Калий хлорид технологиясида ёрдамчи жараёнлар - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Калий хлорид технологиясида ёрдамчи жараёнлар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3182 KB

Калий хлорид технологиясида ёрдамчи жараёнлар Режа: 1. Қуритиш жараёнини ташкил этиш усуллари. 2.Калий хлоридни қуритиш 3.ДКУЗ қуритиш бўлимининг технологик схемаси. 4.Қуритиш бўлимидаги асосий жихозлар

Сильвинит маъданларини бойитишдаги ёрдамчи жараёнлар Қуритиш ва совититш Қаттик ва пастасимон материалларни сувсизлантириш йўли билан уларга зарур хоссалар бериш, транспорт воситаларида узатиш ва узоқ муддат давомида сақлаш имкониятини беради. Сувсизлантиришни 3 хил усулда амалга ошириш мумкин: 1. Механик (сиқиш, чўктириш, фильтрлаш, центрифугалаш ва ҳ.); 2. Физик-кимевий (сувни ўзига тортиб олувчи моддалар ёрдамида ( CaCl 2 , H 2 SO 4 ва ҳ.); 3. Иссиқлик таъсирида сувсизлантириш, яъни қуритиш. Лекин, юқорида қайд этилган усуллардан энг самаралиси, иссиқлик таъсирида сувсизлантириш, яъни қуритишдир. Чунки, қуритиш жараёнида тўлиқ сувсизлантиришга эришса бўлади. Қаттиқ ва пастасимон материаллар таркибидаги намликни буғлатиш ва ҳосил бўлаётган буғларни четга олиш чиқишга қуритиш жараёни дейилади. Нам материалларни иссиқлик ёрдамида қуритиш - саноатда энг кенг тарқалган усул. Ушбу усул кимёвий, озиқ-овқат ва бир қатор бошқа технологияларда ишлатилади. Материал таркибидаги намлик даставвал арзон, механик (масалан, фильтрлаш) усулда, якуний, тўла сувсизлантириш эса - қуритиш усулида олиб борилади. Сувсизлантиришнинг бундай комбинациялашган усули иқтисодий жиҳатдан самаралидир. Саноатда нам материалларни қуритиш сунъий (махсус қуритиш қурилмаларида) ва табиий (очиқ ҳавода қуритиш - жуда давомий жараён) усуллар қўлланилади. Физик моҳиятига кўра, қуритиш жараёни мураккаб диффузион жараёндир. Унинг тезлиги, қуритилаётган материал ичидан намликнинг атроф муҳитга тарқалиши, диффузия тезлиги билан белгиланади. Маълумки, қуритиш жараёни бу иссиқлик ва модда (намлик) нинг материал ичида ҳаракати ва материал юзасидан атроф муҳитга узатилишидир. Шундай қилиб, қуритиш бу иссиқлик ва масса алмашиниш жараёнларининг бир-бири билан узвий боғланган мажмуасидир.

Қаттиқ, нам материалга иссиқлик таъсир этиш усулига қараб қуритиш қуйидаги турларга бўлинади: 1) конвектив қуритиш - бунда нам материал билан қуритувчи элткич бевосита ўзаро таъсирда бўлади. Одатда, қуритувчи элткич сифатида қиздирилган ҳаво ёки тутун газлари ишлатилади; 2) контактли қуритиш - иссиқлик ташувчи элткич ва нам материал орасида ажратувчи девор бўлади. Материалга иссиқлик шу девор орқали изатилади; 3) радиацион қуритиш - нам материалга иссиқлик инфрақизил нурлар орқали узатилади; 4) диэлектрик қуритиш - нам материал юқори частотали ток майдонида узатилади; 5) сублимацион қуритиш - нам материал музлаган ҳолатда, юқори вакуум остида қуритилади. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, исталган қуритиш усулида қуритилаётган нам материал кўпчилик ҳолларда иссиқ ҳаво билан ўзаро таъсирда бўлади. Конвектив қуритиш саноат технологияларида жуда кўп ишлатилади. Ушбу жараённи амалга ошириш учун нам материалга иссиқ ҳаво таъсирининг аҳамияти катта. Шунинг учун, нам ҳавонинг асосий хоссаларини билиш қуритиш жараёнини ўрганиш ва ҳисоблаш учун зарур. Қуритиш жараёни тезлигини оширувчи омилларга қуйидагилар киради: а) жараён температурасини кўтариш; б) қуритилаётган материал устидаги бўшлиқда босимни пасайтириш; в) иссиқлик элткич нам сақлашини камайтириш; г) материал устидаги иссиқлик элткич тезлигини ошириш; д) жараён давомида материални аралаштириш.

