Mahalliy davlat hokimiyati tizimida tub o'zgarishlarning amalga oshirilishi - История - Рефераты

Mahalliy davlat hokimiyati tizimida tub o'zgarishlarning amalga oshirilishi

Загружено в:

24.09.2022

Скачано:

0

Размер:

58.5 KB

Mahalliy davlat hokimiyati tizimida tub o`zgarishlarning amalga oshirilishi Reja: 1. O`zbekistonda mahalliy davlat hokimiyatining barpo etilishi 2. Hokimiyat organlaridagi boshqaruvda yangicha usullarning qaror topishi 3. Siyosiy boshqaruvda tub islohotlarning amalga oshirilishi

Fuqarolik jamiyatini shakllantirish asosida huquqiy demokratik davlatni barpo etish, O`zbekiston Respublikasi Kons-titutsiyasida qonun tusini olgan. Uning 7-moddasida «Xalq davlat hokimiyatining birdan-bir manbaidir», -- deyilgan. Konstituiiyaning 2-moddasida esa «Davlat xalq irodasini ifoda etib, uning manfaatlariga xizmat qiladi», deb ta`kidlangan. Hozirgi zamon jahon davlatchiligi tajribasida davlat zim-masidagi vazifalar ancha o`zgardi. Bu ayniqsa, biz kabi tota-litar tuzum iskanjasidan chiqqan xalklar uchun butunlay yangi-lik. Jumladan, endi u ko`proq iqtisodiy asoslarni mustah-kamlash, ijtimoiy munosabatlarni chuqurlashtirish, odamlar madaniy va moddiy turmush darajasini oshirishning strate-gik tamoyillarini ishlab chiqish, mamlakat xavfsizligini ta`minlash, tinchligini mustahkamlash va xalqaro munosabat-larni rivojlantirish bilan shug`ullanadi. «Boshqaruv vazifalarining asosiy qismini markazdan viloyatlarga, viloyatlardan shahar - tumanlardagi davlat va boshqa-ruv idoralariga o`tishini ta`minlash darkor. Shu tariqa bu bosqich asta-sekin o`z-o`zini boshqarish jamoatchilik tashkilotlariga ham yetib boradi», deydi Prezident I.Karimov, O`zbekis-ton Respublikasi Oliy Majlisining 1995 yil, 23-24 fev-ral kunlari bo`lib o`tgan birinchi sessiyasida. Bu yo`l bevosita mamlakatimizda fuqarolik jamiyati shakllanishi va fuqaro-lar o`zini o`zi boshqarish tamoyilining bosh yo`nalishiga ayla-nib qoldi. Davlat o`z vazifalarini bajarishda hokimiyatni kuchayti-rish hisobiga emas, aksincha demokratik omillarni kengayti-rish, keng xalq ommasini boshqaruvga jalb etish yo`li bilan amalga oshirishi lozim. Buning uchun jamiyatda keng miqyosli demokratik jarayonlarni chuqurlashtirish, Konstitutsiyada ko`rsa-tilganidek jamiyat hayotini barcha sohalarida fuqarolar haq-huquqlarini kengaytirish, jamiyatning har bir a`zosi ijti-moiy-madaniy rivojlantirishini ta`minlash, siyosiy va maf-kuraviy xilma-xilligiga erishish asosida davlat monopoliya-sini yo`qotish kerak. Boshqacha qilib aytganda, Davlat endi ko`proq fuqarolar haq-huquqini kafolatlaydigan mexanizmga aylanishi kerak. Buning uchun quyidagi asosiy tamoyillar muhim ahamiyatga ega:

Milliy an`analarga, aholi barcha qatlamlari va ijtimoiy guruhlari ehtiyojlariga, xalq hayotining tarixiy tajribalariga tayangan qolda demokratik asoslarni mustahkamlash. Hokimiyat bo`linishining eng demokratik, eng xalkchil shakllarini joriy etish. Bu amalga oshirilmoqda. Hozir O`zbekistonda qonunchilik, ijro va sud hokimiyati mavjud. Boshqaruvni markazlashtirmaslik, respublika va mahalliy hokimiyatlar vazifalarini aniq belgilash, ularni chegaralab qo`yish. Chunki, keng miqyosli xalq xo`jaligi, ijtimoiy hayot muammolarining ko`pqirraliligi mavjud masalalarni markazda to`g`ri va o`z vaqtida hal etish imkonini bermaydi. Shuning uchun Markaziy organning ko`pgina vakolatlarini joylarga - Qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar, shahar, tuman hokimiyatlari zimmasiga yuklash kerak. Biroq bu markaz- dan uzoqlashish, har qanday muammoni o`z xohishicha qal etishimkonini bermaydi. Ma`lumki, jamiyatni demokratlashtirishning yana bir mu-him sharti odamlarning ijtimoiy saviyasi bilan demokratik o`zgarishlar sur`atlari bir-biriga qanchalik mos bo`lishi bilan belgilanadi. Shuning uchun ham deshjratik o`zgarishlar va yangi demokratik jarayonlarni boshqarishni, ularni hayotga tadbiq qilishni avvalambor jamiyatning o`zi anglamogi va xal qilmog`i darkor. Bu o`rinda mahallalarning o`rni va o`z-o`zini boshqarish tartibotini shakllantirish muhim ahamiyat kasb eta-di. Tarixiy tajriba demokratik jarayonlarni chetdan nusxa olib ko`r-ko`rona ko`chirib bo`lmasligini ko`rsatmoqda. Demokratiya o`z-o`zidan vujudga kelmaydi. Unga tinimsiz intilish bi-lan hayotning og`ir sinovlariga bardosh berib erishish mumkin. Osiyo mintaqasi va musulmon sharqidagi demokratik qad-riyatlar va o`zgarishlarning rivojlanish tajribasi o`ziga xos xususiyatlarga va o`ziga xos an`analarga ega. Sharqda demokra-tiya tushunchasi hamjihatlik g`oyasi, jamoatchilik fikrining ustuvorligi zaminida shakllanadi. «Bizning mamlakatimizda,- deb ko`rsatgan edi I.A.Karimov, -demokratik jarayonlar xalqimizning qonunni hurmat qilishi, qonunga itoat etishi kabi fazilatlarga mos ravishda rivojlanishi zarur. Axloqiy, ma`-naviy qadriyatlar siyosiy munosabatlarda ham ustunlik kasb etishi darkor.»

