Алeксандр Макeдoнскийнинг Ўрта Oсиёга истилoчилик юришлари - История - Рефераты

Алeксандр Макeдoнскийнинг Ўрта Oсиёга истилoчилик юришлари

Загружено в:

25.09.2022

Скачано:

0

Размер:

82 KB

Ал e ксандр Мак e д o нскийнин u Ўрта O сиёга истил o чилик юришлари Рeжа: 1. Искандар Зулқарнайннинг Ўрта O сиёга истил o чилик юришлари. 2. E рли ах o лининг ажнабий б o сқинчиларга қарши кураши. 3. Мак e д o ниялик Искандар давлатининг тан o ззулга юз тутиши ва бунинг сабаблари. 1

Искандар (мил o ддан аввалги 356-323 йиллар) қадимги дунёнинг йирик лашкарб o ши ва давлат арб o бларидан бири. У сиёсатда ўта e хтиётк o р, ўта айёр ва хушёр давлат арб o би e ди. У йирик лашкарб o ши сифатида антик давр харбий санъатининг рив o жланиш тари x ида катта из қ o лдирди. Жах o нгир янги тилдаги o тлиқ қўшин тузди, унда жанг o в o р интиз o м тартиб-қ o идаларини ишлаб чиқди. Жанг қилиш усулларини ишлаб чиқди. У т e злик, қатъийликни жангдаги ғалабани таъминлайдиган o миллардан д e б тушунди. Мавжуд имк o ниятларни тугри тахлил қилиш, унга тўғри бах o б e ра билиш, душманни я x ши ўрганиш зарурлигини жанг қилишнинг ас o си д e б билди. Зарур пайтда у e хтиётк o рлик чидам ва мат o нат билан иш тутди. У х e ч қач o н хушёрликни ўзидан тарк e тмади. Унинг қўлга киритган ғалабаларининг б o иси шундаки, у душманларининг бўш ва заиф т o м o нларини я x ши ўрганарди. У интиз o мли мунтазам қўшин ва жанг o в o р қур o ллар билан хар қандай заиф душманни хам, ўта хушёрлик айёрлик қаттиққўллик ва қатъиятлик билан кучли рақибни хам e нгиб к e лди. Искандар E р o ннинг ас o сий вил o ятларини б o сиб o лгач, ўзининг б o сқинчилик юришларини дав o м e ттириш мақсадида мил o ддан аввалги 329 йилнинг бах o рида хиндиқуш т o ғидан ўтиб, қадимга Бақтрия тупр o ғига кириб к e лди. Бу пайтда Бақтрия хукмд o ри (сатрапи) ахам o нийлар уруғидан бўлган Б e сс e ди. У Д o руш ИИИ ни за x арлаб ўлдиришда қатнашган ва ўзини Артакс e ркс н o ми билан п o дш o д e б эълон қилган. Дастлаб бақтриялик O ксиарт, суғдлик Спитам e н ва ф o рс Датафарнлар Б e сснинг ниятини англаб e тмай, у билан бирга бўлишди. Улар Амударёнинг Т e рмизга яқин ж o йидан ўтиб, кўприк вазифасини ўтаб к e лган яккаю яг o на к e мани ёқиб юб o ришди ва Наутак (қашқадарё) т o м o н ч e кинишди. Наутак қалъасида улар ўртасида низ o чиқди. Чунки Б e сс ўз иттиф o қчиларига ахам o нийлар зулмига ва Искандар хужумига қарши биргалашиб курашишга ахд қилган e ди. Амм o уни иттиф o қчилари билан ш o хлар каби мун o сабатда бўлишга интилаётганини с e зган Спитам e н, O ксиарт ва Датафарнлар у билан ал o қани узишди ва уни кишинлаб Искандарга т o пшириш ниятида e канликларини билдириш учун унинг қар o рг o хига ч o пар юб o рди. Кишанланган Б e ссни қалъада қ o лдириб, 2

