Главная страница
Рефераты
История
Qadimgi Hindiston
Qadimgi Hindiston
Загружено в:
26.09.2022
Скачано:
0
Размер:
47 KB
Скачать
Похожие
Qadimgi Hindiston 2
Eng Qadimgi Hindiston
Hindiston 1918-1945 yillarda
XVI-XX asr boshlarida Hindiston
Qadimgi Arabiston
![Hindistonning tabiiy boyliklari II.. Hindistonda har xil mevalar beradigan har xil daraxtlar bilan o`sgan katta tog`lar bor, ko`plab daryolar kesib o`tgan chiroy bilan ajralib turadigan ko`p hosildor tekisliklar bor. Hind yerlarini katta qismi sug`oriladi va shuning uchun yilida ikki marta hosil beradi. Hindiston yerda va uchadigan, kattaligi va kuchi bilan ajralib turadigan turli xil hayvonlar bilan mo`l- ko`l. Hind yeri ko`p sonli va juda katta fillarni yetishtiradi, ularga mo`l-ko`l xashak berilgani uchun hind fillari o`z kuchi bilan Liviyada yashaydiganlardan ancha yuqori turadi. Shu sababli ko`pgina fillarni hindlar ushlab olib harbiy janglarga ishtirok etish uchun tayyorlaydilar, ba`zi paytda g`alabani ta`minlovchi hal qiluvchi lahza bo`ladi. II, 36. Shunday tarzda odamlarga yemish bo`ladigan mevalarni mo`l- ko`lligi u yerda odamlar bo`yi balandligi va savlatli bo`lishiga yordam beradi. Shunga yana qo`shimcha qilish kerak, ular san`atda yetakchi bo`lishlariga sabab, ular toza havo bilan nafas oladilar, tarkibi o`ta nozik suvni ichadilar. Ulartni yerlari odam yetishtirgan mevalarni mo`l-ko`l bo`lishi bilan har xil mertallarni ko`p ruda konlarini o`ziga oladi: hamda taqinchoqlar kundalik iste`mol narsalari va harbiy anjom uchun u yerda ko`p kumush, oltin, ko`pgina mis va temir, qo`rg`oshin va boshqa metallar mavjud. Demetra mevalaridan tashqari Hindistonda daryo namligi mo`lligi bilan sug`oriladigan tariq ko`p o`sadi, ko`p har xil dukkakli hamda sholi va bospor 1 [35] deb ataladigan, oziq-ovqat uchun foydali boshqa ko`pgina narsalar. Va bularni ko`p qismi yovvoyi o`sadigan … Shuning uchun, aytishlaricha Hindiston ochlikni bilmas edi yoki yemish uchun umumiy yetishmovchilik yo`q edi. Chunki har yili u yerda ikkitadan yomg`irli mavsum- biri qishki, qachonki boshqalarda bug`doy ekish bo`lganda, boshqasi yozgi- bu vaqtda sholi va bospor, hamda sezam va tariq ekiladi. Hindlarda qonunlar ham, ularda hech qachon ovqatga yetishmovchilik bo`lmasligiga yordam beradi. Chunki boshqa odamlarda dushmanlar qishloq joyiga zarar yetkazib uni dehqonchilik uchun yaroqsiz qiladi. 1 [35] tariqni bir xili.](/data/documents/da71fab4-abc9-45fa-a16d-50720ec7bafa/page-2.png)
![Hindlarda esa dehqonlar muqaddas va daxlsiz sanalganlari uchun, ular jang qilayotganlar yaqinida dehqonchilik bilan shig`ullanadilar. Hech qanday zarar yetkazmaydilar chunki ular hamma uchun marhamatli hisoblanadilar, dushmanni yerini yong`in bilan ham, daraxtlarni chopish bilan halok qilmaydilar. 11.37. Hindlarni yerlarida boshlanishi tog`da bo`lgan, shimolda joylashgan katta va kema ishiga yaroqli daryolar ko`p. Tekislik bo`yicha tarqab oqib, ularning ko`pchiligi bir-biri bilan birlashib, Gang deb ataladigan daryoga quyiladi. Ijtimoiy tuzum Qadimgi hind jamiyatining erkin aholisi to`rt umumhind toifasi- varnalarga 2 [36] varna ichida ko`pgina mahalliy yopiq kasta 3 [37] yoki jati 4 [38] ga bo`linar edi. Varnalarga mansublik tug`ilish bilan aniqlanar va merosiy edi. Toifaviy tuzilish boshqa qadimgi jamiyatlarga ham bor edi, lekin Qadimgi Hindistonda unga mustahkamlik, aniqlik xos edi. Varnalarga bo`linish hukmron tabaqani aholini noiqtisodiy Varna ijtimoiy muassasa sifatida kastaga qaraganda ancha oldin kelib chiqqan, varnalarni paydo bo`lishi Shimoliy Hindiston hududida oriylarni joylashuvi va ularda ibtidoiy jamoa tuzumini yemirilishi, zodagonlar, kohinlarni ajralib