Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik prеparatlar tеxnologiyasi va nomеnkaturasi - Медицина - Рефераты

Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik prеparatlar tеxnologiyasi va nomеnkaturasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

137.5 KB

Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik prеparatlar tеxnologiyasi va nomеnkaturasi Reja: 1. Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik prеparatlar nomеnkaturasi va dozasi. 2. Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik qattiq prеparatlar tеxnologiyasi. 3. Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik suyuq prеparatlar tеxnologiyasi. 4. Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik yushoq prеparatlar tеxnologiyasi. 5. Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan gomеopatik dori prеparatlarning sifatini ba h olash.

Gomeopatik tabobati xozirgi davrda etarli darajada samarali va xavfsiz davolash usuli bo‘lib, u ko‘plab bemor va shifokorlarning e’tiborini o‘ziga tortdi. Xar bir dori moddasining fiziologik ta’sirini alohida o‘rganganida quyidagilar hisobga olinadi: 1. H ayvonlarda farmakologik tajribalarda sinalgan dorining natijalari. 2. Kishilarning tasodifiy za h arlanishlaridagi toksikologik kuzatishlar. 3. Bu modda bilan so g‘ lom odamlarda Ganeman tomonidan o‘tkazilgan tajriba natijalari. o‘simlik dorivor moddalar davolash ba h osining ketma - ketligi darajasi jixatdan botanik oilalarga bo‘linadi. Ayrim dori vositalari o‘rganilmagan bo‘lgani uchun, ya’ni gomeopatik farmakodinamikasi o‘rganilmaganligi uchun ular kam ishlatiladi. Adabiyotlarni xamma bo‘limlarida va terapevtik ko‘rsatkichda kasalliklarning nomi va patogenezi, kasalliklarning belgilari keltirilgan. "Tayyorlash va tayinlash usullari" va "Terapevtik qo‘llanilishi" deb nomlangan bo‘limlarda dori moddalarni past, o‘rta va yuqori darajada suyultirilgan xolda tayinlanadi; amaliyotda bemorlarni davolashda ko‘pincha qo‘llaniladigan dorilar dozalari qalin bosma xarflar bilan ajratilgan. Xaqiqiy gomeopatiya qo‘llanmalarini tuzuvchilar V. SHvabe gomeopatik farmakopeyasida ko‘rsatilgan dori moddalar nomenklaturasiga tayandilar. Gomeopatik dorilarni tayyorlash bizning yurtimizda va chet ellarda xozirgacha shu farmakopeya asosida tayyorlanmoqda. Bu farmakopeya 1872 yilda yozilib, ko‘p tillarga tarjima qilingan, xususan, rus tiliga 1899 yil tarjima qilingan. Ganeman bergan nomlar xali xam saqlanib qolgan. Ayrim dori moddalar o‘z nomiga mos kelmaydi, lekin ular 1796 yildan boshlab yozib kelingan gomeopatik terapevtik adabiyotga kiritilgani uchun, gomeopatik dorixonalar va davolovchi shifokorlar yanglishmaslik uchun dorilarning qadimgi nomenklaturasiga tayanadilar. Faoliyat ko‘rsatayotgan gomeopatik dorixonalarda bemorlarga beriladigan dorilar nomi lotin tilida yoziladi, lekin dori beriladigan idishdagi yorliqlar rus yoki o‘zbek tilida yoziladi. Dori moddasining nomi gomeopatik retseptda bosh kelishikda " Recipe "

so‘zisiz yoziladi. "Terapevtik qo‘llash" degan bo‘limda bemorga tavsiya qilingan dorini gomeopatik dorixonadan berilayotganida nomi lotin transkripsiyasi bilan yoziladi va bu lotincha nomlar SHvabe farmakopeyasiga mos kelishi kerak. Zamonaviy gomeopatiya albatta aniq ilmiy - materialistik asoslarga ega bo‘lishi kerak. Gomeopatiya xalq tabobatining ko‘plab bo‘limlari ichida kerakli o‘rinlardan birini egallashi zarur. "Gomeopatiya" (yunonchada: homoios - o‘xshashlik, pathos davolash) termini o‘sha davrdan to xozirgi davrgacha o‘z nomini saqlab qolgan. Uning aksi "allopatiya" ( allos qarshilik, patos davolash) bo‘lib, bu terminni xam Ganeman kiritgan. XIX asrning ikkinchi yarmida professor Zlatorovich boshchiligida Ganeman va uning o‘quvchilari tomonidan tekshirilgan va tadbiq qilingan dori moddalarini qayta sinash ishlari olib boriladi. Venada Zlakovich boshchiligida Avstriyalik sinovchi tabiblarning jamiyati tashkil qilinadi. Buning natijasi Ganeman ilmining foydasiga deb topildi. Ganemanning yuqoridagi tajribalaridan kelib chiqqan xulosalardan gomeopatlar va allopatlarning davolashidagi farqlarini ko‘rish mumkin. Agar bemorning oshqozoni yalli g‘ langan bo‘lsa, allopat tinchlantiruvchi dorilar bilan davolaydi, gomeopat esa yalli g‘ lantiruvchi dorilar bilan, lekin juda kam miqdorda. Gomeopatiyaning prinsipi tabiiy kasallik va dori ta’sirida chaqirilgan kasallik bir- biriga o‘xshashligi bo‘yicha mos kelishi kerak. Gomeopatiya Leypsig universitetining pro fessori nemets olimi Samuel Fridrix Ganeman ( 1755 - 1843 ) tomonidan tibbiyotda yangi davolash yunalishi sifatida paydo b o‘ lgan. Ganeman Saksoniyada 1755 yilda tu g‘ ilgan , u juda kobiliyatli, bilimga tashnalik bilan q izi q adigan sinchkov bola b o‘ lgan. U Sokrat, Dioskorid,Paratsels, Galen, Ibn Sinoning yaratgan ijodlarini o‘ rganib DMning ishlatilishida konuniyat borligini topadi. Gomeopatiya dorilari sog‘lom odamda katta dozalarda sinalganda,u dori qaysi kasallik belgilarini paydo kilsa, o‘sha kasallikni aynan shu dori bilan davolashga asoslangan. U “o‘xshashlik” qonunini shunga asosan yaratdi. Gipokrat va boshqa

qadimgi olimlar shu o‘xshashlik konuniyatini kursatib ketganlarini,xozirgi zamonaviy sharoitda xam takrorlanyapti. Misol tarikasida kon almashtirish autogemoterapiya,vaksinoterapiya,emlash va boshqalarni keltirish mumkin. Ganeman 100ga ya q in dorivor moddalarni o‘ zida va o‘ z i xoxlovchi talabalarida sinagan. Katta /lekin zaxarlanmaydigan / dozalarda soglom kishilarga berib, ularda sodir bulgan yoki bosh q a suz bilan aytganda birinchi marotaba dorilar patogenezini tuzgan. Ma’lumki kasalning simptomi patogenezi b o‘ ladi,lekin dorivor moddalarning o‘ ziga xos ta’siri b o‘ lishi va Ganeman dorilar patogenezi deb atashi yangilik b o‘ lgan. Agar DM katta dozada so g‘ lom odamda kasallik cha q irsa,shu DM kichik dozada davolash gomeopatiyaning I prinsipi, asosi b o‘ lib konunlashtirilgan, II -chi konuni juda kichik dozalar ishlatilishi mumkin,kancha DM mayda b o‘ lsa tez s o‘ rilib,tez ta’sir kuchini k o‘ rsatadi. Ganeman o‘ z tajribalari ostida topgan,kasal organizmi DMning katta dozalarga juda kuchli xozir javob, yalli g‘ lanishi, q iti g‘ lanishi bo‘ladi . SHu tufayli Ganeman DM dozalarini kichik dozadan olib pasaytirib,davolash dozasini minimal mikrodozaga tushirgan. Gomeopatiya davolash tizimining prinsiplaridan, ya’ni asoslaridan biri-bu potensiyalash yoki dinamizatsiyalash. Potensiyalash gomeopatik dorilarining texnologiyasi bilan bog‘liq bo‘ladi va u dorining shifobaxsh ta’sirini oshirishga qaratilgan. SHifobaxsh ta’sirini oshirib dori davolovchi kuchga ega bo‘lishi uchun uni ko‘p marta suyultirish ham chayqatish yoki maydalab ishqalash kerak, yani kuch sarflash lozim. Ganeman g‘oyalariga ko‘ar qancha dori modda ko‘proq suyultirilgan bo‘lsa, shuncha ta’sir etish kuchiga ega bo‘ladi. Demak I nazariyaga ham etib keldik. Har bir suyultirish chayqatish,yoki ezib aralashtirish jarayonida sarflangan energiya ajralishi oqibatida doridagi yashirin saqlangan energiyasi ajralib dorining davolovchi kuchini ta’minlaydi. Bu esa bemorning ichki buzilgan muvozanatini tiklab,o‘zining fiziologik himoyalovchi kuchlarini oshirishga qaratilgan.CHunki kasallikning asosiy chaqiruvchi omillaridan biri-bu ichki muvozanatni buzilishi oqibatida,odamning tabiiy faoliyati susayadi va gomeopatik potensiyalangan dori moddaning ta’siri esa aynan shu jarayonni faollashtiradi.

