KIMYOVIY VA DORI MODDALAR BILAN ZAHARLANISHDA TIBBIY YORDAM - Медицина - Рефераты

KIMYOVIY VA DORI MODDALAR BILAN ZAHARLANISHDA TIBBIY YORDAM

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

72.5 KB

KIMYOVIY VA DORI MODDALAR BILAN ZAHARLANISHDA TIBBIY YORDAM REJA: 1.Kimyoviy va dori moddalar bilan zaharlanish sabablari. 2.Bolalarning dori moddalar bilan zaharlanishi. 3.Bolalarning ro`zg`orda ishlatiladigan kimyoviy moddalar bilan zaharlanishi. 4.Toksikomaniya kasalligida uchraydigan o`smirlarni kimyoviy moddalar va dori moddalar bilan zaharlanishi. 5.Dori va kimyoviy moddalar bilan zaharlanish belgilari. 6.Zaharlanishda tibbiy yordam. 7.Oilada-ro`zg`orda hashorotlarga qarshi ishlatiladigan kimyoviy moddalardan zaharlanish. 8.Birinchi tibbiy yordam ko`rsatish maqsadida ishlatiladigan nashatir spirt bilan zaharlanish. 9.Perekis vodorod, pergidral bilan zaharlanish. 10.Radiatsion moddalar bilan zaharlanish. 11.Kimyoviy va dori moddalar bilan zaharlanishda tibbiy yordam .

Kimyoviy va dori moddalar bilan zaharlanish sabablari. Jahon Sog`liqni saqlash tashkiloti (VOZ) ma`lumotiga ko`ra ekologik nuqtai nazardan tashqi muhitda barcha biologik ob`yektlar (odam, hayvon, parranda, o`simlik) ga zaharli ta`sir ko`rsatishi mumkin bo`lgan moddalar soni XX asr oxirida 6 mln.dan oshgan. Har yili 30-40 turdagi yangi dorilar va kimyoviy moddalar hayotga tadbiq etiladi. Kimyoviy moddalar bilan zaharlanish kattalarga nisbatan bolalarda ancha ko`p uchraydi. Shu bois, mazkur risolada asosiy e`tibor bolalarda ko`p uchraydigan zaharlanishlarga qaratilgan. Bolalarda ko`p uchraydigan shikastlanish, kuyishdan keyin, dori moddalar va boshqa kimyoviy moddalar bilan zaharlanish uchunchi o`rinda turadi. Ovropa mamlakatlarida har 1000 boladan har yili o`rtacha 10 tasi zaharlanadi. Moskvada bu ko`rsatgich uchtani tashkil etadi. Moskva shahri misolida, zaharlangan bolalar yoshi quyidagicha xarakterlanadi. Jami zaharlanganlardan foiz hisobida: - 1 yoshgacha – jami, zaharlanganlarni 3 foizini tashkil etadi; - 1-3 yoshgacha – 52,2 foizini tashkil etadi; - 4-7 yoshgacha – 22,6 foizini tashkil etadi; - kichik maktab yoshidagilar - 4,4 foizni tashkil etadi; - o`rta va katta maktab yoshidagilar – 17,8 foizni tashkil etadi. Dori moddalar va boshqa kimyoviy moddalar bilan tasodifan (bilmasdan) zaharlanish jami zaharlanishlarning – 79,2 foizini tashkil qiladi. - atayin, o`z-o`zini zaharlash – 20 foizini tashkil etadi; - boshqa odamlar tomonidan qasddan zaharlash – 0,8 foizni tashkil etadi. Qabul qilingan kimyoviy moddalarning turiga ko`ra zaharlanish turlari quyidagicha bo`ladi: 1.Bolalarning dori moddalari bilan zaharlanishi jami zaharlanishlarni 76,9 foizini taskil etadi; 2.Ro`zg`orda ishlatiladigan kimyoviy moddalar (benzin, kerosin, kir yuvadigan poroshok, sirka (uksus) va boshqa kimyoviy moddalar bilan zaharlanish - 6,9 foizni tashkil etadi; 3.Qo`ziqorin va boshqa zaharli o`simlik va mevalardan (achchiq bodom, achchiq o`rik donagi kabilar) bilan zaharlanish - 3,7 foizni tashkil qiladi; 4.Spirtli ichimliklardan zaharlanish - 3,7 foiz; 5.Kislota va ishqordan zaharlanish -2,8 foiz; 6.Og`ir metal birikmalaridan zaharlanish – 1,6 foiz; 7.Tutun tarkibidagi karbonat angidridi gazidan, jumladan, tamaki tutuni to`plangan xonada ko`p vaqt bo`lish natijasida zaharlanish - 1,4 foizni tashkil etadi; 8.Aniq bo`lmagan kimyoviy moddalardan zaharlanish-1,2 foizni tashkil etadi. Bolalarning dori moddalar bilan zaharlanishi. Birinchi o`rinda – yurak-qon tomir kasalliklarini davolashda qo`llanadigan dorilar bilan zaharlanish turadi: klofelin va uning guruhiga kiruvchi arterial qon