1. Қуритиш жараёнини ташкил этиш усуллари. Кимё, озиқ - овқат ва бошқа саноатларда ҳаво қиздирилиши ва бир марта қуритиш камерасидан ўтиши каби энг содда қуритиш жараёнидан ташқари бошқа усуллар ёрдамида ҳам жараённи ташкил этиш мумкин. Саноат миқёсида қуйидаги усуллар қўлланилади: ҳавони кўп марта оралиқ иситиш йўли билан қуритиш, ишлатилган ҳавони қисман рециркуляция қилиш йўли билан қуритиш, ишлатилган ҳаводан кўп марта фойдаланиш йўли билан қуритиш. Ҳавони кўп марта оралиқ иситиш йўли билан қуритиш схемаси 8.104-расмда келтирилган. Одатда, бу усулда ҳавонинг юқори t в ва қуйи t н температуралари қабул қилинади. Даставвал ҳаво t в температурагача қиздирилади ва ундан сўнг нам материал билан ўзаро таъсирда бўлиб, t н температурагача совийди. Кейин, калориферда ҳаво яна t в температурагача қиздирилади ва яна материал билан ўзаро таъсирда бўлиб t н температурагача совийди ва ҳ. Бу ҳолда ҳавонинг охирги температураси В нуқта10 .1 -расм. Ҳавони кўп марта оралиқ иситиш йўли билан қуритиш схемаси (а) ва жараённинг i - x диаграммадаги (б) тасвири. 1 - қ уритиш камераси; 2 - калорифер.

орқали аниқланади. Қуритишнинг бу усулида нам материални нисбатан паст температурали иссиқ ҳаво ёрдамида қуритиш имкони бор. 8.104б-расмдаги пунктир чизиқлардан кўриниб турибдики, агар иссиқлик элткич камералар оралиғида қўшимча қиздирилмаганда, ҳавони t 1 температура ( С нуқта) гача қиздириш зарур бўлар эди. Бу усулда юқори температураларга чидамли материаллар қуритилади. Ишлатилган ҳавони қисман рециркуляция қилиш йўли билан қуритиш схемаси 2 -расмда кўрсатилган. Диаграммада А нуқтани ифодаловчи параметрли иссиқ ҳаво, ишлатиб бўлинган ҳаво ( АС ва ВС чизиқлар) билан аралашади ва калориферда t с температурагача қиздирилади. Ундан кейин, қиздирилган ҳаво нам материал билан ўзаро таъсир эттирилади. Нам ҳавонинг сўнгги параметрларини В нуқта характерлайди. Оддий қуритиш усулига нисбатан бу усул пастроқ температураларда, яъни t к ўрнига t с да ва газ оқимининг юқори тезликларида ўтказилади. Юқорида қайд этилган ҳавонинг параметрлари ва унинг қуритгичдаги тезлиги аралашиш карралиги n = l/L га боғлиқ. Циркуляцияли ва циркуляциясиз қуритиш усуллари ва ҳаво ҳолатининг ўзгариш оралиги бир хил бўлганда, иссиқлик сарфи ҳам бир хил бўлади . Ишлатилган газ кўп марта фойдаланиш усулида қуритиш схемаси 8.106- расмда келтирилган. Қуритувчи газ сифатида тоза ва қиммат газлар, масалан водород, ишлатилганда ушбу усулни қўллаш мақсадга мувофиқ. Бундай ҳолларда ишлатиб бўлинган 10.3 -расм. Ишлатилган газдан кўп марта фойдаланиш усулида қ уритиш схемаси. 1 - қуриткич; 2 - конденсатор- совуткич; 3 - сув ажратгич; 4 - йиғгич. 10.2 -расм. Ишлатилган ҳ авони қ исман рециркуляция қ иладиган қуриткич схемаси (а) ва жараённи i – x диаграммада тасвирлаш (б). 1 - калорифер; 2 - қ уритиш камераси; 3 - вентилятор.