Gomeopatiyada dori turlarini tayyorlash davridagi muxlatga katta e’tibor berishlik bejis emas, chunki eritmalarni tayyorlashda 10 marta kuchli chayqatish, trituratsiyalarni havonchada tayyorlashda 1 soat talab qilinadi. Bunday mehnat va muddat davomida dorivor moddalardagi o‘ziga xos yashirin kuchning yuzaga chiqishi hisobiga dori ta’sir kuchining yanada jo‘shqinlanib oshishiga olib keladi. Bu jarayonni gomeopatiyada potensiyalash va dina-mizatsiyalash deyilib, bular xisobiga kichik dozalardan foydalanish qonuni paydo bo‘ladi. 1800-chi yilda tajribalar asosida paydo bo‘lgan bu qonun yuzasidan Ganeman “eritmalarni bir necha marta qattiq chayqatish yoki qattiq moddalardan zarrachalarga aylantirishda nafaqat bir xil aralashma va zarrachalar hosil qilibgina qolmay balki ularga yangi ta’sir sifati bag‘ishlaydi”degan edi. Bunga bir necha misollar qatorida osh tuzini misolga keltirib, odam kundalik iste’iol qiladigan va undan ko‘proq miq- dordagisining deyarlik xech qanday terapevtik ta’siri yo‘qligi,lekin uning gomeopatik dozasidagisining ta’siri borligini keltiradi. II nazariya bo‘yicha gomeopatik davolash usulining ilmiy asosii organizmdagi biologik interferensiya xodisasiga o‘xshatilgan Slutskiy N.I. SHunday dori modda topilishi lozimki,sog‘lom odamda, kasalning belgilariga o‘xshash belgilar paydo qilsin va kichik dozada bor bemorga «ta’sirini ko‘rsatsin» deb yozgan. III nazariya bo‘yicha -1995 yil V.N.Sorokinning ilmiy asoslari quyidagicha: dori moddaning molekulasining protonlari suvning molekulasiga o‘tadi. SHuning bilan barcha dori molekulasining tasnifiy xossalari erituvchi molekulasiga o‘tadi, shunday qilib gomeopatik dori vositalaring faolligi namoyon bo‘ladi. Gomeopatik dorilarni suyultirish shkalasi O‘nlik shkalasi YUzlik shkalasi 1x--------------1/10 1. ----------------1/100 2x--------------1/100 2. ----------------1/10000 3x--------------1/1000 3. ----------------1/1000000 4x--------------1/10000 4. ----------------1/100000000 5x--------------1/100000 5. ----------------1/10000000000 6x--------------1/1000000 7x--------------1/10000000

8x--------------1/100000000 9x--------------1/1000000000 10x------------ 1/10000000000 Turli dori moddalardan suyultirishlar tayyorlash A. Suyuqliklar /eritma, essensiya, tinktura/ dan suyultirish yo‘li bilan dori tayyorlash. Buning uchun idish xajmi ½ - 1/3 qismida bo‘sh bo‘lishi kerak. Dori nomi va suyultirish darajasi idish va tiqinda ko‘rsatilishi kerak. Misollar asosida o‘nlik va yuzlik suyultirishlar keltiril adi . Xar doim suyultirish o‘n marta /qattiq/ kuchli aralashtirish yo‘li bilan olib boriladi. Xar ikki xil suyultirishda 2 - o‘nlik va 2 - yuzliklar 45% spirt yordamida suyultiriladi. B. Trituratsiyalar /poroshoklarni/ tayyorlash farmakopeyaning 7 -bandi bo‘yicha tayyorlaniladi. V. Trituratsiyalardan suyuqliklar tayyorlash. Buning uchun 3 S tayyorlangan poroshok olinib, 79q. suv 20q. 90% spirt qo‘shib 10 marta chayqatiladi 4 S 5 S ni tayyorlash uchun 4S dan I q. olib 99q. 45% spirt olinadi, qolganlari 6S, 7S xam 45% spirtda suyultiriladi. Bulardan so‘ng granulalar, tabletkalar, yumshoq dori turlari tayyorlash, sirtga ishlatiladigan spirtlarni tayyorlash usullari . Gomeopatik suvli va suv-spirtli eritmalar texnologiyasi Gomeopatiyada ishlatiladigan eritmalarni va potensiyalarni tayerlashda sanitariya qoidalariga talablariga muvofiq mikrobiologik tozaligiga javob berishi shart. /X1 DF ning 2 qism, 193 bet/. Suyuq moddalarni suyultirish qoidalari . Suyuq birlamchi moddalarni (eritmalar, essensiyalar, tinkturalar) suyultirilishi quyosh nuri tushmaydigan, qorong‘i xonada amalga oshiriladi. Suyultirish uchun ishlatiladigan idishlarning hajmi suyultiriladigan modda hajmidan 1/2-1/3 marta katta bo‘lishi kerak. Dorining nomi va suyultirilishi tiqinda hamda idishning yorlig‘ida ko‘rsatilgan

bo‘lishi lozim. YUzlik suyultirishda raqam oldiga "S" xarfi, o‘nlik suyultirishda esa raqam oldiga "D" xarfi qo‘yiladi. Katta hajmdagi suyultirishlar og‘irlik vazni bo‘yicha olib boriladi, kichik hajmdagi suyultirishlar tomchilab qo‘shiladi. a) o‘nlik shkala uchun : Suyultirish belgilari ko‘rsatiladigan idishlar D1 dan D30 gacha bir qator terib qo‘yiladi, so‘ng D2 boshlab 9 qism xususiy maqolada keltirilgan suyultiruvchi modda (masalan 45% etil spirti ) solib chiqiladi, so‘ngra maxsus bandlar bo‘yicha suyultirish jarayoni olib boriladi. Bunda har bir idish 10 marta qattiq tepadan pastga chayqatiladi, so‘ng xosil bo‘lgan eritmadan bir qismi boshqa idishlarga o‘tkaziladi va xokazo. b) YUzlik shkala uchun: Dorilarning nomi yozilgan idishlar S1 dan S30gacha bir qator stolga terib qo‘yiladi, S2dan boshlab menzurka yordamida idishlarga 99 qism suyultiruvchi modda qo‘shib chiqiladi, so‘ng bandlarda keltirilgan bo‘yicha birinchi idishga bir qism modda va 99 qism erituvchi (suyultiruvchi) modda solib 10 marta tepadan pastga chayqatib, hosil bo‘lgan eritmadan bir qismi keyingi idishga o‘tkaziladi. SHu tarzda suyultirish davom etadi. Gomeopatik essensiyalar texnologiyasi Ganeman o‘zining davolash usuli bilan bir qatorda gomeopatik dorilarni tayyorlash usullarini ham yaratgan. Gomeopatik dori turlari yangi yig‘ib olingan va quritilgan o‘simliklar, xayvonot olamidan olingan va mineral moddalar yoki kimyoviy birikmalardan tayyorlanadi. Dorixonalarda essensiya, tinktura, eritma, trituratsiyalar tayyorlanib, ular aniq dorivor modda saqlaydi, ulardan keyinchalik qonun-qoidalar asosida suyultirishlar oboriladi. Essensiyalar - bu yangi uzib olingan dorivor o‘simliklardan, ularning tarkibidagi sharbatini miqdoriga bog‘liq bo‘lgan xolda SHvabe farmakopeyasi asosida 3 ta /1,2,3/ bandlar bo‘yicha tayyorlanadi. O‘simlik tarkibidagi sharbat miqdori bir necha omillarga, ya’ni: - o‘simlikni o‘sayotgan joyi;

