Ғўза зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ғўза зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Ғўза зараркунандалари ва уларга қ арши кураш чоралари Режа: 1. Ғўза зараркунандалари 2. Сўрувчи ва кемирувчи зараркунандалар. 3. Ўсимликнинг ер устки ва остки қисмларини кемирувчи зараркунандалари. 4. Ғўзани зараркунандалардан сақлаш тадбирлари. 5. Ташкилий хўжалик тадбирлари

1. Ўргимчаккана Асосан баргларнинг орқа томонига жойлашиб олиб унга шикаст етказади. Баргни жуда ингичка кулранг иплар билан ўрайди. Ўргимчаккана барглардаги моддаларни оғиз аппарати билан сўриб у билан озиқланади. Зарарланган баргларнинг устки томонидан оч тусли қаттиқ зарарланганларида эса қўнғир ва қизғиш тусли доғлар пайдо бўлади. Кучли шикастланган барглар тўкилади ва ўсимлик яланғочланади Ўргимчаккана қанча барвақт тушса шунча кўп шикаст етказади. Июнда тушса 50-60% августда тушса 2-6 % хосилни йўқотади. Танаси авал шаклда, бўйи 0,3-0,6 мм Ўргимчаккана ёзда (июнь,июл, август) 8-12 кунда, май ойида 15-20 кунда, март,апрель ойларида эса 25-30 кунда ривожланади.Йил давомида 12-20 авлод беради,, шундан 8-12 авлодини июнь,август ойларида беради. Урғочиси ўрта толали ғўза навларида 100-160 тагача тухум қўяди ва 30-40 кун яшайди. Ингичка толали ғўза навларида 40-50 та тухум қўяди ва 10-15 кун яшайди. Ўсимлик битлари. Ғўзага ўсимлик битларининг бир нечта турлари зарар етказади. Булар орасида беда ёки акация бити, ғўза ёки полиз ва катта ғўза бити хавфлидир. Битлар хароратга қараб 3-20 кун ривожланади. Мавсум давомида 20-26 та беда бити эса 15-20 тагача авлод беради. Урғочилари ёзда 18 кун яшайди ва 150 тагача личинка беради. Личинкалар ривожланиб 4 марта туллайди ва 5 ёшни кечиради. Бироқ туғувчи урғочисининг танаси ялтироқ қора бўлиб бўйи 1,3-2,2 мм га боради.қатта ғўза битининг бўйи 2-3,5 мм гача бўлади. Беда қандаласи - Ғўзага беда ва дала қандаласи энг кўп зарар етказади. Беда қандаласи оғиз аппарати билан ғўзанинг шона, гул ва кўсакларини санчиб сўриб зарарлайди. Бўйи 6,5-9,5 мм.Танаси қорамтир ёки сарғиш яшил, эркаклари тупроқ туслидир, елкасида 2 та қора нуқта бор. Тухум фазасида қишлайди. Мавсум давомида 3-4 авлод беради. Дала қандаласи бўйи 3,5-4,0 мм, ранги яшил, қора тусли бўлади. Қандала барглар ва барг бандлари ичига тухум қўяди. Инкубация даври 1,5

