ASAB-PSIXIK KASALLIKLAR - Медицина - Рефераты

ASAB-PSIXIK KASALLIKLAR

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

ASAB-PSIXIK KASALLIKLAR. REJA: 1. Nevrit. 2. Nevralgiya. 3. Radikulit. 4. Miyelit. 5. Ensefalit. 6. Nevrozlar. 7. Epilepsiya. 8. Shizofreniya.

Nevrit – periferik nerv tolalarining yallig`lanish kasalligidir. Sababi. Shamollash, gripp, angina va boshqa kasalliklarning asorati. Belgilari. Nerv tolalari sezuvchi va harakatlantiruvchi bo`ladi. Ko`pincha sezuvchi va harakatlantiruvchi nerv tolalar bir-biriga birlashgan bo`ladi. Nevritda shu ikkita tola ham birdaniga yallig`lanadi. Natijada nerv joylashgan sohaning terisi va muskullarida og`riq, harakatlanishning buzilishi kuzatiladi. Son nervining nevrit kasalligi. Bunda son va boldirning oldingi va ichki sohasida og`riq bo`ladi. Sonni bukish, boldirni yozish, zinada yurish, ariqdan sakrash, o`tirib turish qiyinlashadi. Tibbiy yordam . 1.Tez yordam chaqirib, yoki bemorni o`zini shifoxonaning nevrologiya bo`limiga yuboriladi. 2.Og`riqni qoldirish uchun analgin, sinepar (bittasi)-1 tab. 2 marta. Kuchli og`riqda analgin (baralgin) - 2 ml + novokain- 2 ml muskul orasiga. 3. Ampitsillin, oksatsillin, ampioks, sefazolin yoki boshqasi muskul orasiga. 4.Vitaminlar - B 1 , B 2 , B 6 , B 12 , nikotin kislota -1ml muskul orasiga, № 10. 5.Issiq kompress, parafin, ozokerit, UVCH, kvars, diatermiya, massaj almashtirib qo`llanadi. Yuz nervi nevralgiyasi – yuzning uch tarmoqli sezuvchi nerv tolasining (harakatlantiruvchi toladan alohida) o`tkir yallig`lanishidir. Sababi. Shamollash, gripp. Belgilari . Yuz sohasida vaqt-vaqti bilan xurujsimon paydo bo`ladigan sanchuvchi og`riq takrorlanib turadi.Og`riq bo`yin, yelka, boshning ensa sohasiga tarqaladi. Og`riq xuruji ko`pincha ovqatlanayotganda, gaplashayotganda paydo bo`ladi. Bemor chaynashga qiynaladi. Tibbiy yordam. 1.Bemor shifoxonaning nevrologiya bo`limida yoki nevropatolog shifokor nazoratida uyida davolanadi. 2.Antibiotiklar: sefazolin, ampitsillin, ampioks kuniga 3 mahal muskul orasiga. 3.Vitaminlar: B 1 , B 2 , B 6 , B 12 , nikotin kislota 1 ml dan muskul orasiga, № 10. 4. UVCH, diatermiya, parafin, ozokerit, elektroforez (navbat bilan). Radikulit - Umurtqa pog`onasi atrofidagi nerv tolalarining yallig`lanishi, zararlanishi. Sababi. Shamollash, og`ir yuk ko`tarish, noqulay harakatlar va shikastlanish. Belgilari. Joylashuviga qarab bo`yin, bo`yin-ko`krak, bel-dumg`aza radikulitlari farq qilinadi. Ko`pincha bel-dumg`aza radikuliti uchraydi. Uning belgisi: bel sohasida og`riq, harakatning qiyinlashuvi. Og`riq bel sohasidan son, boldir, tovonga tarqalishi ham mumkin. Umurtqa pog`onasining o`ng yoki chap tomonidagi nerv tolalari yallig`lanishiga qarab og`riq bir tomonda kuchliroq bo`ladi. Shunga ko`ra bemor tik turganda va o`tirganda og`irligini sog` tomonga tashlaydi. Tibbiy yordam. 1.Bemor shifoxonaning nevrologiya bo`limida yoki poliklinikaning nevropatolog shifokori nazoratida uyida issiq sharoitda to`shakda yotib davolanishi kerak. 2.O`riqni qoldirish uchun analgin (baralgin)-2 ml, novokain -2 ml yoki reopirin-5ml yoki diklofenak- 3 ml muskul orasiga, sinepar-1 tab.2 mahal ichishga va shuning mazi surtishga. 3.Antibiotiklar va fizioterapevtik muolajalar nevrit va nevralgiyadagidek. 4.Aloe-1 ml, steklovidnoe telo-2 ml, gumizol-2 ml muskul orasiga, navbat bilan № 10. 5.Novokain 2 % - 10 ml bilan og`riqli nuqtalarga paravertebral blokada qilinadi. Miyelit. Orqa miya nerv to`qimasining yallig`lanish kasalligi. Sababi. Poliomiyelit, gripp, qizilcha, qizamiq, difteriya, tif, zotiljam, parotit kasalliklarining asorati, orqa miyaning yopiq va ochiq shikastlanishi, har xil kimyoviy zaharli moddalar ta`siri. Belgilari.Orqa miyaning zararlangan sohasi pastidan chiqadigan nerv tolalari va ulardan ta`minlanadigan muskullarda parez va paralich (shol, yarim shol) holati vujudga keladi. Masalan: orqa miyaning bo`yin segmenti zararlanganda tananing bo`yindan pastki barcha sohalarida harakatlanish va sezuvchanlik pasayadi yoki butunlay yo`qoladi. Qo`l-oyoqlari shol bo`ladi. Siydik va axlatni tuta olmaslik kabi asab buzilishlari vujudga keladi. Bel-dumg`aza terisida yotoq yaralar paydo bo`ladi. Tibbiy yordam. 1. Bemor shifoxonaning nevrologiya bo`limida davolanadi. 2. Uy sharoitida quyidagi tibbiy yordam ko`rsatiladi:

- bemor issiq, tekis, qattiq to`shakka yotqiziladi; - og`riq qoldiruvchilar: analgin (baralgin) 1-2 ml, + novokain-2 ml muskul orasiga. - antibiotiklar: ampitsillin, oksatsillin, ampioks, sefazolin (bittasi) muskul orasiga; - glyukoza-40 % - 10 ml, askorbin kislota-5% - 2 ml vena tomiriga; -prozerin 1 ml teri ostiga, № 10; - vitaminlar B 1 , B 2 , B 6 , B 12 1 ml muskul orasiga, № 10; - yotoq yaralar kvars lampasi bilan nurlantiriladi, sintomitsin emulsiyasi surtiladi; - parez va paralich bo`lgan qo`l-oyoq muskullarini massaj qilish. Ensefalit – bosh miya nerv to`qimasining yallig`lanishi tufayli vujudga keladigan og`ir kasallik. Sababi. Gripp, angina, otit, pnemoniya, qizilcha,qizamiq, difteriya va boshqa kasalliklarning asorati. Belgilari. Kuchli bosh og`rig`i, tana haroratining 38-40є gacha va bundan ham yuqori ko`tarilishi, qo`l-oyoq muskullari tarangligining ortishi, ba`zida tirishish, nafas, yurak faoliyatining buzilishi kabi o`ta og`ir holat kuzatiladi. Tibbiy yordam. 1.Tez yordam chaqirilib, shifoxonaning nevrologiya bo`limiga yuboriladi. 2.Tez yordam kelgunicha quyidagi birinchi tibbiy yordam ko`rsatiladi: - og`riqqa qarshi analgin (baralgin) 1-2 ml, novokain-2 ml bilan muskul orasiga; - tirishish holatida magneziy sulfat – 25 %-5-10 ml + novokain -3 ml birga muskul orasiga; - xloralgidrat 1% - 100 ml klizma, kordiamin - 1 ml teri ostiga. - Ampitsillin, oksatsillin, ampioks, sefazolin (bittasi) muskul orasiga. Nevrozlar - oliy nerv faoliyati buzilishi tufayli yuzaga keladigan psixik kasalliklar. Nevrozlar 3 turda bo`ladi: isteriya, nevrasteniya, psixasteniya. Isteriya. Belgilari. Asosiy belgisi isteriya tutqanog`idir. Tutqanoq to`satdan paydo bo`lib, bemor qo`li bilan yuzini berkitib, ko`rpa-to`shakni yopib oladi. Qo`l-oyoqlari bilan tartibsiz harakat qiladi, yig`laydi, kuladi. Ba`zida nevrologik buzilishlar yuzaga kelishi mumkin: vaqtincha to`satdan qo`l-oyoqlarning harakatsizlanishi, og`riq sezgisining yo`qolishi, ovozining chiqmay qolishi, gapirish qobiliyatining vaqtincha yo`qolishi. Somato-vegetativ buzilishlar (yurak o`ynashi, nafas qisishi), ruhiy buzilishlar (bezovtalanishi, ba`zida hushini yo`qotishi). Tutqanoq 10-20 minut, ba`zan bir necha soat davom etishi mumkin. Tutqanoq o`tib ketgandan keyin bemor o`zida bo`lgan o`zgarishlarni, nojo`ya harakatlarni to`liq eslay olmaydi. Ayrim bemorlar tutqanoq paytida qorni og`rishiga shikoyat qilib, appenditsitni operatsiya qilishni talab qiladilar. Tibbiy yordam. 1.Bemor shifoxonaning nevrologiya bo`limida, yoki poliklinikaning nevropotolog shifokori nazoratida davolanishi kerak. 2.Tinchlantiruvchi dorilar: natriy brom 3 %-1 osh qoshiq, valerianaa 20-30 tomchi yoki 1 tabletka, novopassit (biopassit) 1 osh qoshiq (bittasi) 2-3 mahal ichiriladi. 3.Tutqanoq og`ir kechganda va tez-tez takrorlanib tursa bemor shifoxonaning nevrologiya bo`limida davolanishi kerak. Nevrasteniya. Bemor psixik holatining buzilishidir. Sababi. Uzoq muddat davom etgan salbiy hayajonlanish, qo`rquv, xafalik, ishidan, oilaviy turmushidan qoniqmaslik, aqliy mehnatning miyoridan ko`pligi. Belgilari. Asossiz xavotirlanish, arzimagan tanbehlarga tez jahli chiqishi, xotirani pasayishi, xotirani pasayishi, yurak sohasida sanchiq.O`zining xotirasiga ishonmasligi tufayli bir narsani to`g`ri bajarganini qayta-qayta tekshirishi. Masalan: gazni yoki elektr asbobini o`chirganini, eshikni qulflaganini… Tibbiy yordam. Bemor nevropatolog shifokor nazoratida davolanadi: 1.Kun tartibini gigiyena qoidasi asosida tashkil etish, aqliy mehnatni kamaytirish, gimnastika mashg`ulotlari bilan ko`proq shug`ullanish, sayr qilish. 2. Tinchlantiruvchi va uxlatuvchi dorilar: valeriana 1 tab. (25 tomchi), depress, donirmil, barbaval, bromizoval, fenibut (bittasi) - 1 tab. uyqu oldidan.