- yi g‘ ib - terib olingan yilning fasli; - yom g‘ irgarchilik bo‘lgani yoki yo‘qligi va boshqalarga bo g‘ liqligi aniqdir. SHuning uchun gomeopatiya amaliyotida dorivor birlik deb o‘simlikdan siqib olingan sharbat xisoblanadi . 1 - chi band bo‘yicha o‘simlikda sharbat miqdori 60% yoki undan ko‘p bo‘lsa essensiyalar quyidagicha tayyorlanadi. Bunday o‘simliklar o‘z tarkibida smola, efir moylari va kamfora birikmalarini saqlamaydi va maydalab press orqali siqqanda 60% va undan x am ko‘proq sharbat beradi. Essensiya tayyorlash uchun: mayda qilib maydalangan va bo‘tqaga aylantirilgan o‘simlikni press yordamida eziladi va sharbati olinadi. Olingan sharbatga 90% etil spirti teng miqdorda qo‘shiladi va qattiq aralashtirilib, cho‘kish uchun qo‘yib qo‘yiladi. 8 kun o‘tgandan so‘ng essensiya filtrlanadi va tiniq bo‘lishi kerak . 2 - chi band bo‘yicha o‘simlikdagi sharbat miqdori 60%dan kam bo‘lsa essensiya quyidagicha tayyorlanadi . Bunday o‘simlikda h am smola, efir moylari va kamfora birikmalarini saqlamaydi. Maydalab press orqali siqqanda 60%dan kam sharbat beradi. SHuning uchun oldin o‘simlikdagi sharbat miqdori aniqlanadi. SHarbat miqdorini aniqlash uchun birinchi qilib 100 -10 5 0 S xaroratdagi maydalangan o‘simlik massasini namlik darajasi aniqlanadi /a/. Ikkinchi qilib o‘simlikdan siqib olingan sharbatni filtrlab 100 0 S xaroratdagi quruq qoldi g‘ i topiladi /b/. Topilgan ko‘rsatkichlar formulaga qo‘yiladi va sharbatni miqdori aniqlanadi. Demak, 100 x a X= _______________ 100 - b Ayrim o‘simliklarning maydalangan massasida shilimshiq ko‘p bo‘ladi va chiqqan sharbat miqdori juda kam bo‘lsa, aniqlanayotgan o‘simlik miqdoriga teng qilib suv qo‘shiladi va tez, qattiq chayqatilib 24 soatga qoldiriladi, keyin

filtrlanadi. Filtrlangan sharbatida 100 0 S xarorat bo‘yicha quruq qoldiq aniqlanib /s/, sharbat miqdori quyidagi formula orqali topiladi: 100 x ( a +s ) X = _______________ 100 - s Endi maydalab olingan o‘simlik tortiladi va uning yarmicha 90%li spirt bilan namlab, yana maydalaniladi va quyuq bo‘tqaga aylantiriladi. Keyin sharbat massasiga teng miqdorgacha 90%li spirt qo‘shib aralashtiriladi va 8-14 kunga matseratsiya uchun qo‘yiladi. Massani siqib og‘zi yaxshi jips bekiladigan idishga solinadi va 8 kunga salqin joyga tindirish uchun qo‘yiladi, keyin filtrlanadi. Dorivor moddaning miqdori 1/2 ga teng bo‘ladi. O‘simlikdagi sharbat 60%dan kam va sharbat smola, efir moyi va kamfora birikmalarini saqlasa, essensiya quyidagicha tayyorlanadi. Maydalangan o‘simlikni quyqasimon massaga aylantirib tortiladi unga 90%li spirt miqdorining yarmicha solinadi va yaxshilab aralashtirib bo‘tqa xosil qilinadi. SHarbatning miqdori aniqlangandan so‘ng, uning miqdoriga ikki barobar ko‘p 90%li spirt solinadi, aralashtirib uni 8-14 kunga matseratsiya uchun qo‘yib qo‘yiladi. Keyin suyuqlik joyi quyilib olinadi,massa esa yana press yordamida siqiladi va bu ikkala suyuqliklar qo‘shilib 8 kunga salqin joyda tindiriladi va filtrlanadi. Essensiya tiniq bo‘lishi kerak. Gomeopatik tinkturalar texnologiyasi 4 band bo‘yicha spirtli nastoykalarni quritilgan o‘simlik va yangi xayvonot to‘qimalaridan tayyorlanishi, 2 kunlik matseratsiya yo‘li bilan va keyingi perkolyasiya usulini qo‘llab tayyorlanadi. Buning uchun quritilgan o‘simliklar dag‘al poroshok xolatigacha maydalanadi. Undan, 1 qism olib ustiga 10 qism etil spirti /konsentratsiyasi o‘simlikka bog‘liq bo‘lib farmakopeyada ko‘rsatilgan/ solinadi. Nastoykalar tiniq rangli suyuqliklar bo‘lib, spirt va suv yoki spirt bilan efir aralashmasi yordamida o‘simlik, kamroq xayvon xom ashyolaridan olinadi. Bu gomeopatik tinkturalarni olish uchun xom ashyolarni maxsus ishlash yo‘li bilan

ajratmalar tayyorlanib, tindiriladi. Tinkturalar tarkibida dorivor moddaning miqdori 1:10 ga teng. Gomeopatiya farmakopeyasining 4-nchi bandi bo‘yicha bir qism quritilgan o‘simlik yoki tirik to‘qimaga 10 q spirt qo‘shib tinktura tayyorlash. Buning uchun 1 q maydalangan maxsulotga uning yarim miqdorida spirt qo‘shib, aralashtirib, og‘zi jips berkiladigan idishda, tez-tez aralashtirib 2 kunga qoldiriladi. So‘ng perkolyatorga joylab kerakligicha spirt solib, xar daqiqada 20 tomchidan tushiriladi va tayyor maxsulot 1/10 nisbatiga to‘g‘ri bo‘lguncha yig‘iladi. Mabodo perkolyatorga tinkturani olish iloji bo‘lmasa matseratsiya usulidan foydalaniladi. Buning uchun 1 q maydalangan o‘simlik 10 q bilan aralashtirib 16 0 S da 8 kunga qoldiriladi, xar kuni aralashtirib turiladi. So‘ng suyuq qism ajratiladi, qoldiq siqiladi xar ikkalasini qo‘shib 8 kunga tindirish uchun qoldiriladi, so‘ngra filtrlanadi. Tinkturalarni jonivor to‘qimalaridan olish uchun chinni xovonchaga yangi so‘yilgan yoki o‘ldirilgan jonivor maxsuloti tozalanib, eziladi. Uning bir qismiga 10 q spirt qo‘shib, aralashtirib 14 kunga qoldiriladi. So‘ng suyuqlik ajratilib, qoldiq siqilib, bir-biriga qo‘shiladi va yana 8 kunga qoldiriladi, keyin filtrlanadi. Tayyor tinktura 1:10 - birlamchi o‘nlikka to‘ g‘ ri keladi. Misol: tinktura aloe matseratsiya usuli bilan 60% li spirtda tayyorlanadi. Asosan to‘ g‘ ri ichakka ta’sir qilib, ich ketar, kolit, proktit kasalligida ishlatiladi. Gomeopatik dorilarni tayyorlash uchun olingan spirtning quvvati va ishlatilishining ayrimlari keltirildi. Apis/60% spirt bilan/ allergiyaga qarshi; Arnika/90%/ allergiya, antigistamin ta’sir li; Berberis /60%/ buyrak va o‘t bezidagi toshlarida Kalendula/60% / kuygan, gangrena, yaralarni bitishida Kontaris /90%/ shpan chivin i , pielonefrit, sistit, uretri t siydik yo‘llari kasalliklarida; Kapsikum /90%/ bronxial astma , gastrit, enurez, gemorroy, gerpesda. Xina /60%/ anemiya, og‘ir kasaldan keyin kuchsizlanishda Sina /90%/ gijjalarida Sinnamomum /60%/ yiringli kolitda

