XIX asr oxiri XX asr boshlarida AQSH - История - Рефераты

XIX asr oxiri XX asr boshlarida AQSH

Загружено в:

26.09.2022

Скачано:

0

Размер:

57.5 KB

XIX asr oxiri XX asr boshlarida AQSH Reja: 1. AQSH ning iqtisodiy taraqqiyoti va uning sabablari. 2. AQSH ning ijtimoiy va siyosiy ahvoli. 3. AQSH ning Amerika qit`asi va Tinch okeandan hukmronlik uchun kurashi.

AQSH ning iqtisodiy taraqqiyoti va uning sabablari. 1776 yil 4-iyulda mustaqilikka erishgan AQSH, 1787 yildagi Konstitusiya asosida demokratik yo`l bilan taraqqiyot sari odimladi. 1861 -1865 yillardagi fuqarolar urushi va qulchilikning bekor qilinishi mamlakatni yana ilgari rivojlanishi uchun yo`l ochib berdi. Buning ustiga AQSH ning o`z hududlarini ancha kengaytirib olgani (1822 yilda Flaridani sotib olinishi, 1848 yilda Meksikadan Texas Nyu-Meksika va boshqalarni tortib olinishi, 1867 yil Alyaskani qo`lga kiritilishi) natijasida bitmas, tuganmas yer osti va yer usti boyliklariga ega bo`ldi. Ishlab chiqarish kuchlarining tez taraqqiy qilish uchun yangi sharoit vujudga keldi. Bu davr AQSH da kapitalizm tez suratlar bilan rivojlanganligi va sanoat to`ntarishi sodir bo`lganligi bilan harakterlanadi. 1894 yilga kelib, AQSH sanoat ishlab chiqarish jihatidan 1 -o`ringa chiqib oldi. Ilgari Angliyaning mustamlakasi bo`lgan bu o`lka jahondagi eng rivojlangan industrial –agra mamlakatga aylangan. 40 yilda, ya`ni 1899 yilga kelib korxonalar soni 3 marta, ishchilar soni 4 marta, maxsulot ishlab chiqarish 7 marta, ishga solingan sarmoyalar 10 marta ko`paydi. XX asr chegarasida AQSH da sarmoyasi 1 mln. dollordan ortiq bo`lgan 447 korxona bor edi. Shiddatli raqobat kurashi 1873, 1884, 1893 yillardagi iqtisodiy inqirozlar natijasida juda ko`p mayda korxonalar sinib ishlab chiqarish yiriklashdi. J.Rokfellerning neft maxsulotining 90 % ga ega bo`lgan “Standart oyl” (1870), Julius Spekser Morganning “Tamaki” trest (1884) lari keyin “Amerika paxta moyi”, “Milliy zig`ir moyi”, “Qand –shakar trest”lari XX asr boshlarida (1901 yil) tuzilgan. Yana o`sha Morganning 66 % po`lat nazoratida “Po`lat tresti” Dyuponning “Kimyo tresti”, Fordning 1902 yil “Ford motor” kompaniyasi, u traktor, tenis, samalyot va boshqa ishlab chiqargan “Jeniral Motors”dan so`ng 2 o`rinda turadi. Uning tarkibida xarbiy texnika asosiy o`rinni tashkil etadi. Avtamblsozlik nafaqat AQSH da balki jahonda nufuzi katta edi. Morganiyada

