Bosh va bo’yin sohalaridagi kasalliklar - Медицина - Рефераты

Bosh va bo’yin sohalaridagi kasalliklar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

Bosh va bo’yin sohalaridagi kasalliklar. Reja: 1 . Bosh sohasidagi jarohatlar va lat yeyishlar. 2. Yuz va uch tarmoqli nervlar falaji. 3. Chalov (qiltiq) kasalligi. 4. Til giperkinezi. 5. So’lak bezlarining yallig’lanishi. 6. Aktinomikoz. 7. Bo’yin umurtqalarining sinishi va chiqishi. 8. Qizilo’ngach jarohatlari. Qizilo’ngach divertikuli. 9. Bo’yinturuq venaning yallig’lanishi.

Tayanch iboralar: bosh miya chayqalishi. Lablar deformatsiyasi. I.Y. Povajenko usuli. Plastik operatsiya. Epiteliylashgan oqma. Depressiya holati. Bosh suyaklarining sinishlari. Yuz va uch tarmoqli nervlar falaji. Markaziy, periferik, bir tomonlama va ikki tomonlama falaj. Stipa capillata, Seteria viridis. Xloraminli pasta. «Til o’yini». Parotit. Nurli zamburug’. Actinomyces bovis, Actinobacillus Lignieri, Streptothrics Jsraeli. Aktinomikoma. Druzalar. Umurtqalar sinishi. Bo’yin harakatchanligi. Rentgenologik tekshirishlar. Parez. Yod jismlarning tiqilib qolishi. Magnitli zond. Yutish harakatlari. Kontrast moddalar. Burun – qizilo’ngach zondi. Qizilo’ngach divertikuli. Flebitlar. Tromb. Paraflebit. Metastazlar. 1. Bosh sohasidagi jarohatlar turli narsalarning shikastlovchi ta’siri, notug’ri transportirovka, saqlash, oziqlantirish va no’htalash kabi omillardan kelib chiqadi. Klinik belgilar shikastning kuchi, vaqti va joyiga bog’lik bo’lib, turli ko’rinishda bo’ladi. Umumiy belgilar (qon ketishi, og’riq, jarohat chetlarining ochilishi) dan tashqari bosh miya chaykalishining alomatlari; og’iz bo’shlig’iga kirib boruvchi jarohatlarda esa suv icholmaslik, jarohatdan ozuqaning qayta chiqishi, unga havo so’rilishi kuzatiladi. So’lak bezi zararlanganda oqmalar hosil bo’ladi. Lab va og’iz burchaklarining jarohatlarida yara va lablar deformatsiyasi rivojlanadi. Burun bo’shlig’iga kirib boruvchi jarohatda esa undan ko’pikli – qizg’ish suyuqlik ajraladi. Tashhis. Klinik belgilar yaqqol namoyon bo’lganligi sababli tashhis qo’yish qiyin kechmaydi. Oqibati . Yuzaki jarohatlarda oqibati yaxshi; kirib boruvchilarda – ehtiyotkor; bosh miya chayqalishi bilan og’irlashgan jarohatda oqibati gumon va hatto yomon. Davolash. Lablarning jarohatlarida I.Y. Povajenko usuli bo’yicha choklar va bog’lam qo’yiladi. Qiyqimli jarohatlarda jarohat chetlarini choklar yordamida iloji boricha bir – biriga yaqinlashtirish lozim. Yirik jarohatlarda plastik operatsiya bajariladi. Lo’nj jarohatlarida mahsus choklar qo’llanadi. Epiteliylashgan oqmada uning chetlaridan 0,5 sm chetlanib lo’nj to’qimalarining yarmiga yetib boruvchi aylana kesim bajariladi. Hosil bo’lgan teri – to’qimali naycha og’iz bo’shlig’iga qarata ittarilib kiritiladi va so’ng qaytarilgan chetlar, muskul va oxirida teriga choklar qo’yiladi. Yuzaki jarohatlarni himoya qilish uchun kolloidli suyuqlik qo’llanadi: Zinci Oxydati – 1,0; Olei Ricini – 5 gtt, Vaselini 3 gtt, Collodii – 20,0. Asoratlarning oldini olish maqsadida uyqu arteriyasiga 0,25 % li novokain eritmasi bilan ( 10 / 20 – 40 ml ) antibiotiklar yuboriladi Bosh sohasidagi lat yeyishlarda qon va limfa tomirlarining yorilishlari natijasida qon quyilish, gematoma va limfoekstravazatlar hosil bo’ladi. Og’ir shikastda suyaklar sinishi, darz ketishi, bosh miya chayqalishi va miyaga qon quyilishi kuzatiladi.

