashadigan guruhlar o’zlariga sardor belgilaydilar. Mushoira shartlari asosida har bir guruh mustaqil tayyorgarlik ko’radi. Mushoira ona tilining muayyan bir bo’limi yoki bir necha kichik mavzularni o’z ichiga olishi mumkin. Masalan, “Orfografiya”, “So’zning shakl va ma’no munosabati”, “Sodda gap turlari” kabi. Ko’rik-tanlovlar ham sinfdan tashqari ishlarning muhim turlaridan biridir. Bu tadbir vaqti-vaqti bilan o’tkaziladigan tadbir bo’lib, uni tashkil etishda o’quvchilarning yoshi, bilim saviyasi hisobga olinadi. Chunonchi, agar boshlang’ich sinflarda “Kimning xati chiroyli?” kabi mavzular tanlansa, 5-6- sinflarda esa erkin mavzuda yozilgan insho bo’yicha tanlov o’tkazish mumkin. Konferensiyalar ancha murakkab tadbirlardan biri bo’lib, u asosan 8 – 9va undan keyingi bosqichlarda o’tkaziladi. Bunda ham asosiy bosh mavzu oldindan o’quvchilarga ma’lum qilinadi: bu bosh mavzu kichik mavzularga ajratilib, uning har biri bo’yicha kimlar tayyorgarlik ko’rishi lozimligi belgilanadi. Bitta mavzu bo’yicha 3-4 nafar o’quvchi tayyorgarlik ko’rgan bo’lsa, ulardan biri asosiy ma’ruzachi, qolganlari qo’shimcha maruzachilar sifatida ishtirok etadilar. Olimpiadalar ham sinfdan tashqari ishlarning bir turi bo’lib, unga ishtirok etish ixtiyoriydir. Bu tadbirga kuch sinashishni ixtiyor etgan barcha o’quvchilar ishtirok etishlari mumkin. Olimpiada g’oliblari maktab ma’muriyatining buyrug’i bilan rag’batlantiriladi. Ona tili olimpiadalari yilda bir marta o’tkaziladigan tadbirdir. Bu tadbirning birinchi bosqichi maktabda, ikkinchi bosqichi tuman(shahar)da, uchinchi bosqichi viloyatda va to’rtinchi bosqichi Respublikada o’tkaziladi. Xullas, sinfdan va maktabdan tashqari ishlar alohida-alohida tadbirlar sanalsa-da, ammo ular o’zaro bog’langan, biri ikkinchisini to’ldiradigan tadbirlardir. Ona tilidan sinfdan tashqari ishlarning yuqorida tilga olingan barcha shakllarini tashkil etishida to’garak a’zolari faol ishtirok etadilar.

Foydalanilgan adabiyotlar 1.Umumiy o’rta ta’limning davlat ta’lim standarti va o’quv dasturi . Ona tili . Adabiyot . O’zbek tili (ta’lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablar uchun) . Toshkent . “Sharq” nashriyot – matbaa konserni . 1999- yil ,1- maxsus son . 2.O’zbekiston Pespublikasining “Ta’lim to’g’risidagi Qonuni”. 1997-y 29-avgust. 3.B.To’xliyev, M.Shamsiyeva, T.Ziyadova. “O’zbek tili o’qitish metodikasi” Toshkent. “Yangi asr avlodi” nashriyoti. 2006-y. 4.A.G’ulomov, M.Qodirov “Ona tili o’qitish metodikasi” Toshkent. “Universitet” nashriyoti. 2001-y. 5. “O’zbek tilining asosiy imlo qoydalari” Toshkent. “O’qituvchi” nashriyoti 1995-y. 6.Y.G’ulomov, I.Rasulov, H.Rustamov, B.Mirzaahmedov. “O’zbek tili o’qitish metodikasi” Toshkent. “O’qituvchi” nashriyoti 1975-y. 7.O.Roziqov, M.Mahmudov, B.Adizov, A.Hamroyev “Ona tili didaktikasi” Toshkent. “Yangi asr avlodi nashriyoti” 2005-y. 8.N . Mahmudov , A . Nurmonov , A . Sobirov , V . Qodirov , Z . Jo’raboyeva . Ona tili . 5 – sinf uchun darslik . Toshkent “Ma’naviyat” 2004- y . 9.Ne’matov , A . G’ulomov , M . Qodirov , M . Abduraimova . Ona tili . 6 – sinf uchun darslik . Toshkent . “O’qituvchi” 2003- y . 10.Ne’matov , A . G’ulomov , M . Abduraimova , M . Qodirov . Ona tili . 7 – sinf uchun darslik . Toshkent . “O’qituvchi” 2000- y .

Похожие

Ona tili o’qitish prinsiplari

Ona tili ta’limi vositalari

Ona tili darslarining maqsadga ko’ra turlari. Ona tili o’qitish metodlari

Ona tili metodikasining tekshirish usullari

Ona tili o`qitish metodikasi