moliya guruhining ilk banki “Morgan granti tresti” kompaniyasi (1861) bo`lib, u Nyu Yorkda tashkil etildi. Uning 20,4 milliard yuqoridagi bankka tegishli. “Jeneral Mortos”, “Jeneral elektr”, “Yunayted Stats Stil”, “Amerika telefon va telegraf” va boshqa korparatsiyalarni shuningdek ko`mir, to`qimachilik, neft, kimyo va boshqa tarmoqlarni o`z ichiga oladi. Guruh AQSH siyosiy hayotida muhim o`rin tutadi. 1903 yilda Morgan va Rokfeller kompaniyalari AQSH dagi 22 milliard dollor kapitali bo`lgan 112 ta bankni nazorat qilib turgan. AQSH da kopitalistik ishlab chiqarishning rivojlanishi sabablari: 1. Taraqqiyotga g`ov bo`lgan qulchilikka barham berildi. 2. AQSH da yer –mulk davlat qo`lida edi, xalaqt beradigan qirol ham, zamindor zadagon ham, yer mulki bo`lgan ruhoniylar ham yo`q edi. Masalan, 6,048111.608 akr yer, ya`ni mamlakat butun yer maydonining yarmidan ko`pi hukumat qo`lida bo`lib, u sanoat egalari va bankerlarga suv tekinga berardi; fermerlar ham yer osti boyliklarini arzon narxda sotib olish yoki ijaradan foydalanish imkoniga ega. 3. Hindularning yerlari tortib olindi. 4. AQSH kapitalistlari katta-katta hududlarni bosib olib, yer rentasi to`lamadilar va boyib ketdilar. 5. Tabiiy resurslar ko`mir, temir, o`rmon, neft, mis va boshqa boyliklar ko`p edi. 6. Yevropa mamlakatidan kapitalidan unumli foydalandi. 7. Immigratsiya natijasida qo`shimcha arzon, ishchi kuchi mavjudligi, shu sabab aholi sonining oshganligi. 8. Qishloq xo`jaligida kapitalizm taraqqiyotlarining “Amerika yo`li” g`alabasi. 9. G`arbning tezlik bilan kolonizatsiya qilinishi va temir yo`llar qurilganligi. 10. AQSH mustaqillik va dehqonlar urushidan so`ng urushsiz va katta harajatlarsiz rivojlanish imkoniga ega bo`ldi.

AQSH ning ijtimoiy –siyosiy ahvoli. XIX asrning oxiri XX asr boshlarida AQSH murakkab ijtimiy muammolarga duch keldi. Bulardan eng yiriklari mahalliy hindular, negirlar bilan bog`liq bo`lib, milliy masala otkirligicha qolayotgan edi. Sanoatning tez rivojlanishi yerli hindularda tortib olingan yerlarni mumkin qadar tezroq o`zlashtirish, Sharqiy shtatlar bilan G`arbiy hududlarni qo`shish, undan ishlab chiqarilgan maxsulotlarni bozorlarga sotish, ko`plab temiryo`llar qurishni talab qilardi. Mamlakatda aholi soni tez o`sdi. “Ko`hna dunyo”dan “baxt” qidirib kelganlar bu yerda mashaqqatli mehnatga duch keldilar. Kasaba uyushmalari zaif, milliy ishchilar ittifoqi 6-7 yildan so`ng tarqab ketdi. Ishchilarni himoya qiladigan kuch yo`q edi. Ishchilar noroziligi ko`payib bordi. 1877 yilda AQSH temir yo`lchilari ish tashladi va u 17 shtatga tarqaldi. Ularga qarshi armiya, politsiya tashlandi. Amalda bu “kichik” fuqarolar urushiga aylandi. Pitsburgda ishchilar hukumat qo`shinlarini yengib, 7 kun shaharga ega bo`ldilar. Sent –Luistda ham ishchilar ikki hafta hukumron bo`ldilar. Nyu York, Ogayo, Indiana, Illinoys shtatlarida qurolli qo`zg`alonlar bo`ldi. 1886 yil 1-mayda Chekako ishchilaridan 350 mingtasi ish tashladi. Ular 8 soatlik ish kuni talab qildilar. 3-mayda ular Senno maydoniga mitingga to`plandilar, ammo politsiya namoyishchilarni o`qqa tutdi,. Bu hunruzlik ommaviy mitinglar namoyishlarni yanada kuchaytirdi. Hukumat ko`plab ishchilarni qamoqqa oldi. 1887 yil 11-noyabrda ishchi rahbarlaridan 4 kishi Parsons, Fisher, Engel, Shpis dorga osildi. Shpis so`ngi so`zida: “Bizning sukunatimiz nutqlarimizdan ham dahshatli bo`ladi” degan edi. Bu qonli o`ch olish dunyoni larzaga soldi. Jahondagi ishchilar Chekago ishchilari bilan hamkorlik bildirib, shu kunni ishchilarning birdamlik ramzi sifatida nishonlaydigan bo`ldilar. G`arbdagi ba`zi mamlakatlarda bu kunni hozir ham birdamlik kuni sifatida bayram qilib kelishyapti. 1886 yilda AQSH da kasaba uyushmalari “Amerika mehnat federatsiyasi” tahkil topdi. 1867 yilda fermerlarning grenjerlar tashkiloti tuzildi. Uning safida 1,5