хафтага чўзилади, личинкасининг ривожланиши 25-30 кун давом этади. У эрта кўкламдан кеч кузгача ғўзанинг бутун ер устки қисмларини зарарлайди. Бутун умрида 3-4 авлод беради. Иссиқхона оққаноти . Ғўзанинг нисбатан янги зараркунандасидир . Оққанот ғўзага 1970 йиллардан мослаша бошлади . Оққанот нотў ëè қ ðèâîæëàíàäèãàí ùàøîðà т äèð. Ó òóõóì, 3 ¸ø ëè÷èíêà äàâðè, íèìôà ùàìäà åòóê çîò (èìîãî) äàâðëàðèíè áîøèäàí êå÷èðàäè. Áàùîð-ê у ç äàâðëàðèäà 7-8 ìàðòà, ê у ç-áàùîð ïàéòèäà иссиқхона ëàðäà 4-5 ìàðòà йилига 11-13 авлод беради . Оқ қанотнинг ватани тропикдир . Оққанот ғўзани майнинг охиридан июлнинг 3 декадасигача асосан 3 та авлоди зарарлайди . Тамаки трипси Унинг бўйи 0,8-0,9 мм. Трипслар ғўзанинг ёш барглари ва ўсув нуқталарини зарарлайди. У 7-8 марта авлод беради. Цикадалар Ғўзани санчиб сўриб зарарлайди. Цикадаларнинг 10 ортиқ тури бўлиб энг зарарлиси сариқ цикадалар. Июнь ойида тухум қўяди. Тухумидан чиққан личинкаси тупроқ ичига кириб ғўзанинг илдизи билан озиқланади. Нимфа холига етгунча уч йил ўтади. Нимфалар қишлайди, эрта кўкламда етук хашоратга айланиб май ойида учиб чиқади. Бўғин бериш даври 4 йилга чўзилади 1.2.1 Тунламлар Ғўзанинг зарар етказадиган 11та тури бор. Ўзбекистонда асосан кузги тунлам зарар етказади. Кузги тунлам униб чиқаётган ғўза чигитини шикастлаб уруғ паллаларини тешади, илдизларни ёки илдиз бўғзи яқинидаги пояни кемиради, баъзан майсанинг ер ости қисмига хам зарар етказади. Ғўза 5-6 та чин барг чиқаргандан кейин кузги тунлам зарарлай олмайди. Кузги тунламнинг етук қурти 5 см га етади, ғумбаги оч қўнғир бўлиб бўйи 14-20 мм гача етади. У сўнги 2 ёшидаги қуртлик даврида тупроқнинг 5-15 см қатламида қишлайди. Бахордаги 10 градусда тупроқ бетига чиқиб ғумбакка айланади. Апрель-май ойларида капалаклар учиб чиқади ва 20-40 кун яшайди. Капалак 500-600 кўпи билан 2000 тагача тухум қўяди ( тупроқ бетига ва ўсимлик илдиз ёнига қўяди). 3-7 кундан кейин

тухумидан майда тўқ кул ранг қуртлар чиқади. қ уртлар 30-40 кун яшайди беш марта пўст ташлайди. 6 чи ёшида тупроқдаги инчасида ғумбакка айланади. 3-4 авлод беради. Кузги тунламдан ташқари ундов тунлами, ёввойи тунлам, ипсимон тунлами, тамаки тунлами, қора елкали тунлам, қора сон тунлами, лентали катта тунлами, қора доғли тунлам, оч кулранг ер тунлами хам зарар етказиши мумкин. Қ ора қўнғизлар Буларнинг 6 тури бўлиб қўнғизларнинг личинкалари хам қўнғизлар хам ғўзага кўпроқ зиён етказади. Ғўза илдизларини баъзан баргларини шикастлайди. Чирилдоқлар Буларнинг зарарли 3 та тури (қора дала чирилдоғи, сариқ- қўнғир бордос чирилдоғи ва икки доғли чирилдоқ) маълум қ ора дала чирилдоғи кўп зарар етказади личинка стадиясида қишлайди апрель-май ойларида туллаб имочага айланади. Етук чирилдоғлар поянинг ости қисмини, баргларни,уруғчаларни кемиради. Хумкалла қўнғизлар Буларнинг 14 тури учрайди. Йилига 1 марта учрайди.Фақат қўнғизи зарар келтирмайди. Улар ёш ўсимликларни кемиради ва уяларига ташийди. 1.2.2.Ғўза тунлами Танасининг узунлиги 12-20 мм ранги охрасимон сариқдан кўкиш-сариқ, кулрангача ўзгаради. Олдинги қанотларнинг марказида 1 тадан кичикроқ юмалоқ, юқорироғида эса 1 тадан йирик буйраксимон қорамтир доғлар бор. Орқа қанотлари олдингиларидан очроқ ўртасида тўқ рангли ойнасимон доғлари бор. Бахорда 16 градусдан юқори иссиқликда капалаклар учиб чиқади ва 30 кундан кўпроқ чўзилади. 4-6 кунда тухумдан қуртлар чиқади. 6 чи ёшида тупроққа тушиб ғумбакка айланади. 8- 10 кун ўтгач ғумбакдан капалак чиқади. Капалак 400 дан 3000 тагача тухум қўяди. Мавсумида 3-4 авлод беради. Кичик ёшдаги қуртлар баргларини,ўрта ёшдаги қуртлар шона ва гулларини катта ёшдагилари эса тугунча ва кўсакларни зарарлайди. Хар бир қурт 15-20 та хосил органларини зарарлайди. Ғўзани ғўза тунламидан ташқари беда тунлами, мингдевона ёки зиғирак тунлами хамда шувоқ тунламлари хам зарарлайди.

