Ганчкорлик - Искусство - Рефераты

Ганчкорлик

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

197 KB

Ганчкорлик Режа: 1. Ганчкорлик санъати тарихи 2.Ганчкорлик санъатининг ривожланиши 3.Ганч ўймакорлиги турлари 4. Ганч ўймакорлик мактаблари 5. Ганч ўймакорлигида ишлатиладиган материаллар 6. Композиция

Ганчкорлик қадимий санъат турларидан бири бўлиб,ўз акси хусн - жамолини дунё меъморчилигида, шу жумладан Ўрта Осиё, Эрон, Туркия, Арабистон, Афғонистон ва бошқа Шарк мамлакатлари меъморчилигида намоён қилиб келмоқда. Айниқса, Ўрта Осиёда яратилган асарлар ўзига хос бадиийлиги композицияси ва ишланиш услуби билан фарқ қилади. Ҳозирги кунда ганч серқуёш Ўзбекистонимизда ардоқланиб, авайлаб муҳофаза қилинаётган кўпгина ёдгорлик обидаларига кўркамлик, гўзаллик бахш этиб турибди.У Самарқанд, Бухоро, Тошкент, Қўқон, Марғилон, Хива, Шахрисабз ва бошқа шахарлардаги обидаларни қуриш ва безатишда ишлатилган. Ганч қоришмаси янгилигида осон кесилади, ундан хохлаганча шаклларни ўйиш, ясаш мумкин, лекин у қотгандан сўнг қаттиқ тошга ўхшаб қолади.Усталаримиз унинг бу ажойиб хусусиятларидан қадимдан фойдаланиб келганлар.Шу тариқа ҳозиргача бу хунар авлоддан-авлодга ўтиб тарихий анъана сифатида ривожланиб бораяпти. Ганчкорлик-санъатимиз фахри, беқиёс ва бебаҳо ҳазина. Ҳеч шубхасизки, уни чуқур ўрганиш илмий ва амалий ахамиятга эгадир. Ганч ўймакорлиги санъати асрлар давомида ўзига хос услуб билан ривожланиб келди. Бу санъатнинг энг қадимги, ўрта асрлардаги ва ХХ асрдаги ривожланишини кўздан кечириб, ўрганиб чиқсак бу даврлардаги ганч ўймакорлиги бир-биридан мутлақо фарқ қилади.Қадимги ганч ўймакорлиги ҳажмий бўлиб, реалистик тасвирлар асосида ишланган. Уларда кўпинча одамлар, ҳайвонлар, қушлар тасвири ишлатлган. Эрамизнинг биринчи асрларидаёқ кишилар ганчни ажойиб хусусиятга эга эканлигини билиб, қалъалар, карвонсарой ва бошқа жойларни безай бошлаганлар.Бўлиб ўтган жанглар оқибатида улар вайронага айланиб, фақат қолдиқлари сақланиб қолган. III асрда Тупроққалъанинг серҳашам сарой меҳмонхоналари ўйма ганч билан безатилган. Варахша шаҳарчасида жуда катта аҳамиятга эга бўлган ва эрамиздан аввалги III-IV асрларда ишланган ганч ўймакорлиги намунаси топилган.Унда ўсимликсимон нақшлар, пальметта, геометрик шаклли