bosimini pasaytirish uchun qo`llanadigan dorilar – gemiton, katapressan, rezerpin, raunatin, shuningdek, adelfan, atenalol, enalopril va hokazo. - yurak sanchganda qo`llanadigan dorilar: nitroglitserin, sustak, nitrong; - yurak yetishmovchiligida qo`llanadigan dorilar: digoksin, digitoksin, sustak. Ikkinchi o`rinda - asab-psixik kasalliklarida tinchlantirish uchun qo`llanadigan dorilar: aminazin, triftazin, frenalon, galoperidol, nozepam, fenozepam, sibazon, lyuminal, barbital, etaminal, barbamil, belloid, bellaspon, glyuferal, ayniqsa, amitriptilin, imizin, azofen kabi dorilar og`ir zaharlanishni vujudga keltiradilar. Uchinchi o`rinda - ota-onalar gripp, shamollash, angina, allergiya kasalliklarida bolalarga tibbiy yordam ko`rsatish maqsadida shifokor maslahatisiz ayrim dorilarni katta dozada berishlari natijasida bolada zaharlanish yuzaga keladi. Bu dorilarga quyidagilar kiradi: atsetilsalitsilat kislota, analgin, demidrol, pipolfen, suprastin, efedrin kabilar. To`rtinchi o`rinda - spazmofiliya, epilepsiya, isteriya kabi tirishish bilan kechadigan kasalliklarda qo`llanadigan dorilar bilan zaharlanish turadi: finlepsin, tegretal, benzonal, difenin, siklodol, ramparkin, parkopan, trofatsin kabilar. Bolalarning ro`zg`orda ishlatiladigan kimyoviy moddalar bilan zaharlanishi. Bu moddalarga quyidagilar kiradi: - avtomashina moylari, poyafzal moylari; - idish va kir yuvadigan kimyoviy poroshoklar; - ovqatga ishlatiladigan ichimlik sodasi, sirka kislotasi (uksus); - ayollar sochini bo`yash uchun ishlatiladigan pergidrol, kaliy permanganat; - kley, ayniqsa “kley moment”; - uy hashorotlariga qarshi ishlatiladigan: zookumarin, rotindan, insektitsidlar, boraks, fosfororganik moddalar; - og`ir metall tuzlari: temir birikmalari, simob, mis, magniy kabilar. Dori va kimyoviy moddalar bilan zaharlanish belgilari. 1.Kimyoviy moddalar (benzin, kerosin, mashina-poyafzal moylari), dori moddalarni og`iz orqali qabul qilganda oradan yarim-bir soat o`tgach qorinning yuqori, o`rta sohasida og`riq, ko`ngil aynish, qusish, bosh aylanish seziladi. 2.Qabul qilingan kimyoviy modda, dori moddaning o`ziga xos ta`siri bo`lib, shunga xos maxsus belgilar paydo bo`ladi: - tinchlantiruvchi va uxlatuvchi dorilar: elenium, seduksen, lyuminal, barbital, barbamil, galoperidol, nozepam, fenozepam, sibazon, demidrol, pipolfen, suprastin qabul qilganda, 30-60 minutdan keyin ko`zi qisila boshlaydi, yurganda galdiraklaydi, boshi aylanadi, yotadi va chuqur uyquga ketadi. Uyqu paytida dori ta`siri chuqurlashib, og`ir koma holati yuzaga keladi: nafasi, yuragi to`xtab qolishi mumkin; - Gipertoniya kasalligida qon bosimini pasaytirish uchun qo`llanadigan, klofellin, adelfan, raunatin kabi dorilarni qabul qilish natijasida zaharlanganda arterial qon bosimi normaga nisbatan juda pasayadi: rangi oqaradi, boshi aylanadi, yurak urishi kuchsizlanadi, aritmiya yuzaga keladi, ya`ni yurak to`xtab-to`xtab uradi;