3. Organizmning umumiy quvvatini oshirish uchun: glyukoza 40% -20 ml, askorbin kislota - 2 ml vena tomiriga, nikotin kislota -1 % - 1 ml, vitaminlar - B 1 , B 2 , B 6 -1 ml, B 12 - 200 mkg muskul orasiga (har biri 10 tadan). Jenshen, pantokrin, levzey ichishga (navbat bilan). 4. Fizioterapevtik muolajalar: sharko dushi, aylanma dush. Psixasteniya. Ruhiy buzilishlar bilan kechadigan kasallik holatidir . Sababi. Qo`rqish, ruhiy aziyat, giyohvandlik, spirtli ichimliklar, og`ir kechgan tug`uruq, o`smirlik va keksalik davridagi psixik o`zgarishlar. Belgilari. 1.Psixozning depressiv kechishida bemorda doim tushkun kayfiyat, harakatsizlik, savolga javob bermaslik, odamlardan o`zini olib qochish, ishyoqmaslik, vaqtini yolg`izlikda va to`shakda o`tkazish kabilar. 2.Psixozning maniakal kechishida tartibsiz harakatlar, ma`nosiz sergaplik, asossiz kulish va kayfiyatning yuqori bo`lishi yoki aksincha jahli chiqib baqirish, janjallashish, murosasizlik. Tibbiy yordam.1.Bemor asab-psixik kasalliklar shifoxonasida yoki psixiatr shifokorining nazoratida uyda davolanishi kerak. 2.Tinchlantiruvchi dorilar: nevrasteniyaga o`xshash. Og`ir kechishida amiltriptilin 1 tabletka yoki 2 ml muskul orasiga. Epilepsiya . Tutqanoqli tirishish va hushini yo`qotish bilan kechadigan asab-psixik kasallik. Sababi. Tug`ruq vaqtida yoki undan keyin chaqaloqlik, bolalik, o`smirlik davrida miyaning shikastlanishi, gripp, qizamiq boshqa kasalliklarning asorati tufayli ensefalit kasalligini o`tkazish, ichakda gijja bo`lishi, irsiy moyillik. Belgilari. Asosiy belgisi vaqt-vaqti bilan paydo bo`ladigan tutqanoqli tirishish. Tutqanoq hech bir sababsiz to`satdan paydo bo`ladi. Ba`zan bir necha daqiqa davomida quyidagi tutqanoq oldi belgilari kuzatilishi mumkin: o`zini noxush sezish, bosh og`rishi, jahli chiqishi, rangining oqarishi, qaltirashi, yuz muskullari dirillashi. Tutqanoqli tirishish boshlanishi bilanoq bemor hushini yo`qotadi va yiqiladi. Uning qo`l- oyoqlari qaltiraydi, nafas olishi qiyinlashadi, og`zidan ko`pik keladi, tishini g`ijirlatadi, tili orqaga tortilishi va nafas yo`lini to`sib qo`yishi mumkin. Tibbiy yordam. 1.Bemor asab-psixik kasalliklar shifoxonasida yoki psixiatr shifokorning nazoratida uyida davolanishi kerak. 2.Tutqanoq paytida bemor to`shakka boshini balandroq qilib, yonboshlab yotqiziladi.Yoqa tugmalari, belbog`i, kamari yechiladi. 3. Paxtaga nashatir spirti tomizib hidlatiladi. 4.Tilini tishlab olmasligi uchun temir qoshiq dastasiga bint o`rab tishlari orasiga qo`yiladi va shu qoshiq bilan tili bosib turiladi. 5.Og`zidan oqayotgan so`lak rezina balloncha bilan tortib olinadi, sochiq bilan artib turiladi. 6.Tutqanoq bir necha daqiqada to`xtashi mumkin.Agar tutqanoq uzoq davom etaversa tez yordam chaqiriladi, u kelgunicha quyidagi tibbiy yordam ko`rsatiladi: - 25 %-5-10 ml - magneziy sulfat + 2 ml -novokain muskul orasiga. 7.Tirishish o`tib ketgandan so`ng, bemor psixikasini tinchlantirish uchun: valeriana-25 tomchi (1 tab), novopassit (biopassit) 1 osh qoshiq, kuniga 2 mahal. 8. Psixiatr (nevropatolog) nazoratida bemor benzonal, geksamidin, glyuferol, trimetin tabletkalarini (bittasi) navbat bilan qabul qilishi kerak. 9. Nevropatolog nazoratida piratsetam, aminalon, pentogam navbat bilan beriladi. a) serebrolizin-1 ml muskul orasiga har kuni 1 marta, № 10-20. Shizofreniya. Inson shaxsiyatining o`zgarishi bilan kechadigan og`ir psixik kasallikdir. Sababi: Kasallik avloddan-avlodga beriladi. Bundan tashqari kasallikning kelib chiqishi to`g`risida bir necha xil taxminlar mavjud. Bular: bosh miya shikastlanishi, narkotik moddalarni ko`p miqdorda qabul qilish, psixik aziyat chekish, o`ta hayajonlanish, qo`rqish kabilar nasldan o`tgan va yashirin kechayotgan kasallikni namoyon bo`lishiga sabab bo`ladi. Belgilari. Shizofreniyaning oddiy (yengil) va paranoid, katatonik (og`ir) turlari bo`ladi.