нақшлар ганчдан ишланган. Айниқса горельефли ишланган балиқ тасвирида ўйилган ганч намунасини кўрсатиш мумкин. Варахшадаги топилмалардан VII-VIII асрлардаги Бухоро саройи қолдиқларидан намуналар топилган. Бу топилмаларда қушлар, ҳайвонлар балиқларни, ўсимликсимон ва геометрик шаклларнинг ўйма намуналарини кўриш мумкин. Ўрта Осиёни араблар босиб олганидан кейин ислом дини хукмрон бўлиб қолди, у тирик мавжудотни тасвирлашни таъқиқлади. Буни Ўрта Осиёдаги архитектура ёдгорликларидан кўриш мумкин. Хусусан VII- VIII асрлардаги ҳукмдорларнинг Варшахадаги саройларида бу санъатнинг хилма-хил намуналари сақланган. Бухородаги Исмоил Сомонийлар мақбарасида ганч ўймакорлиги намуналарида тўлқинсимон ишланган нақшлар топилган. Унда ўсимликсимон нақшнинг ислими тури кўп ишлатилган. Х-ХI асрларда наққошлик, ёғоч, тош ва ганч ўймакорлиги янада ривожланган. Мураккаб абстракт тасвирни акс эттирадиган нақшлар пайдо бўлди. Ганч ўймакорлиги ишлари уйнинг ички ва намгарчилик тегмайдиган қисмига ҳам қўйилган. Ҳар хил геометрик шаклли қилиб ғишт териш ривожланган. Афросиёбда археологик қазишмалар натижасида X-XI асрларда ишланган саройларнинг қолдиқлари топилган. Айниқса изора(панел) ганчи топилган бўлиб, унда геометрик ва ўсимликсимон нақшнинг чуқур ўймалари ишлатилган. Ўйма чуқурлиги 2-3 см бўлган, нақш қорамтир соя хисобига аниқ оппоқ бўлиб кўриниб турибди. Ганч деворга қалин қилиб сувалган, нақш тасвири девор сиртига тўппа-тўғри чизилиб ўйилган. Ўша давр усталариахта дан(улгудан) фойдаланмаганлар. Биноларнинг ташқи қисмига эса қуйма асосида ганч ишлари бажарилган. III асрларда мураккаб нақшлар пайдо бўлади. Усталар табиатдан ўсимлик ва ҳайвонларнинг тасвирини стиллаштириб, ганч ўймакорлигида ишлатганлар. Шу деворларда ўйманинг чуқурлиги 7 мм дан ошмаган. Уйларнинг ташқи қисмига намоён, устун ва пештоқларига ганч ўйма ишлатилган. Фарғона водийсида XII асрда безак безак сифатида ҳар хил

плиткасимон ўйма ганч намуналари ишлатилган. Бу биноларни ганч билан безатиш кенг авж олганлигини кўрсатади. Ўзган ёдгорликлари шартли равишда шимолий, ўрта, жанубий деб номланган мақбараларнинг интерьери, девор пештоқлари, равоқлари жуда ҳам нафис ўйма нақшлар билан ишланган. Мавороуннухрда ганчкорлик санъати, айниқса равнақ топган, меъморчиликнинг асосий безаги даражасига кўтарилган. Унда фантастик ҳайвонларнинг тасвирини кўриш мумкин. Термиз мақбараларидаги ганч ўймакорлик санъати ўша даврнинг юқори чўққиси деса бўлади. XII асрда муқарнаслар хосил бўлади ва кўпгина биноларда ишланила бошланган. Муқарнаслар оддий ганч ўймакорлигидан фарқ қилиб, анча мураккабдир. У тахмон ва бошқа жойларда безак сифатида қўлланила бошланди. Биноларниг ички қисмларига ишланган муқарнаслар айниқса ажралиб туради. XIII асрда ганчкорлик санъати янада юксалди. Бунга Афросиёбда топилган ажойиб ганч ўймакорлиги ишлари мисол бўла олади.XIV-XVIII асрларда ҳам биноларнинг ички томонларини безатишда ганчкорлик санъатидан фойдаланилган. Бу даврларда янги-янги нақшлар яратилди. Биноларда ганч ўймакорлиги, узвий боғланган кошинлар ва тошдан ясалган безаклар кенг ишлатила бошланди. Кошин ва тошдан ўйилган безаклардан фойдаланиш натижасида ганчкорлик аста секин минораларнинг ички қисмига қўлланиладиган бўлди. Унинг ташқари қисмига эса жула кам қўлланилди. Ганч ўймакорлигида машҳур бўлган XVIII аср устаси Уста Мулла Обид, унинг фарзанди Муҳаммад Мусо отасининг касбини қунт билан эгаллаб, ўша вақтда халққа танилганлардан. Мухаммад Мусо ўғиллари Мадусмон, исохон ва Юсуфалилар ганчкорликда бир қанча вақт ишлаган, ғишт теришда ҳам обрў қозонишган. Ганчкорликнинг гуллаб яшаган даври XVIII асрнинг охири-XIX асрнинг бошлари бўлди. Унинг услублари, техникаси анча мураккаблашди. Ганч ўймакорлигиниг барча турлари ривожланди. Қурилган биноларда халқ усталари ёрқин жилвали бўёқлар билан ганчга жило бердилар. Безакларнинг

