Ona tili ta’limida zamonaviy yondashuvlar - Лингвистика - Рефераты

Ona tili ta’limida zamonaviy yondashuvlar

Загружено в:

27.10.2022

Скачано:

0

Размер:

27.2568359375 KB

Ona tili ta’limida zamonaviy yondashuvlar Reja: 1. Bixevioristik yondashuv. 2.Integrativ yondashuv. 3. Kompetensiyaviy yondashuv.

Bilimli shaxsning miyasi ma’lum miqdordagi bilimlar bilan to’ldirilishi zarur, ta’lim beruvchi esa shu idishni to’ldiruvchi vazifasini o’taydi. Ijodiy tafakkur sohibining ongini ko’zlari yumuq buloqqa qiyoslash mumkin. Ta’lim beruvchining vazifasi buloqning ko’zini ochishdan iborat. T.Ziyodova Bugungi kunda ona tili ta’limida uch xil yondashuv (bixevioristik yondashuv, integrativ yondashuv hamda kompetensiyaviy yondashuv)dan foydalanilmoqda. Mazkur yondashuvlar mohiyatan bir- birini to’ldirib boradi va o’qituvchi dars davomida ulardan vaziyat talab qilgan holatni inobatga olib foydalanmog’i zarur. Bixevioristik yondashuv ning kelib chiqishi aslida bixeviorizm inglizcha behaviour, ya’ni (ma’nosi “xulq-atvor”) XIX asr oxiri XX asr boshlarida AQSH ingliz psixologiyasida paydo bo’lgan oqimning nomi bilan bog’liq. Bu yo’nalishning asoschilari Dj. Uotson, E.Torndayk va b. Uotson 1913-yilda nashr ettirgan “Psixologiya bixeviorist nuqtayi nazaridan” maqolasida psixologiya predmetini qayta ko’rib chiqish zarurligini ko’rsatib, psixologiya ongni emas, balki xulq-atvorni o’rganish kerakligi haqida fikr bildiradi. Shundan keyin, ya’ni 1913yildan boshlab psixologiya fani rivojlanishida yangi davr boshlandi. Uotson psixologiyani obyektiv fanga aylantirish zarurligini aytadi va ongni o’rganmasdan, faqat xulq-atvorni o’rganish zarur, deb hisoblaydi.

Bixeviorizmning negizida psixologik tadqiqot predmeti sifatida psixika va ongni inkor etish yotadi. Bixevioristik ta’limot tarafdorlari xulq-atvorgina tadqiqot predmeti bo’la oladi, psixologiyada xulq-atvor va muhitning o’zaro nisbati qonuniyatlari tadqiq etilishi zarur deb hisoblashadi. Bixevioristlarning fikricha, odam qanday psixikaga egaligidan qat’i nazar, u qo’zg’atuvchilarga javob beradigan o’ziga xos mashinadir. Ya’ni inson xulq-atvori tashqi ta’sir hamda tashqi ta’sir bilan reaksiyaga kirishuv asosida shakllanadi va rivojlanadi. Psixologiyadagi bu yo’nalish Yevropa mamlakatlarida XX asr boshlariga kelib ta’lim sohasiga ko’chdi va taxminan chorak asrdan ko’proq vaqt bixevioristik yondashuvdan to’la foydalanildi. (Yevropa mamlakatlari keyinchalik bixevioristik yondashuvdan faqat boshlang’ich ta’limdagina qisman foydalanadigan bo’lishdi.) Bizda esa jadidlar qatag’onidan keyin ta’lim tizimi to’liq bixevioristik yondashuvga tayanadigan bo’ldi. Bixevioristik ta’limot asosida “mashqlar qonuni” yotadi. Ona tili ta’limida uzoq yillar hukumronlik qilgan an’anaviy (retseptiv) ta’lim shu yondashuvga asoslandi. Bixevioristik yondashuv inson xulq-atvorining shakllanishi hamda rivojlanishini faqat va faqat “o’rgatish”ga bog’liq, deb hisoblaydi. Bunday holatda ong, ijodiy tafakkur va inson ruhiyatining ijtimoiylik tabiati inobatga olinmaydi. (Aslida, inson va uning taraqqiyoti borasida ongni inkor etish hamisha mohiyatga birtomonlama yondashvdir.) Demak, bixevioristik yondashuv mohiyatiga ko’ra, ona tili mashg’ulotlarida o’quvchi hamisha passiv o’rganuvchiga aylanishi kerak va ta’lim oluvchilarning ijtimoiy holati, ruhiyati, iqtidori,