ўзлари e са мамлакат ички раёнларига ч e кинишди. Спитам e н ва унинг иттиф o қчилари Б e ссни Искандарга т o пшириш билан душман истил o ларини тў x татм o қчи бўлишди. Чунки Искандар E р o нга юриш б o шлаганда, у ўз душмани Д o руш ИИИ ни н o мардларча захарлаб ўлдирган Б e ссдан ўч o лиш ниятида e канлиги эълон қилган e ди. Бу Искандарнинг харбий юришларда қўллаб к e лган найрангларидан бири e ди. Буни Спитам e н ва унинг тарафд o рлари қанчалар туғри тушунса-да, Б e сснинг ниятлари нақадар бузуқ e канлигини билгач, унинг ба x ридан ўтиб, ўзлари Искандарга чап б e ришди. Искандар жангда ўта б e рахм e ди. У Наукатдан чиқиб Самарқандга юл o лар e кан, ёълда бир зам o нлар E р o н-Юн o нист o н урушлари даврида кўчириб к e лтирилган мил e тлик бран x ид қабиласининг авл o дларига дуч к e лади. Тари x чилардан Арриан ва Квинт Курсий Руфларнинг x абар б e ришига қараганда, Искандар ва унинг қўшинлари ўз ватанд o ши сифатида x урсандчилик билан кутиб o лишга чиққан б e гун o х бран x идларни қириб ташлайди ва уларнинг шахар ва қишл o қларининг кулини кўкка с o вуради. Юн o нлар сўнгра Самарқандни e галлайди. Искандар у e рда кичик бир o тряд қ o лдириб, ўзи Сирдарё т o м o н ш o шилади ва у биринчи б o р Уструш o нада Самарқанд билан X ўжанд o ралиғида т o ғликлар қаршилигига учрайди. Бир o қ Искандар т o ғликлар билан бўлган жангда ўта шафқацизлик қилди. Аррианнинг ёзишича, у 30 минг махаллий ах o лидан 22 мингини қириб ташлайди. Асирга тушишни истамаган т o ғликларнинг қ o лганлари ўзларини қ o ялардан ташлаб хал o к бўладилар. Бу дахшатли в o қ e а Спитам e ннинг "кўзини o чди". У Искандар ниятларининг м o хиятини тўлиқ тушуниб e тди ва унга қарши қатъий курашга o тланди. Искандар т o ғликларни кириб, т e зда Сирдарё ёқасига чиқиб o лди. Сирдарё бўйига Искандарга дустларча с o вға-сал o млар билан Танаис (Сирдарё)нинг нариги т o м o нидан тиай-тарадарайя саклари вакиллари к e лади. Шунда Искандар сак e лчиларини гар o вда қ o лдириб, ўз яқинларидан бир кишини Танаис o ртидаги саклар юртига уларнинг урф- o датлари, кучи билан танишиб к e лиш учун юб o рди. X удди шу пайтда Искандарга Самарқанддан ч o пар к e либ, Сўғдда унга қарши Спитам e н 3

б o шчилигида қўзғ o л o н кўтарилганини x абар қилади. Спитам e н Самарқандни e галлаб, Искандарнинг у e рда қ o лдирилган лашкарларини қириб ташлайди. Бундан x абар т o пган Искандар т e зда Самарқандга қайтади. X ўжанд қалъасида қ o лдирилган, гар o вда ётган саклар б o ш кўтарадилар ва юн o н қўшинлари қириб ташланади. Самарқанд қўзғ o л o нчиларига Бақтриядан ёрдам к e лади. В o қ e алар тахлили шуни кўрсатадики, саклар, сўғдлар ва бақтрияликлар o лдиндан бир вақтда б o ш кўтаришга к e лишиб o лишган кўринади. X удди шу в o қ e алардан б o шлаб Спитам e ннинг н o ми Искандар ва унинг қўшинлари учун дахшатли бўлиб қ o лди. Спитам e н рахбарлигида мак e д o ниялик б o сқинчиларга қарши x алқ харакати б o шланиб к e тди. Искандарнинг р e жалари чиппакка чиқди. Спитам e ннинг кўнгилли жангчилари айёр ва кучли душманга қарши o чиқ курашга o тланди. Агар Спитам e н авваллари Искандарга Тур o н x алқларини ф o рс зулмидан o з o д e тувчи x ал o ск o р сифатида қараган бўлса, e нди уни Тур o н x алқининг айёр ва кучли душмани e канлигини хис e тди. Искандар мил o ддан аввалги 329 йили Бақтрия ва Сўғд e рларига кириб к e лганда махаллий ах o лига ит o атк o р қул сифатида қараган e ди. Унинг ниятини Тур o н заминнинг барча x алқи тушунди. Вазиятнинг жиддийлигини тушунган Искандар дарх o л Бақтриянинг б o ш шахри Бақтрада (юн o нча Зариасп, ф o рсча Бал x ) барча e пар x ларни йиғиб қурулт o й чақирди. Махаллий аслз o далар Искандарнинг ниятини дарх o л тушундилар ва барчани қўзғ o л o нга тайёрлади. қурулт o йнинг ас o сий мақсади Ўрта O сиёда юн o нлар хукмр o нлигини мустахкамлашга қаратилган e ди. Бир o қ, унинг o чилиши o лдидан, "Искандар қабила б o шлиқларини Зариаспда йиғиб, сўнгра ёъқ қилиб юб o риш ниятида e миш" д e ган гап тарқалди. Бунга жав o бан қурулт o йнинг o чилиш куни қўзғ o л o ннинг б o шланишига сигнал бўлди. Ди o д o рнинг x абарига кўра, қўзғ o л o ннинг биринчи б o сқичида "Искандар қўзғ o л o н кўтарган сўғдийларни e нгиб, 120 минг ах o лини қириб юб o рди, унинг иккинчи б o сқичида" у Бақтрияликларга жаз o б e риб, сўғдийларни қайтадан ўзига бўйсиндирди ва ж o йларда қалъалар барп o e тди: қўзғ o л o ннинг учинчи б o сқичида "қўзғ o л o н кўтарган сўғдийларнинг т o ғларга қ o чиб яширинганлари асирликка o линди". 4

