O’zbekiston davlatchiligi tarixini davrlashtirish - История - Рефераты

O’zbekiston davlatchiligi tarixini davrlashtirish

Загружено в:

11.09.2023

Скачано:

0

Размер:

664.587890625 KB

O’zbekiston davlatchiligi tarixini davrlashtirishR E J A : Davrlartirish tushunchasining paydo bo`lishi. O`zbekiston tarixining davrlashtirilishi Jahon tarixining davrlashtirilishi

XIX asr o‘rtalaridan tarixni ishlab chiqarish usuli va mulk xarakteriga qarab davrlashtirish g‘oyasi ilgari surildi. XX asrda bu g‘oyalar kommunistik g‘oyaga moslashtirilib rivojlantirildi. Butun insoniyat tarixi 5 ta ijtimoiy-iqtisodiy formatsiya yani taraqqiyot yo‘llarini bosib o‘tgani va bosib o‘tishi lozimligi ta’kidlandi. Bu g‘oya barcha ilmiy adabiyotlar va darsliklarda o‘z aksini topdi Ibtidoiy jamoa tuzumi Quldorlik tuzumi Feodalizm tuzumi Kapitalizm tuzumi Sotsializm tuzumi1 5 4 32

Sovet tuzumi o`rnatilgach O`rta Osiyo davlatchilik taraqqiyotini o`rganish bo`yicha bir qancha ilmiy konfrensiyalar o`tkazildi ( 1937, 1954 ). O`rta Osiyoni o`rganishga hissa qo`shgan rus olimlari V.V. Bartold L.G. Morgan Bu konfrensiyalarda O‘rta Osiyo hududida o‘ziga xos taraqqiyot yo‘li bo‘lgan degan xulosaga kelingan bo‘lsada, bu 5 ijtimoiy- iqtisodiy formatsiyaga moslashtirildi. V.V.Bartold tomonidan ilgari surilgan “abadiy feodalizm” g‘oyasi rad qilindi

L.G.Morgan 1877 yilda «Qadimgi jamiyat» («Drevnoe obshestvo») asari nashrdan chiqadi L.G.Morgan urug‘chilik jamoasi ikki bosqichga bo‘ldi, ya’ni uning birinchi bosqichini ibtidoiy to‘da, ikkinchi bosqichini esa ibtidoiy urug‘chilik jamoasi deb nomladi Urug‘chilik jamoasi davrini ikki bosqichga bo‘ladi. Uning birinchisi «ibtidoiy urug‘chilik jamoasi», ikkinchisini – «Harbiy demokratiya» deb atadi.1818-1881

Yurtimiz olimlaridan tarixni davrlashtirish masalasida A. Asqarov ish olib borgan bo`lib, u o`zining ishlarini “O‘zbek xalqining kelib chiqish tarixi” monografiyasida keng yoritilgan va unda tarixni davrlashtirishda nimalarga e’tibor berish lozimligi ta’kidlanib, O‘zbekiston tarixini 7 ta davrga bo‘lib o‘rganish muvofiqligi ilgari surilgan.

A. Asqarov O`zbekiston tarixini davrlashtirishda quyidagilarga e’tibor qaratgan Har bir ulkan tarixiy davrda jamiyat iqtisodiy asosini harakatlantiruvch i kuchlari kimlar ekanligiga Jamiyatda mulkka egalik qilishlikning xarakteri qanday bo‘lganligiga Jamiyat ijtimoiy hayotining ma’naviy asosini qanday mafkura tashkil etganligiga

“ O‘rta asrlar davri” ( 9 asrdan Somoniylar davlatini tashkil topishidan to XIX asr o‘rtalarigacha). O‘zbekistonda “Ilk o‘rta asrlar davri” (milodiy V asrdan to VIII asr oxirigacha). O‘zbekistonda “Ibtidoiy urug‘chilik jamoasi va mulk egaligining shakllanish davri” (bundan 40 ming yil avval to milodiy III-IV asrlargacha). O‘zbekistonda “Ibtidoiy to‘da davri” (mil. avv. I million – 40 ming yilliklar) 1 2 3 4 O`zbekiston tarixini davrlashtirishning 7 bosqichi