Etiologiya. Hayvonlar yiqilishi, zarbalar, no’xta bilan qisilish va boshqalar. Klinik belgilar. Lat yeyishning belgilari to’qimalarning zararlanish darajasiga bog’liq. Yengil holatlarda shish, og’riq, sidirilish va boshq. kuzatiladi. Kalla suyagi zararlanganda harakatlanish koordinatsiyasi buziladi, paraplegiya, depressiya rivojlanadi, hayvonning tana harorati pasayadi yoki uning aksi – tana harorati oshadi, hayvon bezovtalanadi, yurak urishi tezlashadi, ko’z qorachig’i torayadi. Takroriy lat yeyishlar suyaklashuvchi periostit va ekzostozlar rivojlanishiga olib keladi. Tashhis klinik belgilar asosida qo’yiladi. Oqibati. Yengil shikastda – yaxshi, bosh miyaga qon quyilishi va miya chayqalishida – gumon va hatto yomon. Davolash. Hayvon alohida xona, tinch sharoit, yangi yumshoq to’shama bilan ta’minlanadi. Infeksiyaning oldini olish maqsadida lat yegan joylar 1–2 % li pioktaninning spirtli eritmasi, brilliant ko’ki, yoki 5% li taninning spirtli eritmasi bilan ishlanadi, qisqa novokain – antibiotikli qamal o’tkaziladi. Qon qo’yilishi va to’qimalarda ekssudat to’planishining oldini olish maqsadida siquvchi bog’lam va sovuq muolajalar qo’llanadi. 2–3 kundan so’ng isituvchi muolaja, yodli malhamlar bilan massaj qilinadi. Depressiya holatida kamfora moyi, kofein inyeksiyalari, oyoqlar va tana massaji, vena orqali Kodikovning kamforali zardobi yuboriladi. Hayvon bezovtalanganda yurak faoliyatini yaxshilash zarur (kofeinni yuborish), bir vaqtda vena orqali yoki klizma yordamida xloralgidrat, muskul orasiga neyroleptiklar: aminazin, rompun, kombelen va boshq. yuboriladi. Bosh suyaklari singanda operatsiya yo’li bilan suyak bo’laklari olib tashlanadi. Suyaklashuvchi periostit va ekzostozlar rivojlanganda nuqtali kuydirish, o’tkir qo’zg’atuvchi malhamlarni surib singdirish kabi muolajalar bajariladi. Kerak bo’lganda ekzostozlar operativ yo’l bilan olib tashlanadi. 2. Yuz va uch tarmoqli nervlar falaji. Yuz nervi quloq, qovoq, lab va lunj muskullari uchun harakatlantiruvchi nerv hisoblanadi. Yuz nervi (bosh miyaning VII juft nervi) yuz kanalidan chiqqandan so’ng qulok orti, quloqning ichki, qo’sh qorinli muskul, qovoq – quloq, bo’yin nervlarini ajratadi. Asosiy qismi esa oldinga o’tib, dorsal (yuqorigi) va ventral (pastki) lunj nervlarga bo’linadi. Yuz nervining falaji barcha turga mansub hayvonlarda ammo ko’proq otlarda uchrab turadi. Shikastlanishga qarab falaj markaziy, periferik, bir tomonlama va ikki tomonlama bo’ladi. Etiologiya. Kasallik rivojlanishiga mexanik zarba, jarohat, yiqitishda lat yeyish, abssess, gematoma, ekzostoz, yod jismlar ta’siri, no’xta bilan qisilish, atrof to’qimalarning yallig’lanishi (quloq osti so’lak bezi; ichki, o’rta va tashqi quloq yallig’lanishlari) sabab bo’lishi mumkin. Undan tashqari markaziy falaj infeksion kasalliklar – petexial isitma, manqa, kontagioz plevropnevmoniya, itlar o’lati va invazion kasalliklar – otlar tripanozomozi; bosh miyaga qon quyilishi, o’smalari va abssesslari; zaharli o’simliklar, pestitsidlar, narkotiklar bilan zaharlanishdan kelib chiqishi mumkin.