газни атмосферага чиқариб бўлмайди. Шунинг учун, бу схемалар ёпиқ циркуляцияли бўлади. Сув буғлари билан тўйинган газ калориферда қиздирилади ( АВ кесма). Натижада унинг нисбий намлиги пасаяди ва қуритиш қобилияти ортади. Ундан кейин, газ ва материал ўзаро таъсирда бўлади ( ВС кесма) ва намлик билан тўйинади. Сўнг эса, намланган газ шудринг нуқтасигача ( СД кесма) совутилади. Лекин, намланган газ таркибидаги бир қисм намлик конденсацияланади ( ДЕ кесма). Кейин эса, газ қиздирилади ва яна қуриткичга йўналтирилади. Бу қуритиш усули ҳавонинг паст температураси, юқори бошланғич нам сақлаш ва нисбий намликлари билан характерланади. Ундан ташқари, қуриткичда газ тезлиги ҳам жуда катта. Газ тезлигининг юқори бўлиши масса бериш коэффициенти ва биринчи даврда қуритиш тезлигининг ортишига олиб келади. Юқорида қайд этилган қуритиш усуллари керакли миқдордаги иссиқликни узатиш ва майин қуритиш режимларини таъминлайди. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, у ёки бу қуритиш усули жараённи тезлаштириши ёки секинлаштириши, уни ўтказиш шароитига таъсир этиши мумкин. Лекин, иссиқлик сарфига салмоқли таъсир этмайди, чунки у қуритувчи газнинг бошланғич ва охирги параметрлари билан аниқланади. 2.Калий хлоридни қуритиш Cтандарт талабларига биноан, исталган хажмдаги KCl намлиги 1% ошмаслиги керак. Бунинг учун, центрифугадан чиққан маҳсулот намлиги 5…7% ни, барабанли вакуум-фильтрдан чиқаётган флотацион KCl ни намлиги 9…12% ташкил этади. Пресслаш усулида гранулла н аётган КC l намлиги эса - 0,5% кам бўлиши талаб этилади.

10-расм. Қуритиш бўлимининг схемаси. 1-вентилятор; 2-пуркагич; 3-ўтхона камераси; 4-аралаштириш камераси; 5- сақловчи клапан; 6-ёндириш клапани; 7-тақсимловчи тешикли панжара; 8-юклаш штуцери; 9-лентали узаткич; 10-нам туз бункери; 11-мавҳум қайнаш қатламли ўтхона; 12-тўкиш штуцери; 13-совуткич; 14-циклон; 15-батарейли циклон; 16- тўкиш мосламаси-мигалка; 17-кўпикли совуткич; 18-марказдан қочма насос; 19- бак; 20-тутин сўриш мосламаси. Ҳозирги кунда КCl ни қуритиш учун 3 турдаги қурилмалар қўлланилади: барабанли; мавҳум қайнаш қатламли ва пневматик қуритгичлар. -расмда мавхум қайнаш қатламли қуриткич билан жиҳозланган флотоконцентратни қуритиш бўлимини типик схемаси келтирилган. Ҳамма турдаги қуриткичлар учун ёқилғини ёқиш, тутун газларни тозалаш системалари бир хил. Йирик фракцияли нам флотоконцетрат бункер 10 дан лентали узат к ич 9 ёрдамида юклаш мосламаси 8 га берилади. Ушбу мосламанинг парракли ўқи 4 с -1 частота билан айланади ва материални мавҳум қайнаш қатламига бир текисда сочиб беради. Худди шундай мослама КCl кристалларни труба-қуриткичга юклайди. Намлиги 0,5% дан паст бўлган материал тўкиш мосламаси 12 ёрдамида совуткич