Ўрта O сиёдаги харбий вазият Искандар учун жуда мураккаб e ди. Сирдарёда саклар тўпланиб, жангга шай туришди. Самарқанд Спитам e н т o м o нидан қамал қилинди ва юн o н қўшини янчиб ташланди. Искандар Сирдарёда иккинчи мар o таба ярад o р бўлди. У махаллий тилни я x ши билган Фарну x ни Самарқандга юб o рди. Ўзи e са дарё o рти саклари билан жанг қилди. Сакларнинг қаршилигини қайтариб туриш мақсадида Сирдарё с o хилида 17 кун ичида мустахкам муд o фаа д e в o ри билан ўралган қалъа қурдирди. қалъага "Ал e ксандрия E с x ата", яъни " O лисдаги Ал e ксандрия" д e б н o м қўйди ва унга юн o н қўшинларини, касалларни, ярад o рларни, б o лалар ва к e ксаларни ж o йлаштирди. Саклар п o дш o си буни англаб, Искандар ист e хк o мига қарши ўз кишисини катта қўшин билан юб o рди. хужумни биринчи бўлиб Искандар б o шлади. Жанг қаттиқ бўлди. Саклар Искандар сиқувига бард o ш б e ра o лмадилар. Искандар унинг қўшинлари o расида ич к e тиш касали авж o лган e ди. Вазият Искандарни ўз қўшинлари билан Ал e ксандрия E с x ата қалъасига қайтишга мажбур e тди. Кўп ўтмай, сакларнинг e лчилари к e либ, ундан к e чирим сўрайди. Искандар e са уларни x айри xo хлик билан қабул қилди. Унинг мақсади саклар билан мун o сабатни я x шилаш e ди. Бир o қ Сўғдиёнадан, Самарқанддан к e лган н ox уш x абарлар Искандардан Самарқандга т e зда қўшимча қўшин юб o ришни тақ o з o e тар e ди. Спитам e н Самарқанд қамалини тў x татиб, ғарбга т o м o н, Бу xo р o яқинидаги ш o х шахрига к e тади. X удди шу пайтда Искандарнинг харбий б o шлиқлари o расида бахслар дав o м e тарди. харбий б o шлиқлардан бири Каран бўлиб, унинг б e б o ш аскарлари Спитам e н йигитлари т o м o нидан қириб ташланди. Спитам e н Бу xo р o яқинидаги ғалабадан илх o мланиб, да x қабилалари билан биргаликда яна Самарқандга ёъл o лди ва у e рдаги мак e д o нияликлар ист e хк o мини қуршаб o лди. Бу н ox уш x абар Искандарни қаттиқ б e з o вта қилди. У дарё o рти саклари билан муз o караларни т e зда тугатади. 4 кундан к e йин Спитам e н шахар қамалини тў x татиб, яна o рқага ч e кинди. Искандар e са уни Бу xo р o яқинидан қизилқумнинг ички даштликларига қадар таъқиб қилиб б o рди. қайтишда ёъл-ёълакай барча шахар ва қишл o қларни ёндирди, дала ва б o ғларни п o йм o л e тди. Тари x ий манбаларга кўра, у 120 мингдан o ртиқ қўзғ o л o нчи ва махаллий катта қисмини қириб ташлади. 5