tarbiyasi qanday bo’lishidan qat’i nazar, ularga bir xilda o’rgatilsa, mashq qildirisa, albatta, ko’zlangan maqsadga erishiladi. O’zbek pedagogikasi 1940-yillardan boshlab toki mustaqillik davriga qadar bixevioristik (an’anaviy, retseptiv) yondashuvdan foydalandi, ammo bu yondashuv hamisha ham kutilgan natijani beravermasligi uzoq yillik tajribalar, kuzatishlar natijasida ayon bo’ldi. Bixevioristik yondashuv, ko’p hollarda, zamonaviy ta’lim namoyandalari (masalan, Lirner, Skatkin) tomonidan tanqid qilingan. Zero, “Bilimning ko’pligi aqlni oshirmaydi,”deb yozganida Demokrit haq edi. Bixevioristik yondashuvning natijasi jamiyatga bilimdon, ijrochi shaxsni yetishtirib beradi. Xo’sh, bilimdon, ijrochi shaxs kim? Bilimdon ijrochi shaxs go’yoki qo’lida qirqta eshikni ochishga mo’ljallangan qirq dona kaliti bor kishiga o’xshaydi. Bu o’z yo’lida soz. Ammo qirq dona kalit egasi bo’lgan bilimdon ijrochi shaxs qirq birinchi eshikka duch kelsa, ilojsiz qolishi tabiiy hol. Bixevioristik yondashuvdan ta’limning boshlang’ich bosqichida ko’proq foydalaniladi. Mazkur yondashuv o’quvchiga o’qituvchi tomonidan tayyor bilimlarni singdirishni, ya’ni o’qitishni nazarda tutadi. (Zero, bugungi ta’lim maqsadi o’quvchini o’qitishni emas, uning o’qishini va uqishini ta’minlashni nazarda tutadi.) Integrativ yondashuv. O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligini qo’lga kiritishi bilan “ta’lim tizimining kadrlar salohiyatini tubdan yaxshilash, tarbiyachi, o’qituvchi, muallim va ilmiy xodimning kasbiy nufuzini oshirish”g а yo’naltirilgan O’zbekiston

Respublikasining harakatlar dasturi asosida kadrlar tayyorlash tuzilmasi va mazmunini qayta tashkil qilish zarurati yuzaga keldi. Pedagogik kadrlarning yuksak professionalizmi ko’p jihatdan ta’lim muassasalarida shakllantirilgan salohiyat, uning ta’limiy ehtiyojlarini qondirish va kasbiy tayyorgarlik darajasiga bog’liq. Demak, bugungi kun mutaxassisi intellektual (har taraflama) salohyatga ega bo’lishi zarur. Bu esa ta’limda integrativ yondashuvni taqozo etadi. Integrativ yondashuv turli fanlardan olingan bilimlar, ko’nikma, malaka va tajribani hisobga olish, tayanish, integratsiya qilish, ona tilida kommunikativ, kasbiy kommunikativ, ijtimoiy kompetentlikni baravar rivojlantirishni nazarda tutadi. Integratsiya – lotincha so’z, “qo’shilish”, “kengayish”, “yaxlitlik” ma’nolarini ifodalaydi. Ta’limda integrativ yondashuv deganda fanlararo va ularning ta’limlariaro aloqadorlik, yaqinlik, ya’ni yaxlitlanish jarayonlari nazarda tutiladi. Ona tili barcha fanlarni o’rganish va o’rgatish vositasi ekanligi shu fikrga aniqlik kiritadi. Ya’ni ona tili o’qituvchisi har bir dars mashg’ulotida o’zi o’qitayotgan fan, o’quv predmeti maktabda o’rgatilayotgan barcha fanlarni ta’lim oluvchiga yetkazish, singdirish vositasi, ya’ni ona tili ta’lim tili va vositasi ekanligini inobatga olmog’i shart. Integratsion ta’lim (ta’lim tizimida fanlararo aloqadorlikni nazarda tutishi) o’zbek pedagogikasi uchun qadimdan ma’lum; bunda, mohiyatan, haqli ravishda, olamning bir butunligi haqidagi falsafiy qarashga tayaniladi. Jahon fanida ham dars jarayonini integratsiya asosida tashkil etish ta’lim oluvchining intellektual salohyatini