Кичик қуруқлик тунлами - карадрина. Бу баргларни,гулларни, баъзан хосил органларини тешиб киради. Капалак танаси бўйи 11-13 мм олдинги қанотлари қорамтир орқа қанотлари оқиш қулранг 300-600 тадан 2000 тагача тухум қўяди. карадринадан ташқари ғўзани гамма тунлами, йўнғичка тунлами, қашқарбеда тунлами ва отқулоқ тунламлари хам зарарлайди. Ғўзапоя куяси - чилпигичи Капалкнинг бўйи 7 мм Кичик ёшдаги қуртлари ёш баргларни, ундан кейинги ёшдагилари бошпоя ва ўсув нуқтаси яқинидаги ён новдаларини кемириб 5-8 см гача тешиб киради. Зарарли чигирткалар Ўзбекистонда 200 дан ортиқ тури бор. Урғочисининг бўйи Осиё чигирткасиники 75 мм, эркагининг 70 мм келади. Май ойида тухумдан личинкалар чиқади, ривожланиши 40-45 кунга чўзилади. Июнь ойида қанот чиқаради, июлнинг ўрталарида тухум қўя бошлайди. Осиё чигирткасидан ташқари Марокаш чигирткаси, уват (Италия чигирткаси, қир (турон) чигрткаси хам ғўза тупини зарарлайди. 1.3.1. -Хар бир хўжаликга керак бўлган миқдордаги препаратлар ва биопрепаратларни миқдорини аниқлаш ва уларни олиб келиш. -Барча турдаги аппаратура ва транспорт воситалари билан таъминлаш. -Хар гектар ерга кеталиган харажатларни хисоблаш. -Барча турдаги ишлар учун иш хақи фонди ажратиш -Шахсий химоя воситалари учун ўз вақтида талабнома бериш. -Препаратлар сақланадиган хоналарни ташкил қилиш. 1.3.2. Бўш ётган ер ва қўриқларни ўзлаштириш, бегона ўтларни мунтазам йўқотиб бориш, ерни кузги шудгорлаш, қишда яхоб бериш ва ўсимликларни ривожланишини тезлатадиган агрономия тадбирларини амалга ошириш. 1.3.1. Зараркунандаларга қарши кураш уларнинг кушандаларидан: стеторус қўнғизи, канахўр трипс, йиртқич қандала (ориус), олтинкўз, хон қизи, галлица пашшаларидан фойдаланади биопрепаратлардан 3-4 кгҒга битоксибациллин, 0,7-1 кгҒга дендробациллин ишлатилади. 1.3.4.1 Зараркунандаларнинг турларига қараб қуйидаги препаратлар ишлатилади. кгҒга ёки гҒга

№ Препаратлар Оқ- қа-нот Ўрг имчак- кана Ш иралар Тр ипсла р Ғ ў за тунла ми Кана лар Илд изқирқа р тунламл ар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Адмирал 10% эм.к Акаридецис 50,5% эм.к Апплоуд 26% н.кук Бензофосфат 30% н.кук Золон 35% эм.к Кварк 10% н.кук БИ-58.40% эм.к Бульдок 2,5 %эм.к Гризли 36% эм.к Данитол 10% эм.к,10 % сус.к Фенпропатри к 20 % эм.к Данитол 30% эм.к Демитан 20% 0,5 2,0 0,5 1,5- 2,5 1,0 2,0 1,0 0,7 0,7 - 1,25 -1.5 0.3- 0.375 0.75 0.5 0.6- 0.8 2.0- 2.5 - 1.2 5 3.0 3.3 2.5 -3.0 9.0 -9.9 1.5 -2.5 0.4 1.0 0.5 0.3 5 - 1.2 5 3.0 3.3 2.5 -3.0 9.0 -9.9 1.5 -2.5 0.4 1.0 0.5 0,3 5 - 1.5 3.0 3.3 2.5 -30 9.0 -9.9 0.8 2.0 1.0 0.7 0.7 - 3.0 3.3 2.5- 3.0 9.0- 9.9 1.5- 2.5 1.5 0.6 0.5 - 0.7

