Узум ҳосилининг пишиб етилишида рўй берадиган физиологик ва биокимёвий жараёнлар - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Узум ҳосилининг пишиб етилишида рўй берадиган физиологик ва биокимёвий жараёнлар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

39.5 KB

Узум ҳосилининг пишиб етилишида рўй берадиган физиологик ва биокимёвий жараёнлар Режа: 1. Узум ҳосилининг пишиб етилишидаги биокимёвий жараёнлар. 2. Узум ҳосилида кечадиган физиологик жараёнлар. 3. Узум ҳосилининг етилиш даражаси.

1. Узум ҳосилининг пишиб етилишида биокимёвий ўзгаришлар узум навига боғлиқ бўлиб, кузатишлар шуни кўрсатадики, бу даврда кўп миқдорда крахмал камайиб, қанд миқдори кўпаяди. Айрим навларда ошловчи моддалар эт қисмида камайиб, уруғларда ошади. Узумни пишиб етилиш даврида кимёвий таркибидаги ўзгаришлар – узумни маълум мақсадда ишлатилиши, уларни мўътадил пишиб етилиш даврини аниқлашда катта аҳамиятга эга бўлади. Узум навларининг биокимёвий жараёнлари бир-биридан фарқ қилади. Ҳар бир узум навига унинг амалий ҳаёт шароитида фақатгина маълум шакл, ранг, пишиб етилиш муддатигина эмас, ҳаттоки маълум бир кимёвий таркибга хосдир. Ўртапишар хўраки нав узумларда қанд миқдори 15-17 фоизгача, кечки навларда эса 18-26 фоизгача бўлади. 2. Сақлашда нафас олиш, меваларнинг чидамлилиги ва иммунитетлилиги муҳимдир. Мевалар нафас олганда ташқи муҳитдан кислородни ютиб, карбонат ангидридни ишлаб чиқаради. Натижада, қанд, кислота, ёғ, ошловчи моддалар оксидланади. Мевалар етила борган сари нафас олиш жараёни тезлашиб боради ва истеъмол қилиш учун ярайдиган даражага етилганда кучли бўлади. Сўнгра нафас олиш сусаяди, бу эса мевани эскирганлигини кўрсатади. Сақлашда ҳарорат қанча паст бўлса, нафас олиши ҳам шунча сусаяди (1,3). Нафас олиш вақтида ажралиб чиққан иссиқлик аҳамиятга эга бўлиб, у омборда маълум ҳарорат тартибини ҳосил қилади. Шунинг учун омборлар кўпинча иситилмайди, ҳарорат кўтарилса, бино шамоллатилади. Нафас олиш ва сувни буғлатиш натижасида маҳсулот вазни камаяди. Бу эса маҳсулотни табиий камайиши ҳисобланади. Агар узум 0 0 С да ва ҳавони нисбий намлиги 90-95% бўлган шароитда сақланса мевалар вазнининг табиий камайиши пасаяди. Сақлашда чидамлилик-узумларнинг маълум вақт давомида ўз сифатини пасайтирмаслик ва оғирлигини йўқотмаслик хусусиятидир.

Иммунитетлилик микроорганизмлар билан зарарланишга қаршилик кўрсатиш хусусиятидир. Бу иккала хусусият бир-бирига чамбарчас боғланган ва тобедир (2). Узумларнинг сақлашга чидамлилиги ҳар хил бўлиб, унинг кўпгина навларини яхши сақлаш мумкин. Узум ўз навига хос таъм, ҳид, ранг ва эт ҳосил қилади. Ана шу даврда йиғиб олинмаган ҳосил пишиб ўтиб кетади, сифати пасаяди ва бузила бошлайди. Физиологик жараёнлари тугалланган узум ўз сифатини йўқота бошлайди. Узум узиш муддати ва технология талабларига кўра тўла риоя қилинган ҳолда ўтказиш маҳсулотнинг сифатигагина эмас, балки уни сақлаш муддатига ҳам ғоят катта таъсир этади. Жуда эрта узиб олинган узумлар нордон, шираси кам, бемаза ва ранги хунук бўлади. Озгина вақт сақланиши биланоқ буришиб қолади, чунки мева тўла пишиб етилгандан кейингина унинг ҳужайралари сув ўтказмайдиган ҳолга келади. Эрта узилган ҳосил нозик бўлиб, жуда тез бузилади ва узоқ жойга олиб бориш қийин бўлади (1). 3. Узумларни кечиктириб, вақтидан ўтказиб териб олиниши ҳам сифатга ёмон таъсир кўрсатади. Бундай узумлар мазасиз бўлади ва сақланаётганда тез бузилади. Узумни узиш муддатлари маҳсулотни қандай мақсадлар учун ишлатилишига қараб белгиланади. Шунга асосан ҳосилни пишиб етилиши: физиологик етилиши, биокимёвий жиҳатдан тўла теримбоп бўлиб етилиш, техник етилиш турларига бўлинади (1). Узумнинг физиологик етилиши . Биокимёвий жиҳатдан уруғлари тўла етилиб, қўнғир қорамтир тусга кирган ва зарур озиқа моддаларни тўплаган узумлар физиологик етилган ҳисобланади. Узумнинг техник етилиши. У узумларнинг ҳолатига қараб белгиланади. Шу вақтда узумлар энг яхши сифатга эга бўлиб, қайта ишлаш саноатининг талабларига мос келадиган ҳолда бўлади. Техник етилиш даврида терилган ҳосил яхши ташилади. Ҳосилни теримбоп бўлиб етилиши. Узумларни истеъмолчиларга ҳўллигида етказишга имкон берадиган ҳолатни теримбоп бўлиб етилиш деб

аталади. Бу даврда узиладиган ҳосил ўз навига хос катталикда ва шу навга мос рангда бўлиб сақлаш вақтида тўла пишиб етилиши ҳамда шу нав учун белгиланган сифатларни ҳосил қилиш қобилиятига эга бўлиши лозим. Теримбоп етилиш даври иккига бўлинади: а) узумлар дарҳол истеъмол учун ярайдиган даражада етилган бўлади; б) узумлар сақлаш вақтида тўла етилиши учун улар энди пиша бошлаган вақтда йиғиштирилади. Истеъмол қилиш учун ярайдиган даражада етилиш. Бу даврда нормал биологик етилиш жараёни тугалланиб, узумлар тўла пишиб етилган бўлади. Ўз навига хос таъм, ҳид, ранг ва эт ҳосил қилади. Шу даврда йиғиб олинмаган ҳосил пишиб ўтиб кетади, сифати пасаяди ва бузила бошлайди (2,3).

Адабиётлар: 1. Х.Ч.Бўриев, Р.Ризаев. «Мева-узум маҳсулотлари биокимёси ва технологияси». Т., Меҳнат, 1996, 16-29 бет. 2. Х.Ч.Бўриев, Р.Жўраев, О.Алимов. «Мева-сабзавотларни сақлаш ва уларга дастлабки ишлов бериш». Т., Меҳнат, 2002, 47-51 бет. 3. Е.П.Широков, В.И.Полегаев. «Технология хранения и переработки продукции растениеводства с основами стандартизации». М., Агропромиздат, 2000, стр. 50-120.

Похожие

Саклашда дон ва уругларда кечадиган физиологик жараёнлар

Махсулотларни етилиш даврлари, хосилни териш ва ташиш

Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини консервалаш ва уларни сақлаш технологияси

Хом ашёни қайта ишлаш жараёнлари

Хом ашёни қайта ишлаш жараёнлари