kengaytirishga xizmat qila olishi aksioma darajasiga ko’tarilgan. 1 Zero, sharq jahonga qomusiy olimlarni yetkazib bergan paytlarda (garchi, ta’lim olish uchun hozirgidek o’ta qulay shart-sharoitlar yaratilgan bo’lmasa-da) fanlar, asosan, mantiq, falsafa tarkibida bir- biridan ajratilmagan holda o’qitilardi. Bu an’ana sharq ta’limida sovet tuzumi davrigacha ham davom etganligini dalillovchi jihatlar anchagina. Chunonchi, Abdulla Qodiriyning “Mehrobdan chayon” asarida shunday o’rin bor: А nv а rning yatimlik v а g’ а ribligig а yo’l q о ldirm а sliq uchun mull а Muh а mm а d R а j а bb е k o’g’lining s о diq do’stig а o’z о t а lig’ini ko’rs а tm а kchi bo’ldi. А nv а r uch h а ft а g а ch аха tmi Qur’ о n k е chl а ri Muh а mm а d R а j а bb е k uyig а k е lib tur а r edi. Ох irg’i ха tmi Qur’ о n k е chi Muh а mm а d R а j а bb е k А nv а rd а n а hv о l so’r а di: – Dоmlаngiz sаlоmаtmi? – Shukur. – O’qushingiz yaхshimi? – Birmunchа. – Dоmlаning uyidа turаsizmi? – Tаqsir. – Siqilmаysizmi? –Yo’q. –Ilmi his о b o’qug’ а ningiz b о rmi? – Yo’q, tаqsir. – Dоmlаngiz ilmi hisоbni bilurmikin? – Bilmаslаr dеb o’ylаymаn. 1 Ashurbayeva R. Ta’lim tizimida integrativ yondashuvdan foydalanish // BuxDU ilmiy axboroti (ISSN 2181-6875). –Buxoro, 2019, № 4 (75).

– Аgаr mеn bir dоmlа tаyin qilsаm, hisоb o’qiysizmi? –Ustоzim ruхsаt bеrsаlаr, аlbаttа, o’qiymаn. – Хo’b… bo’lmаsа ertа kеchkа dоmlаngiz shu yеrgа kеlib, mеngа uchrаshsin. – Хo’b tаqsir. Ertаsi kuni mахdum kеldi, Muhаmmаd Rаjаbbеk mахdum bilаn so’zlаshib, Аnvаrni o’rdахizmаtigаоlish fikridа bo’lg’аnlig’ini, buning uchun аrаbchа, fоrsiychаdаn yanа hаm chuqurrоq mа’lumоt оlishi lоzimlig’ini vа hisоb o’rgаnishi kеrаkligini аytdi. Mахdum Muhаmmаd Rаjаbbеkning Аnvаrgа munchаlik mаrhаmаti uchun birоz shоshib qоlsа hаm, lеkin bu mеhribоnchiliq sаbаbigа yaхshi tushungаnligi jihаtdаn аvvаlо bеkning yatimpаrvаrligi, so’ngrа Аnvаrning zаkо vа istе’dоdini mаqtаdi. Аnvаrni оdаm qilish yo’lidа chеkkаn o’z mаshаqqаtlаrini hаm shikоyat yo’sunidа so’zlаb chiqg’аch, bu kunlаrdа ehtimоmi tоm birlаn Аnvаrgа fоrs vааrаbiydаn dаrs bеrib turg’аnini vааlhоl hаm Аnvаr fоrsiychа tаzkirа vа tаhrirlаr yozаоlishini bаyon qilib, nеchахil uzrlаr ichidа o’zining ilmi hisоbdаn bаhrаsizligini bildirdi, ya’ni Аnvаrning ilmi hisоb o’rgаnishi uchun bоshqа muаllim kеrаk bo’lur, dеdi. Muhаmmаd Rаjаbbеk bu to’g’rig’а o’zi dоmlа tоpmоqchi bоlib mахdumgа ruхsаt bеrdi. 2 Aslida, xat-savodi bor (turkiy, arabiy va forsiy tillar grammatikasidan xabardor) bo’lgan Anvar (bizningcha) o’rda kotibligida bemalol ishlab keta oladi. Biroq o’sha davr saroy amaldori ( Muhаmmаd Rаjаbbеk ) bunday hisoblamaydi. Uningcha , “ bo ’ lajak saroy kotibi yoki mirzasi , albatta , ilmi his о bdan ham xabardor bo ’ lishi shart . ” 2 Қодирий А. Меҳробдан чаѐн. –Тошкент: Чўлпон, 2016.–288 б.