Klinik belgilar nerv va uning tarmoqlari zararlangan joyiga bog’liq. Yuz nervining ikki tomonlama to’liq falajida hayvonning quloq supralari va lablar osilib, yuqori qovoqlar tushib qoladi (ptoz), burun kataklari yopiladi yoki rinostenozga uchraydi. Ozuqa va suvni qabul qilish, nafas olish qiyinlashadi. Qoramollar og’zidan so’lak oqadi. Bir tomonlama falajda belgilar boshning bir tomonida kuzatiladi, lab va burun qanotlari sog’ tomonga tortilib qoladi (qoramollarda kuzatilmaydi). Lunj chigalining falajida quloq supralari va va qovoqlar normal holatda saqlanadi. Lunjning dorsal nervi zararlanganda yuqori lab falaji va burun rinostenozi rivojlanadi. Lunjning ventral nervi falajlansa pastki labning yarmi osilib qoladi. Yuz nervi va uning tarmoqlarining barcha turdagi falajlarida ular innervatsiya qiladigan muskullar atrofiyasi kuzatiladi. Tashhis klinik belgilar asosida qo’yiladi. Oqibati. Nervning o’tkazuvchanligi tiklansa – yaxshi. Nerv butunligi buzilganda, trapesoid tana sohasidagi o’smalarda – yomon. Davolash. Kompleksli davolash ishlari bajarilishi lozim. Nerv shikastlangan joyda qisqa novokain qamali, yengil massaj, sollyuks lampasi yordamida isitish kabi muolajalar og’riqni va tomirlar spazmlarini kamaytiradi, qon aylanishini tiklaydi. Zararlangan nerv bo’ylab massaj yordamida quyidagi aralashmani surtib singdirish tavsiya etiladi: Camphorae – 15,0; Natrii chloridi – 50,0; Spiritus aethylici – 300,0. Teri ostiga 0,5 % li strixnin eritmasi yuboriladi: (quruq modda hisobidan) otlarga – 0,001 – 0,003; quy va echkilarga – 0,002 – 0,005; itlarga – 0,001 – 0,003. Inyeksiyalar kichik dozadan boshlanib so’ng kattasiga o’tiladi. Faradizasiya va diatermogalvanizatsiyalar tavsiya etiladi. N.S. Fedotov strixninni va galvanik tokni kompleksli qo’llashni tavsiya etadi. A.K. Kuznetsov va I.P. Lipovsevlar falajda qon tomirlarga kunaro 0,5 – 1 % li novokain eritmasini 1 kg massaga 2,5 mg hisobidan yuborish yaxshi samara berishini qayd etadilar. Falajlangan muskullarga V 12 vitamini bir nechta nuqtaga yuboriladi: katta hayvonlarga – 1000 – 2000 mg, kichiklarga – 10 – 20 mg dan bir inyeksiyaga (jami 15 – 25 inyeksiya); parenteral yo’l orqali to’qimali preparatlar, nikotin kislotasini qo’llash tavsiya etiladi. Ikki tomonlama falajda va burun kataklari torayganda N.F. Fatkin bo’yicha plastik operatsiya qilinadi. Uch tarmoqli nerv falaji. Hamma turdagi hayvonlarda, ammo ko’proq itlarda uchraydi Etiologiya. Kasallik boshlanishiga bosh miya kasalliklari (quturish, itlar o’lati, miyaga qon quyilishi, abssess, o’smalar), mexanik shikastlanishlar, o’rta quloqning yallig’lanishi, tish kasalliklari, pastki jag’ning sinishi, chalov kasalligi sabab bo’lishi mumkin. Klinik belgilar . Falaj bir va ikki tomonlama bo’ladi. Ikki tomonlama falajda og’iz yopilmaydi – jag’ osilib qoladi. Chaynash muskullari atrofiyaga uchraydi. Bir tomonlamada pastki jag’ sog’ tomonga qiyshayadi.