- Yurak sanchganda qo`llanadigan nitroglitserin, sustak, nitrong kabilar bilan zaharlanganda arterial qon bosimi normadan juda ko`p pasayishi tufayli bosh aylanadi, yurak to`xtab-to`xtab uradi (aritmiya yuzaga keladi). Dori moddalardan zaharlanishda birinchi tibbiy yordam. - tez yordam chaqirib, bemorni shifoxonaning reanimatsiya bo`limiga jo`natish kerak; - bemorni tezlik bilan shifoxonaga jo`natishning iloji bo`lmasa, tezgina birinchi tibbiy yordam ko`rsatiladi: - bemorning ahvoli og`ir bo`lsa kofein, kordiamin, kamfora (bittasi) 1 ml teri ostiga; - me`da yuviladi. Me`dani yuvish zondsiz va zond yordamida bajariladi; - zondsiz usul, asosan katta yoshli bolalar, o`smirlar, katta odamlarda, va bemorning ahvoli og`ir bo`lmagan hollarda qo`llanadi.Bemorga iliq qaynagan suv (gazsiz mineral suv) ichirib, tilining ildizini barmoq yoki temir qoshiq dastasi bilan bosib qustiriladi. So`ngra, yana suv ichirib qustirish 2-3 marta takrorlanadi; - me`dani zond yordamida yuvish: Bu usul yosh bolalarda va ahvoli og`ir bemorlarda bajariladi; - me`da yuvilgach bemor issiq to`shakka yotqiziladi. Shirin choy, yoki shirin kofe ichiriladi. Qo`l-oyoqlariga issiq grelka qo`yiladi; - me`dadan ichaklarga o`tgan zaharli moddani najas bilan tushirib yuborish uchun, bemorga surgi ichiriladi: - magneziy sulfat-bolaning yoshiga qarab 5-10-20 gr 100 ml qaynatilgan iliq suvga eritib ichiriladi; - furosemid yoki gipotiazid -1/2-1 tab. ichiriladi; - tozalovchi klizma qo`yiladi; - agar nafas to`xtab qolsa, sun`iy nafas (og`izdan-og`izga, og`izdan- burunga); - agar yurak to`xtab qolsa, yurak sohasi massaj qilinadi.Massaj paytida adrenalin-0,5-1ml teri ostiga yoki to`g`ridan-to`g`ri yurak muskuliga yuboriladi (ko`krak qafasini chap tomoni, ko`krak bezidan yarim sm ichkarida, 4-5- qovurg`a orasiga igna tik sanchiladi). Oilada-ro`zg`orda hashorotlarga qarshi ishlatiladigan kimyoviy moddalardan zaharlanish. Keyingi yillarda oilada turmush jarayonida qo`llanadigan kimyoviy moddalarning turi ko`payib bormoqda. Ularni xatarsiz joylarda saqlash, ehtiyotkorlik bilan ishlatish tartib-qoidalariga e`tibor bermaslik tufayli zaharlanish, ayniqsa, bolalarni zaharlanish holatlari uchrab turadi. Jumladan, hovlidagi, uydagi hashorotlarni yo`qotish uchun xlorofos, dixlofos, karbofos kabi kimyoviy zaharli moddalar ishlatiladi.Ularni ehtiyotsizlik bilan hashorotlarga purkaganda nafas orqali organizmga kirib zaharlanish holatini yuzaga keltiradi. Belgilari. Bosh aylanadi, ko`ngil ayniydi, ko`rish xiralashadi, ter ajralishi ko`payadi, asab-psixik qo`zg`alish yuzaga keladi. Bu moddalarning hidi, tomchilari og`iz orqali me`da-ichaklarga o`tsa og`izdan, burundan shilimshiq suv oqadi, qusadi, ichi ketadi, bosh og`riydi.To`sh suyagining orqasida, qorinning yuqori sohasida og`riq kuzatiladi.