Shizofreniyaning oddiy (yengil) turida bemor o`zini kasal ekanligini bilmaydi. Uning atrofidagilar ham e`tibor bilan kuzatmasalar, hech narsa sezmasliklari mumkin. Bemor uzoq vaqt sinchkovlik bilan kuzatilganda uning psixikasida quyidagi buzilishlarni aniqlash mumkin: - vaqt-vaqti bilan sababsiz jahli chiqadi, atrofdagilar bilan asossiz janjallashadi, tortishadi; - boshqalar ixtiyoriga zid bo`lgan ishlarni amalga oshirmoqchi bo`ladi; - o`qishga, ishga sababsiz bormaydi; - U hammani o`ziga itoat qildirmoqchi bo`ladi. Shizofreniyaning paranoid, katatonik kabi og`ir turlarida bemorda vaqt-vaqti bilan ko`rish va eshitish galyutsinatsiyalari paydo bo`ladi. Ko`ziga qo`rqinchli hayvonlar, qurol ushlagan odamlar ko`rinadi, qulog`iga qo`rqinchli, yoqimsiz tovushlar eshitiladi. Bunday paytda bemorning psixikasi o`ta buziladi, atrofdagi odamlar, hatto o`z yaqinlari ham unga dushmandek ko`rinadi. Shuning uchun ko`ziga ko`ringan odamni haqoratlaydi, shikast yetkazishi ham mumkin. Tibbiy yordam. 1.Shizofreniya bilan kasallangan bemor psixik kasalliklar shifoxonasi ro`yxatiga olinadi va psixiatr nazoratida muntazam ravishda davolanib turadi. 2.Kasallikning yengil turida va og`ir turlarining xuruj qilmagan davrida uyida psixiatr shifokorning nazoratida vaqt-vaqti bilan bemorga quyidagi tinchlantiruvchi dorilar beriladi: nitrozepam, pirazilol, tizersin, inkazan navbat bilan (bittasi) 1 tabletka kuniga 1-2 mahal. 3.Kasallikning og`ir turida, ya`ni ruhiy buzilish kuchayganida, bemorni psixik kasalliklar shifoxonasiga yotqizib davolanadi. U qulflangan xonaga joylashtiriladi.