ҳамма турларига хос аниқ компазицион қонунлар ишлаб чиқилди. Тошкент, Самарқанд, Бухоро, Фарғона водийси ва Хивада ўзига хос мустақил мактаблар вужудга келди. Ганч ўймакорлиги техникаси кишини қойил қиладиган даражада ўсди. Бухоро безаклари майин, гуллари жуда ҳам нафис, Марғилонниг гулдор безаклари яхлит кўринишга эга , Тошкентники эса қатъий ва ритм асосида тузилган, Хиванинг динамик ўйма нақшлари ўзига хос спиралсимонлиги билан фарқланади. XIX асрнинг бошларида буюк ганч ўймакорларидан Абдураҳим Ҳаётов, Уста Мурод, Уста Фузайл, Уста Носир, Уста Ҳаёт Носиров, Уста ХожиХофиз , Уста Насруллобой, Уста Абдужалил,Уста Азим, Уста Омонулло, Усто Ғофир, Уста Иброҳим, Уста Саври, Уста Абдуфаттоҳ ва бошқалар фаолият кўрсатдилар. Аср бошларидаги ишлар эса ўйма релъефли жуда муайян услуб техникаси пайдо бўлди. Рангли ганчлар, бўёқлар, нақш ва тасвирлар қўлланиладиган бўлди. Бойлар,хонлар ва амалдорлар ўзларига саройлар,боғлар ва қасрлар қурдириб, уларни ўйма ганч билан безаттирдилар.XX асрнинг бошларида дипломат амалдор А.Половцев Тошкентда яшарди. У Туркистон археологияси хаваскорлари тўгарагига аъзо бўлиб, шарқ маданиятига жуда қизиқар эди. Шунинг учун у қизига европача уй қурдирди. Бино баланд айвон, меҳмонхона, ётоқхона ва бошқа хоналардан иборат эди. А Половев ўзбек халқи санъатини яхши биладиган этнограф М.С. Андреевни безак ишларига бошлиқ қилиб тайинлайди. У ўзбек халқи санъати намуналарини йиғиб, уларни ўрганишга ҳаётини бахш зтган ажойиб этнограф олим эди. Бу бинони безашга Тошкентдан ташқари Фарғона, Бухоро, Қўқон ва бошқа шаҳарлардан ганч ўймакорлар, ёғоч ўймакорлар ва наққошлар таклиф қилинган эди. Шулар жумласидан Уста Ширин Муродов, Уста Арслонқул Назаров, Уста Усмон Икромов,Тошпўлат Арслонқулов ва бошқа ганч ўймакорлар ҳам бор эди. М.С Андреев ганчкорлик ишларини усталарга тақсимлаб берди, чунончи Тошкент усталарига айвон, меҳмонхонанинг шарқий ва шимолий деворлари, токча, ғарбий ва жанубий деворларни безатиш Бухоро усталарига топширилди. 1902-1903 йилларда