Darhaqiqat, fanlararo aloqadorlik, qolaversa, butun borliqni yaxlit tizim sifatida anglash va anglatish, idrok etish bilishning rad etib bo’lmas jihatidir. Bu borada sharq allomalarining ham, g’arb olimlarining ham fikrlari mushtarak. Tasavvuf ilmi sohibi Farididdin Attor: “Bu ro’yi zaminda mayda narsaning o’zi yo’q, hamma narsa bir- biri bilan bog’liq va bir-birini to’ldiradi”, deb yozgan bo’lsa, hazrat mir Alisher Navoiy “Lison ut tayr” asarida olam butunligini tushunib yetmaganlarni “Ko’rlar va fil” hikoyatidagi ko’zi ojizlarga (aniqrog’i, “idroki ojiz”larga) o’xshatadi. Taniqli didakt olim Yan Amos Komenskiy esa: “(Borliqdagi) bir-biri bilan bog’liq bo’lgan hamma narsa, xuddi shunday (tabiiy) holda o’rganilishi kerak”, deb hisoblaydi. Har qanday mamlakatning kuch-qudrati uning intellektual salohiyati bilan belgilanadi. Bu esa bevosita ta’lim sifatiga bog’liq. Ona tili mashg’ulotlarini ingertasiyalashgan ta’lim asosida tashkil etish quyidagi natijalarga olib keladi: –ta’lim jarayonini bir xil qolipga tushib qolishdan saqlaydi va ta’lim oluvchilarning darsga qiziqishi pasayishining oldini oladi; –ta’lim beruvchilarni o’z ustiida ishlashini taqozo etadi va ta’lim tizimida sifatli kadrlar qolishini ta’minlaydi; – ta’lim oluvchilarning tafakkurida borliq xususida assotsiatsiyani shakllantiradi va rivojlantiradi; – ta ’ lim oluvchilarda istalgan voqelikning sabab va oqibatini mantiqiy bog ’ lash hamda undan to ’ g ’ ri xulosa chiqarish ko ’ nikmasini paydo qiladi ; – ta ’ lim oluvchilarda mustaqillikni kuchaytiradi , mantiqiy va ijodiy tafakkurni tarbiyalaydi , tizimga soladi ;

–ta’lim jarayoni ishtirokchilarining innovatsion texnologiyalardan xabardor bo’lishini ta’minlaydi; – ta’lim oluvchilarga olamni, undagi turfaliklarni bir butun tarzda anglash va anglatish imkonini beradi. Tabiiyki, ta’limda integratsion yondashuv soha mutaxassislaridan, fan o’qituvchilaridan chuqur bilim va yuksak salohiyatni talab etadi. Kompetensiyaviy yondashuv. Kompetensiya – inglizcha competens so’zidan olingan bo’lib, “layoqatli”, “qobiliyatli” kabi ma’nolarni ifodalaydi. Kompetensiyaviy yondashuv ta’limda har bir ta’lim oluvchining uquvi, layoqati va qobiliyati inobatga olinishini nazarda tutadi. Ilmiy pedagogik, psixologik manbalarda berilishicha, kompetensiya, kompetentlilik o’ta murakkab, ko’p qismli, ko’pgina fanlar uchun mushtarak bo’lgan tushunchalardir. Shu boisdan uning talqinlari ham hajman, ham tarkibiga ko’ra, ham ma’no, mantiq mundarijasi jihatidan turli-tuman. Atamaning mohiyati, shuningdek, “samaradorlik”, “moslashuvchanlik”, “uquvlilik”, “yutuqlilik”, “muvaffaqiyatlilik”, “tushunuvchanlik”, “natijalilik”, “xocca”, “xususiyat”, “sifat”, “miqdor” kabi tushunchalar asosida ham tavsiflanmoqda. Shunga ko’ra ta’lim kompetensiyalarini tasdiqlangan standartda keltirilgan ta’rif bo’yicha qabul qilamiz. DTSda belgilanganiga ko’ra, “kompetensiya (o’quvchining) – mavjud bilim, malaka va ko’nikmalarni kundalik faoliyatda qo’llay olish qobiliyati”. Demak, ona tili mashg’ulotlari davomida kompetensiya kommunikatsiya (muloqot) ishtirokchilari tomonidan ta’limning aniq maqsadlariga qaratilgan nutq faoliyatini rivojlantirishga imkon