Bunday qadriyatlar respublikamiz sharoitida avvalo aholi zich yashaydigan mahallalarda shakllanadi. Shuning uchun respublikamizda mustaqillik yillarida ijtimoiy-siyosiy hayotda, demokratik jarayonlarni chuqurlashtirishda ma-hallalar rolini oshirishga katta e`tibor berildi. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 105-moddasida ta`kidlanishicha, «Shaharcha, qishloq va ovullarda, shu-ningdek ular tarkibidagi maqallalar hamda shaxarlardagi ma-hallalarda fuqarolarning yig`inlari o`zini-o`zi boshqarish orga-ni bo`lib, ular ikki yarim yil muddatga raisni (oqsoqolni) va uning maslahatchilarini saylaydi. O`zini-o`zi boshqarish organ larini saylash tartibi, faoliyatini tashkil etish hamda vako lat doirasi qonun bilan belgilanadi». Darhaqiqat mahalla Urta Osiyodagi shaharlar ichidagi hududiy birlik bo`lib, u bizga o`tmishdan meros bo`lib qolgan. Arablar istshtosi va islom dini qabul qilinganidan ancha ilgari paydo bo`lgan mahalla cheklangan hududda istiqomat qiluv-chi odamlar birlashmasi bo`lib, unda odamlar faqat qo`shnichi-lik rishtalari bilan emas, balki yuzlab yillar davomida yara-tilgan ichki tartib-qoida ma`naviy axloqiy normalar, urf-odatlar va an`analar bilan belgilangan. Shuning uchun ham undan minglab kishilarni faol ijtimoiy hayotga jalb etishning samarali vositasi sifatida foydalanish lozim. Ong va tafakkur bilan bogliq bo`lgan jarayonlar hamisha qiyinchshtik bilan amalga oshirilgan. Jumladan, yillar mo-baynida ongimiz va tafakkurimizga singib ketgan tanballik, imon-ixtiyerimizni «yuqori»ga topshirib qo`yish illatlari bu-gungi demokratik jarayenlarga to`siq bo`lmoqda. Uning salbiy oqibatlar chuqurlashib borayotgan yangilanishlar mohiyatini ang-lashga, butunlay yangi turmush tarzining shakllanishiga, inson haq-xuquqparining kentayishiga va jamiyatda shaxs rolining oshib borishiga monelik qilmoqda. Ijtimoiy turmushning hamma sohalarini demokratiyalash, o`zkni o`zi idora qila olish fazilatlarini kuchaytirish, o`z hayotini o`zi tashkil etish tamoyillarini kundalik faoliyatga aylantirish nihoyatda murakkab ijtimoiy-iqtisodiy jarayon. U siyosiy, iqtisodiy, huquqiy va ma`naviy-axloqky sohalarda yangicha tafakkur tarzini talab etadi. Bu jarayon chin ma`noda har bir fuqaro mehnati, yaratuvchshshk qobiliyati orqali o`z turmushini izga solishi asosida butun jamiyat hayotini mazmu-

nan yangilash, unga butunlay yangi qiyefa baxsh etish bilan bog`liq. Bu o`z navbatida jamiyatni tubdan isloh qilish jarayo-nida fuqarolarning o`z-o`zini boshqarish mahalliy organlari faoliyatini tubdan o`zgartirishni, uni milliy an`analar va jahon tajribalari asosida qaytadan tashkil etishni taqozo etadi. O`zbekiston Resgtublikasida xalq deputatlari mahalliy Kengashlarini uchta hududiy bo`g`inga bo`lish mumkin. Birinchi hudu-diy bo`g`inga xalq deputatlari shahar, tumanga bo`ysunadigan sha-harlar, shaharlardagi tuman kengashlari kiradi. Ikkinchi hududiy bo`g`inga xalq deputatlari tuman, Toshkent shaxridagi tuman, shahar kengashlari kiradi. Uchinchi hududiy bo`g`inga esa xalq deputatlari viloyat, Toshkent shahar Kengashlari kiradi. Xalq deputatlari mahalliy Kengashlarining barcha bo`g`inlari huquqiy shaxs hisoblanadilar va ular qonun bilan o`z ixtiyoriga berilgan istalgan masalalarni mustaqil hal qilishga haklidirlar. Mahalla o`zini-o`zi boshqarishning asosiy bo`g`ini. Bu aholining ijtimoiy masalalarini hal etishda muhim rol o`ynaydi. Mahalla O`rta Osiyoda qadimdan hududiy-ma`muriy birlik hisoblanadi. Bu yerda xdr bir yashovchi taqdiri, orzu-umidi, hayotga va odamlarga munosabati qat`iy nazoratda turgan. Bir-biri bilan hisoblashib yashagan. Shu bilan birga mahallachi-lik uzoq an`analarga va xalqimiz tarixiga, uning boy ma`na-viy-axloqiy udumlariga bog`liq bo`lgan ulkan hayot maktabi. Mahalla bo`lib, birlashib, uyushib yashash arablar istilo-sigacha yoki islom dini qabul qilinishidan ancha ilgari paydo bo`lgan. Mahalla ma`lum bir hududda istiqomat qiluvchi odam-lar uyushmasi bo`lib, unda odamlar faqat qo`shnichilik munosa-batlari bilangina emas, balki ming yillar mobaynida shakl-langan o`ziga xos ichki tartib-qoida, ma`naviy-axloqiy norma-lar, aniq intizom, urf-odat va an`analar bilan bog`langan. Uzbekistonda o`zini-o`zi boshqarish va mahalliy hokimiyat-lar rolini takomillashtirish asosida mamlakat demokratik jarayonlarni chuqurlashtirish maqsadida Oliy Kengashining 1993 yil sentabrda qabul qilgan «Fuqarolarning o`zini-o`zi boshqarish organlari to`g`risida»gi qonun alohida ahamiyatga ega tub islohotlar davrining eng muhim va dolzarb talablari-ga muvofiq tarzda yuzaga kelgan