13 га узатилади. Қуриткичдан чиқаётган қуритилган материал температураси 140 0 С бўлади. Иссиқликдан унумли фойдаланиш ва материал температурасини совиткичга узатишдан аввал унга нам флотоконцентрат қўшилади. Намлиги 1% ва температураси 40 … 60 0 С ли совут к ичдан чиққан КC l тайёр маҳсулот омбориги узатилади. Қуриткич учун иссиқлик, элткич ўтхона 3 да ёқилғини ёқдириб олинади. Мазутни ёқиш учун ва тутин газларининг температурасини 600…900 0 С гача тушириш учун вентилятор 1 ёрдамида ҳаво ҳайдалади. Ундан ташқари, вентилятор узатаётган ҳавонинг бир қисми тақсимловчи тешикли панжара 7 ва қуритилган тайёр маҳсулотни совуткич 13 да совитиш учун ҳам юборилади. Камера 4 да иккала оқим қўшилиб тутин газларининг температураси талаб даражасигача пасаяди, яъни, қуритиш трубасида 800…900 0 С , барабанли қуритгичда 650…800 0 С гача, мавхум қайнаш қатламли қуриткичда 600…700 0 С гача пасаяди. Тутун газлари билан қаттиқ заррачаларининг учиб кетиши улар ўлчами ва газ оқимининг тезлигига боғлиқ. Ишлатиб бўлинган газларнинг таркибида чангларнинг миқдорига қараб 2 ёки 3-босқичли тозалаш усуллари қўлланилади. Йирик донали флотоконцентратни қуритиш учун тутун газлари батареяли циклон 15 ва кўпикли ювиш қурилмаларида тозаланади ва ундан кейин атмосферага чиқариб юборилади. Майда донали флотоконцентратли мавхум қайнаш қатламли қуриткич ёки кристаллик КCl ни пневмотик қуриткичда намсизлаш жараёнида 10- 20% гача маҳсулот ишлатиб бўлинган газ билан чиқиб кетади. Шу сабабли, маҳсулот заррачаларини ушлаб қолиш учун икки босқичли циклонлар (14, 15) ва кўпикли ювгич 17 лар ишлатилади. Майда донали маҳсулотларни қуритишда совитиш қурилмаси технологик жараёнлар тизимига киритилмаган, чунки юқори температурали майда фракциялар грануляцияга узатилади. Юқори температурали тутун газларини олиш учун мазут (унинг таркибида олтингугурт 3% дан кам бўлиши керак) ёқилади ва 0,3% гача SO 2 бўлиши талаб қилинади. МgC l 2 ни гидролиз қилиш технологиясидаги қуритиш жараёнида хлорли водород ҳосил бўлади. Тутун-газ таркибидаги НCl концентрацияси юздан

бир (1/100) фоиз, лекин стандарт талаблари меъёридан ортиқ миқдорини ташкил этади. Шунинг учун, ишлатиб бўлинган газ таркибидан циклонда тозаланмаган хлоридлар чангини, ҳамда хлорли водород ва олтингугурти бор газларни ажратиб олиш зарур. Кўпинча, ушбу компонентларни ажратиш учун марказдан қочма насос 18 ёрдамида идиш 19 даги сода эритмасини пурковчи кўпикли, икки точкали ювиш қурилмаси 17 қўлланилади. Вақт ўтиши билан туз йиғилиб қоладиган эритма чиқариб олинади ва канализация туширилади ёки бошқа жараёнда ишлатилади. Газларни ювиб тозалаш учун ихчам ва самарали Вентури скрубберлари ВТИ марказдан қочма скрубберлар билан биргаликда ишлатилиши янги қурилаётган корхоналар технологияларида қўлланилади. Галургик усулида КCl ни ишлаб чиқариш учун хом-ашё, материал ва энергияларнинг сарфланиш коэффициентларини 8-7 жадвалда келтирилган, КCl нинг маҳсулотга ажратиб олиниши 85,9% ни, яъни КCl ни флотация усулида олишга нисбатан 2-5% ортиқдир. 4 жадвал Галургик усулда 1 т кристалл ҳолдаги КCl ишлаб чиқариш учун сарф коэффициентлари. № Сарф турлари Ўлчов бирлиги Миқдори 1 Сильвинит (22% КC l ) кг 4834 2 Полиакрил ам ид - 0,012 3 Аминлар - 0,184 4 Хлорид кислотаси - 0,072 5 Кальцинаци я ла н ган сода - 0,181 6 Мазут - 7 7 Электр энергия кВт × соат 21,08 8 Буғ Мкал 0,380 9 Сув м 3 8,620 Юқоридаги технологик жараёнда КCl нинг умумий йўқотилиш миқдори рудадагига нисбатан 14,1% ни ташкил этади. Хлорли калийнинг йукотилиши куйидагича таксимланган (%):