chiqishi bilan bog`liq. Varnaga mansublik shaklda aholini qaram qilishdan manfaatdorligi bilan bog`liq edi. Varnalarga bo`linish din tomonidan e`tirof etilar edi. Varnalarni yaratilishi xudo Braxmani amri deb ko`rsatilar edi. Varnalar huquq va majburiyatlarda farqlanar edilar. Har bir varnaga mansub an`anaviy mashg`ulotlar ko`rsatilgan edi: braxmanlar uchun kohinlik majburiyatlari, kshatriylar uchun harbiy ish va boshqaruv, vayshilar uchun savdo-hunar, dehqonchilik, shudralar uchun uch oliy varnalarga xizmat qilish. Kastalar mamlakatni notekis ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti sharoitida, aholini etnik va diniy bir-biridan ajralishidan kelib chiqdi. Ijtimoiy ahvoli, meroviy mashg`ulotlari, kasblari ma`lum etnik, ba`zida diniy birliklarga uyushgan kishilar 2 [36] braxmanlar-kohinlar urug’lari a’zolari, kshatriylar-harbiy zodagonlar, vayshi-oddiy jamoachilar, shudralar-to’la huquqli bo’lmagan jamoa a’zolari. 3 [37] kasta-portugal tilida casta-urug’, qabila. 4 [38] sanskrit tilida-jon-tug’ilish.](/data/documents/da71fab4-abc9-45fa-a16d-50720ec7bafa/page-3.png)
![guruhlari kastalarga ajraldilar. Jatilar asosan vayshi va shudralar doirasida paydo bo`ldilar. Ular yopiq jamoa ko`rinishida bo`lib boshqaruv organlariga ega edilar. Ba`zi jatilar juda past o`rinni egallaganlari uchun biror varnaga kirmas edilar, ular “tegib bo`lmaydiganlar” edi. Manu qonunlari “Manu qonunlari” majburiyat to`g`risidagi ko`rsatmalar to`plami, hindni xususiy va ijtimoiy hayotda yurish-turish qoidalari hamda davlat boshqaruvi va sud ishlari bo`yicha yo`riqlardir. Uni tuzuvchisi deb odamni afsonaviy asoschisi Manu hisoblanadi. Haqiqatda esa bu to`plam braxman ilmiy maktablaridan birida bir necha asrlar davomida yaratildi. To`plam er. avv. I asr boshlarida bunyodga kelgan deb taxmin qilinadi. To`plamda 4 varna tuzilishi tasvirlangan. 1-31. Dunyo gullab-yashnashi uchun u (Braxma) o`z og`zi, qo`li, (tegishli) soni va tovonlaridan braxmanni, kshatriyni, vayshi va shudrani yaratdi. X-4. Braxmanlar, kshatriylar va vayshilar-ikki marta tug`ilganlarni uch varnasi, to`rtinchisi shudralar-bir marta tug`ilganlar, beshinchisi yo`q. 1-87. U yaraqlagan bu barcha koinotni saqlab qolish uchun o`zini og`zi, qo`li, soni va tovonidan tug`ilganlar uchun alohida mashg`ulotlar belgiladi. Braxmanlar Braxmanlar alohida mavqega ega edilar. Hech qaysi qadimgi Sharq mamlakatida kohinlar Hindistondagi kabi shunday imtiyozli mavqega ega emas edi. Kohinlar har qanday majburiyatlar soliqlar, tan jazosidan ozod qilingan bo`lib yerdagi xudo deb e`lon qilingan edilar. Qadimgi Hindistonda diniy marosimlarga sehr kuchi berilib, urf-odatni sirlarini egallagan kohinga bo`ysundirilgan edi, tabiat ofatlari va xudolar magiya oldiga qayviki uni to`g`ri bajarganda kuchsiz edilar. I-88. O`qitish, Vedalarni o`rganish, o`zi uchun qurbonlik keltirish va boshqalar uchun qurbonlikni, xayr-ehsonni tarqatish va olishni 5 [39] u (Braxma) braxmanlar uchun belgiladi. I-100. Dunyoda nima mavjud bo`lsa-bu braxmanning mulki; tug`ilish bo`yicha oliyligi uchun aynan braxman barcha bu narsaga huquqi bor. 5](/data/documents/da71fab4-abc9-45fa-a16d-50720ec7bafa/page-4.png)