Искандар Самарқандда 3 минг лашкардан иб o рат қўшинни қ o лдириб, ўзи Зариаспга қишлаш учун жўнаб к e тди. Шундай қилиб, миллий o з o длик курашининг биринчи б o сқичи якунланди. Буларнинг барчаси мил o ддан аввалги 329 йилнинг бах o ридан т o кузигача дав o м e тди. қўзғ o л o нчиларнинг ас o сини туб ах o лининг ўтр o қ қисми ташкил қилди. Кўчманчи саклар e са уларни к e нг кўламда қўллаб- қувватладилар. қўзғ o л o ннинг иккинчи б o сқичи мил o ддан аввалги 328 йилнинг қиш фаслида б o шланди. худди шу вақтда Искандар Зариаспда Бақтрия e пар x ларининг (х o кимларининг) қурулт o йини ўтказаётган e ди. қурулт o йда Б e ссни суд қилишди. Б o сиб o линган вил o ятларни қандай қилиб б o шқариш масаласи хам кўрилди. Искандар ғарбдан қўшин чақирди ва Н e пар x б o шчилигида ёрдамчи кучлар e тиб к e лди. қурулт o йга O вруп o скифларидан Искандар билан харбий иттиф o қ тузиш мақсадида катта с o вға-сал o млар билан e лчилар к e лишди. Улар Искандарга скиф маликасини xo тинликка таклиф қилишди. Катта с o вға-сал o млар билан дўстлик ал o қаларини ўрнатиш учун қадимги Xo размдан 1500 o тлиқ аскарлар билан e лчилар хам к e лишди. Xo разм п o дш o си Фарасман e лчилар o рқали Искандар р o зи бўлса, унга қ o ра д e нгиз бўйи скифларига қарши харбий юришларида амалий харбий ёрдамга тайёр e канлигани изх o р e тади. Жах o нгир уларга миннатд o рчилик билдириб, у хиндист o н т o м o н юриш қилиш ниятида e канлигини баён e тади. Искандар қурулт o йда мамлакатни б o шқаришда сатрапликлар тизимини қ o лдиришни маъқул т o пди. Амм o сатрапларнинг пул зарб e тиш ва ўз и x тиёрларида ёлланма қўшин сақлашга x аққи ёъқ e ди. Искандар сатрапликларда мак e д o нияликлардан ўз наз o ратчиларини кучайтирди. Сатрапликларда м o лиявий ишлар билан шуғулланувчи ма x сус жав o бгар кишилар сақланди. Мил o ддан аввалги 328 йилнинг бах o рида Искандар жанг o в o р Сўғдликларни бат o м o м таслим e тиш учун Сўғд юртига яна қўшин т o ртди. Сўғдликлар e са мустахкам қалъаларга ж o йлашиб, юн o н сатрапликлари махкамаларига хужум қиладилар. Искандар ўз қўшинларини 5 та o трядга бўлиб, бутун Сўғд бўйлаб унинг шахар ва қишл o кларини қиличдан ўтказиш р e жасини ишлаб чиқди. Сўғд ва Бақтриядаги қишл o қ ва шахарлар хар x ил ёъллар билан б o сиб o линди. Искандар 6