Технологик жараёнларда хлорли калийнинг йўқотилиши қуйидагича тақсимланган (%): 8-6 жадвал 1 . Галит ташланмаси билан 5,00 2 . Лой қ а шлам билан 3,00 3 . Конденсат билан 0,60 4 . Тут у н газлари билан 0,04 5 . Механик йўқотилишлар 5,46 КCl ни энг кўп йўқотилиши ташиш (транспортировка) вақтида, юклаш ва қадоқлаш жараёнларида содир бўлади. Лекин, ушбу йўқотилишларни минимум миқдорларга келтириб туриш мумкин. Галургич усулда КCl олиш технологиясида эриш жараёнини 100…110 0 С ва эритмани совитиш жараёнини 20…25 0 С да ўтказилганини сабабли, сув ва буғларни сарфи жуда катта бўлади. Сув буғининг иссиқлиги жараённинг турли босқичларида қуйидагича миқдорларда йўқотилади, яъни: 5 жадвал 1 . Галит ташланмаси (отвали) билан 11 2 . Л о й қ а шлам билан 3 3 . Аралаштириш конденсаторларида сув билан 86 Келтирилган ушбу маълумотлардан кўрилиб турибдики ишлаб чиқариш технологияси билан боғлиқ бўлган вакуум кристалланиш жараёнида бу йўқотишлар содир бўлади. 3.ДКУЗ қуритиш бўлимининг технологик схемаси. ДКУЗ даги концентратни қуритиш ва совитиш технологик тизимлари 11 ва 12- расмларда курсатилган. Нам концентратни қуритиш барабанли куритгичда олиб борилади,махсулотда сувнинг микдори 1 % дан ошмаслиги керак. Лентали конвейер №6 (С0701) нам КCI (ўртача темпиратура,намлик – 6,5 % ) қуритгични буфер бункерига берилади (11-расм),кейин таъминлавчи лентали конвейер (С0702) билан барабанли қуритгич (D0701) га берилади. Қ уритиш воситаси б ў либ калорифер (В0701) да

табиий газ ни ё қ и шдан хосил булган тутун гази хисобланади. Қ уру қ тутунли газ ва нам К CI барабан ли қ урит г ичда ту ғ ри о қ имда контаклашади ва қ уритилган махсулот К CI олинади. Қ уритилган махсулот совутиш б ў лимига юборилади. Чиқинди газ тозалаш учун тутун сургич(К0701) билан тортилади ,шу билан бирга калорифер (В0701) да маълум миқдорда вакуум хосил булади . Чикинди газлардан чангни ажратиш учун циклон ( S 0701) блокларга юборилади, кейин иккинчи марта тозалаш учун енгли чанг тутгич ( S 0702) га берилади. Биринчи босқич циклони сасмарадорлиги 90 %;иккинчи босқичники 99 % дан кам эмас. Икки боскичда махсулотдан тозаланган чиқинди газлар атмосферага чиқариб юборилади. Атмосферага ташланадиган чанг миқдори 0,8 – 1 кг / соатига , чангланиши – 20 мг /м 3 . Қуритгичдан чиққан ва чангдан ажратилган калий хлорид махсулоти лентали конвейер №7 (С0801) билан барабанли совутгич (Е0701) га совутишга берилади(12-расм). Шунинг билан бирга совутишга берилаётган вактда чангланиш ва ёпишишни олдини олиш учун органик модда берилади. Махсулот харорати совутгич да (К0702) тутун тортгич ёрдамида 80 – 100 0 С дан 40 0 С гача совутилади . С овутилган т айёр К CI лентали конвейер №8 (С0801) билан қ адо қ лаш бўлимидаги тайёр махсулот бункерига берилади. М ахсулотни чангланишини ва ёпишкоклигини олдини олиш учун с овутг унча махсус реагентлар билан ишлов берилади.