европача қурилган уй ўзбек миллий безагида пардоз қилинди. Бинонинг айвон, катта зали ва ётоқхонаси жуда жимжимадор қилиб безатилган. Айниқса, Тошкент ганчкорларининг ишлари ўзига хос характерда бўлиб, ўйма нақш компазициясида катта шоҳбарг ва тўпбарглар йирик жимжимадор қилиб безатилган. Бу ерда пардознинг ҳамма турлари қўлланилган. Деворларга ўйилган ганч ўймакор намаёнлар вертикал ҳамда горизонтал жойлаштирилган, атрофи геометрик, майда энсиз занжира, ислими ҳошия нақшлар билан безатилган. Намоёнлар худди юқорига қараб ўсаётган табиат ўсимликларини эслатади. Пардоз турлари хонага тушаётган ёруғлик ҳисобига жуда ўринли танланган. Деразадан тушадиган ёруғлик ўймани янада бадиийлаштирган. Намоёнга назар ташлаб турган киши хох узоқдан хох яқиндан қарамасин,у ўзига хос жозибага эканлигини кўради. Албатта , уларни усталар аввалдан хисобга олганлар. Намоёнлар худди гўзал табиат манзарасиниг нафис тасвирини эслатади.. ўйма ганч заминлари ажойиб рангларда берилган. Бу бино XX асрнинг бошларидаги энг кўринган архитектура ёдгорлиги бўлиб қолди.1913-1914 йилларда Бухорода амир Аҳадхон томонидан Ситораи Моҳи-Хоса қурилди. У ганч ўймакорлиги билан безатилди. Айниқса оқ уй меҳмонхонаси ўша даврдаги ганч ўймакорлигининг ажойиб намунаси деса бўлади. Бунда ойна заминида ганч ўймакорлиги бажарилган. У ўзининг нозиклиги, жимжимадор қилиб безатилиши билан ажралиб туради. Мазкур саройнинг безак ишларини Уста Ширин бажарган. Ўша даврда энг кўзга кўринган ганчкор усталардан эди. Композиция Ўзбек халқ усталари қадимдан қўллаб келаётган жамиики нақшлар борки, улар табиатни ва воқъеликнинг шартли тасвири бўлишига қарамасдан ўзига хос қонун-қоидаларга эга. Бу қонун-қоидалар табиатнинг ўзидан олинган. Ўсимликлар фақат бир томонлага қараб ўсадилар. Масалан, мажнунтол, худди пастга қараб тескари ўсаётгандек туюлади, лекин ҳақиқатда эса, у илдиздан тана, танадан новда, новдадан барг бўлиб, бир томонлама йўналишда давом этиб келади. Табиатнинг бу қонуни нақшда ўз

аксини топган. Уста чизадиган нақшлар қоғоз бетини шунчаки тўлдириш эмас балки, онгли равишда табиат ва бадиийлик қонун-қоидаларига амал қилган ҳолдаманзара тасвирини чизиш тушинилади. Шунинг ганчкор ижодида энг қийин ва энг маъсулиятли босқич композиция нусхасини чизишдир. Агар нақш композицияси табиат қонунига зид бўлса, ўйишда ва пардозда ҳар қанча ютуққа эришса ҳам иш кўнгилдагидек чиқмайди. Дафъатан қараганимизда ўйма нақш жуда чиройли, жозибадор кўринади, бироздан сўнг ундаги нуқсонлар сезилиб қолади. Композиция нима? Композиция – лотинча сўздан олинган бўлиб, тўқиш ,бир-бирига маълум тартибда жойлаштириш. Композиция ишлашда симметрия, асимметрия, компановка, даврий такрорланиш, марказ топиш, безакнинг динамиклиги, табиийлиги, чиройлилиги, пардозларнинг ва рангларнинг уйғунлиги каби копаненталарни ўз ичига олади. Компановка(жойдаштириш)-чизиш керак бўлган нақшни ёки бирор тасвирни қоғозга ганч фанер ёки бирор юзага тўғри жойлаштириш Симметрия-грекча сўздан олинган бўлиб, ўлчовларнинг бир-бирига муносиблиги. Ритм - нақш элементини маълум масофада бир текисдатакрорланиб келиши бўлиб, нақшдаги ҳаракатнинг узлуксиз ва гўзал кўринишини таъминлайди. ассиметрия – композицияда симметрик мувозанатнинг бузилиши. Стилизация – табиатдаги ўсимлик, ҳайвон ва бошқаларнинг тасвири, ранги, шакли, шакли ва тузилишини бадиий усулда умумлаштириш. Нақш композиция чизишда қуйидагиларга амал қилиш керак: а) таноб ёки новдатагидан гул, ғунча, баргни қолдирибтасвирлаш мумкин эмас; б) танобни новдадан фарқлаб тасвирлаш; в) тақсимда ортиқча нусха чизиб қўймаслик; г) танобдан ҳеч қачон гул, новда, ғунча ва бошқалар ўсибчиқмаслиги; д) нақш элементларининг нисбатини сақлаш;