Farqlovchi tashhis. Itlar o’latida kasallik uzoq vaqt davom etadi va mushaklar atrofiyaga uchraydi. Quturishda hayvon bir haftadan so’ng o’ladi. Jag’ bo’g’imining chiqishida pastki jag’ni qo’l bilan yuqoriga ko’tarib bo’lmaydi. Oqibati. Ikki tomonlama falajda yom o n. Bir tomonlamada – gumon, ayrim paytlarda yaxshi. Davolash. Yuqorida aytib o’tilgan. 3. Chalov (qiltiq) kasalligi hayvonga Stipa capillata yoki Seteria viridis kabi o’tlarni yegizishdan kelib chiqadi Klinik belgilar. Chaynash harakatlari qiyinlashadi, so’lak oqadi, og’izdan yoqimsiz hid chiqadi. Pastki jag’ bir tomonga siljiydi. Palpatsiyada to’qimalarning zichligi, abssesslar aniqlanadi. Oqmalardan quyuq yiring ajralib chiqadi. Hayvonning tana harorati ko’tariladi. Hayvon oriqlaydi va bir necha oydan so’ng o’ladi. Otlarda qiltiqlar ko’z osti chuqurcha, jag’ bo’g’imi va bosh miyaga o’tishi mumkin. Tashhis klinik belgilar bo’yicha qo’yiladi. Oqibati. Operatsiya qilib bo’lmasa – yomon. Davolash. Abssesslar operativ yo’l bilan ochiladi. Yiring tozalanib tashlanadi va bo’shliq yod – gli t serin (1–3) bilan ishlanadi. Tashqi oqmalar yodlangan vodorod perikisi bilan yuviladi (100 ml vodorod perikisiga bir nechta tomchi yod). Keyin kanal uzunasiga ochiladi. Qiltiqlarni chiqarib tashlash uchun oqmaga xloraminli pasta yuboriladi: Chloramini – 1,2; Cerae flavae –, Parafini – aa – 2,5; Vaselini – 24,0. 4. Til giperkinezi termini I.I. Magda tomonidan taklif qilingan. Bu kasallikda qoramollar boshini vaqt – vaqti bilan yuqoriga ko’tarib, tilini og’zidan chiqaradi yoki og’zi ichida keskin harakatlantiradi. Kasallikni birinchi marta 1857 yili Viller o’rgangan va uni «til o’yini» deb nomlagan. Etiologiya. Bu nuqsonning hosil bo’lishi to’g’risida bir nechta fikrlar mavjud: taqlid qilish (yomon odat); ozuqada mineral moddalar (kalsiy, fosfor, marganets, kobalt) va vitaminlar (V, D) yetishmasligi; irsiy omillar. Klinik belgilar. Til giperkinezi katta va yosh hayvonlarda uchrab, simmental zotining 26 % ni, qora – ola zotining esa 3–9 % ni zararlaydi. Hayvon tilini og’zidan chiqarib, bir daqiqada 110 marotabagacha harakatlantiradi yoki uni tashqariga chiqarmasdan yuqoriga qayiradi va “tirsillagan” tovush chiqaradi. Ayrim hollarda esa hayvon tilni tez –tez quloq tomonga chiqarib turadi. Barcha hollarda ham hayvon ko’p miqdorda so’lak yo’kotadi. Natijada oshqozonga ferment va oqsillarining tushishi kama y i b, timp a niya rivojlani shi mumkin . Tashhis. Klinik belgilar asosida. Davolash. Radikal davolash usuli ishlab chiqilmagan. Istrub tilning past qismiga diametri 3–4 sm ke ladigan metal xalqani 6 oygacha taqib qo’yishni taqlif qiladi. Gaperkinez ga chalingan hayvonlarni po dadan ajratish lozim. Hayvonlar to’li q ratsion b – n ta’minlanadi. 5. So’lak bezlarining yalig’lanishi . Barcha uy hayvonlarda quloq oldi, til osti va jag’ osti so’lak be zlarinini ng yallig’lanishi kuzatili shi mumkin . Yalliglanish