Ёпиш қ о қ ли қ ни олдини олиш учун силвинитни флотация жараёнида йиг увчи сифатида ишлатиладиган аминлар қ улланилади . Аминнинг сарфи 250 г/т. Чанг ушлагич сифатида дизел ё қ ил ғ иси қ улланилади,махсулот сарфи 2,5 кг / т. Қадоқлаш ва тайёр махсулотни сақлаш бўлимлари Қадоқлаш машинаси (XW0801A/B) биттаси ишчи иккинчиси захирада ишлатилади. КCI махсулоти қуритиш ва совутишдан кейин лентали конвейер билан қадоқлаш машинаси №1 (XW0801A) га берилади ёки юклагич (М1601) билан қадоқлаш машинаси №2 (XW0801В) га берилади. Қадоқланган махсулот копларда штабел тахлагич билан 2 тонналик штабел хосил қилинади. Кейин тахланган халталардаги копларни юклагич (М0803А/В) билан тайёр махсулот омборхонасига тахланади. Битта захирада ва битти ишчи штабел тахлагич кузда тутилган. Чангни босиш учун енгли чанг тутгич кузда тутилган,у лентала конвейер ва қадоқлашдаги чангни ушлашга мулжалланган. Чанг ютгичда йигилган чанг тайёр махсулот сифатида юборилади. Қадоқлаш учун сиқилган хаво заводнинг компрессор станциясидан келади. Ташишнинг транспорт куриниши: бозор талабига караб 80 % тайёр махсулот темир йулларда ташилади,колган 20 % и автотранспорт билан. Хамма махсулотларни вагон ва грузовикларга шохали юклагич билан тахланади. Тайёр махсулот омборхонасида махсулотни копларда таглик устига штабеллаш кузда тутилган. Штабел баландлиги 3 метр 2 каватдан иборат.

4. Қурит иш бўлимидаги асосий жихозлар Кимё, ва бошқа саноатларда қўлланиладиган қуриткичлар конструкциялари турли - тумандир. Улар бир - биридан ҳар хил белгиларига қараб фарқланади. Қаттиқ, нам материалга иссиқлик узатиш турига қараб конвектив, контактли ва махсус қуриткичларга бўлинади. Иссиқлик элткич сифатида ҳаво, газ ва буғ қўлланилиши мумкин. Қуритиш камерасидаги босим катталигига қараб, вакуум ва атмосфера босимида ишлайдиган қуриткичларга бўлинади. Жараённи ташкил этиш усулига қараб, даврий ва узлуксиз ишлайдиган қуриткичлар бўлиши мумкин. Ундан ташқари, материал ва иссиқлик элткич ҳаракатига қараб параллел, қарама-қарши ва ўзаро кесишган йўналишли қуриткичлар тайёрланади. Юқорида қайд этилганлардан кўриниб турибдики, қуриткичларни умумлаштирувчи классификация қилиш жуда қийин. Шунинг учун, қуйида иссиқликни узатиш ва қуритилаётган материал қатламининг ҳолатига қараб гуруҳларга ажратилган қуриткичлар конструкцияларини кўриб чиқамиз. Ҳалқ хўжалигининг турли соҳаларида камерали, туннелли, лентали, шахтали, сиртмоқли, мавҳум қайнаш қатламли, барабанли, тебранма, жўвали, пурковчи, пневматик, икки поғонали ва бошқа қуриткичлар қўлланилади. Тебранма қуриткичлар майин дисперс, полидисперс, қумоқ – қумоқ ва шулар каби бошқа, яъни мавҳум қайнашга мойил бўлмаган, материалларни қуритиш учун мўлжалланган. Дисперс материал қатламига паст частотали тебранишлар таъсири қатламдаги иссиқлик ва масса алмашиниш жараёнларни интенсивлайди. Ундан ташқари, тебранишлар ўзаро кесишган йўналишли, юқори самарадор ва идеал сиқиб чиқарувчи қуриткичлар яратиш имконини очиб беради. Бу турдаги қуриткичларда температура ва концентрация майдонлари бир текисда бўлади. Тебранма мавҳум қайнаш қатламини вертикал, горизонтал ва новли қурилмаларда ташкил этиш мумкин.