million a`zosi bo`lib, 32 shtatda bo`limlari bo`lgan. XIX asrning 60 yillar oxirida O`rta - G`arbdagi agrar shtatlarda fermerlarning harakati boshlanib ketdi. Bu harakat tarixda Grenjerlar harakati deb nom oldi. “Grensh” – “fermer” degani AQSH da qishloq xo`jaligida noroziliklar fermerlar harakati ko`rinishida bo`lib o`tgan agror shtatlar Illinoes, Vesponsin, Ayova, Minnisota, ko`p o`tmay grenjlar harakati grinbeklarga bo`shatib berildi. Grinbek – “ko`k yelka” dollorining orqa tomoni degan ma`noni anglatadi. Fuqarolar urushidan so`ng mamlakatda 450 milliard qog`oz pul chiqarilgan. Uushdan so`ng bu pullarning kursi 50 % ga tushib ketdi. Bankerlar va omonatchilar uni bekor qilishni talab etdi. Hukumat 1875 yil uni tillaga ayirish va sekin –asta mulklarga chiqish yo`lini tutdi. Ammo fermerlar bunga qarshilik ko`rsatgan edilar. 1875-1876 yillarda grinbeklar ittifoqi tuzilgan edi. Hatto ular 1878 yil saylovlarda 1 mln. Ovoz va kongresda 15 o`rin olgan edilar. Ammo keyin sayovlarda bu partiyaning ta`siri ham, 90 yillarga kelib o`zi ham yo`qolib ketgan edi. AQSH siyosiy partiyalarinign hukmronligi quyidagicha sodir bo`ldi: AQSH prezidentlari (1865-1913 yy) 17 –Endryu Jonson (1808-1875, 1865-1869) tikuvchi, senator, respublikachi 18 – Uliss Grand (1822-1885, 1869-1877) harbiy, senator, respublikachi. 19 – Ratterford Xeys (1822-1885, 1877-1881) yurist, senator, respublikachi. 20 – Jeyms Garfild (1831-1881, 1881-1x) yurist, senator, respublikachi 21 – Chester Artur (1829-1886, 1887-1885) yurist, senator, respublikachi 22 – Grover Klivlend (1815-1889, 1885-1889) yurist, demokrat. 23 – Benjamin Garrison (1883-1908, 1889-1894) yurist, respublikachi 24 – Uilyam Makkinli (1843-1901, 1897-1901) yurist, respublikachi 25 – Teodor Ruzvelt (1858-1919, 1901-1909) yozuvchi, respublikachi, “Nobel” mukofoti berilgan. 26 – Uilyam Taft (1857-1930, 1909-1913) yurist, respublikachi. 27 – Vudro Vilson (1856-1924, 1913-1921) o`qituvchi, demokrat, Prinston Universitetining tarix va huquq professori, rektori. Vilson prezidentligi davrida bojlarni 10 % ga kamaytirdi. (Unlervud qonuni), daromadlarning oshib

borishiga qarab qo`shimcha soliq joriy etildi, Senatorlarni oldin shtatlarning qonun chiqaruvchi organlari saylagan bo`lsa, endi xalq saylaydigan bo`ldi, mahalliy banklar faoliyatini muvofiqlashtiruvchi zahira bank tashkil etildi, 1914 yilda trestlarga qarshi Kleyton qonuni kuchga kirdi. Unda ish yashlash davrid yetgan zararni kasaba uyushmalari talab qila olmasligi ko`rsatilgan edi. Vielson ham AQSH ning jahonda hukmron bo`lishi uchun katta hissa qo`shdi. U shunday deyishni yaxshi ko`rgan: “Biz yangi davr arafasida turibmiz, bu davrda amerikaliklar dunyoni idora qilishlari kerak”. V.Vilson yirik monopolyalarga sadoqat bilan xizmat qildi. U nobel mukofotini olgan. AQSH ning Amerika qit`asi va Tinch okeanda hukmronlik qilish uchun kurashi. O`z mamlakatining juda katta resursalarini va Rossiyadan sotib olgan Alyaskani (1867 yil Aleksandr II 7,2 mln. dollorga sotgan) o`zlashtirish bilan band bo`lgan AQSH sarmayadorlari mustamlakalar va o`z ta`sir doiralarini qo`lga kiritishga boshqa Yevropa mamlakatlaridan kechroq kirishdilar. Ularning e`tibori Kariib havzasi va Tinch okean mamlakatlarga qaratildi. Bu yo`ldagi birinchi qadam Tinch okeaninging Markaziy Osiyoga olib boradigan strategik jihatdan muhim bo`lgan dengiz yo`llari kesishgan joydagi Gavayi orllarini 1898 yilda bosib olinishi bo`ldi. AQSH ning Tinch okeanda hukmronlik kurashi XIX asrning 60 yillarida, aniqrog`i fuqarolar urushidan so`ng boshlandi. 1866, 1867, 1871 yillarda Koreyaga bir necha marta hujum qildi. Nihoyat 1882 yilda u bilan tengsiz shartnoma tuzdi, bu shartnomaga muvofiq Koreya 3 ta portini AQSH savdosi uchun ochib qo`ydi, diplomatik vakillarini qabul qildi va Koreya AQSH fuqarolari uchun daxlsizligini tan oldi. Shunday qilib bu yerga Amerika maslahatchilari, missionerlar, o`qituvchilari va albatta kapitali kirib kela boshladi. AQSH Samoa orollarini 1889 yilda (Sharqiy Samoani) bosib oldi. Gavaya orollari uchun uzoq kurash olib bordi. U bilan 1875 yil savdo shartnomasi tuzildi. Ammo inglizlar va fransuzlar ham bu strategik qulay joyga ega bo`lishga intildilar. AQSH faol harakat qilib, Gavaya bu shartnomada o`z yeriga uchinchi bir davlarni