е) ганч ўймасига мослаб нақш компазициясини тузиш; э) нақш зичлигига эътибор бериш; и) нақш орасидаги замин бўшлиқлар нисбатини сақлаш ва хаказо. Ўрганган нақш элементлари асосида оддий нақш композицияларини тузамиз. Симметрик нақшлар тузмоқчи бўлсак, аввал қоғозга масалан, 35*40,40*40 см ва бошқа ўлчамда схема чизиб олиб уни симметрик тўрт бўлакка бўлиб, бир бўлагига нақш чизамиз. Бу бўлакни наққошликда раппорт деб юритилади., яъни нақшнинг такрорланадиган энг характерли қисми. Нақш композицияларидан бир нечта чизиб машқ қилинади. Чизилган нақш композицияларидан энг яхшиси танлаб олинади. Четига занжирлардан бирини хошия тариқасида қўллаш ҳам мумкин. Агар занжира қилмасангиз четидан албатта рамка қолдиринг. Рамкасиз нақшни безатилмаган уйга ўхшатиш мумкин. Тузган нақш композицияни калька(хитой) қоғозга кўчирилибахтаси тайёрланади. Маълум ўлчамга мўлжаллаб, икки қават, яъни ганч ва гул ганч қилиб қўйилади. Ганч плита тайёр бўлганидан кейин унинг усига нақш композицияси ахта ва хока ёрдамида туширилади ёки қўлда қора қаламда тўғридан-тўғри чизиш мумкин. Нақшнинг ўйиладиган чегара чизиқларини скальпелда тирнаб кесиб чиқилади. Чунки ганчни ўйиш жараёнида чизиқлар ўчиб кетиша ёки ўйма нотўғри ўйилиши мумкин. Нақш заминини скальпелда ўйиб, искана ёрдамида унинг замини текислаб чиқилади. Ўйма рельефига мос пардоз тури берилади. Масалан , пах пардоз, чока пардоз, лўла пардоз ёки табақа пардоз. Айрим холларда композицияда бир неча пардозни бирданига қўллаш ҳам мумкин. Ишнинг сўнггида ўйманинг четига ишланган занжирани ўйиб пардоз берилади. Панжарасимон ўйма. Алебастрдан ёки ганчдан тайёрланган панжаралар хоналарга деразалар ўрнида кўп ишлатилган. Панжаралар хонани ёритиш ва шамоллатиш вазифасини ўтаган. Қишда эса панжарага оқ қоғоз ёпиштирилиб чиқилган. Панжаралар бадиий қилиб ишланар эди, бу