Кимё ва озиқ - овқат саноатларида новли қуриткичлар энг кенг тарқалган. Лекин, шуни алоҳида қайд этиш керакки, бу қурилмалар кичик қиялик бурчак остида ўрнатилган бўлади ( 3 -расм). Қуриткич узатмаси маятникли юриткич - тебратгичдан иборат. Қатлам орқали ўтаётган газ оқими ва паст частотали тебранмаларнинг бир вақтда таъсири натижасида тебранма мавҳум қайнаш қатлами ҳосил бўлади. Бундай қатламда масса ва иссиқлик алмашиниш жуда юқори бўлади. Барабанли қуриткичлар узлуксиз ишлайдиган қурилмалар қаторига киради ва атмосфера босимида донадор, сочилувчан материалларни (минерал туз, фосфорит, қанд лавлаги турпи, буғдой, шакар ва ҳ.) қуритиш учун қўлланилади. Иссиқлик элткич сифатида ҳаво ёки тутун газлари хизмат қилади. Материал ва қуритувчи элткич билан ўзаро таъсир самарасини ошириш учун турли хилдаги насадкалар мавжуд. Насадкалар нам материални бир текисда тарқатади ва уни иссиқлик элткич билан ювилиб туришини яхшилайди. Насадка тури материал хоссаларига қараб танланади ( 5 -расм). Йирик бўлакли ва ёпишиб қолишга мойил материалларни қуритиш учун кўтарувчи куракчали насадкаларни қўллаш мақсадга мувофиқ. Майда, сочилувчан материалларни қуритиш учун эса, тақсимловчи насадкалар қўлланилади. Майин дисперс, кукунсимон, чангийдиган материаллар эса ағдарувчи насадкали қурилмада қуритилади. 10.3 -расм. Тебранма мавҳум қайнаш қатламли қ уриткич. 1 - амортизатор; 2 - пружина; 3 - т ў киш люки; 4 - тебраткич; 5 - юриткич; 6 - газ та қ симловчи тешикли панжара; 7 - тарнов; 8 - кузатиш ойнаси.

Иссиқлик элткич ва материал параллел ва қарама-қарши йўналишда ҳаракатланиши мумкин. Параллел йўналишли қуриткичларда материал ўта қизиб кетиш олдини олиш мумкин, чунки иссиқлик элткич юқори намликка эга материал билан ўзаро таъсирда бўлади. Қуритилаётган материал таркибидаги кукунсимон фракция учиб кетмаслиги учун вентилятор ҳайдаётган иссиқлик элткич тезлиги 2...3 м/с дан ошмаслиги керак. Ишлатилган газ атмосферага чиқариб юборишдан аввал циклонда тозаланади. 4-расм Барабанли қуриткичлар диаметри 1 дан 3,5 м гача бўлади. Диаметри 2,8, 3,0 ва 3,5 м ли барабанларнинг узунликлари 14, 20 ва 27 м қилиб ясалади. Ундан ташқари барабанли вакуум-қуриткичлар ҳам саноатнинг турли соҳаларида ишлатилади. Кўпинча бу қурилмалар даврий ишлайдиган бўлади. Ушбу қуриткичлар иссиқликка сезгир материаллардан сув ва органик эритмаларни йўқотиш, ҳамда заҳарли материалларни қуритиш учун қўлланилади. Барабанли вакуум - қуриткичлар гербицид, заҳарли дорилар, баъзи бир полимерларни ишлаб чиқариш, ҳамда медицина, озиқ - овқат, кимё ва фармацевтика саноатларида ишлатилади.