beradigan bilim, ko’nikma, malaka va shaxsiy fazilatlar yig’indisini ifodalaydi. Ona tili kommunikativ kompetensiya si – o’rganilayotgan ona tilida so’zlashuvchilar bilan muloqot qilishni amalga oshirish qobiliyati va tayyorgarligi, shuningdek, ta’lim oluvchilarning o’zbek xalqi madaniyati, ma’naviyati, milliy qadriyatlarini dildan anglash, uni muloqot jarayonida taqdim eta olishini nazarda tutadi. Mazkur o’quv predmetini o’rganishning asosiy vazifalariga o’quvchilarda quyidagi kompetensiyalarni rivojlantirish kiradi: Lingvistik kompetensiya ona tili imkoniyatlaridan yetarli darajada foydalana olish uchun tilning fonetik, leksik, orfoepik, orfografik, punktuatsion me’yorlarini yetarli darajada bilish va nutq faoliyati turlari(tinglab-tushunish, gapirish, o’qish va yozuv)da qo’llay bilishni nazarda tutadi. Ijtimoiy-lingvistik kompetensiya so’zlovchining muayyan nutqiy vaziyat, kommunikativ maqsad va xohish-istagidan kelib chiqqan holda kerakli lingvistik shakl, ifoda usulini tanlash ko’nikma v а malakalarni o’z ichiga oladi. Ijtimoiy-madaniy kompetensiya autentik nutqning milliy xususiyatlari o’zi yashayotgan mamlakatning urf-odatlari, qadriyatlari, marosimlari va boshqa milliy-madaniy jihatlarini o’zga mamlakat bilan taqqoslagan holda taqdim eta olish bilan bog’liq. Ijtimoiy kompetensiya ijtimoiy-lingvistik va sotsio-madaniy kompetensiyalarni o’z ichiga oladi. У hozirgi ko’p madaniyatli dunyoda ta’lim oluvchilarda, avvalo, o’z ona tilini puxta o’rganish va shu orqali chet tillarini o’rganish muhimligi tushunchasi, ona tilining barcha uslublarida muloqot qilish, o’z ustida mustaqil ishlash va ijtimoiy

moslashuv vositasi sifatida foydalanish ehtiyojini shakllantirish va rivojlantirish, fuqarolik, vatanparvarlik fazilatlarini tarbiyalashda, ona tili orqali madaniyatlararo muloqotni amalga oshirish istagi va xohishida namoyon bo’ladi. Diskursiv kompetensiya ( diskurs – og’zaki yoki yozma nutq matni) matnni to’g’ri talqin qilish va tuzish, shuningdek, shunga mos nutqiy muloqot turini tanlash uchun og’zaki va yozma (stilistik hamda tarkibiy qismlarini bilib olishni nazarda tutgan) matnlar tuzish malaka va ko’nikmalaridan iborat. Kompensator kompetensiya ona tili muhitida nutqiy hamda ijtimoiy muloqot tajribasidagi kamchilik va nuqsonlarni ayrim verbal/noverbal vositalar yordamida to’ldirish, kommunikativ vaziyatda tushunmovchiliklar paydo bo’lganda takroran so’rash, uzr so’rash, sukut saqlash va h.lar orqali murakkab vaziyatlardan uddaburonlik bilan chiqib keta olish qobiliyatini nazarda tutadi. O’quv-bilish kompetentsiyasi ta’lim oluvchining mustaqil bilim olish faoliyatida til va til orqali madaniyatlarni o’rganishning kompetensiyalar yig’indisi bo’lib, zamonaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanish bilan bog’liq bo’lgan mantiqiy, metodologik va umumta’lim vazifalarni o’z ichig а oladi. Yuqorida sanab o’tganlarimiz umumiy tarzda pragmatik kompetensiya sanaladi. “Ona tili bo’yicha o’rta umumta’lim bitiruvchilarining tayyorgarlik darajasiga qo’yiladigan talablar”da o’quvchilar quyidagi kommunikativ kompetensiyalarni egallashlari lozim: –o’quvchilarni erkin fikrlashga o’rgatish;