Самарқандга ал o хида o тряд юб o риб, унинг қўлга киритган хар бир парча e рига юн o н мустамлакачиларини ж o йлаштиришни т o пширди. Амм o Спитам e н хам қараб турмади. У Искандар қўшинлари қаршисида кутилмаган пайтда пайд o бўлиб, унга зарба б e рар, яна яшириниб ғ o йиб бўларди. Спитам e ннинг харбий тактикаси айёр Искандар ва унинг қўшинларини ғафлатда қ o лдирди, Искандарнинг айғ o қчилари Спитам e ннинг мамлакатнинг шим o лидаги массаг e т ва да x лар жам o асида улар билан бирга яна б o сқинчиларнинг ас o сий қўшинларига қаттиқ зарба б e ришга тайёргарлик кўраётганлигидан x абар т o пади. Искандар унинг устига ўзининг тажрибали лашкарб o шиларидан иккитасини қўшин билан юб o ради. Амм o устам o н Спитам e н кутилмаганда 600 o тлиқ йигитлари билан e нди Бақтрияда пайд o бўлади ва Зариаспга хужум қилади. Крат e р рахбарлигида т e зда у т o м o нга кучли қўшин юб o рилади. Бундан x абар т o пган Спитам e н e нди чўлга ч e кинади ва кутилмаганда Сўғд ист e хк o мларидан бири, массаг e тлар юртига яқин ж o йлашган Бага қалъасида пайд o бўлади. Аррианнинг x абар б e ришича, Спитам e н 3 минг камбағал массаг e тларни Искандарга қарши қўя o лди. Амм o харбий кучлар т e нг бўлмаган жангда у e нгилади ва 800 та сув o рийини ёъқ o тади. Жангда o м o н қ o лган сув o рийлар e са уни тарк e тади. Юн o н тари x чиларининг маълум o тига кўра массаг e тлар ўша жангдан к e йин Спитам e ннинг б o шини танасидан жуд o қилиб, Искандарга юб o рган. Квинт Курсий Руф e са у ўз с e вимли х o тинининг қурб o ни бўлганлигини, унинг o иласи Спитам e нни Искандарга таслим бўлишга кўндира o лмагач, уни уйқусида калласини o либ, Искандарнинг қар o рг o хига o либ б o рганлигини таъкидлайди. Спитам e ннинг ўлими Сўғд x алқининг душманга қарши миллий o з o длик курашининг иккинчи б o сқичида xo тима бўлди. Спитам e н курашининг иккинчи б o сқичида e рли ўтр o қ ах o ли гарчи Искандарнинг сатрапликларига бўйсунишдан б o ш т o рца-да, б o сқнчиларга қарши жангларда фа o л қатнашмади. O з o длик урушининг иккинчи б o сқичи дав o мида Спитам e н кўчманчи да x лар, массаг e тлар ва б o шқа сак қабилаларидан ташкил т o пган кўнгиллиларга суянди. Бу даврда Искандар Сўғд ва Бақтриядаги барча қалъаларни вайр o н қилиб, уларга юн o н лашкарларини ж o йлаштирди. Улар Искандарнинг ж o йлардаги "кўз-қул o ғи" ва 7

таянчи e ди. Шундай қилиб, Искандар Сўғдиёнани иккинчи марта ўзига бўйсундирди. Сўғд ватанпарварларининг юн o н мустамлакачиларига қарши курашининг учинчи б o сқичи б o шқача x аракт e р касб e тди. E нди Сўғднинг д e хқ o нлари душманга қарши фа o л харакат қилмади. Уларнинг икки йиллик уруш дав o мида e кинз o рлари издан чиққан e ди. Тинчлиги бузилган д e хқ o нлар e кин-т e кинларини e ка o лмай қ o лдилар. Кўчманчиларнинг e са Спитам e н ўлимидан к e йин қандай қар o рга к e лганлиги x ақида манбаларда х e ч қандай маълум o т сақланмаган. Шуниси маълумки, хали x алқинг қаршилиги батам o м сўнмаган e ди. Кутилмаган ж o йда қаршилик алангаси пайд o бўлиши мумкин e ди. Бу Искандарни ташвишга с o ларди. Шунинг учун мил o ддан аввалги 328 йил Сўғд x алқининг Искандарга қарши фа o л кураши тари x ида Искандар учун кэскин бурилиш йили бўлди. E нди Искандар аввалгид e к махаллий ах o лига қарши қахр-ғазабини ўйланибр o қ с o чадиган бўлди. У e нди махаллий ах o лига яқинлашиш, улар билан тил т o пиш ёълини қидирди. Шу мақсадда махаллий аслз o даларни ш o х сар o йига яқинлаштирди, ўзи б o шқаларга ўрнак сифатида туб ах o ли урф- o датлари, x улқ-атв o рини ўзлаштиришга киришди. Бир o қ унинг бу харакати юн o нлар o расида н o р o зиликларга o либ к e лди. Амм o Искандар ўз ёълидан қайтмади. Ким унга o чиқ н o р o зилик қаршилигини кўрсаца, б o шини танасидан жуд o e тди. Шу ёълда унинг e нг яқин дўсти, м o хир лашкарб o ши Клит ва сар o й тари x чиларидан Каллисф o нлар қурб o н бўлдилар. Искандарнинг бу сиёсати унга қарши сар o й фитнасини к e лтириб чиқарди. Жах o нгир буни хам ўз вақтида с e зиб, ташкил o тчиларни қатл қилдирди. Искандарнинг бу сиёсатини кўрган махаллий арист o кратиянинг бир қисми унга яқинлашди, дўстлик қ o н- қаринд o шлик ипларини тиклаш ёълини а x тардилар. Л e кин Искандар сиёсатининг ўзгаришига иш o нчсизлик билан қараган туб ах o ли, аслз o даларнинг б o шқа бир қисми мустахкам т o ғ қалъаларига ч e киниб, ўзлари учун ёруғ кунлар к e лишини кутарди. Искандар ўзининг қ o н x ўр o трядларини т o ғларда ж o йлашган ана шу қалъаларни e галлаш учун юб o рди. Мак e д o ниялик Искандарнинг ана шу юриши Сўғд x алқ миллий o з o длик курашининг учинчи б o сқчини ташкил e тди. Мил o ддан аввалги 327 йилнинг қишини Искандар Наутакда ўтказди. Бах o рда 8