kiritmaslik majburiyatini oldi. Bu orolda qand ishlab chiqarilardi. Amerikalik qand zavodlari egalik qilib oldi. AQSH bu muhim joyni batamom qo`lga kiritishga qaror qildi. 1893 yil Gavayaga “Dengiz peyodalari” tushurildi, monarxiya ag`darib tashlandi, “amerikacha inqilob” g`alaba qildi, respublika e`lon qilindi va hukumat tuzildi. AQSH shu tarzda va Gavayani zab etdi. 1898 yili Gavaya arxenelogi anneksiya qilindi. Qishloq xo`jaligida asosiy tarmoq 1 mln. ga ekin maydoni bor. Shakarqamish (1 mln. tonna qand), ananas, banan, kofe, gulchilik, sholi, chorvachilik rivojlangan. XIX asr oxiriga borib AQSH kapitalislari Meksika va Markazi Amerika mamlakatlaridan ancha manfaatdor bo`lib qolgan edilar. AQSH Lotin Amerikasidagi siyosati asosida “Hamma Amerika manfaatlari bitta” degan g`oya yotar edi. 1889 yilda AQSH davlat Departamenti tashabbusi bilan Vashingtonda Panamerika konferensiyasi bo`ldi. Lotin Amerikasi mamlakatlari delegatlari AQSH dan qo`rqqanlgi va unga ishinchsizlik ko`zi bilan qaraganligi, AQSH ning Amerika davlatlari bojxona bitimini tuzishga qaratilgan harakatini yo`qqa chiqardi. O`zaro qulaylik tug`dirish masalasida ham umumiy bitimga kelinmadi. Birinchi Panamerika konferensiyasining birdan –bir aniq natijasi xalqaro Amerika Respublikalari se`zdi degan asotsiasiya tuzishdan iborat bo`ldi. AQSH ning g`arbiy yarim shardagi mamlakatlar ustidan tanho hukmronlik qilishga qaratilgan bosqinchilik siyosati shu tariqa paydo bo`lgan. 80 yillarda Venesuelda bilan Britaniya Gveniyasi o`rtasidagi ziddiyat juda kuchayib ketganda, AQSH “Monro doktrina”siga tayanib, bu janjalni bartaraf qilishda o`z vositachilik qilmoqchi bo`lganligini Amerikaga taklif qiladi. Janubiy Amerika xususidagi Angliya – Germaniya ziddiyati, Uzoq Sharq Angliya –Rossiya munosabatlarining keskinlashuvi Angliyani AQSH ga yaqinlashtirdi. 1899 yil Venesuella masalasi hal qilindi. XIX asr oxirida AQSH nihoyatda qudratli davlatga aylandi. Hokimiyat tepasida mahkam o`rnashib olgan guruhlar mamlakatda hukmronlik qilish bilan qanoatlanmay qoldilar. AQSH jahonni hududiy jihatdan bo`lib olishdan ancha