ushbu qonun ijtimoiy-siyosiy, ma`naviy hayotimizda katta voqea bo`ldi. O`zbekistonda o`z-o`zi-ni boshqarishni tashkil etish va uni amalga oshirish O`zbekis- ton Respublikasi Konstitutsiyasida ham alohida ta`kidlangan. Uning 105-moddasida «Shaharcha, qishloq va ovullarda, shuning-dek, ular tarkibidagi mahallalarda qamda shaharlardagi mahal-lalarda fuqarolarning yig`inlari, o`zini-o`zi boshqarish organ-lari bo`lib, ular ikki yarim yil muddatga raisni va uning maslahatchilarini saylaydi» deyilgan. Bu bilan mamlakati-miz birinchi marta fuqarolar yig`ini o`zini o`zi boshqarish organi sifatida e`tirof etildi va ularning huquqiy maqomi, vakolatlari qonun yo`li bilan mustahkamlab qo`yildi. «Fuqarolarning o`zini-o`zi boshqarish organlari to`g`risi-da»gi Qonunning 1- moddasida o`zini o`zi boshqarish organlari jamiyat va davlat ishlarini bajarishda qatnashishga doir o`z huquqlarini ro`yobga chiqarishlarida fuqarolarga ko`maklashadi, o`z xududlaridagi ijtimoiy va xo`jalik masalalarini hal etish, ommaviy-madaniy tadbirlar o`tkazish, davlat hokimiyati va bosh-qaruv organlariga O`zbekiston Respublikasi qonunlarini, mam-lakat hukumatining qarorlarini bajarishda yordamlashadi. Mahalliy o`zini-o`zi boshqarishni ifodalovchi muhim bel-gilardan biri o`z faoliyatini hududiy tamoyil asosida tashknl etishdir. Ma`lum bir hudud birlashgan jamoa o`zini o`zi boshqarish idoralarini ma`lum turar-joy mavzesi, qishloq, posyolka, ko`cha hududida tashkil etadi. Mazkur qonunning 2-moddasida hududiy yondashishning o`ziga xos xususiyatlari alohida belgilangan. Jumladan, mahallalar faoliyat ko`rsatayotgan hududlar fuqarolarining taklifiga ko`ra tuman, shahar hokimi tomonidan belgilanib, qabul qilingan qaror tegishli hokimliklar tomonidan tasdiqlanadi. Qonun fuqarolar yiginida yoki majlisida qaror qabul qilishga imkon beruvchi huquqiy meyerlar va imtiyozlarni ko`rsa-tib berdi. Fuqarolar yig`ini unda ishtirok etish huquqiga ega bo`lganlarning kamida yarmi, vakillar majlisi esa delegatlar-ning uchdan ikki qismi qatnashganda qonuniy kuchga kiradi. Yig`inni rais yoki uning maslahatchilaridan biri olib boradi. Qarorlar ochiq ovoz berish yuli bilan qabul qilinadi va u hokimga yuboriladi.