bir va ikki tomonlama, o’tkir va surunkali, parenximatoz, interstitsial va yiringli bo’lishi mumkin. Etiologiya. Mexanik shikast, boshoqli o’simliklar qiltig’ining qirib qolishi, aktinomikoz, manqa kasalligi chaqiruvchilarining o’rnashishi. Klinik belgilar. Quloq oldi bezining yallig’anishi – parotit , pastki jag’ning orqa chetida tarqalgan, og’riqli, issiq shish rivojlanishi bilan harakterlanadi. Ayrim hollarda shish bosh va bo’yin sohalariga tarqaladi, halqum va hiqildoqni siqib nafas olishini qiyinlashtiradi. Yiringli yallig’lanishda yumshoq nuqtalar aniqlanadi. Ikki tomonlama yallig’lanishda hayvon boshini oldinga cho’zadi. Surunkali kechishda shish zichlashadi, oqmalar rivojlanadi va ularning ichidan yiring oqib chiqadi. Tashhis. Klinik ko’rinish bo’yicha qo’yiladi. Otlarda yuqori jag’ kovaklari va limfa tugunlarning yallig’lanishidan farqlash lozim. Oqibati. Aseptik yallig’lanishda – yaxshi. Yiringli yallig’lanishda – ehtiyotkor. Davolash. Aseptik yallig’lanishning avvalida zararlangan sohaga spirt–ixtiol yoki spirt – kamforali kompresslar qo’yiladi. Yiringli yallig’lanishda uyqu arteriyasiga 20–40 ml 0,25 – 0,5% li novokain eritmasi yoki venaga 1kg tirik vaznga 1 ml hisobidan 0,25% li novokain– antibiotiklar aralashmasi yuboriladi. Yiringxonalar ochilib, ichi antiseptik eritma bilan yuviladi va sulfanilamid yoki antibiotik kukunlari sepiladi. 6. Aktinomikoz. Asosan qoramollar, ayrim paytlarda cho’chka va boshqa hayvonlar kasallanadi. Ko’pincha jag’aro sohasi, pastki jag’, til, milk, tanglay, limfatik tugunlar, quloq osti so’lak bezi zararlanadi. Klinik belgilar va etiologiya. Chaqiruvchilari – nurli zamburug’ va mikroblar: – Actinomyces bovis, Actinobacillus Lignieri, Streptothrics Jsraeli. Kasallik hayvonlarga mog’orlangan, aktinomikoz chaqiruvchisi bilan ifloslangan dag’al xashakni yegizishdan kelib chiqadi. Kasallikda diffuzli, og’riqsiz, zich, harakatsiz shish hosil bo’ladi. Keyinchalik oqma rivojlanadi. Zararlangan suyaklar qalinlashadi, nekrozga uchraydi, tishlar qimirlab o’z o’rnidan tushib qoladi. Hayvon oriqlab o’ladi. Tashhis. Aktinomikoma yiringida druzalar aniqlanadi. Davolash. Operatsiya yordamida aktinomikoma kesib olib tashlanadi yoki ichi kyuretaj (qirish) qilinadi. Aktinomikoma ichiga va atrofiga har 7–10 kunda 30–80 ml auto– va gomoqon aralash antibiotiklar; 0,5 % li novokain eritmasi bilan penitsillin (bir inyeksiyaga 1 mln. T.B., kuniga 2 marotaba 12 kun davomida) yoki boshqa antibiotiklar yuboriladi. Uyku arteriyasiga 0,25 % li novokain eritmasi (20–40 ml.) bilan antibiotiklar 1 kunda 1 marotaba yuboriladi. Vena ichiga 3 kg tirik vaznga 1 ml hisobidan, 3 kunda 1 marotaba 10 % li natriy yoditi quyiladi. Aktinomikomaga 2–4 kunlarda bir marotaba 40–80 ml yodinol (8–12 inyeksiya) inyeksiya qilinadi.