хонага янада кўркамлик бахш этар эди. Панжаралар умуман тузилиши жихатидан тўртбурчак, айлана, ярим айлана, сегмент ва бошқа шаклларда бўлиши мумкин. Аввал бу панжараларни табадон деб юритилар эди. Панжаралар ганчдан алебастрдан тайёрланиб унга баъзан ишлов берилар, баъзан ишлов берилмас эди. Айрим панжараларга кошин ёпиштириб ишланар эди, бунда панжара мустахкам ва кўркам бўлар эди. Усталар панжара тайёрлашда кўпроқ ширач қўшиб уларнинг мустаҳкамлигини янада оширганлар. Панжаралар ишланиш жойига қараб хар хил қалинликда, кўпинча 4-5 см бўлган. Панжараларнинг мустаҳкамлигини ошириш мақсадидаусталар зангламайдиган ёки мой бўёқлар билан бўялган симлардан фойдаланганлар. Бу симлар панжарани узоқ вақт сақланишига катта ёрдам берган.баъзи панжараларга эса сим қўлланилмайди. Панжара тайёрлашда ганчкор усталаримиздан Уста Қули Жалилов, Уста Ширин Муродов, Тошпўлат Арслонқулов, Маҳмуд Усмоновлар жуда кўп бадиий панжаралар яратганлар. Панжаралар Ўрта Осиёда ўзига хос характерга эга бўлиб, кўпинча геометрик ва ўсимликсимон нақш тузилишига эга . Панжаралар икки хилтехнология бўйича тайёрланади:ўйма, қуйма. Биз ҳар иккала технологияси билан танишиб яиқамиз. Ўйма панжара тузилиши жиҳатидан геометрик , ўсимликсимон ва бошқа турларга бўлинади. Панжараларнинг ясалиши жиҳатидан осон ва мураккаблиги жиҳатидан оддий, мураккаб панжараларга бўлинади. Айниқса, мураккаб панжаралар ишлашда Уста Ширин Муродов, кўпгина ноёб панжара асарларини яратган. Уста Шириннинг Курант биносига ишланган ажойиб панжараси бунга мисол бўлади. Панжараларни усталар қуйидаги босқичларда тайёрлаганлар: 1. Панжара қўйиладиган жойнинг ўлчами олинади ва унга бир қанча нақш композициялар эскизи тайёрланади. 2. маъқул тушган нақш композицияси асосида унинг ахтаси тайёрланади.

3. Текис горизонтал сатхга нақш композиция нусхаси туширилади ва атрофи тўрт қиррали река билан яхшилаб чегаралаб қўйилади. 4. Агар симтўр қўймоқчи бўлсак, унинг нақш тасвири туширилган ,излари бўйича ўйилмайдиган жойларига зангламайдиган сим тўрлари бир- бирига маҳкамлаб қўйилади. 5. Махсус идишдаги ҳовонда тайёрлаб юзага қуйилади. 6. Маълум вақтдан сўнг ганч қотгач, ганч тахтани вертикал ҳолатда турғизиб қўйилади. 7. Нақш композицияси нусхасини ганч тахтанинг икки томонига аниқ қилиб устма – уст туширилади. 8. Туширилган нақш нусхасининг чизиғи устидан “қаламиток” ёки скальпель асосида тирнаб чизиб чиқилади. 9. Махсус формада “қалам” ёки ганч асбоби ёрдамида кафт орқасига қўйиб айлантириб тешилади. Шу тешик ёрдамида ўймани керакли жойигача қўйиб чиқилади. Баъзи катта панжараларда оддий аррадан фойдаланилади. Панжарани тайёрлаш. Бунда ишни осонлаштириш мақсадида қолиплардан фойдаланилади. Қолип асосида панжара тайёрлаш анча арзон тушади, лекин ўйма панжарадан сифати жиҳатидан фарқ қилади. Қуйма кўпинча геометрик нақш шаклидаги панжаралар тайёрланади. Дастлаб панжаранинг эскизи сўнгра унинг ахтаси тайёрланади ва тўртбурчак рейка ясаб , унинг ичига лой ёки ганчдан қолип ясалади. Нусха яхши кўчиши учун қолипга зиғир мойи суркаб қўйилади ва қаймоқдан суюқроқ қилиб ҳовонда тайёрланиб қолипга қуйилади. Агар симтўр қўймоқчи бўлсангиз , аввал сим тўрни қолипга тўғирлаб қўйиб кейин ҳовонда қуйилади. Қуйилган ганч қотганидан сўнг ажратиб олинади ва ганчкорлик асбоби ёрдамида тўғирлаб чиқилади. Шундай қилиб панжара тайёр бўлади. Қуйма панжараларни кўпинча уйларнинг ташқи ва ички томонига қўллашган. Бунга Уста ганчкор Тошпўлат Арслонқуловни бир қанча асарлари, Уста Ширин