Kokkulyus /60%/ nefroz, uyqusiz,boshog‘riq, asablanishda Kalotsint /90%/ migren, ish i as, troynichn ы y nerv shamollashida Evkalipum/90%/ tumov, tomoq, burun kasalligida. Granatum /90%/ ich qotganda Ignatsiya /60%/ psixika buzilishi, bir kulib, bir yi g‘ lab kayfiyati buzilishida Ipekakuana /60%/ bronxit, gastrit, faringitda Ledum /bogulnik/ /60%/ revmatizm, xashorat chaqqanda Nuks vomika /60%/ markaziy vegetativ nerv sistemaga, psixik simptomlar vujudga kelganda. Tinkturalarni essensiyalardan tayyorlash. YUqoridagi usullardan tashqari tinkturalarni tayyorlab qo‘yilgan essensiyalardan h am tayyorlash mumkin. Buning uchun 2 q essensiya 8 q 45% spirt bilan 1,2 bandlar bo‘yicha 1/2 yo ki 3q essensiya 7q 60% spir t bilan 3 band bo‘yicha 1:3 yaxshilab aralashtiriladi. Tinkturalar 1-chi o‘nlik suyultirish shkalasiga to‘g‘ri keladi. Sirtga ishlatish uchun buyuriladigan tinkturalardan spirtli eritmalarni tayyorlash uchun kerakli miqdordagi tinkturani olib 70% spirt bilan aralashtirib beriladi. Gomeopatik surtmalar, moylar va opodeldoklar texnologiyasi Gomeopatiyada granula,trituratsiya,tomchilardan tashqari kamroq bo‘lsa ham yumshoq dori turlaridan surtmalar,yog‘lar,liniment,opodeldok va shamchalar ishlatiladi. Gomeopatiya surtma dori turi sirtga ishlatiladigan yumshoq dori bo‘lib, dorivor modda va asosdan iboratdir. Dispersologik tasnifi asosida ular shaklsiz dispersion muxit qovushoq-elimshak bo‘ladi. Surtma dorilar juda qadimiy dori turi bo‘lishiga qaramay zamonaviy tibbiyotda va ayniqsa gomeopatiya davolash usulida alohida va katta ahamiyatga ega. Gomeopatiyaning asosiy maqsadi dori turlarining ichga granula, poroshoklar shaklida ichib, kasalni organizm ichidan, ya’ni tubdan yo‘qotish, shu organizmning

o‘zining ximoya kuchlarini oshirish va tanadan umuman faqat kasalni yo‘q qilish bo‘lmay, balki uni belgilarini ham yo‘qotishdir. Lekin biz bilamizki,bemorlar miazmalari bo‘yicha 3-toifaga bo‘linadi: psora, sikoz va sifilina. Demak psora miazmali kasallarda ichki a’zolardan tashqari ko‘pincha yara-chaqalar chipqon, allergiya, xusn buzar, bo‘g‘imlarning og‘rishi, dermatitlar bo‘ladi. SHuning uchun gomeopatiya vositalaridan yo g‘ lar, liniment, surtmalar,spirtlar,opodeldoklar ishlatiladi. Surtma dorilarni qo‘llanishi keng bo‘lib ularni quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkin: avvalo ular asosan dermatologik surtmalar va terining jaroxatlanganida, kasalliklarida ishlatiladi, tanaga so‘rilib chuqur ta’sir ko‘rsatishi mumkin va yuzaki ta’sirli surtmalar ham bo‘ladi. Surtma dorilar asosdan va dorivor moddadan iborat. Asoslar surtmani 80%dan yuqorisini tashkil qiladi, shuning uchun asoslarning a h amiyati juda katta. Birinchidan ular surtmani o g‘ irligini, dori moddalarning konsentratsiyasini qattiq - yumshoqligini va ayniqsa dori moddani so‘rilish darajasini belgilaydi. Demak, asos bu surtmani faol qismi ekan va u dori ning terapevtik ta’siri ni baro bar dorivor modda bilan ta’minlaydi. Gomeopatiya farmakopeyasida surtma dori turini tayyorlashda vazelin va lanolin olinsin deyilgan. Lekin, bu farmakopeya chiqqaniga necha yillar bo‘lib, xozirgi zamonaviy asoslar topilgan va asoslar assortimenti ko‘paygan. B or asoslarni guru h larga bo‘linsa, unda gidrofob,gidrofil va difil asoslar bor /suvga nisbatan: yo g‘ li asoslar, yo g‘ ga yaqinlari, uglevodorodlar va silikonlar/. Gidrofil asoslardan: sellyuloza xosilalari MS, KMS, N a- KMS, bentonitlar, fito sterin va kol l agenlar, jelatin - glitserinli asoslar, uchinchi guruhlardan-emulsion asoslar-emulsiya tipidagi asoslar tarkibida SFM emulgatorlar bo‘ladi /T-2, pentol, sorbitan oleat, PGS va b. / Hozirgi talablarga binoan keltirilgan asoslardan eng to‘g‘ri keladiganini, ya’ni DMning xususiyatiga, surtmani qo‘llanishiga ko‘ra tanlab olinadi. G omeopatiya surtma dorisi ning texnologiyasi . Asosan X I DFning 2 qism 145b. " S urtma dorilar" moddasiga binoan tayyorlanadi. Dori moddalarning fizik - kimyoviy xususiyati, asosda yoki suvda

erishini xisobga olgan h olda tayyorlanadi. Ma’lumki, DMlarni asosga kiritilishi bo‘yicha 3 guru h ga bo‘lish mumkin : 1. Asosda eriydigan moddalar bo‘lsa, oldin ular shu asosda eritiladi. Misol qilib tumovga qarshi surtma dorini keltiramiz: Mentolum Oleum evkalintum 10,0 dan Vazelin 1000,0 Tayyorlanishi: suv hammomida vazelin eritiladi va issiq vazelinga /45-50 0 S/ mentol qo‘shiladi,erib ketgandan keyin evkalitum moyi qo‘shiladi. 2. Suvda eriydigan dori moddalarning kam miqdordagi suvda eritiladi. Atsidum nitrikum 10% 1x dan surtma tayyorlash uchun ; a vval azot kislotasining 25% ligidan 10 qismi 15 qism tozalangan su v bilan aralashtiriladi. Keyin tayyor bo‘lgan 1x dan 10 qism olib 9q. lanolin va 81q. vazelin qo‘shiladi; yiringli yaralar, lishay,terini bichilishida ishlatiladi. 3. Suvda ham, asosda ham erimaydigan dori moddalarni eritilgan asosning bir qismida dori modda yaxshilab eziladi, maydalanadi, chunki qancha qattiq dorivor modda mayda/ kata-kichikligi mikronda o‘lchaniladi/ bo‘lsa shuncha surtmaning terapevtik ta’siri, faolligi yaxshi bo‘lishi ma’lum. Misol tariqasida Gomeopatik surtma dorisi keltirildi: 1. Atsidum salitsilikum 3% 2. Atsidum benzoikum 2% 3. Grafites 1% 4. Sulfur sublimatum 10% SHu surtmalarni tayyorlashda X1 DFdagi umumiy qoidalariga rioya qilamiz. Agar surtmada qattiq DMning konsentratsiyasi 5% dan kam bo‘lsa/1,2,3 misollar/ unda Deryagin qoidasi bo‘yicha DMning yarmicha asosga yaqin bironta suyuqlik bilan maydalanadi. Asos sifatida vazelin olsak, demak vazelin moyini olish mumkin. Salitsil kislota uchun 1,5g Benzoy kislota uchun 1g, Grafitga 0,5g. DMning konsentratsiyasi 5% va undan yuqori bo‘lsa, u h ovonchada e ritilgan asosning ozgina qismi bilan maydalanadi. G omeopatiya surtma dorilarda gi dori moddalar konsentratsiyasi .