Bularning hammasi mahalliy o`z-o`zini boshqarish idorala-ri faoliyatining demokratik asoslari mahalliy sharoitga yaqin-lashtirilganini, ortiqcha rasmiyatchiliklarga barham berilga-nini va aholining jamiyatni boshqarishda mumkin qadar ko`proq ishtirok etish imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qiladi. Fuqarolar yig`ini vakolatlari kengaytirildi. Ular qonunning 17-moddasiga muvofiq davlat hokimiyati va bosh-qaruv organlari bilan kelishgan holda savdo, umumiy ovqat-lanish va aholiga madaniy-maishiy xizmat ko`rsatish korxo-nalarining ish vaqtini aholiga qulay holda belgilashlari, ma`muriy komissiya tashkil etishlari mumkin. Bu mamlakat-da fuqarolar faolligini oshirish, shu asosda o`z turmushini yo`lga qo`yish va jamiyat umumiy qiyofasini shakllantirish imkonini beradi. Uzbekiston Respublikasi Prezidentining mamlakat «Mahalla» xayriya jamg`armasini tashkil etish to`g`risidagi 1992 yil, 12 sentabrdagi hamda mamlakat «Mahalla» xayriya jamgar-masiga mablag` ajratish to`g`risidagi 1992 yil 8 oktabrdagi farmonlari katta siyosiy va ijtimoiy axamiyatga ega bo`ldi. Ayni paytda mahalla qo`mitalari o`z hududlarida istiqomat qiluvchi kambagal oilalarga, nogironlarga, yolgiz keksalarga moddiy yordam berish hamda aholini ijtimoiy muhofaza qilish borasida keng miqyosli ishlarni olib bormoqsa. Hukumat dastlab budjet hisobidan 25 million so`m mablag` ajratdi. Bu joylarda mahallalar rolini oshirish, ular fao-liyatini takomillashtirish uchun qulay imkoniyatdir. Keyingi yillarda ham odamlarning turmush tarziga, ularning xulqi va kayfiyatiga odatda qishloq va mahalla komitetlariga saylanadigan hurmatli oqsoqollar ta`sir ko`rsatuvchi asosiy kuch ekanligini hisobga olib qishloq va mahalla komitetlarining roli va obro`sini yanada mustaqkamlash va qo`llab-quvvatlash chora- tadbirlari ko`rildi». Mamlakatda mahalla komitetlari raislari hamda kotibla-riga oylik ish haqi belgilandi. Qisqa vaqtda bu maqsadlarga mahalliy budjetdan 10 million so`mga yaqin mablag` ajratil-di. 1994 yil oxirlariga kelib respublikada 12,4 ming mahalla shakllantirildi. Ular o`z faoliyatlarida O`zbekiston Respublikasi qonunchiligiga, o`zlari haqidagi Nizomga, mahalliy hokimiyatning mahalla fuqarolarining yig`ilishi xaqidagi qarorlariga amal qilib ish tuta boshladilar.