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 сус.к Децис 2,5 % эм.к Децис 2,5 % сус.к Каратэ 5% эм.к Мальфос 50 % эм.к Кельтан 18% эм.к Канмикс 5% эм.к Ларвин 80.к.о.сус Маликс 35% эм.к Маликс 50% н.кук Митак 20% эм.к Москилан 20% н.кук Неорон Ниссоран 5% эм.к Ниссоран 10% н.кук. Нурел-Д 55% эм.к 0,5 0,6- 1,2 2-3 0,15 1,5 1,5 0.2 0.1 1.5 1.5 0.75 -1.0 1.5 1.5 1.5 0.4 0.5 0.6 -1.2 2.0 -2.5 1.5 -2.0 2- 3 0.1 5 1.0 0.8 0.6 -1.2 0.1 5 1.0 0.8 0.6- 1.2 2.0- 2.5 1.5- 2.0 2-3 1.0- 1.2 1.5 10- 15 2.5-3

Дорсон-С 53% эм.к Олтингугурт 80% с.э.кук.ваколюид s Омайт 30% н.кук. Омайт 57% э.эм.к Лансер 75% э.кук Ортус 5% сус.к Пиринекс 40,8 % эм.к Дорсон 48% эм.к Дурсбан 40,8% эм.к Силотон 20% эм.к Суми-Альфа 5% эм.к 1,5 0,5- 0,6 0.7 0.5 -0.7 0.7 0.7 0.7 0.5 -0.7 0.7 0.7

Адабиётлар: 1.И.А.Каримов «Қишлоқ хўжалиги тараққиёти тўкин сочин хаёт манбаи» Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1997 йил 26 декабр куни Олий Мажлиснинг Х сессиясида сўзлаган нутқи.»Ватанпарвар» рўзномаси № 155, 27 декабр Тошкент, 1997й. 2.Ўзбекистон Республикасининг Вазирлар Махкамасининг «Қишлоқ хўжалигида ислохотларни чуқурлаштиришга доир қонун ва меъёрий хужжатлар тўплами» 1-2 томлар. Тошкент-1998 й 3. « Cotton » журнали Нью-Йорк-1998-1999 й. 4.Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг «1999-2000 йилларда пахта навларини янгилаш ва жойлаштириш дастури тўғрисидаги» қарори «Ўзбекистон овози» рўзномаси, № 141, 26 ноябр Тошкент-1998 й. 5.Э. Т.Шайхов ва бошқалар «Пахтачилик», Тошкент 1990 й. 6.Муаллифлар жамоаси «Пахтачилик справочниги»Тошкент 1989 й. 7.М.Мухамеджанов,А.Зокиров «Ғўза агротехникаси» Тошкент 1995й. 8.А.И.Шлейхер ва бошқалар.Пахтачиликдан лаборатория маш-ғулотлари. Тошкент. «Ўқитувчи». 1980 й. 9.»Ўзбекистон худудида экишга тавсия этиладиган Қишлоқ хўжалиги экинлари реестри», Тошкент 1998 10.Пахтачилик комплекси алмашлаб экишда бошоқли дон экинларини жойлаштириш бўйича тавсиялар. Фан-техника тараққиётини тарғиб қилиш ва жорий этиш бош бошқармаси, Тошкент 1994 й. 11.Б.Алеев,О.И.Иброхимов.Истиқболли ғўза навлари агротехни- каси,Тошкент. 1988 й.

Похожие

Ғўза касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари

Ғўза касалликлари ва уларга қарши кураш чоралари

Ғўзанинг касалликлари, зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари

Боғ дарахтлари зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари

Лавлаги экинлари зараркунандалари ва уларга қарши кураш