Kasallikning oldini olish choralari. Kasallik tarqalgan xo’jaliklarda dag’al xashaklar maydalanib bug’lantiriladi. Molxona dezinfeksiya qilinadi. 7. Bo’yin umurtqalarining sinishi va chiqishi. Ko’pincha 3 – 4 chi, kam hollarda 1 – 2 chi umurtqalarning sinishi kuzatiladi. Etiologiya. Bo’yin umurtqalarining sinishi va chiqishi nisbatan kam uchraydi. Sabablari: otlar tez allyurlarda bosh uzra yiqilishi; qoramollar chuqurlarga yiqilishi, boshi oxur to’siqlarida tiqilib qolishi; itlarni avtomashina urib ketishi, ular baland joydan yiqilishi. Klinik belgilar. Bo’yinning harakatchanligi chegarallangan bo’ladi. Hayvonning boshi va bo’yni bir tomonga qiyshayib turadi va ularni ko’targanda kuchli og’riq seziladi. Singan suyak bo’laklari o’z o’rnidan siljiganda falaj rivojlanadi va hayvon o’ladi. Tashhis. Rentgenologik tekshirishlar bilan tasdiqlanadi. Oqibati. Umurtqa tanasi yoki yoyi singanda – yomon. O’simtalarning yopiq sinishlarida – ehtiyotkor. Davolash. Bo’yin umurtqalarining sinishi va chiqishida bo’yin harakatchanligini 30–40 kunga chegaralash lozim. Buning uchun turli fiksatorlar qo’llanadi. Ochiq sinishlarda orqa miya, qon tomirlar, nervlarni zararlamaslik maqsadida xirurgik muolajalarni juda ehtiyotkorlik bilan bajarish lozim. Parez yoki falaj rivojlanganda davolash foydasiz. 8. Qizilo’ngach jarohatlari. Qizilo’ngach divertikuli. Etiologiya. Qizilo’ngach jarohatlari ko’pincha shilliq parda tomonidan kuzatiladi. Sabablari: yod jismlarning tiqilib qolishi, zondni noto’g’ri qo’llash, magnitli zondni qo’pol ravishda oshqozonga kiritish; tashqi tomondan jarohatlanish esa shox bilan urganda, tishlashlarda, o’q tekganda hosil bo’ladi. Klinik belgilar. Kirib boruvchi jarohatlarda ozuqa massalari jarohatdan tashqariga chiqishi mumkin. Terining butunligi buzilmaganda esa ozuqa teri osti kletchatkasida to’planadi. Ichki kichik jarohatlarda yutish harakatlari qiyinlashgan bo’lib, og’izdan so’lak ajraladi. Tashhis. Klinik belgilar bo’yicha qo’yiladi. Qizilo’ngachning ko’krak qismidagi jarohatlarida rentgen qo’llanadi (kontrast moddalar bilan). Oqibati. Qizilo’ngachning bo’yin qismidagi kirib boruvchi jarohatida – ehtiyotkor, ko’krak qismi zararlanishida – yomon. Davolash. Tashqi va kirib boruvchi jarohatlarda xirurgik ishlov beriladi, kichik nuqsonlarda choklar qo’yiladi. Kasallikning birinchi kunlarida hayvon och qoldiriladi. Keyinchalik, ozuqani qabul qilish qiyinlashsa burun – qizilo’ngach zondi qo’llanadi. Katta shish va flegmona rivojlanganda uni xirurgik yo’l bilan ochib, nekrotik to’qimalarni olib tashlash va jaryonga antiseptik vositalar bilan ishlov berish lozim. Qizilo’ngach divertikuli deb uning devori birtomonlama bo’rtib chiqishiga aytiladi. Ot va qoramollarda qizilo’ngach divertikuli asosan ko’krak qismida kuzatiladi. Etiologiya. Divertikullar turli mexanik shikastlanishlar natijasida hosil bo’lgan qizilo’ngach torayishidan kelib chiqadi. Zich ozuqa massalari toraygan joy oldida yig’ilib, muskullar atrofiyasi va chegarallangan kengayishni chaqiradi.

