Moyli rangtasvir. Moy bo'yoqli rangtasvir - Искусство - Рефераты

Moyli rangtasvir. Moy bo'yoqli rangtasvir

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

983.5 KB

Moyli rangtasvir. Moy bo'yoqli rangtasvir Bunday usulni qo'llanishi va paydo bo'lishi ancha murakkab va ko'p aspektli. Garchi nisbatan yaqinlarda namoyon bo'lgan bo'lsada, moyli rangtasvirning rivojlanishi yaxlit evolyusion xarakterda emas, ayrim mualliflar tahlilicha temperani bog'lovchidan asta-sekin o'tmagan va ya'ni XV asrda Yan Van Eyk tomonidan qilingan bu katta burilish ham

emas . Quriguvchi o'simlik moyini antik davrlardayoq rangtasvirda qo'llaganlar Pliniy (lyanovoye maslo) bu haqda bir necha bor ta'kidlagan. Moyning qo'llanilishi haqida ko'rsatmalar grek vrachi Aetiusning (V-VI asr) bayonnomalarida ham ko'rsatiladi. Ancha to'liq tafsilotlar moy bo'yoq to'g'risida Teofilning «Yozishma» sida (XII asr boshi) va Irakliyning traktatining uchinchi kitobida (XIII asr) berilgan. Shunday qilib, yozma manbaalar va olib borilgan tadqiqotlar Yevropa shimolida allaqachon va Eykkacha ma'lum bo'lgan. Nafaqat uni bilganlar, balki keng qo'llaganlar ham. Neapolitanlik haykaltarosh Massimo Stansioniy (1585- 1656) eslatishicha, uning ona yurtida moy bo'yoq 1300 yildayoq mashhur bo'lgan. Lorensiy Liberti (1378-1455) «Izohlarida Djottoning sifatlarini sanab o'tib u hamma narsada juda unumli ijod qilgan, fresko ishlagan, devorda moy bo'yoqda taxtada ham bemalol ishlaganini ta'kidlagan». Chennini traktatlari hech shubha qoldirmaydiki, ilk uyg'onish davri ustalari «sariq» tempera bilan ishlagan bo'lsalarda, moy bo'yoqni nafaqat bilganlar va foydalanganlar ham. Bir necha yuz yil mobaynida moy bo'yoqli rangtasvir italiyan ustalarining e'tiborini tortadi. Filaretiy (1464) bunda o'z kitobidan yozadi: barcha bo'yoqlar (tempera)ni hammasini moyda ham ishlatish mumkin lekin bu butunlay boshqa ish va boshqa usul undan kim foydalanishni bilsa u juda yaxshidir. Bu manerada Germaniyada, ayniqsa, Bryussellik Yan va usta Rojer (Yan va Eyk va Rogir Vander Veyden)lar bu bo'yoqlarni moyda ham juda qoyil maqom qo'llaganlar. Shunday qilib Filaretiy ham Eykning zamondoshi bo'lsada, uning yangi texnika ixtirochisi sifatida hech narsa aytmaydi. Ular bu texnika impressionizmning asosi hisoblanadi. 1870 yili Mono Ajantiyoda butunlay yangi texnika yaratdi. Toza bo'yoqlarni lokal rangtasvir sifatida alohida mazoklar bilan berdi. Buni u asosan manzara janrida ishlagan. Birinchi rus rangtasvirchilari Yevropadan o'rgandilar va lekin dastlabki o'n yilliklar ichida ularda alohida yangilikkirita olmadilar.

Moy bo'yoqli rangtasvir Moy bo'yoqli rangtasvirning kelib chiqishi va ahamiyati murakkab va ko'p spektrli. Moy bo'yoqli rangtasvirning yaxshi holda evolyusion xarakterda emas, temperali bog'lovchidan asta-sekin moybo'yoqligi o'tgan ham emas va yana bu katta burilish ham emas XV asrda YAN va EYK tomonidan qilingan va yangi texnika afsonalar deb nomlangan. Quriguvchi o'simlik moyidan antik san'at davridayoq qo'shib ishlaganlar. Pleniy bir necha bor bu haqida takrorlaganidek, lnyan moyi va qoplovchi lakdan bog'lovchi material sifatida foydalanilgan. Barcha bo'yoqlarni bir moy bilan yuvish va xuddi shu moy bilan yoziladi, taxtaga bunda bo'yoqlar berilgandan so'ng quritilib yaxshi quritilgandan so'ngina boshqasi beriladi. Bu albatta kartinalarni yozishda ishlatiladi, bu usul ikonalarni yozishda zerikarli. Irakliyning traktatida barcha bo'yoqlar o'simlik moyi bilan qo'shiladi deb yozadi. Laboratoriya tadqiqotchilarining ko'rsatishicha Italiya kartinalarida inkarnat XIII-XV asrlarda yashil–yorug' (podmalevka) aralashmadan foydalanish yo'lga qo'yilgan. Yashil gil tuproq toza holda yorug' rux belilasi aralashmasi (binafsha va sariq-yashil ranglarni bir necha qorishmalarini beriladi). To'q podmalyovkaga oxrani suyug'ini birvarakayiga yaxlit berish usulidan huddi Vizantiyalik ustalar kabi Italiyan rassomlari ushbu usuldan ham ancha muvoffaqiyatli foydalanganlar. Hajmni berishda qisqa shtrixovka yordamida berkituvchi badiiy manzaralarni bo'yoqlar bilan asosini oq rang tashkil etgan. Bunda sariqli tempera bilan ishlanar ekan ular Vazari ko'rsatib o'tganidek «Doim mo'yqalamning uchi bilan ishlaganlar». Bu usulda mumkinki, qo'rqmasdan taglik rangga zarar yetkazmay, yashil podmalyovkadan ancha og'ir soyalarni yorug' ranglarga qora yoki jigarrang pigmentlarni qo'shib o'tirmay olish mumkin. Bu yerda yoritishning optik samarasi yashil rangning alohida yorug'-soyalari, binafsha tana rangini qo'shish orqali va neytral fon bilan qoplaganlar.