O`zbekistonda fuqarolarning o`z-o`zini boshqarish organlarini takomillashtirish kundalik hayotimizda demokratiyani chu-qurlashtiradi, davlat rolini asta-sekinlik bilan mahalliy organlar zimmasiga yuklaydi. Bu hozirgi zamon jahon ilg`or tajribalariga mos keladi va dunyoviy davlat tamoyillarini boyitadi. Yuqorida o`zbekning mahalla-mahalla bo`lib birlashib, o`zi-ni o`zi idora qilib yashash tarzining ildizlari goyat chuqur ekanligi ta`kidlandi. Endi ular faoliyatini yangi sharoit-larda, yangicha mazmun bilan boyitish ham hayotiy zaruriyat bo`lib qoldi. Bu borada keyingi yillarda Chilonzor tuman hokimligi va xalq deputatlari tuman Kengashi ibratli ishlarni amalga oshirdi. Ular mahalla ahlining ko`p asrlik tajribalaridan va eng odilona boshqaruv usulidan samarali foydalanish maqsa-dida mavzelarni ham maqallalarga aylantirishga qaror qildi-lar. Tuman hududida avvaldan mavjud bo`lgan 19 ta mahallalar qatoriga mavzelar va bir qator turar-joylarda yangitdan tash-kil etilgan 25 ta mahalla qo`shildi. Ular soni 44 taga yetdi. Ayni paytda bu yerlarda keng miqyosli ijtimoiy-siyosiy, ma`-naviy-axloqiy, madaniy tadbirlar amalga oshirildi. Bular aholini o`z o`zini boshqarishdagi ishtirokini yanada kengay-tirmoqda. Shunday qilib, 90-yillarning o`rtalariga kelib, mustaqil Uzbekistonning viloyat va shaharlari hududlarida ijtimoiy o`zini-o`zi boshqarish organlari bulgan mahallalar soni, ular-ning aholi o`rtasidagi roli ortib borishi ham respublikada ijtimoiy hayotning yanada demokratlashib borayetganini ko`rsa-tadi. Albatta, keyingi yillarda istiqlol tufayli yangidan, qad-dini ko`tarayotgan mahallalar hayotida tub o`zgarishlar yuz berdi. Buni 1996 yil may-iyun oylarida O`zbekistonda bo`lib o`tgan fuqarolarning o`zini-o`zi boshqarish organlariga saylovlar yakunlari ham ko`rsatdi. 1996 yil, 2 oktabrda O`zbekiston Respublikasi Oliy Maj-lisi Kengashining navbatdagi majlisi bo`ldi. Unda «O`zbekis-ton Respublikasida fuqarolarning o`zini- o`zi boshqarish organ-lariga saylovlar yakunlari» ko`rib chiqiddi. Ushbu qarorda ko`rsa-tib o`tilishicha respublikada bu muhim siyosiy tadbirga puxta tayyorgarlik ko`rildi. Avvalo shuni aytish kerakki, Oliy Majlis Kengashi 1996 yil 13 mart kuni

fuqarolar yiginlari raislari va ularning maslahatchilari saylovini o`tkazish masalasini maxsus muhoka-ma qildi va shu asosda zarur tashkilotchilik ishlari olib borildi46. Fuqarolar yig`inlari va ularning raislari saylo-vini o`tkazish haqidagi qonun matni 4 ming nusxa atrofida ko`paytirilib Qoraqalpog`iston Juqarg`i Kengesi, viloyatlar, shaharlar va tumanlar hokimliklariga amalda foydalanish uchun yetkazib berildi. Shuningdek, bu tadbirni uyushqoklik bilan o`tkazishga doir tavsiyanomalar ishlab chiqildi, Bu «Mahalla» gazetasida e`lon qilindi. Viloyat, shahar va tumanlarda fuqa- rolarning o`z-o`zini boshqarish yig`inlari, raislari, ular mas-lahatchilari saylovini o`tkazishga doir amaliy seminarlar o`tka-zildi. Ushbu tadbirlarda O`zbekiston Respublikasi Oliy Maj-lisi deputatlari, viloyat hokimlari o`rinbosarlari, O`zbekis-ton Respublikasi Oliy Majlisi Kotibiyati ma`sul xodimla-ri ishtirok etdilar. Seminar-kengashlarda fuqarolarning o`zini-o`zi boshqarish organlari hokimiyat vakillik organlarining ishonchli yordam-chisi tariqasida o`zini ko`rsatib, jamiyatda fuqarolik totuv-ligini mustahkamlashga ko`maklashayotgani alohida ta`kidlan-di. Kam daromad oilalarga va muhtoj kishilarga yordam ko`rsat-moqda, hududlarni obodonlashtirish yuzasidan keng miqyosli ishlar amalga oshirilmoqda./Ayni paytda ma`lumotlarga ko`ra, mamlakat qishloqlari va ovullarida fuqarolarning 1436, sha-harlarida 117, mahallalarda 5402, shu jumladan qishloq mahal-lalarida 3305 o`zini-o`zi boshqarish organi bo`lib, ularning raislari jamoatchilik asosida ish olib bora boshladilar." Samarqand, Namangan va Toshkent viloyatlarida qishloq-larda kattagina hududni egallaganliklarini inobatga olgan holda ana shu viloyatlar qishloq mahallalarida o`zini-o`zi bosh-qarish organlari tuzildi. Saylovga tayyorgarlik ko`rish paytida yig`inlarning amal-dagi raislari faoliyati tahlil etildi. Bu ish xususan Samar-qand, Qashqadaryo, Namangan, Surxondaryo viloyatlarida yaxshi o`tkazildi. Hammasi bo`lib mamlakatda 6 ming 955 yig`in raisi va 60 mingdan ortiq maslaqatchi saylandi. Qishloq, ovul va shaharlarning va shaxdrlardagi mahallalarning yig`inlari ra-islarining 84 foizidan ortig`i shu lavozimiga ikkinchi mud-datga saylandi, bu ko`rsatkich maslahatchilar orasida 65 foiz-dan ortiqrog`ini tashkil qildi.