Zaharlanishning og`ir turida ko`z qorachiqlari kengayadi, yurak urishi sekinlashadi va kuchsizlanadi, muskullar bo`shashadi, arterial qon bosimi normaga nisbatan pasayadi, bemor hushini yo`qotadi, tirishadi, nafasi to`xtab qolishi mumkin. Tibbiy yordam. 1.Tez yordam chaqiriladi. 2.Tez yordam kelguncha quyidagi birinchi tibbiy yordam ko`rsatiladi: - bemor yotqizilgan xonaning derazasi ochib qo`yiladi; - yuzlari, og`iz-burni, ko`zlari 2% li soda eritmasi bilan yuviladi (1 osh qoshiq soda 1 litr suvda eritiladi); - agar kimyoviy moddani bemor yutib yuborgan bo`lsa, me`da 2 % li soda eritmasi bilan yuviladi (bola me`dasi rezina zond yordamida yuviladi. Bu shifoxonada bajariladi); - agar bemor hushsiz bo`lsa, me`dani shifokor yuvishi kerak; - me`da yuvilgach, karbolen 4-5 tabletka ichiriladi (bolaga 1-2 tabletka); - so`ngra, bemor yonbosh qilib yotqiziladi. Qusuq moddasi nafas yo`liga ketmasligi uchun bemorni yaqinlari nazorat qilishlari kerak; - nafas olishi qiyinlashsa yoki sekinlashib, to`xtay boshlasa, og`iz-burnidagi so`lagi rezina balloncha yordamida so`rib olingach, sun`iy nafas beriladi (og`izdan-og`izga, og`izdan-burunga); Hashorotlarga qarshi ishlatiladigan kimyoviy moddalar bilan zaharlanishning oldini olish: 1. Zaharli kimyoviy moddalar, dorilar bolalardan uzoqda bo`lsin. 2.Yuqorida ko`rsatilgan kimyoviy zaharli moddalar o`zining qutisida germetik yopilgan holda, etiketkasi yopishtirilgan holda maxsus joyda (bolalarni qo`li yetmaydigan joyda) saqlanishi kerak. 3.Zaharli moddalarni o`zini idishidan boshqa idishga, shishaga solib qo`yish man etiladi. 4.Bu moddalarni boshqa idishlarda eritib, suv qo`shib ishlatish mumkin emas. 5.Kimyoviy moddalar bilan xonani dezinfeksiya qilishdan avval hamma buyumlarni, idishlarni, ovqat mahsulotlarini, sabzavotlarni tashqariga chiqarish kerak. 6.Zaharli moddani ishlatuvchi odam og`iz-burniga 4 qavatli dokadan niqob tutishi, ko`ziga ko`zoynak taqishi kerak. 7.Xonaga dori sepib bo`lingach deraza-eshiklarni ochib, xonaning havosi yangilanishi kerak. 8.Dezinfeksiya tugatilgach ortib qolgan kimyoviy modda o`zini qutisida germetik yopilib bolalarning bo`yi yetmaydigan joyga joylashtirilishi kerak. 9.Bu moddani ishlatgan odam ish tugagach kiyimlarini almashtirishi, yuz- qo`lini sovunlab yuvishi, iloji bo`lsa dush qabul qilishi lozim. Quyidagilarni esda saqlash lozim: 1.Kechqurun uyqu oldidan yuqoridagi kimyoviy moddalarni ishlatish mumkin emas. 2.Oilada epilepsiya (tirishish), bronxial astma, yurak-tomir, nafas a`zolari kasalliklari, nerv-psixik kasalliklar bilan xastalanganlar bo`lsa, xlorofos va boshqalari qo`llanishi man etiladi. Oilada ishlatiladigan sirka bilan zaharlanish.