Italiyaning ikki yuz yillik davrlarida turli badiiy markazlar uchun xarakterli bo'lishi uchun huddi shunday ishlagan edilar, Italiya rangtasvirini sarchashmasi boshida turganlar. Chennini kiyimlarni tasvirlash haqida yozish borasida turli bo'yoqlarni aralashuvi haqida gapirilmaydi. Bu tasodifiy emas, chunki Irakliyning traktatlarida allaqachon rangli qorishmalarning tayyorlash haqida aytib o'tilgan va bunda asosiy e'tibor aralashmalarning qo'llanishi haqida emas, balki ularning tuzilish prinsipi haqida to'htab o'tilgan. Shunday qilib, huddi Chennini kabi Irakliyning traktatlarida ham Rux belilasi bilan turli pigmentlarning aralashmalari haqida gap boradi. Temperali rangtasvir asarini yaratishning murakkab texnologik jarayoni (jeltkovaya emulsiya) emulsiyani bog'lovchi sifatida foydalanish bilan o'zgarib 22

qolmadi. Garchi, tuxum oqi kamed (gummi) yoki hayvonot kleyi (mezdrov ili ryebyem) Vizantiya, Italiya va rus hamda G'arbiy Yevropa ustalari tomonidan qo'llanilgan bo'lsada kitob miniatyurasi va qog'ozda pergamentda yoki taxtada bajarilgan tuxum sarig'i bilan artish tavsiya etilmaydi. XII asr boshiga oid bo'lgan Teofilning (Germaniyani shimolida yashagan) «Yozishma» sida shimoliy Yevropa rangtasvir ustalarining texnologik xususiyatlarini aks ettiruvchi muhim hujjat hisoblanadi. Taxtada rangtasvir ishlashga bag'ishlangan bobida Teofil yozadi: «Agar sen o'z ishingni rivojlantirmoqchi bo'lsang yelim (kamed)» ol qaysiki olcha va olxo'ri daraxtlaridan ishlab chiqariladi va bu aralashma bilan barcha bo'yoq va aralashmalarni, tuxum oqi bilan tozalanadigan suyuq rux belilasi va karlindan tashqari yuvish tozalash mumkin. Rangtasvirni kleyli bo'yoqlari bilan gruntsiz xolstda ishlash Yevropada XV- XVI asrlarda keng qo'llaniladi. Ayniqsa Niderlandiya va Germaniya uning qamrovligi juda ham mustahkam emasligida izohlanadi. Shunday bo'lsa-da, mashhur rassomlar bu texnikaga ishtiyoq bilan yondoshganlar. Braygelning shu texnikada bajarilgan «Sig'intirish» (Bryusseldagi noyob san'at muzeyida saqlanadi) kartinasida ham xolstda 121x168 sm kattalikdagi ikki qism tikilgan. Kartina ham pigment bog'lovchi buyum sifatida haqiqatdan ham hayvon kleyi ishlatilganligini texnologik tadqiqotlar ko'rsatadi.

A d a b i yo t l a r. 1. I.A.Karimov. O'zbekiston buyuk kelajak sari. T. 1998 yil 2. I.A.Karimov. Barkamol avlod orzusi. T. 1999 yil. 3..Azimova. B. Natyurmort tuzish metodikasi.T. 1984 yil. 4. Apuxtin O. Tasviriy san'at asoslari. T. 1978 yil. 5.Amanullayev. A. Xomaki tasvirlar. Nam. 1992 yil. 6.Bulatov S. S. Ashirova M.O. Amaliy san'at qisqacha lug'ati. T., Qobuslar bosh taxririyati, 1992 yil. 7.Beda. V. Rangtasvir. M. 1968 yil. 8. Borsh K. Qalamtasvir. M. 1974 yil. 9. Vinner A.V. Materiali i texniki jivopisi. M. 1962 yil.

Похожие

Rangtasvir texnologiyasi

Temperali rangtasvir

Rangtasvir - rang san'ati

Buyuk ustalarning rangtasvir texnologiyasi

Mashhur rassomlarning rangtasvir texnologiyasi