![II – 135. O`n yoshli braxman va yuz yoshli pogshoni ota va o`g`il deb hisoblash kerak va ularni har ikkisidan – ota braxman. IX – 371. Braxman – olim yoki olim bo`lmagan – buyuk iloh, buyuk ilohga teng va olov, va 6 [40] (qurbonlik keltirishda) foydalanilmagan. X – 81. Agarda braxman yuqorida aytilgan mashg`ulotlari bilan kun ko`ra olmasa, u kshatriyning dxarmalaridan (foydalanish) bilan yashashi mumkin, chunki kshatriy uning orqasidan bevosita boradi. Kshatriylar 1.- 89. Fuqarolarni himoya qilish, (xayr – ehson) tarqatish, qurbonlik keltirish (Vedalarni) o`rganish va dunyoviy zavqlarga ixlos qilmaslikni u 7 [41] kshatriy uchun ko`rsatdi. X- 118. Kshatriy eng majbur vaziyatlarda 8 [42] to`rtinchi qismini oluvchi, fuqarolarni bor kuchi bilan himoya qiluvchi gunohdan ozod qilinadi. X- 119. Uning 9 [43] dxarmasi – g`alaba; u qo`rqib chekinmasligi kerak; u vayshilarni qurol bilan himoya qilib u qonuniy soliq to`lashga majbur qilishi mumkin. X- 120. Xalqqa (soliq) sakkizdan bir g`allada, soliq – yigirmadan bir ( lekin) karshapana 10 [44] ; shudralar, hamda hunarmandlar va badiiy hunarmandchilik bo`yicha ustalar 11 [45] ish bajaradilar. Vayshilar 1 – 90. Mol boqish va hamda (xayr – ehson) tarqatish, qurboonlik keltirish, (Vedalarni) o`rganish, savdo, sudxo`rlik va dehqonchilik – vayshilar uchun. X – 98. O`z dxarma 12 [46] sini (bajarish bilan) tirikchilik qila olmagan vayishi shudra turmush tarzi bo`yicha yashashi mumkin, lekin (unga) taqiqlangan ishlarni (bundan) imkoniyat darajasida hazar qilib bajarmaydi. Shudralar 6 7 8 9 10 11 12 .](/data/documents/da71fab4-abc9-45fa-a16d-50720ec7bafa/page-5.png)
![deb hisoblana boshlandi. “Tegib bo`lmaydiganlar” qishloqdan tashqari yashashlari lozim edi va unga faqat kunduzi kiyimlarida alohida belgi bilan kirishlari mumkin edi. Ular eng og`ir ishlar jumladan axlatlarni tozalash, o`liklarni yig`ish kabilar bilan shug`ullanar edilar. Ular suvni harom qiladilar deb quduqlarga yaqinlashtirilmas edilar. Ularga qoloq ovchi, baliqchi qabilalar kiritilar edi. Tegib bo`lmaydiganlar qul emas edilar, lekin qonun ularni himoya qilmas edi. X- 51. Chandal va shvapachlarni turar joylari qishloqdan tashqari (bo`lishi lozim), ular foydalangan idish – tovoqni (boshqalar) tashlab yuborishi kerak, ularni mulki faqat itlar va eshaklar (bo`lishi mumkin ). X-52. Kiyimlar – o`liklarni kiyimlari, ovqatlar siniq idishda (ularga berilishi kerak), ularni bezaklari temirdan (bo`lishi kerak), ular muntazam ko`chib yurishlari lozim. X-53. Dxarma 13 [47] ni bajaradigan odam, ular bilan muloqot qilishi kerak emas, ularni ishi o`zlari orasida 14 [48] ; nikoh va shunga o`xshashlar. X-54. Ularga boshqalar beradigan ovqatlar siniq idishda berilishi lozim, tunda ular qishloq va shaharlar bo`ylab daydib yurishlari mumkin emas. X- 55. Kundizi ular podshoni buyrug`i bilan belgilangan ramzlar bilan (u yerga) yumushni bajarishlari mumkin va qarindoshlari bo`lmagan o`liklarni olib ketishlari mumkin; tartib shunday. X- 56. Ularga podshoni buyrug`i bilan shastralarga ko`ra doimo o`limga hukm qilinganlarni o`ldirish; ular qatl etilganlarni kiyimlari, krovat va bezaklarini olishlari mumkin. Qulchilik Hindistonda qulchilik manbai urushlar, qarzdorlik, jinoyati uchun qul qilish, o`zini qullikka sotish edi. Qullar sotilar, sovg`a qilinar va merosga berilar edi. Qarzdor qulni ahvoli uni qaysi varnaga tegishli ekanligiga bog`liq edi. Qulchilik patriaarxal ko`rinishda edi. 13 14](/data/documents/da71fab4-abc9-45fa-a16d-50720ec7bafa/page-7.png)
![VIII-415. Bayroq ostida bosib olingan, qul, saqlash uchun, uyda 15 [49] tug`ilgan qul, sotib olingan, sovg`a qilingan qul, merosga qolgan qul va jazolash kuchidagi qul-qullarning yetti toifasi shunday. VIII-177. Qarzdorga qarz beruvchi uchun 16 [50] (qarzga) teng ishni hatto bajarishi kerak bo`ladi, (agar u) kelib chiqishi teng yoki past tabaqadan, lekin u yuqoriroq bo`lsa, u asta-sekin qaytarishi mumkin. IX-229. Jarima to`lay olmagan kshatriy, vayshi va shudra qarzdan ish evaziga ozod qilinadi; braxman (qarzini) asta-sekin qaytarishi mumkin. 15 16](/data/documents/da71fab4-abc9-45fa-a16d-50720ec7bafa/page-8.png)