Sirka oilada ishlatib turiladi. Ammo, ehtiyotsizlik bilan ichib qo`yilsa lablar, og`iz shilliq qavati, til, tomoq, qizilo`ngach, hatto me`da va ichakda kimyoviy kuyish holati ro`y beradi. Kuyish ko`p joyni egallasa shok holati yuzaga keladi. Belgilari. Bemor qo`zg`aladi, notinchlanadi, arterial qon bosimi ko`tariladi, bir oz vaqt o`tgach bemor tinchlanib, tormozlanish holati yuzaga keladi, arterial bosim normadan pasayadi, sovuq ter bosadi, qon qusadi. Ayrim hollarda bemor qusgan paytda qusuq moddasiga aralashgan sirka tomoqdan nafas yo`liga o`tib ketishi mumkin.Bunda bemorni ovozi bitadi, yo`taladi, nafasi qisadi, lablari, yuzlari, bo`yni, barmoqlari, qo`llari ko`karadi, chunki nafas yo`li qisilib qolgani uchun bemor nafas ololmaydi. Sirka bilan zaharlanishning og`ir turida sirka qonga so`rilib, eritrotsitlarni parchalaydi (gemoliz). Buyraklar zararlanib, siydikda qon paydo bo`ladi, siydik qizaradi.Bemorning ahvoli juda og`ir bo`ladi. Bunday bemorlar tirik qolgan taqdirda ham nogironga aylanadi. Birinchi tibbiy yordam ko`rsatish maqsadida ishlatiladigan nashatir spirti bilan zaharlanish. Odatda odamni noxosdan qo`rqqanida, hayajonlanganida, biror hashorot chaqqanida hushidan ketish holati (obmorok) ro`y berishi mumkin. Bunday hollarda bemor burniga paxtaga namlangan nashatir spirti hidlatiladi. Ammo, paxtaga nashatir spirti ko`proq qo`yilgan bo`lsa, uning tomchisi bemorning burniga, labiga, og`ziga, tomog`iga, qizilo`ngachiga, me`daga tushishi ham mumkin.Bunday holatda nashatir spirti tekkan joylarning shilliq pardasi kuyadi, ya`ni qizaradi, shishadi, og`riydi, yutinish va nafas olish qiyinlashadi. Ilon, chayon va boshqa hashorotlar chaqqanida birinchi tibbiy yordam: 1.Adrenalin (noradrenalin) -0,1 %-0,5-1 ml (bolaga 0,2-0,3-0,4 ml) ilon chaqqan joyga muskul orasiga in`yeksiya qilinadi.Muskul orasiga in`yeksiya qilinishiga sabab ilonning tishi chuqurlikka, ya`ni muskulga yetib boradi. 2.Boshqa hashorotlar chaqqanida adrenalin (noradrenalin) teri ustiga yuborilishi mumkin. 3.Og`riqni kamaytirish uchun analgin (baralgin)-2 ml muskul orasiga yuboriladi. 4.Shuningdek, hashorot, ilon chaqqan joyning yuqoriroq sohasi novokain bilan blokada qilinadi (0,5 %-5-10 ml novokain har 1 sm oralig`ida ilon chaqqanida muskul orasiga, hashorot chaqqanida teri ostiga yuboriladi). 5.Kofein, kordiamin (bittasi) 1-2 ml teri ostiga yuboriladi. Radiatsion moddalar bilan zaharlanish va nurlanish kasalligi. Radiatsion moddalar atom bombasi portlashidan hosil bo`ladi.Shuning uchun radiatsion moddalar bilan zaharlanish kombinatsiyalashgan shikastlanishlarning tarkibiy qismiga kiradi, chunki atom bombasi portlaganda ham travmatik jarohatlanish va atom ionlaridan zararlanish bir vaqtda yuzaga keladi. Radiatsion moddalar ko`zga ko`rinmaydigan nurlar bo`lib, ular havoga tarqalib, havo tarkibida odamning nafas a`zolariga kiradi, teriga o`rnashadi, suv va ovqat moddalari tarkibida me`da-ichaklarga tushadi. Ular odamda nurlanish kasalligini vujudga keltiradi.