O`zini-o`zi boshqarish organlari rahbarlarining umumiy ma`lumot darajasi ancha oshdi. Oliy ma`lumotli yigin rais-lari Qoraqalpog`iston respublikasida 68,6 foizni, Toshkent shahrida 68,7 foizni, Navoiy viloyatida 87,5 foizni tashkil etdi. 1993 yilgi saylovga nisbatan 1996 yilgi saylov kompani-yasida xotin-qizlarni yig`in raisligi va yig`in maslahatchila-ri tarkibiga saylashga e`tibor berildi. Jumladan, yig`in rah-barlari orasida xotin-qizlar miqdori Qoraqalpog`iston Res-publikasi, Toshkent, Buxoro va Namangan viloyatlarida 20 fo-izdan ko`proqqa, Toshkent shahrida esa qariyb 2 barobarga oshdi.

Аdаbiyotlаr : 1. K а rim о v I. А . O`zb е kist о nning o`z istiql о l v а t а r а qqiyot yo`li. T о shk е nt. «O`zb е kist о n», 1992. 2. K а rim о v I. А . Istiql о l yo`li: mu а mm о l а r v а r е j а l а r. Аsаrlаr, I - jild,3-36 bеtlаr. 3. Kаrimоv I.А. O`zbеkistоnning siyosiy, ijtimоiy vа iqtisоdiy istiqbоlining аsоsiy tаmоyillаri. Tоshkеnt. «O`zbеkistоn», 1995. 4. Must а qillik to`g`risid а d е kl а r а siya. «Sоvеt O`zbеkistоni», 23 iyun, 1990. 5. O`zbеkistоn Rеspublikаsining Kоnstitusiyasi. Tоshkеnt. «O`zbеkistоn», 1992. 6. O`zbеkistоn Rеspublikаsi. Ensiklоpеdiya, 1997. 7. Jo`rа y еv N., Fаyzullа y еv T., Usmоnоv Q. O`zbеkistоn tаriхi. Tоshkеnt. «S h аrq», 1998. 8. Istiqlоlimizning tаriхiy ildizlаri. S h аrq Y u lduzi, 1995, 11-12-sоn. Yusup о v E. Istiql о l yo`lid а . Tоshkеnt. «Fаn», 1996.

Похожие

Millatlararo totuvlikni ta'minlash choralarining amalga oshirilishi

Lavlakon mahalliy madaniyati

Mustaqil O‘zbekiston davlatchiligi davlat qurilishi va boshqaruvi

Taraqqiyotning o'zbek modeli, uni hayotga tatbiq etish borasida erishilgan yutuqlar

Qashqadaryoda sovet hukmronligining o‘rnatilishi va vohaning keyingi yillardagi ahvoli