Undan tashqari, divertikullar qizilo’ngach devorining degenerativ va yallig’lanish jarayonlarida, u o’pka bilan yopishib qolishida ham kuzatilishi mumkin. Klinik belgilar . Hayvonni oziqlantirgandan so’ng bo’yinturuk sohasida og’rimaydigan, shakli bo’yicha noksimon shish hosil bo’ladi. Qoramollarda meteorizm rivojlanadi. Kechiktirilgan hollarda nafas qisishi, yurak faoliyatining buzilishi; qoramollarda so’lak oqishi, meteorizm; it va mushuklarda qusish alomatlari kuzatiladi. Ko’krak qismining divertikulida nafas qisishi, yo’tal, qusish alomatlari ozuqani qabul qilingan zahotiyoq boshlanadi. Tashhis . Klinik belgilar, rentgenologik tekshirishlar asosida qo’yiladi. Zondlashni ehtiyotkorlik bilan bajarish lozim. Oqibati. Qizilo’ngachning ko’krak qismidagi divertikulida – ehtiyotkor. Davolash. Qizilo’ngachning bo’yin qismidagi divertikulida suyuq ozuqa beriladi, qizilo’ngach oshqozon tomoniga qaratilib massaj qilinadi. Zaruriyat tug’ilganda operatsiya bajarilib, divertikulni qisman kesib toraytirish lozim. 9. Bo’yinturuq venaning yallig’lanishi (flebit) ko’pincha katta hayvonlarning venasiga ayrim dori vasitalarini (xloralgidrat, kalsiy xloridi, novarsenol, flavakardin gidroxloridi) yuborilganda hosil bo’ladi. Bo’yinturuq venaning flebiti asosan ahvoli og’ir, septik holatdagi hayvonlarda rivojlanadi. Flebitlar etiologiyasida organizmning sensibilizatsiyasi muhim rol o’ynaydi. Bunday hayvonlarda vena tomiri devorining shikastlanishi tromboflebit shaklida kechadi. Flebitlar patologik jarayon atrof to’qimalaran o’tganda ham rivojlanish mumkin. Sog’ hayvonlarda qon tomirni punksiya qilish asoratsiz kechadi. Klinik belgilar. Aseptik flebitda bo’yinturuq venaning sohasida shish katta bo’lib rivojlanmaydi. Venani palpatsiya qilganda hayvon og’riq sezadi. Jarayon surunkali kechganda venaning devori va atrof to’qimalar zichlashadi. Aseptik tromboflebitda bo’yinturuq venaning sohasida zich, uzunchoq hosila aniqlanadi, og’riq va mahalliy haroratning ko’tarilishi kuzatiladi. Kasallikning surunkali shaklida og’riq sezilmaydi. Agar tromb venani to’liq yopmasa uni barmoq bilan qisganda tomirning periferik qismi kengayadi. Yiringli tromboflebitda hayvonning umumiy ahvoli yomon, tana harorati ko’tarilgan, ishtahasi yo’qolganligi aniqlanadi. Bo’yin va boshning harakatchanligi chegaralanadi. Zararlangan venani palpatsiya qilib bo’lmaydi. Bo’yinning bo’yinturuq vena sohasi issiq, og’riqli, shishgan bo’ladi. Venani barmoq bilan qisib ko’rganda uning periferik qismi kengaymaydi. Kasallik og’irlashganda zararlangan joyda abssesslar rivojlanadi. Tromb parchalanganda esa o’pkada yiringli metastazlar rivojlanish mumkin. Tashhis. Klinik belgilar va anamnestik ma’lumotlar asosida qo’yiladi. Teri osti flegmonadan va yalliglanish shishidan farqlash lozim. Oqibati. Aseptik flebit, paraflebit va tromboflebitlarda – yaxshi. Venaning yiringli yallig’lanishlarida – ehtiyotkor. Davolash. Aseptik flebit va tromboflebitlarda davolash ishlari infeksiyaning oldini olishga va tromb tezroq so’rilib ketishiga yo’naltiriladi. Buyinturuk vena sohasidagi teriga 5 % li yod eritmasi bilan ishlov beriladi. Birinchi kunda sovuq,

keyinchalik esa isituvchi muolajalar qo’llanadi, parenteral plazmin yuboriladi, mahalliy qisqa novokain qamali bajariladi. Tromb hosil bo’lishining oldini olish va mavjudini tezroq so’rilishini ta’minlash maqsadida venaga, teri osti yoki muskul orasiga geparin yuboriladi. Bir kunga katta hayvonlarga 150 000 T.B. (150 mg), kichik hayvonlarga 5000–10000 T.B. (15 mg). Geparin 4–6 soat ta’sir qiladi. Og’iz orqali kukun yoki pilyo’la shaqlida dikumarin kuniga 2 – 3 marotaba : otlarga 0,5 – 2,0, qoramollarga 0,8 – 2,5, itlarga, 0,02 – 0,1 dan beriladi. Preparat kumulyativ xususiyatlarga ega bo’lgani sababli u 2 – 4 kun ta’sir qiladi. Flegmonozli tromboflebitlarda (t o’ qima t a r anglashi shini kamaytirish, qon aylanishini yaxshilash, toksinlar chiqib ketishi ni ta’minlash maqsadida ) vena usti da g i teri bir necha joy i da n uzunasiga kesiladi. Abseslar ochiladi. Yiringli – nekrotik tromboflebitda venaning zararlangan qismi kesib olib tashlanadi. Venaning zararlangan qismi olib tashlangandan so’ng jarohat bo’shlig’iga 4–6 kunga antiseptiklar bilan drenaj qo’yiladi. Kasal hayvonlarga 3 – 4 kun faqat suyuq ozuqa beriladi. Teri ostiga qo’zg’atuvchi eritma tushganda tromboflebitning oldini olish maqsadida, bu yerga natriy xloridning izotonik yoki novokainning 0,5% li eritmalari yuboriladi.

Похожие

Yag’rin, ko’krak va qorin sohalaridagi kasalliklar

Bosh va bo’yin muskullari, uning bo’laklari. Mimima muskullari, chaynov muskullari, ko’z, og’iz

Irsiy kasalliklar

Еndokrin kasalliklar

Еndokrin kasalliklar