Dori moddalarning konsentratsiyasi ko‘rsatilmagan bo‘lsa surtma kuchsiz dorilardan 10% qilib tayyorlanadi, kuchli ta’sir etuvchi DMlardan 5%li qilib tayyorlanadi. Ammo lekin ko‘pgina gomeopatik dori vositalari uchun gomeopatik farmakopeyada 26-28 betlarda dozasi keltirilgan. Masalan: Apis 3% Akonit 5% Kantaris 3% Kroton 3% Simitsifuga 10% Xloreton 0,5% S p ongiya 5% Brioniya 10% Fitallak T a 0 10% Birlamchi (a ) tinkturalardan emulsiya turidagi surtmani tayyorlanishi: isitilgan xovonchada tinkturalarni spirti uchiriladi,keyin lanolin vazelinli asos qo‘shiladi. Atsidum nitrikum 3x dan oldin lanolin qo‘shib emulgator sifatida keyin vazelin qo‘shiladi. Atsidum benzonikum 2% Sulfur sublimatum 10% Salitsilikum 3% Merkurius biyo d atus 1% Arsen i kum 10% Grafit 1% Gepar sulfur 1% YUqoridagi suspenziya tipidagi surtmalar Deryagin qoidasi bo‘yicha tayyorlanadi. Atsidum karbonikum 2% Xloreton 0,5%. Eritma tipidagi surtmalar qoidaga binoan tayyorlanadi.

Oddiy mazlardan tashqari gomeopatiyada murakkab surtmalar xam uchraydi. Plazmin surtmasi tarkibi: kalendula - 20,0 F itol a k - 60,0 B rioniya - 20,0 Atsidum borikum - 182,0 S uvli lanolin - 400,0 V azelin - 1400,0 Har xil tayyorlanadigan DM bitta surtmaga qo‘shib yozilgan, maxsus dori surunkali revmatizmda ishlatiladi. Koriza surtmasi tarkibi : Atsidum karbonikum 7,5 Natrikum xloratum 15,0 Adrenalin /1:1000/ - 30,0 Oleum mentoli 15,0 Oleum evkalipti 15,0 Vazelin 1500,0 Boshning oldi tomoni peshana,chakka joylari qattiq og‘riganda surtiladi. Albumin surtmasi tarkibi : gidr ar girum bixlorati 1,5 kalium nitrikum 1,5 boraks 1,5 tuxum oqi 25,0 lanolin 1500 vazelin 150,0 To‘g‘ri ichakdagi yallig‘lanishda ishlatiladi. Linin surtmasi tarkibi: atsidum borikum maydasi 100,0 talk 200,0 sinkum oksidatum 200,0

vazelin 1500,0 mentol 15,0 Suv chiqib turgan yiringli yaralarda surtiladi. SH amollashda ishlatiladigan surtma Mentol 10,0 Oleum evkalipt 10,0 Vazelin 1000,0 Gomeopatik farmakopeyasida keltirilgan surtmalardan tashqari boshqa dori vositalaridan h am surtma dori turlari tayyorlanadi: belladonnna, yaralarni pishirib sitib chiqarish uchun. Rus o‘simligidan revm a tizmda, Petroleum 4x dan ekzemalarga, Sulfur chipqon da , Grafit terini qichib yalli g‘ lanishida, Gepar sulfur yiring oqqanda va b. G omeopatiya linimentlari . Ularga yo g‘ lar, opodeldok va sirtga ishlatiladigan spirtlar kiradi. Boshqacha qilib aytganda linimentlar bu suyuq surtma dorilar, shuning uchun ishqalab surtiladi. Asosiga qarab turib: a. yo g‘ li linimentlar b. sovunli linimentlar kiradi . YO g‘ li linimentlarga: xar xil o‘simlik moylari: shaftoli,o‘rik,olxo‘ri,oliva,kungaboqar va boshqalar ishlatiladi. Sovunli linimentlarda sovun spirtdagi eritmasi soponimentlar asosi bo‘lib hisoblanadi. Bu xil linimentlar gomeopatiyada qo‘llanib, opodeldok deb ataladi. Gomeopatiyada ma’lum bo‘lgan yog‘li linimentlarga misol qilib: 1% xloreton ,10% simitsifuga , 5% spongiya , 3% apis , 5% akonit, 10% brioniya , 3% kontarislarni keltirish mumkin. Oleum apis 10,0 texnologiyasi: 3 dan 5% gacha qilib tayyorlash, surtish uchun mumkin, chunki apis kuchli ta’sir etuvchi modda. Ikkita suyuqlik bo‘lgani uchun apis spirtli tinkturasidan 3% / 60%/ olib 100g gacha moy qo‘shiladi G omeopatik opodeldoklarni ta y yorlash . S aponimentalarni tayyorlashda 2q sovunli spirt olib 1q suv va 1g 90% spirt qo‘shiladi. Opodeldok tayyorlashda tibbiyot natriyli sovun olinadi va ularga turli dorilar efir,kamfora qo‘shiladi. Misol qilib Rus opodeldokni texnologiyasini ko‘rib chiqamiz : Tayyorlash uchun 3q. rus tinkturasiga 97q. opodeldok asosi

qo‘shiladi. Oldin sovunli spirt tayyorlanadi: uning uchun sovun poroshogi 90% spirtda kolbaga solinib,suv xammomida eritiladi, keyin tez filtrlanadi. Issiq sovun eritmasiga dorivor modda qo‘shiladi. Sovun spirtini tarkibi quyidagicha: FS 42 - 1199 - 78 bo‘yicha : Kali y ishqori 23g , Kungaboqar yoki paxta moyi 100g , Suv 75g va Spirt 90% 300g . Tayyorlanishi: 1 00- 105 0 Sda qozonda moy qizdiriladi, keyin KOH va spirt solinadi. Bir xil qo‘shilma xosil bo‘lgach oz - ozdan suv qo‘shiladi va sovun xosil bo‘ladi, issiq suvda yaxshi erishi kerak, ko‘rinishi yaltiroq tiniq massadir. Gomeopatik shamchalar texnologiyasi Gomeopatiyada ishlatiladigan shamchalarning dorivor moddalarning tez ta’sir qilishiga, uning butun odam ichki vujudiga yoki to‘g‘ri ichak va uning atrofidagi yaqin joylarga joylashgan patologik jarohatga yordam berishdadir. Lekin shamchalarning samaradorligi ishlatiladigan asoslarga bog‘liq. SHvabe farmakopeyasida kakao moyi olinsin deyilgan, lekin xozirgi zamonaviy asoslar bilan gomeopatiya boyiganligi tufayli jelatin glitserinli, polietilenoksidli, paxta moyini 5% T-2 saqlangan gidrogenizati va boshqalar ishlatilishi mumkin. Bunday asoslar farmatsevtika amaliyotida tadbiq qilingan va ishlatilmoqda. Asoslarning qisqa tasnifi. Jelatin - glitserinli asos DF X1 sonida berilgan, u 1q. j elatin, 5q. glitserin va 3q. tozalangan suvdan iborat. Ko‘pincha vaginal shamchalar quyush usuli bilan tayyorlanadi. PEO asosi - etilen oksidining polimerizatsiya usulida olingan. Umumiy formulasi n/OSN 42 0 - SN 42 0/p - ON, p 2 - 85 bo‘lish mumkin. Suvda yaxshi eriydi, efirda erimaydi. Asosning tarkibi: PEO 1500 va PEO 2000, bu asosda papaverin, belladonna shamchalari tayyorlanadi. YAna PEO 4000/VFS 42 - 110 - 72/si h am bor, anestezin, belladonna, ixtiol bilan tayyorlanadi. Paxta moyini 5% T - 2 saqlagan gidrogenizatida fitolaka va temirdan 0,5 dan olib shamchalar 30 dona tayyorlash mumkin : asosni suv xammomida 36 - 38 0 S xaroratida eritib, unga oldin temir spirtli eritmasidan 60t omchi , keyin fitolaka tinkturasidan 600 tomchi solib tayyorlanadi. SH amchalarning umumiy texnologiyasi .