Nurlanish kasalligida odam tanasining hamma to`qima-a`zolari zararlanadi. Buning natijasida odamda quyidagi kasallik holatlari yuzaga keladi: - terining ochiq joylarida va shilliq pardalarning nurlangan sohalarida, ya`ni; - terining yuz, qo`l, bo`yin sohalarida, lab, milk, til, burun, ko`z shilliq pardasida qizarish va uzoq tuzalmaydigan yaralar paydo bo`ladi; - ovqat va suv tarkibida me`da-ichaklarga kirgan radiatsion nurlar bu a`zolarning shilliq pardalarida yallig`lanish va yaralarni hosil qiladi; - radiatsion nurlar qonga so`rilib suyaklarning ko`mik qismida qonning shaklli elementlarini ishlab chiqarilish jarayoni buzilib, qon tarkibida eritrotsitlar, leykotsitlar, trombotsitlar soni kamayadi, bu esa kamqonlik, gemorragik diatez (qon ketish) kasalliklarini vujudga keltiradi; - radiatsion moddalarning zaharlovchi ta`sirida odam organizmining immun qobiliyati kuchsizlanadi va odam gripp, angina, ich terlama, yuqumli gepatit, dizenteriya, pnevmoniya (zotiljam) va boshqa yuqumli kasalliklarga beriluvchan bo`lib qoladi. Birinchi tibbiy yordam. 1.Atom bombasi portlab, radiatsion nurlanish xavfi tug`ilganda shu zonadagi zararlangan odamlarga protivogaz kiydirib, ular zararlanmagan joylarga olib o`tiladi. Qo`l - yuzlari toza suv bilan yuviladi, kiyimlari almashtiriladi, qoqib tozalanadi. 2. Jarohatlari bo`lsa og`riq qoldiruvchi dorilardan in`yeksiya qilinadi. Umumiy qoida bo`yicha qon to`xtatiladi, jarohat yod, spirt bilan tozalanib, bog`lam qo`yiladi. 3. So`ngra shifoxonaga yuboriladi.Shifoxonada nurlanishni davolash bo`yicha qon, qon zardobi quyiladi va boshqa davolash tadbirlari o`tkaziladi. Kimyoviy va dori moddalar bilan zaharlanishda birinchi tibbiy yordam tartibi. 1.Tez yordam chaqiriladi va shu paytdayoq telefon orqali qanday kimyoviy modda bilan zaharlanganini aytish kerak, chunki shifokor shu bo`yicha tayyorgarlik ko`rib keladi. 2.Tez yordam yetib kelgunicha, har bir minutni tejab uy sharoitida quyidagi birinchi tibbiy yordam ko`rsatiladi: - Kuydiruvchi kimyoviy moddalar bilan zaharlanishda (sirka, nashatir spirt, hashorotlarga qarshi qo`llanadigan moddalar bilan zaharlanishda): - og`riq qoldirish uchun analgin (baralgin) – 1-2 ml + novokain – 2 ml muskul orasiga; - so`ngra bemorga sut, xom tuxum, bular bo`lmasa sovuq suv ichiriladi - 500 ml, bolaga yoshiga qarab -100-200-300 ml; - o`simlik moyi -10-20-30-50 ml ichirish mumkin; - kofein, kordiamin, kamfora (bittasi)- 1 ml, bolaga 0,2-0,3-0,5 ml teri ostiga; - Kislota, ishqor bilan zaharlanganda, me`dani yuvish mumkin emas, chunki qusuq modda nafas yo`liga o`tishi tufayli, uni kuydiradi va nafas olishni qiyinlashtiradi. - Kuydirmaydigan kimyoviy moddalar va dorilar bilan zaharlanishda. Agar bemor hushini yo`qotmagan bo`lsa: - bemorga tezlik bilan vodoprovod (mineral) suv ichiriladi - 500 ml, bolaga -100- 200-300 ml. Suv bilan sut, xom tuxum ichiriladi;