kechikkanligi sababli putuxdan ketgan Ispaniya monarxiyasida mustamlakalarni tortib olishni mo`ljalladi. Ispaniyaga qarashli Kuba oroliAmerika kapitalistlarining havasini keltiradi, chunki AQSH ning iqtisodiyotiga ancha kapital sarlagan edi. AQSH Ispaniyaga qarshi urushga tayyorlana boshladi. AQSH fuqarolarining manfaatini himoya qilish bahonasida Kuba sohillariga 1898 yil 15-fevral kechasi Amerika “Meyn” kreseri harbiy kemasi yuborildi. Bu harbiy kema Gavana reydida turgan joyda noma`lum sababga ko`ra portlab ketdi. Natijada 260 kishi halok bo`ldi. 100 ga yaqin yarador bo`ldi. AQSH hukumati bo`lgan hodisa aybini Ispanlarga qo`ydi va 1898 yil aprel oyida Ispaniyaga urush e`lon qildi. Bu dunyoni qaytadan bo`lib olish boshlagan birinchi urush edi. Urush atiga 3 oy davom etdi va mag`lub bo`lgan Ispaniya monarxiyasining ichidan chiriganligini ko`rsatdi. 1898 yil 10-dekabrda Parijda imzolangan sulh shartnomasiga ko`ra Filippin orollarini AQSH Puerto-Riko, Guvam orollarini oldi. Kuba AQSH ga qaram bo`lib qoldi. Pilippin uchun 20 million dollor pul berdi. 1901 yilda AQSH Angliyani bu hududda egallaganini tan olganligi haqida shartnoma tuzishga majbur bo`ldi. Kanal qurilishidan shug`ullanayotgan fransuzlar bankrotga uchradi va AQSH Fransuz aksionerlik jamiyatining kanalini qurish bo`yicha barcha aksiyalarni sotib oldi. Shu yo` bilan AQSH kanal qazish, foydalanish va boshqarish huquqiga ega bo`ldi. Biroq bu hudud Kolumbiyaga tegishli bo`lib, Kolumbiya senati AQSH ni bu yerdan chiqib ketishini talab qildi va shartnomani ratifikatsiya qilmadi. Shundan AQSH Panamada isyon uyushtirdi va isyonchilarga yordam berish uchun Panama sohiliga harbiy kreyser yubordi. Kolumbiya qo`shinlarining yo`li kesildi. Panama “mustaqil” deb e`lon qilindi, AQSH esa uni darhol tan oldi. Panama hukumati AQSh bilan shartnoma tuzib, kanal va boshqa inshoatlar qurish huquqini unga topshirdi. Buning evaziga 10 million dollor pul oldi va yiliga 250 ming dollor renta olib tiradigan bo`ldi. Kanal qurilishi 10 yil (1904-1914 y.y) davom etdi. 1914-yil 15 – avgustda birinchi ishchi kema so`zib o`tdi. 1920-yil 12- iyunda kanal rasman ochildi. Kanal uzunligi 81.6 km. Kema kanalni 4-8 soatda suzib o`tadi. 1 sutkada 36 tacha kema o`tadi.

AQSH XX asr boshlarida jahonda ekspanseya siyosatini kuchaytirib yubordi. 1899 yil sentabrida AQSh davlat kotibi Xeyni Angliya, Germaniya, Rossiya, Yaponiya, Fransiyaga yuborildi. U “Ochiq eshiklar va teng imkoniyatlar” siyosatini targ`ib qila boshladi. “Dollor diplomatiyasi” AQSH ning Lotin Amerikasini asoratga solishga qaratilgan siyosati. “Yordam berish” “Katta to`qmoq” “G`arbiy yarim sharning politsiyasi” AQSH Lotin Amerikasi mamlakatlarida tanho hukmronligini o`rgatish uchun kurash olib bordi. Bunda u Monro doktrinasiga tayanib ish ko`rdi. AQSH Prezidenti Teador Ruzvelt (1901 - 1909) “Katta to`qmoq” siyosatini ishlab chiqdi va uni o`tkazdi. BU yo`lga muvofiq kongresda “Amerika mamlakatlaridan birida tartibsizliklar ro`y bersa xalqaro politsiya rolini bajarish AQSH ning burchidir” degan so`zlarga amal qildi. Shu bilan AQSH moliya va sanoat kapitalining Lotin Amerikasi mamlakatlariga bostirib kirishiga yo`l ochib berdi. 1907 yilda San-Damengoni tengsiz shartnoma tuzishga majbur qildi. Unga muvofiq bojxona va moliya nazorati AQSH ga o`tdi. Huddi shu tartib 1911 yil Meksikada joriy etildi. Shu yil oxirida AQSH ning Meksikaga sarflangan kapitali 1,5 milliard dollorga yetdi. Gvatemala, Kosta –Reka, Naharagua asoratli zayonlar bedi. Ularning ichki ishlariga aralasha boshladi. AQSH iqtisodiy –moliyaviy diplamatik va harbiy tazyiq o`tkazish usullarini sekin –asta ishlata borib, Markaziy Amerika mamlakatlarini yarim mustamlakaga aylantirdi, ular AQSH ga hom-ashyo yetkazib beradigan agrav mamlakatga aylandilar. “Ochiq eshiklar” siyosati kabilar XIX asr oxiri XX asr boshlaridagi AQSH diplomatsiyasi siyosatini asosini tashkil etdi. XX asr boshlariga kelib xalqaro maydonda kuchlar joylashishida yangicha o`zgarishlar bo`ldi. Ilgari iqtisodiy jihatdan ilg`or bo`lgan Angliya, Fransiya bir muncha yosh davlatlar Germaniya, AQSH, Yaponiya tomonidan asta –sekin qisib