ASOSIY ADABIYOTLAR. 1. Bemorlarni uyda va shifoxonada parvarish qilish. F.G`. Nazirov. Toshkent-2003. 2. Odam anatomiyasi. E.Qodirov. Toshkent-2003. 3. Anatomiya. A.S.Gusev. Moskva-1970. 4. Hamshiralik ishi asoslari. Q.Inomov. Toshkent-2007. 5. Xirurgiya. A.J.Hamrayev. Toshkent-2002. 6. Xirurgiya va reanimatsiya asoslari. A.J. Hamrayev. Toshkent-2002. 7. Bolalar kasalliklari. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 8. Sog`lom va kasal bola parvarishi. A.N.Buraya. Toshkent-1988. 9. Klinikagacha bo`lgan xirurgiya. R.M.Axmedov. Toshkent-2001. 10. Инфекционные болезни. К.В. Бунин. Москва-1980. 11. Первая медицинская помощь в чрезвычайных ситуациях. Э.Икрамов 44 Тошкент – 2003. 12. Курс гражданской защиты. В.Ф.Зубков Тошкент-2004

Похожие

Bolalar psixik-asab, ko`rish-eshitish tizimi kasalliklari

Asab ruhiyat kasalliklari

Irsiy kasalliklar

Еndokrin kasalliklar

Еndokrin kasalliklar