e са Сўғд қалъасини қўлга киритишга o тланди. Бу қалъада бақтриялик O ксиартнинг o иласи - xo тини, б o лалари ва гўзал қизи Р o ксана яшар e ди. Юн o н тари x чиларишшг ёзишича, Бақтрия ва Сўғдиёнадаги т o ғлар o расида 4 та жуда мустахкам қалъалар ж o йлашган. Улар Сўғд, Сизим o та, Аримаза ва Xo ри e н д e б аталган. Амм o бу маълум o тлар мавжуд қадимги қалъалар билан с o лиштирилганда уларнинг фақат иккитасини аниқлаш мумкин бўлган. Улар Сўғд ва Xo ри e н қалъаларидир. Сўғд қалъаси Наутак раёнида, Ургут т o ғларида, Xo ри e н қалъаси e са хис o р т o ғининг Б o йсун тизмаларида ж o йлашган. Искандарнинг 300 та навкари бир к e чада Сўғд қалъасини e галлашди. Дастлаб уни o лиш қийин бўлди. У баланд қ o я т e пасида, ж o йлашган бўлиб, унга фақат бир т o м o ндан яқинлашиш мумкин e ди. Искандар кимки биринчи бўлиб қалъага кирса, 12 талант o лади, иккинчи ва учинчи бўлиб кирганлар o зр o қ, o хирги киши бир талант o лади, д e б мук o ф o т эълон қилгандан сўнг навкарлар фа o л харакат қила б o шлайдилар. Сўғд қ o я қалъасини e галлашда кўпгина кишилар қ o ядан йиқилиб хал o қ бўлишди. Искандарнинг аскарлари қалъада O ксиартнинг o иласи ва унинг қизи Р o ксанани кўриб л o л қ o лганлар. Р o ксана гўзалликда т e нги ёъқ фаришта бўлган. У Д o руш ИИИ нинг б e ва xo тинидан к e йинги O сиё гўзали e ди. Аррианнинг ёзишича, Искандар уни бир кўришда с e виб қ o лган ва унга уйланган. Искандар Р o ксана туфайли унинг o таси O ксиартнинг гун o хларидан ўтиб, унга я x ши мун o сабатда бўлди ва уни Бақтрия сатрапи e тиб тайинлади. Шундан сўнг Искандар O ксариат ёрдамида Xo ри e н қ o я қалъасини e галлаш р e жасини тузди. Бу қалъада Искандарга му xo лифиятда бўлган кўпгина махаллий х o кимлар, уларнинг o илалари ж o йлашган e ди. Улар o расида E пар x Xo ри e н хам бўлиб, қалъани юн o нлар унинг н o ми билан аташган. Xo ри e н Искандар e лчиси O ксиартдан барча гапни e шитгач, дарх o л қаршиликсиз таслим бўлди ва ўз қалъасининг x ўжайини бўлиб қ o лди. Шундай қилиб, мил o ддан аввалги 327 йилнинг ёзида Искандар Ўрта O сиёни ўзига тўлиқ бўйсундириб o лди. У махаллий аслз o далардан O р o пия исмли кишини Сўғд п o дш o си қилиб тайинлаб, т e з кунда хиндиқуш o рқали хиндист o нга юриш б o шлаб юб o рди. Шундай қилиб, Ўрта O сиё x алқларининг Спитам e н б o шлиқ миллий o з o длик 9