qo`yila boshladi. Rosiya bilan Yaponiya o`rtasida Manjuriya masalasida tortishuv kelib chiqdi. Yaponiya bu masalada Angliya bilan bitim tuzmoqchi bo`ladi. Angliya bilan Yaponiya har qanday sharoitda bir –biriga yordam berishga kelishib oldilar. Rossiya –Yaponiya o`rtasida 1903 yil 30-iyunda Tokioda muzokarolar boshlandi. Ruslarning murosa tomon intilishini hisobga olmay, Yaponiya 1904 yil 24-yanvarda muzokaralar to`xtatib, urush e`lon qilmasdan urush boshladi. Urush Xitoy va Koreya hududida avj olib ketdi. Birinchi zarbani Port –Arturga berdilar. Yaponiya –AQSH, Angliya –Yaponiya yordamida urushga yaxshi tayyorgarlik ko`rdi. 1904 yil 20-dekabrda Port –Artur yaponlarga taslim bo`ldi. Qal`ada 17 ming kishi o`ldirildi. 1905 yil Rus floti Sutsima yonida mag`lubiyatga uchradi. Chorizm siyosiy jihatdan zaiflashganligi va harbiy muvofaqiyatsizliklarga uchraganligi tufayli Rossiya –Fransiya ittifoqi Fransiya uchun ahamiyatini bir muncha yo`qotdi. Ana shunday bir vaziyatda Fransiya bilan Angliya “til topishdi”lar. 1904 yil 8-aprelda ular o`rtasida bitim tuzildi. 1907 yil ularga Rossiya qo`shildi. Shunday qilib “Uchlar bitimi” – Antanta degan bitim imzolandi. 1905 yil 23-avgustda AQSH ning Port-Smut shahrida Yaponiya bilan Rossiya o`rtasida sulh tuzildi. XX asr boshlariga kelib, monopolistik rejalar tashkil topishi jarayoni ko`paydi, bu birlashmalar xalq xo`jaligining eng muhim tarmoqlarini o`z ichiga oladi va mamlakat AQSH prezidenti T.Ruzvelt vositachiligida AQSH ning Port- Smut shahrida sulh muzokaralari bo`ldi. Rossiyadan Soxalin orolining bir qismini Yaponiyaga berishga va Yaponiyaga 1,2 mlrd. ien tovon to`lash talab qilindi. Lekin rus qo`mondonligi bunga ko`nmadi. Faqat Saxolinni bir qismini Yaponiyaga berishga rozi bo`ldi. Bitimga ko`ra Koreya Yaponiyaga o`tdi. Port Artur Yaponiya ijaraga berildi. 1910 yil Yaponiya Koreyani to`la istilo qilib oladi. Yaponiya Birinchi jahon urushiga tayyorlana boshladi.

Похожие

XIX (19) asr oxiri XX (20) asr boshlarida AQSH

XIX asr oxiri XX asr boshlarida Buayot

XIX asr oxiri -XX asr boshlarida Yaponiya

XIX asr oxiri XX asr boshlarida Avstriya - Vengriya

XIX asr oxiri XX asr boshlarida Avstriya - Vengriya