SHamchalar tayyor spirtli tinktura, ekstrakt, essensiyalar DM va asos bilan aralashtirib tayyorlanadi. DM agar suyuq ekstrakti bo‘lsa 2 tomchi, tinkturadan 20 tomchi - bitta shamchaga olinadi, lekin ularni oldin quyultirish lozim/spirtni o‘chirish kerak/. Keyin kerak bo‘lsa suvsiz lanolin qovushqoqligini oshirishi uchun qo‘shiladi. Lanolinni 30gmassaga 1g gacha qo‘shiladi. Maslo kakaodan qo‘l yordamida dumalatib tayyorlanadi, boshqa asoslar bo‘lsa quyush usulida tayyorlash kerak. Misol: Aloe suppozitoriysidan 10 dona tayyorlang. Bering: 1donadan kechasi qo‘ y ish uchun. Aloening quyultirilgan sharbatidan o lingan 60% spirtda tayyorlangan tinkturasi ishlatiladi. Undan 1 - ta suppozitoriyga 20 tomchi, demak 10 tasiga 200 tomchi olinishi kerak, uni kakao moyi bilan suvsiz lanolin qo‘shib tayyorlanadi. YUqori d a keltirilgan misolni jelatin - glitserin li asosida quyush usulida h am tayyorlasa bo‘ladi. Tayor shamchalar bir xil, shaklli, qattiq - yumshoqligi qo‘llanishiga mos keladigan bo‘lishi kerak, o‘rtacha o g‘ irligini 20 dona shamchani 0 , 01g aniqlikda tortib topiladi o g‘ irligini o g‘ ishi - 5% dan o shmasligi kerak. Deformatsiya ga uchrash vaqti aniqlanadi, 1,5 daq. dan o shmasligi kerak. Agar shamchalar gidrofil asosda tayyorlangan bo‘lsa, 100ml li kolbaga 50ml 37 0 S xaroratli suvda eritib ko‘riladi. Erib ketish vaqti 1 soat davomida bo‘lishi kerak. DM miqdoriy nazorati h am o‘tkaziladi. Gomeopatik trituratsiyalar texnologiyasi Gomeopatiya amaliyotida qo‘llaniladigan qattiq dori turlarining salmog‘i suyuq va yumshoq dori turlariga nisbatan katta. Bunga asosiy sabab dozaga ajratilishi oson yoki oldindan dozaga ajratilgan bo‘lishi bu dorilarni qabul qilishda katta muammolar tug‘dirmaydi, shuningdek saqlash va tashish (trasportlash) kabi masalalar ham nisbatan qulay. Siz dastlabki bosqichlarda dorixona va korxona sharoitida tayyorlanadigan qattiq dori turlari texnologiyalari bilan yaqindan tanishgansiz va amaliy mashg‘ulotlarda o‘z qo‘lingiz bilan ushbu dori turlarni tayyorlab, sifatiga baho ham bergansiz.

Gomeopatiya amaliyotida qo‘llaniladigan qattiq dori turlari siz tayyorlagan allopatiya dori turlaridan bir qancha farqlanadi: - retseptda berilish tartibi bo‘yicha; - doza miqdori (potensiyasi) bo‘yicha; - gomeopatiya dorilarni dinamizatsiyalashga qaratilgan texnologiyalari bo‘yicha; - saqlanishi va qo‘llanilishi bo‘yicha. Gomeopatiya ta’limoti b o‘ yicha o‘tilgan ma’ruzalarda siz gomeopatiya amaliyotida qo‘llaniladigan dori turlarga yoziladigan retseptlar tartibi bilan yaqindan tanishgansiz: gomeopatiya retseptlarida shifokor dorining nomini lotincha bosh kelishikda yozadi, undan keyin suyultirish darajasi, miqdori va beriladigan dori shaklini ko‘rsatadi. Retseptda avval kam suyultirilgan, so‘ng ko‘p suyultirilgan qattiq dorilar keltiriladi, keltirilgan dorilarni nomi 3-4 tadan oshmasligi va bir botanik guruhga mansub o‘simliklardan dorilar tayyorlash mumkin emas. Masalan: 1. Aurum metallicum 30 trit . Kuniga 2 marta (nahorga va kechqurun) pichoq uchida 2. Calendula 3 X gran . 5-7 donachadan nahorga til ostiga 3. Calcarea carbonica 3 - 0,2 g tabul . Bir tabletkadan kuniga 2 mahal til ostiga 4. Hamomilla 1 X gutt . 5-6 tomchidan kechasiga ichish uchun. Gomeopatiya trituratsiyalari texnologiyasi . Gomeopatiya trituratsiyalari (Triturationes) - kuruk dori modda, essensiya, nastoyka, suvli va spirtli eritmalarni sut qandi (laktoza) yoki boshqa tibbiyotda ishlatishga ruhsat berilgan yordamchi moddalar bilan olingan kukun holidagi qattiq dori turi. Nega aynan trituratlarni tayyorlashda sut qandi ishlatilishini siz juda

yaxshi bilasiz! Trituratlar V.SHvabe kullanmasining 7, 8, va 9 bandlariga asoslanib hamda SanPiN № 0152-04 qoidalariga rioya kilib tayyorlanadi. Eslatma** Sut kandi (laktoza) – disaxarid (C 12 H 24 O 12 ) glyukoza va galaktozadan tashkil topgan, barcha sut emizuvchilarni suti tarkibida bor. Laktoza sut zardobidan olinadi, kristallik yoki amorf shaklida buladi, kimyoviy va farmakologik jihatdan nisbatan indifferent hisoblanadi, gigroskopik emasligi sababli gigroskopik hossaga ega kukunlarni nam tortish xossasini bir muncha kamaytiradi, hidsiz, shirin (kandga (1,0) nisbatan shirinlik ekvivalenti 0,16 ga teng), zaharli emas, zichligi katta emas 1,52 g/sm 3 (kup zaharli moddalar zichligiga (alkaloidlar) deyarli teng!), demak aralashmani qatlamga ajralishiga sababchi bo‘lmaydi, bundan tashqari dori moddalarni bir me’yorda maydalanishiga yordam beradi. X1 DF ko‘rsatmasiga binoan zaharli yoki kuchli ta’sir etuvchi moddalardan miqdori 0,05 g dan kam berilganida 1:100 yoki 1:10 nisbatda trituratlar tayyorlash uchun tavsiya etilgan. V. SHvabe qo‘llanmasining 7-bandi bo‘yicha quruq moddalardan trituratlar tayyorlash Quruq mineral, o‘simlik, hayvon yoki kimyoviy birikmalardan sut qandi yordamida trituratlar tayyorlanadi. Trituratlarni tayyorlash uchun faqat chinni havoncha ishlatilishi kerak, metall havonchalardan foydalanish mumkin emas. Agar hususiy maqolalarda boshqa ko‘rsatmalar bo‘lmasa quruq dori moddalar (shu kabi metallar) va sut qandi oldindan o‘ta maydalik darajasigacha (Pulvis longe subtilissimus: 65 mkm katta bo‘lmasligi kerak!) maydalangan bo‘lishi lozim. Trituratlarni tayyorlash uchun ishlatiladigan dori va yordamchi moddalarni boshlang‘ich maydalik darajasi elak (teshik diametri №65 mkm) yoki sirtki solishtirma yuza o‘lchamini atmosfera bosimida havo o‘tkazishini o‘rganish orqali aniqlanadi. Trituratlarni potensiyalashda dinamizatsiya katta ahamiyatga egaligi sababli, har bir texnologik bosqich vaqt bilan chegaranlangan: bunda dori moddani sut qandi bilan oddiy aralashtirmay, balki nihoyatda uzoq vaqt yaxshilab ishqalab maydalash va aralashtirish lozim.