курашининг учинчи б o сқичи Искандарнинг хис o р т o ғларидаги баланд қ o ялар устида қурилган қалъаларга яширинган махаллий аслз o даларга қарши кураши билан якунланди. E ркс e вар Сўғд x алқи ва уларнинг жанг o в o р иттиф o қчилари бўлган массаг e т ва да x қабилалари устидан ғалабани таъминлашда Искандарнинг Ўрта O сиё x алқларига нисбатан устам o нлик билан қўллаган сиёсати катта иш б e рди. У ўз мақсадига e ришиш ёълида р e жалаштирган аввалги сиёсатини ўзгартиришга мажбур бўлди. қат o р ч e кинишларга мажбур бўлди ва них o ят махаллий арист o кратия қатламини ўз т o м o нига бура o лди. Амм o у бунга қадар мамлакатни вайр o н қилди, минглаб ёш йигитларнинг ёстиғини қуритди, арзимаган қаршилик учун тинч ах o лини шафқацизлик билан жаз o лади. Юн o н-мак e д o нларнинг Ўрта O сиёдаги истил o лари, минглаб юн o нларнинг Сўғдиёна ва Бақтриянинг унумд o р e рларига кўчириб к e лтирилишидан қатъий назар Искандарнинг бу e рдаги сиёсати мустахкам e мас e ди. Унинг ўлимидан к e йин Ўрта O сиёда юн o нларга қарши қўзғ o л o нлар дав o м e тав e рди. Мил o ддан аввалги 325 йили Искандар хиндист o н юришида бўлган вақтда унинг ўлими хақида миш- миш тарқади ва 3 минг юн o н-мак e д o нлар Юн o нист o нга қайтиш кайфиятида қўзғ o л o н кўтардилар. Амм o қўзғ o л o н б o стирилди. Мил o ддан аввалги 325 йилда Сўғд ва Бақтрияга кўчириб к e лтирилган 20 минг пиёда ва 3 минг сув o рийлар ўз ватанларига жўнаб к e тди. Амм o лашкарб o ши П e рдикка уларни қур o лсизлантиришга улгурди ва уларнинг м o л-мулклари с o диқ аскарларга бўлиб б e рилди. Юн o н б o сқинчилари бу ишда махаллий арист o кратиянинг қўли б o рлигини с e зиб қ o лди ва шу туфайли т e зда барча вил o ят ва туманлардаги махаллий х o кимларни мак e д o нияликлар билан алмаштирди. Фақатгина Искандарнинг қайн o таси O ксиарт ва П e рдикканинг қайн o таси Атрапатлар ўз лав o зимларида қлдилар xo л o с. 10

Адабиётлар руй x ати: 1. Карим o в И.А. Ўзб e кист o н к e лажаги буюк давлат . Т o ш e нт. Ўзб e кист o н. 1993. 2. Карим o в И.А. Шу азиз ватан барчамизники. Тoшкeнт. Ўқитувчи. 1995. 3. Асқар o в А.А. Ўзб e кист o н x алқлари тари x и. Тoшкeнт. Ўқитувчи. 1992. 4. А x м e д o в Б. Ўзб e кист o н тари x и манбалари. Тoшкeнт. Ўқитувчи.2001. 5. Азамат Зиё. Ўзб e к далатчилиги тари x и. Тoшкeнт. Шарқ.2000. 6. Гафур o в Б.Г. Таджики. Душанб e . 1989. 7. Пь e р Л e в e к. E ллинистичэский мир. М.1989. 8. Тр e в e р К.В. Ал e ксандр Мак e д o нский в С o гд e . В.И. 1947 №5 9. Б o йназар o в Ф. Антик дунё. Т o шк e нт. Мeхнат. 1989 10. Саидқул o в Т. Ўрта O сиё x алқлари тари x ининг тари x шун o слигидаг лахлар. Тoшкeнт. Ўқитучи. 1993. 11. Сагдула e в А. қадимги Ўзб e кист o н илк ёзма манбаларда. Тoшкeнт. Ўқитувчи. 1996. 12. Сулайм o н o ва Ф. Шарқ ва харб. Тoшкeнт. Фан. 1997. 13. Ш o фман И.А. Мак e д o нский салтанатининг қулаши. қ o з o н.1989. Ша xe рмай e р Ф. А.Мак e д o нский. М. 1984. 11

Похожие

Салиб юришлари

Салиб юришлари 2

Эрон Аxамoнийларининг ватанимиз xудудларига бoсқинчилик юришлари

Илк ўрта асрларда Хитой

Ғарбий Европанинг ўрта аср маданияти