- so`ngra, bemorni stulga o`tqazib, orqasini stul suyanchig`iga tirab, til ildizini orqasini temir qoshiq dastasi bilan bosib (katta odam o`zining ikki barmog`i bilan til ildizini bosadi) qustiriladi; - bir-ikki minut dam oldirib, yana suv ichirib, qustiriladi. Bu 2-3 marta takrorlanadi; - to`shakka yonbosh qilib yotqiziladi; - oyoqlariga issiq grelka qo`yiladi, ko`rpa bilan o`raladi; - issiq shirin choy, issiq shirin sut ichiriladi; - tomir urishi kuchsiz, ranggi oqargan bo`lsa, kofein, kordiamin, kamfora (bittasi) 1 ml teri ostiga (bolaga 0,2-0,3-0,5 ml); Agar bemor hushini yo`qotgan bo`lsa, unga suv, sut, tuxum, moy ichirishning iloji bo`lmaydi: - bemor boshini baland qilib, yonbosh yotqiziladi; - kofein, kordiamin, kamfora (bittasi) - 1-2 ml teri ostiga; - ichaklarni tozalash uchun magneziy sulfat poroshogi 1 choy qoshiq 500 ml iliq suvga eritib ichiriladi, bolaga 50-100 ml ichiriladi; - kuydiruvchi kimyoviy moddalar bilan zaharlanganda magneziy o`rniga almagel (o`simlik moyi) - 80 ml, bolaga 20-30 ml ichiriladi; - shu jarayonda karbolen 2-4 tabletka ichiriladi.Bu me`da-ichakdagi zaharli kimyoviy moddani o`ziga biriktirib, uni zararsizlantiradi va najas bilan chiqib ketadi. Agar kuydiruvchi kimyoviy modda teriga tushsa (to`kilsa) tezgina suv bilan yuvish kerak. Agar kimyoviy zaharli modda gaz sifatida nafas a`zolariga kirsa, bemorni tezda toza havoli joyga o`tkazish kerak.Uni qutqazuvchi odam protivogaz kiyishi, u bo`lmasa og`iz-burniga 4 qavatli doka bo`glashi kerak. Agar zaharli modda bilib-bilmasdan in`yeksiya qilingan bo`lsa, yoki kuchli ta`sir qiluvchi dori katta dozada in`yeksiya qilingan bo`lsa, bu modda ta`sirini kuchsizlantirish uchun: - in`yeksiya qilingan joyga 6-8 soat davomida muz xaltacha yoki ro`molni sovuq suvga namlab qo`yiladi.Ro`molni har 30-40 minutda sovuq suvga qaytadan namlab turish kerak; - zaharli modda yoki kuchli ta`sir qiluvchi dori katta dozada in`yeksiya qilingan joyga zudlik bilan adrenalin (noradrenalin) 0,1%-0,5-1 ml (bolaga 0,1-0,2-0,3 ml) zaharli yoki dori modda in`yeksiya qilingan joyga teri ostiga yoki muskul orasiga yuboriladi; - zaharli dori in`yeksiya qilingan joyning yuqori sohasi novokain bilan blokada qilinadi.Novokain 0,5 %-5-10 ml teri ostiga yoki muskul orasiga bir necha joyga yuboriladi (in`yeksiya oralig`i 1-2 sm); - og`riqni kamaytirish uchun analgin (baralgin)-2 ml muskul orasiga yuboriladi; - qonga so`rilgan zaharli moddani organizmdan siydik bilan chiqib ketishini tezlashtirish uchun siydik haydovchi dorilar qo`llanadi: Laziks-kattalarga 2 ml muskul orasiga (bolalarga 0,2-0,3-0,5 ml) yoki furosemid – kattalarga 1 tabletka (bolalarga ј-1/3-1/2 tabletka). Bu dorilar berilganda tez-tez mineral suv ichirish

kerak. Iloji bo`lsa, natriy xlor 0,9 %, glyukoza 5 %, reopoliglyukin kabilar navbat bilan 100-200 ml vena tomiriga tomchi usulida yuboriladi; - yurak faoliyati zaiflashgan va keksa yoshdagi bemorga siydik haydovchi dorilar qo`llanmagani ma`qul, chunki siydikni ko`p miqdorda chiqarish uchun qon aylanish kuchayib, yurakni zo`riqtirishi mumkin. Kislota xususiyatiga ega bo`lgan dorilar, ya`ni aspirin, barbituratlar (barbamil, bromural va boshqalar) bilan zaharlanganda ishqorli suyuqlik yuboriladi, ya`ni 4 %-natriy bikarbonat kattalarga 300-500-700 ml (bolalarga 50-100-200 ml) vena tomiriga tomchi usulida.

ASOSIY ADABIYOTLAR. 1. Bemorlarni uyda va shifoxonada parvarish qilish. F.G`. Nazirov. Toshkent- 2003. 2. Odam anatomiyasi. E.Qodirov. Toshkent-2003. 3. Anatomiya. A.S.Gusev. Moskva-1970. 4. Hamshiralik ishi asoslari. Q.Inomov. Toshkent-2007. 5. Xirurgiya. A.J.Hamrayev. Toshkent-2002. 6. Xirurgiya va reanimatsiya asoslari. A.J. Hamrayev. Toshkent-2002. 7. Bolalar kasalliklari. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 8. Sog`lom va kasal bola parvarishi. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 9. Klinikagacha bo`lgan xirurgiya. R.M.Axmedov. Toshkent-2001. 10. Инфекционные болезни. К.В. Бунин. Москва-1980. 11. Первая медицинская помощь в чрезвычайных ситуациях. Э.Икрамов 44 Тошкент – 2003. 12. Курс гражданской защиты. В.Ф.Зубков Тошкент-2004

Похожие

Kimyoviy va dori moddalar bilan zaharlanish

Favqulodda vaziyatlarda shikastlangan, zaharlangan va zararlanganlarga tibbiy yordam

Terpenoidlar va adamantanlar guruhiga kirgan dori moddalar tahlili

YTH da jarohatlanganlarga 1-tibbiy yordam ko‘rsatish

Nafas olish va yurak - qon tomir tizimlarining kasalliklari