–o’z fikrini og’zaki va yozma shaklda o’zbek tilining qonun- qoidalariga muvofiq ravishda to’g’ri ifodalash; –bir ma’noni turli shakllarda bera olish ko’nikmasini shakllantirish; –o’zbek tilining ichki tuzilishi va tuzilish birliklari yuzasidan o’rta umumiy ta’limda olgan bilimlarini mustahkamlash va kengaytirish; –orfografiya va punktuatsiya qoidalarini singdirish; –ish qog’ozlarini yurita olish ko’nikmasini berish; –olamni bilishda ona tilining ahamiyatini singdirish. Kompetensiyaviy yondashuv ta’limda ijodkor, bunyodkor shaxs tarbiyasini nazarda tutadi. Xo’sh, ijodkor, bunyodkor shaxs kim? Ijodkor, bunyodkor shaxs go’yoki qo’lida istalgan eshikni ochishga mo’ljallangan bir dona kaliti bor kishiga o’xshaydi. Istalgan eshikni ochishga mo’ljallangan bir dona kalit egasi bo’lgan ijodkor, bunyodkor shaxs uchun qirq birinchi eshikka duch keladimi yoki saksoninchi eshikka duch keladimi, bu uning uchun muammo tug’dirmaydi. Ona tili mashg’ulotlari uchun juda muhim bir jihatni nazardan qochirmasligimiz zarur. O’quvchilarga “fikrlarni emas, fikrlashni o’rgatishimiz kerak ”. (Immanuil Kant) Kompetensiyaviy yondashuv ta’limdagi eng samarali yondashuv bo’lib, u o’qituvchidan tadbirkorlikni, mahorat va zukkolikni talab etadi. Ustoz – qalb bog’ining bog’boni, hayotimizni ilm-u ma’rifat nuri bilan to’ldiruvchi inson. Niholning ko’kka bo’y cho’zib, mustahkam daraxtga aylanishi uchun bog’bon parvarishi qanchalik zarur bo’lsa, yosh avlodning jamiyatda o’z o’rnini topishi, el-yurt koriga yaraydigan inson bo’lib voyaga yetishida unga ta’lim-tarbiya bergan ustoz-

murabbiylarning bilimi, tajribasi, mahorati, jonkuyarligi muhim ahamiyatga ega.

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar: 1. Bixevioristik yondashuv o’zbek tili ta’limiga qachon kirib keldi? 2. Bixevioristik yondashuvning psixologiyaga qanday daxli bor? 3. Bixevioristik yondashuv namoyandalari kimlar edi? 4. Bixevioristik yondashuvdan hozirda ta’limning qaysi bosqichlarida foydalanish o’rinli? Nega? 5. Bixevioristik yondashuvni nega Lerner, Skatkin kabi olimlar tanqid qilishgan? 6. Integrativ yondashuv mohiyatini tushuntiring. 7. Integrativ yondashuv haqida ulug’larning qanday fikrlarini bilasiz? 8. Integrativ yondashuvdan qanday paytlarda foydalanib bo’lmaydi? 9.Kompetensiyaviy yondashuvning mohiyatida qanday ta’lim turadi?

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Бабанский Ю.К. Ҳозирги замон умумий таълим мактабида ўқитиш методлари. – Тошкент: Ўқитувчи, 1990. 2. Долимов У. ва б. Иншо ва диктантни қандай ѐзиш керак? – Тошкент: Университет, 1991. 3. Kompetensiyaga vo’naltirilgan Davlat ta’lim standarti va o’quv dasturi: Ona tili, adabiyol. o’zbek tili (5-9 sinllar). – Toshkent. 2016. 4. Лернер И.Я. Педагогическая литература о проблемнoм обучении.– Москва, 1983. 5. Назаров К. Ўзбек тили пунктуацияси. –Тошкент: Ўқитувчи, 1976. 6. Неъматов Ҳ., Ғуломов А. Мактабда тил сатҳларини ўзаро боғлаб ўргатиш. – Тошкент: РТМ, 1992. 7. Неьматова Г. Ижодий тафаккурни ривожлантириш технологияси ва ўқувчининг мустақил фаолияти (она тили ўқитувчилари учун методик тавсиялар).– Тошкент: РТМ, 201. 8. Неъматов Ҳ., Йўлдошева Д. Тил илми ва таълими истиқболи//«Маърифат» газетаси, 2013,14 август, №65 (8610) 8-9- с. 9. O’rta ta’limning umumta’lim fanlari bo’yicha malaka talablari. Ona tili fani.– Toshkent, 2018. 10. Розиқов О., Оғаев С., Маҳмудова М., Адизов Б. Дидактика. – Тошкент: Фан, 1997.

Похожие

Ona tili ta’limi jarayonida zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish

Ona tili o’qitish prinsiplari

Ona tili ta’limi vositalari

Ona tili darslarining maqsadga ko’ra turlari. Ona tili o’qitish metodlari

Ona tili metodikasining tekshirish usullari