V.SHvabe qo‘llanmasining ko‘rsatmasi bo‘yicha har bir suyultirish 1 soat (60 daqiqa) davomida ishqalab maydalash va aralashtirish kerak. Trituratlarni tayyorlashda sidirishga ham katta ahamiyat berish lozim, chunki yaxshi maydalanmagan zarrachalarni o‘ta maydalangan zarrachalar bilan aralashib, bir me’yorda maydalanishini ta’minlash maksadida. Kuchli gigroskopik xossaga ega yoki suyuq holatda bo‘lgan dori moddalardan trituratlarni tayyorlashda isitilgan (40-50 0 S) havonchadan foydalanish tavsiya etiladi. Quruq dori moddalardan trituratlar quyidagi tartib bo‘yicha olinadi (1-slayd): a) o‘nlik shkala bo‘yicha – 1,0 og‘irlik qism dori moddaga 9,0 og‘irlik qism sut qandi olinadi (1X hosil bo‘ladi); b) yuzlik shkala bo‘yicha – 0,1 og‘irlik qism dori moddaga 9,9 og‘irlik qism sut qandi olinadi (1 0 S hosil bo‘ladi). Texnologiyasi: tortib olingan sut qandi tahminan teng uch qismga bo‘linadi: 1 qism chinni havonchaga solinadi va yaxshilab aralashtiriladi, bunda havonchaning teshiklari berkitiladi, so‘ng quruq dori modda solinib, 6 daqiqa davomida qattiq ishqalab maydalanadi, so‘ng 4 daqiqa kukun sidirilib, aralashtiriladi. So‘ng bu jarayon yana bir marta takrorlanadi: 6 daqiqa ishqalab maydalanadi va yana 4 daqiqa sidirib, aralashtiriladi. (Birinchi bosqichda (sut qandining birinchi 1/3 qismiga) 10 daqiqadan ikki marta - 20 daqiqa sarflanadi). Havonchaga sut qandini 2 qismi qo‘shiladi va yana 6 daqiqa ishqalab maydalanadi va 4 daqiqa sidirib aralashtiriladi, so‘ng ushbu jarayon yana bir marta takrorlanadi. (Ikkinchi bosqichda (sut qandining ikkinchi 1/3 qismiga) ham 10 daqiqadan ikki marta - 20 daqiqa sarflanadi, jami 40 daqiqa). Nihoyat sut qandini ohirgi 3 qismi qo‘shiladi va yana yuqorida keltirilgan jarayon 2 marta qaytariladi. (Uchinchi bosqichda (sut qandining uchinchi 1/3 qismiga) ham 10 daqiqadan ikki marta 20 daqiqa sarflanadi, jami 60 daqiqa). Natijada 1 soat ichida 10 qism 1X (1 D ) yoki 1 C (1 0 S ) suyultirish darajasiga (potensiyaga) ega bo‘lgan triturat tayyorlanadi. Demak 2X tayyorlash uchun – 2

soat, 3X tayyorlash uchun 3 soat, va nihoyat 30 0 S tayyorlash uchun – 30 soat sarflanadi! Bu jarayonni nazorat kilish murakkab, shuning uchun S.Ganeman ta’rifi buyicha “”Gomeopatiya dorilarini tayyorlashda birinchi nazoratchi – bu farmatsev t ning vijdoni!” degan. Demak, dozasi bir hil bo‘lsa ham 4X (1:10000) va 2 0 S (1:10000), yuzlik shkala bo‘yicha tayyorlangan 2 0 S tritur a tni 4X triturtni o‘rniga berib yuborish mumknmi? Masalan, ateroskleroz, gipertoniya, glaukoma, tungi suyak og‘rishi (ostiomielit, mastodontit), bachadon fibromasi, bachadon tushib qolishi kabi kasalliklarni davolashda qo‘llaniladigan gomeopatiya vositasi: 1. 1. Aurum metallicum 1 0 S 10,0 g K uniga 2 marta (nahorga va kechqurun) pichoq uchida Ushbu trituratni V.SHvabe k o‘ lanmasining 7-bandi bo‘yicha 2 hil usulda tayyorlash mumkin: 1 usul: Pasport: Aurum metallikum 0,1 g Sut qandi 9,9 g Umumiy massa 10,0 g Texnologiyasi: V.SHvabe qo‘llanmasining 7-bandi bo‘yicha (1 soat mobaynida tayyorlanadi). 2 usul: Pasport: Aurum metallikum 1X 1,0 g Sut qandi 9,0 g Umumiy massa 10,0 g Texnologiyasi: V.SHvabe kullanmasining 7-bandi bo‘yicha (1 soat mobaynida tayyorlanadi). Hosil bo‘lgan triturat 2X yoki 1 0 S deb yuritiladi va uning potensiyasi 1 usulda tayyorlangan trituratga nisbatan kuchliroq. Trituratlarni sifati baholanadi va berib yuborish uchun jihozlanadi.

V. SHvabe qo‘llanmasining 8-bandi bo‘yicha trituratlarni suyuq dori modda yoki eritmalardan tayyorlash V. SHvabe qo‘llanmasining 8-bandi buyicha trituratlarni suyuq dori modda, suvli yoki spirtli eritmalardan 7-bandda keltirilgan nisbatda tayyorlaniladi. Biroq bunda 1X kamdan-kam hollarda tayyorlanadi, chunki sut qandi suyuqlikda erib ketishi yoki bo‘kishi mumkin va aralashmani uzoq vaqt quritish kerak bo‘ladi. SHuning uchun trituratlarni 2X yoki 1 0 S dan boshlab tayyorlash lozim. V.SHvabe qo‘llanmasida keltirilishi bo‘yicha trituratlarni tayyorlashda 1,0 g suyuq dori modda va 99,0 g sut qandi olinishi mumkin. Natijada 1 0 S yoki 2X triturat hosil bo‘ladi, yoki iqtisod qilish maqsadida: - suvli eritmalardan 2 tomchi (0,1 g) - spirtli eritmalardan 3-4 tomchi (0,1 g) olib, sut qandidan esa 9,9 g olinadi. Masalan: 1. Acidum sulfuricum 1 S 10,0 g Nahorga pichoq uchida til ostiga Pasport: Atsidum sulfurikum 0,1 g (2 tomchi) Sut qandi 9,9 g Umumiy massa 10,0 g Texnologiyasi: VR-20 qo‘l torozida 9,9 g sut qandi tortib olinadi va tahminan uch qismga bo‘linadi. H o vonchaga birinchi 1/3 qismi solinadi va yaxshilab ishqalab teshiklari berkitiladi. Kalibrlangan pipetka yordamida 2 tomchi sulfat kislotasi (0,1 g, chunki 1,0 g = 20 tomchi) havonchaga tomiziladi va V.SHvabe qo‘llanmasining 7-bandida keltirilgan texnologik jarayon amalga oshiriladi: 1soat davomida 10,0 g 1 0 S yoki 2X triturat hosil bo‘ladi. Tayyorlangan trituratni sifati baholanadi va jihozlanadi. Aurum metallicum 1 С (2Х)10,0 g trit. K унига 2 марта (нохорга ва кечкурун) пичок учида

Sulfat kislotasining triturati stomatit, surunkali gastrit, surunkali alkogolizm va turli jarohatlarda qo‘llashga tavsiya etiladi. SHu tartibda chipor ilon zaharidan (Bushmeyster) - Laxezi s gemorragik diatez, sepsis, tromboflebit, trofik yazva, endomiokardit, klimaks o‘zgarishlarini davolashda ishlatiladigan triturat tayyorlanadi: 1. Lachesis 3X 10,0 g Uxlash oldidan pichoq uchida til ostiga Pasport: Laxezi s 2X 1,0 g Sut qandi 9,0 g Umumiy massa 10,0 g Texnologiyasi: 2X trituratdan 1,0 g va 9,0 g sut qandidan olinadi va V.SHvabe qo‘llanmasining 7-bandi bo‘yicha (1 soat mobaynida tayyorlanadi). Hosil bo‘lgan trituratsiya 3X deb yuritiladi. Trituratlarni sifati baholanadi va berib yuborish uchun jihozlanadi. Triturat tarkibidagi dori modda kichik su yu ltirish darajada bo‘lganligi sababli dori turini rasmiylashtirish, sifatini baholash, jihozlash, saqlash va bemorga berish tarkibida zaharli va kuchli ta’sir etuvchi dori moddalar saqlaydigan preparatlarni berish tartibi buyicha amalga oshiriladi. V. SHvabe qo‘llanmasining 9-bandi bo‘yicha trituratlarni essensiya va tinkturalardan tayyorlash 1. Acidum sulfuricum 1 С (2Х)10,0 g trit. Наҳорга пичоқ учида тил остига Сана: 10.10.05й Сер.101005 Тахлил 10.10.05 Lachesis 3Х 10,0 g trit. Кечасига пичоқ учида тил остига