O`zbekiston tarixini davrlashtirishning 7 bosqichi “ Milliy istiqlol, demokratik davlat va fuqarolik jamiyati qurish davri”. Bu davr 1991 yil 31 avgustdan to bugungi kungacha bo‘lgan davrlarni qamrab oladi. O‘zbekiston tarixining oltinchi davri “Sovetlar hokimiyati davri” bo‘lib, bu davr 1917 yildan 1991 yilgacha davom qilgan. “ Mustamlakachilik va milliy uyg‘onish davri”.Chor Rossiyasi bosqinidan to 1917 yil Oktyabr to‘ntarishiga qadar davom etgan davrni o‘z ichiga oladi. 7 6 5

1- bosqich ibtidoiy to`da davri hisoblanib bu davrda o`zgarishlar kuchli bo`lmaydi. Asosiy o`zgarishlar 2- bosqichda boshlanadi. Bu davrda yurtimiz hududida dastlabki manzilgohlar shakllanib, ilk shaharlar keyinroq qadimgi Baqtriya, Qadimgi Xorazm kabi davlatlar, Ahamoniylar va Makedoniya tarkibidagi satrapliklar, Salavkiylar, Yunon-baqtriya, Parfiya kabi antik davr davlarlari va Kushonlar imperiyasi kabi yirik davlatlar shakllanadi

Somoniylar davlati (865-999)Temuriylar davlati (1370-1507) Ilk o`rta asrlar davri G`aznaviylar davlati (977-1186) Qoraxoniylar davlati (992-1141)Qoraxitoylar davlari (1140-1210)Xorazmshohlar davlati (1097-1231)

Bugungi kunda jahon miqyosida tarixni umumiy, ya’ni ijtimoiy-iqtisodiy o‘ziga xosligini inobatga olgan holda quyigacha davrlashtirish ilgari surilmoqda. Tarixda eng qadimgi davr 2 davrga ajratilib o‘rganiladi. Bu davr tarixiy jihatdan ikkita yirik davr: “ibtidoiy to‘da” va “urug‘chilik jamoasi davri” ga bo‘linadi. O‘z navbatida urug‘chilik jamoasi 2 bosqichga: matriarxat (ona urug‘i) va patriarxat (ota urug‘i) ga bo‘linadi. Qadimgi davr mil.avv. VI asrdan milo- diy IV asrgacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga olib, u 2 bosqichga bo‘linadi: 1– arxaik davr - mil.avv. VI–IV asrlar. 2– antik davr - mil.avv. IV asr oxirlaridan - milodiy IV asr.

O‘rta asrlar davri o‘z rivojlanishi jihatidan 3 ta bosqichga bo‘linadi. 1– ilk o‘rta asrlar- milodiy Y– IX asrlar 2– rivojlangan o‘rta asrlar - milodiy IX– XYI asr boshlari 3– so‘nggi o‘rta asrlar - milodiy XYI o‘rtalaridan –XIX asrlar o‘rtalarigacha Yangi davr XIX asr o‘rtalaridan XX asrning 90 yillarigacha bo‘lgan davrni o‘zida qamraydi. Bu davr ikki bosqichga bo‘linadi: 1 - Chor Rossiyasi mustamlakasi davri XIX asr o‘rtalaridan 1917 yilgacha 2 - Sovet hokimiyati humronligi davri 1917 yildan 1991 yil 31 avgustgacha O‘zbekistonning mustaqillik davri 1991 yil 31 avgustdan bugungi kungacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi.

 B. Eshov O`zbekiston tarixi I-jild ( Eng qadimgi davrdan XIX asr o`rtalarigacha ) Toshkent-2014  B. Eshov O`zbekistonda davlatchilik va boshqaruvi tarixi Toshkent-2012  A. Sagdullayev, O`. Mavlonov O`zbekistonda davlat boshqaruvi tarixi (qadimgi davrdan XIX asr o`rtalariga qadar ) Toshkent-2006  Murodova Gulzora Turobovna “O`zbekiston tarixini davrlashtirish masalalari” maqola Foydalanilgan adabiyotlar

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

Похожие

Qadimgi sivilizatsiya tarixini davrlashtirish

Ibtidoiy jamiyat tarixini davrlashtirish

Shayboniylar davri davlatchiligi

Buxoro xonligi davlatchiligi tarixi

Qo‘qon xonligi davlatchiligi tarixi