Муродовнинг Ситораи Мохи-Хоса саройидаги панжаралари , Маҳмуд Усмоновнинг кўпгина панжара ишлари бунга мисол бўла олади. Ранли ганч ўймакорлиги. Ҳаётни рангсиз тасаввур этиб бўлмайди. Табиатга назар ташласак уни ҳар хил ранглардан ташкил топганини гувохи бўламиз. Табиат шундай гўзалки, ундаги рангларнинг сон-саноғи йўқ. Бу табиатнинг иномини, гўзаллигини, нафосатини юқори дид эгалари ўзларининг санъат асарларида кўрсатиб келганлар ва келмоқдалар. Ранларни сезиш, уларни санъат асарларида мохирона кўрсата билишнинг ўзига хос қонуниятлари бор. Наққошликлар табиат гўзаллигини ранг-баранг бўёқлар, жонли чизиқлар орқали тасвирласалар,ёғоч ўймакорлар ўйиб , гиламдўзлар тўқиб, шулар қатори ганч ўймакорлар ҳам ўйиб,ҳам бўяб тасвирлаб келганлар. Ганч ўйма усталар табиатан ҳаётдан руҳланган ҳолда ўз орзу- истакларини фақатгина ганчни ўйибгина қолмай,балки ранг-баранг бўёқлар билан ҳам тасвирлаб келганлар. Бу ранглар ўймани янада таъсирчан жозибали чиқишига ёрдам берган. Рангли ганчлар Xасрлардан бошланган.XVI асрларга келиб Бухоро усталари ганч ўймакорлигида рангларни қўллашни жуда яхши билганлар. Ранли ганчлар биноларнинг ички қисмида айниқса кўп ишлатилган. Ганч ўймакорлиги асбоблари лчамлари: 1)шутургардон, 2)қаламток, 3)минқор, 4)морпеч, 5)пух қалам, 6)искана, 7)пактакбанни

1-жарроҳлик пичоғи;2-искана;3,4-шутургардон;5,7,8-пух қалам;9,10-дудмал қалам; 11-морпеч;12- лўлакаш . . Уйма босқичлари. 1) ганч юзасига тушурилган нақш чегара чизиқларини шутургарданда кесиб чиқиш, 2) шутургарданда нақш заминини ўйиш, 3) минқор ёрдамида нақш заминини қириб текислаш, 4) шутургарданда накш бўртиқларига пардоз бериш.

Фойдаланилган адабиётлар. 1. С.Булатов «Узбек халк Амалий безак санъати»Тошкекнт «Мехнат»1991йил. 2. Г.В.Беда.Основы изобретательной грамоты. Москва. «Моладая гвардия», 1987г. 3. М.А.Бикажанова. Одежда узбечек Ташкента В.кн «Костюм народов средней Азии» М,1979г. 4. П.А.Гончаров Золотошвейное искусство Бухары.Изд.лит и искусства им.Г.Гуляма.1986й. 5. Н.С.Гражданкина. Архитектурно-строительные материалы Средней Азии.Т. Узбекистон, 1989г. 6. Б.П.Денике Искусство Средней Азии. Центриздат.1927г. 7. П.Ш.Зохидов Меъмор санъати. Тошкент. Г.Гулом номли адабиёт ва санъат нашриёти.1978й.

Похожие

Ганч ўймакорлик санъатининг ривожланиши

Узбекистон миллий амалий безак санъати

Ўзбекистонда ганч ўймакорлиги санъатининг ривожланиши

Ўзбекистонда ганч ўймакорлиги санъатининг ривожланиши

Маҳсулот ишлаб чиқариш технологияси