V.SHvabe qo‘llanmasining 9-bandi bo‘yicha trituratlar quyidagi tartibda tayyorlanadi: a) 1 yoki 2-band bo‘yicha tayyorlangan essensiyalardan 2 og‘irlik qism va sut qandidan 99 og‘irlik qism olinadi va 7-bandda keltirilgan texnologiya b o‘ yicha tayyorlanadi, hosil bo‘lgan triturat 1 0 S yoki 2X deb yuritiladi. (Ta’sir etuvchi modda 1:2 nisbatda, 2 og‘.qism + 99 og‘.qism = 101 og‘.qism). b) 3-band bo‘yicha tayyorlangan essensiyadan 3 og‘irlik qism va sut qandidan 99 og‘irlik qism olinadi va 7-bandda keltirilgan texnologiya bo‘yicha tayyorlanadi, hosil bo‘lgan triturat 1S yoki 2X deb yuritiladi. (Ta’sir etuvchi modda 1:3 nisbatda, 3 og‘.kism + 99 og‘.kism = 102 og‘.qism). v) 4-band bo‘yicha tayyorlangan nastoykadan 1 og‘irlik qism va sut qandidan 99 og‘irlik qism olinadi va 7-bandda keltirilgan texnologiya bo‘yicha tayyorlanadi, hosil bo‘lgan triturat 1 0 S yoki 2X deb yuritiladi. (Ta’sir etuvchi modda 1:10 nisbatda, 1 og‘.kism + 99 og‘.qism = 100 og‘.qism). Gomeopatiya granulalari texnologiyasi . Gomeopatiya granulalari bu – ichish uchun mo‘ljallangan qattiq dozalarga bo‘lingan dori turi. Gomeopatiya granulalari turli gomeopatiya dori moddalari eritmalarini yoki ularning aralashmalarini tayyor qand granulalarga shimdirish (to‘yintirish) usuli bilan olinadi. Demak, gomeopatiya granulalari texnologiyasi dori moddani suvli yoki spirtli eritmalaridan qand granulalarini adsorbsiya qilishga asoslangan bo‘ladi. V.SHvabe qo‘llanmaida keltirilishi bo‘yicha qand granulalari toza, oliy navli shakarqamish shakaridan tayyorlanadi. Ular tozalangan suvda hech qanday qoldiqsiz erib ketishi kerak. Granulalar obakilash (drajelash) usulida konditer fabrikalarida yoki farmatsevtik zavodlarda olinadi. Granulalarni gomeopatik suyultirilgan eritmalar (dilyusiyalar) bilan bir hil to‘yintirish uchun ular ma’lum kattalikda bo‘lishi kerak. SHuning uchun qand granulalari kata-kichikligi bo‘yicha saralanadilar. Qand granulalari massasi va diametrini o‘ lchami b o‘ yicha 1-jadvalda keltirilgan nomerlaga tasniflanadilar.

1-jadval To‘yintirish uchun mo‘ ljallangan birlamchi granulalarni tasnifi Granu- lalar № 1,0 grammdagi granulalar soni Granulalarni hisoblash uchun olinadigan tortma massasi, g Granulalarni o‘ rtacha diametri, mm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 470-530 220-280 110-130 70-90 40-50 22-28 10 5 3 2 0,1 0,2 0,4 0,6 1 2 5 10 15 25 1,4 1,7 2,2 2,5 3,0 3,7 5,0 6,3 7,4 8,5 Granulalarni nomerini aniqlash uchun granulalar ma’lum teshik diametriga ega elakdan o‘tkaziladi yoki har bir nomerga tegishli granulalar o‘rtacha og‘irligi jadvalda keltirilgan miqdor bo‘yicha (masalan, 1 grammdan) tortib olinadi va granulalarni soni sanab chiqiladi. Granulalar raqam bo‘yicha bir-biridan farqlanadi. Ko‘pincha 4-va 5- raqamdagi granulalar ishlatiladi. Tayyorlangan granulalarni gomeopatiya eritmalari bilan to‘yintirish Granulalarga shimdiriladigan gomeopatik dorivor moddalar 3S suyultirishdan past bo‘lmasligi lozim va uning 70% spirtda 1:1 nisbatdagi eritmasi tayyorlanishi kerak. Moddani bir tekisda tarqalishini ta’minlash uchun 1 kg qand granulalari oldindan 10,0 g 70% etil spirti bilan namlanadi, so‘ng 1 kg granulalarga 10,0 g dori moddaning 3S dan past bo‘lmagan suyultirish darajasiga ega eritmasi purkaladi. Granulalarni shimdirish ikki usulda olib borilishi mumkin:

1) Qo‘lda (massasi 1 kg gacha bo‘lgan granulalar shisha bankalarda) 10 daqiqa davomida aralashtirish bilan to‘yintiriladi. 2) Asboblar yordamida (xarakatga keluvchi ichshi a’zolari bo‘lmagan mexanik aralashtirgichda) 3-4 daqiqa davomida. Aralatirgichni ishchi hajmi to‘yintiriladigan granulalardan 1,5-2 marta ko‘p bo‘lishi kerak. Granulalarni to‘yintirish quyidagicha olib boriladi: to‘yintiriladigan granulalarga nisbatan 1,5 yoki 2 barobar katta hajmdagi shisha idish olinadi va unga 100,0 granulalar solinadi (masalan, 5-raqamli granulalar), ustidan 1,0 g 70% spirti va 1,0 g dorivor moddani ma’lum suyultirishdagi (3S dan past bo‘lmagan) 70% etil spirtdagi eritmasining (1:1) aralashmasidan purkaladi (granula tekis to‘yinishi uchun). Idish qopqog‘i pergament qog‘oz bilan yopilib, 10 daqiqa davomida qo‘lda yoki 3-4 daqiqa davomida mashina yordamida qattiq silkitiladi. So‘ng pergament qog‘oz solingan teshikchali yog‘och taxta ustiga granulalarni yoyib, ochiq havoda quriguncha qoldiriladi doimiy massagacha). Granulalar to‘liq qurigach, sifati baholanadi va jihozlanadi. Granulalarni uchuvchan, hidli gomeopatiya dorilaridan tayyorlangan eritmalar va uchinchi yuzlikdan kichik suyultirishdagi barcha kislotalar bilan to‘yintirish mumkin emas. So‘ngi ma’lumotlarga ko‘ra dastlabki granulalarni bir necha bosqichda gomeopatiya dori vositalarini 64% qand qiyomidagi eritmalarida (spirtsiz!) obakilash va quritish bo‘yicha qavatlash usulida tayyorlash ham mumkin. Bunda dastlabki granulalarni o‘lchamida katta o‘zgarishlar bo‘lmaydi. Adabiyotlar: 1. Тихонов А.И., Ярных Т.Г. Технология лекарств.-Харьков.- 2002-704 с 2. Чуешов В.И. Промышленная технология лекарств. Харьков.-2002.-761с 3 . Синёв Д.И., Марченко Л.Г., Синёва Т.Д. Спаравочное пособие по аптечной технологии лекарств.-С.Петербург 2001.-316 с.

Похожие

Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan dеzinfеktsiyalovchi va antisеptik prеparatlar tеxnologiyasi

Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan pеrmikslar tеxnologiyasi

Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan stеril dori turlari tеxnologiyasi

Vеtеrinariya amaliyotida ishlatiladigan prеparatlarni sifatini baxolash va jixozlash masalalari

Vеtеrinariya preparatlari veterinariya amaliyotida ishlatiladigan yumshoq dori turlari