Калий хлорни қуритиш қурилмалари. КСl ни қуритиш учун кўпинча барабанли қуриткичлар қўлланилади. Барабан 0,035-0,053 радиан (2-3°) бурчак остида ўрнатилади ва 0,05-0,1с -1 тезликда айланади. Барабанли қуриткичлар ҳисоби материал қуриш вақти ёки солиштирма нам ажратиб олиш бўйича бажарилади. Материал ва иссиқ ҳаво ҳаракат йўналишлари параллел бўлганда нам материалнинг барабанда бўлиш давомийлиги Н.М.Михайловнинг эмпирик тенгламаси бўйича ҳисобланади:     × × × ×       ×  ×  m ср н э н a w d k D l c b tg D n L      860 (1) ; бу ерда: L – барабан узунлиги, м; n – барабан айланиш тезлиги, айл/мин; D – барабан диаметри, м; β – барабан қиялик бурчаги, рад; l – куракчалар ўртача узунлиги, м; φ – барабан тўлдирилиш даражаси, %; γ н – материал чўкма зичлиги, кг/м 3 ; d э – заррачалар эквивалент диаметри, мм; w ср –газ тезлиги, м/с; a, b, c, k, m – насадка турига боғлиқ катталиклар. 1 жадвал Насадка a b c k m Парракли 0,65 169 1000 2,040 1,72 Секторли 0,70 92 1690 0,423 1,80 l / D катталик насадка тури ва барабан диаметрига бо ғ ли қ : 2 жадвал Парракли Секторли D 2,2 2,5 2,8 2,2-2,5 2,8 l ·D 0,120 0,112 0,100 0,086 0,077  ≥τ пр шарт бажарилиши керак. Бу ерда τ пр – тажриба усулида топилган қуритиш вақти. Ушбу ҳисоблаш усулини қуритиш жараёнининг температура шароитлари ўзгармас бўлганда қўллаш мумкин.

Қуриткичларни ҳисоблашнинг энг кенг тарқалган усули – бу таҳминий усулдир. Ушбу усулга биноан барабаннинг ҳажми V б қуйидаги нисбатдан аниқланади:А G V в б ; (2) бу ерда в G – буғланаётган сув миқдори, кг/с; А – солиштирма намлик ажратиш, қуритиш температура режими, материал тури ва қуриткич типига боғлиқ, кг/м 3 ·с. Барабандаги газлар тезлиги заррача катталиги, зичлиги, ҳамда газ ва материал ҳаракат йўналишларига боғлиқ. КСl учун газлар ўртача тезлиги w ср =1,5-3 м/с. Қуриткич иссиқлик балансидан тутун газларининг сарфи V д (м 3 /с) топилади, сўнг буғ-газ аралашмасининг ҳажмий тезлиги, V с ҳисобланади (барабандаги ўртача температурада ) ва барабаннинг диаметри ушбу формуладан аниқланади:   ×  1 13,1 w V D c б . ( 3 ) Барабан узунлигини қуйидаги формулада ҳисоблаш мумкин: 20 785,0 D V F V L б б ×   ; ( 4 ) бу ерда F – барабан кўндаланг кесимининг юзаси, м 2 . Калий ишлаб чиқариш саноатида мавҳум қайнаш қатламли қуриткичлар жуда кўп ишлатилади. Тешикли панжара устидаги мавҳум қайнаш қатламида температура 130…180°С, ишлатиб бўлинган газнинг қурилмадан чиқишдаги температураси 125…170°С. Газ таркибидаги чанг миқдори заррачалар ўлчамига боғлиқ. Йирик донали концентрат учун қаттиқ материалнинг учиб кетиши ~4%, майда донали учун эса – 20% ( 8- 4 жадвал). Қуриткичнинг ишончлилиги газ тақсимлаш тешикли панжаранинг конструкциясига боғлиқ тешикли панжараларнинг хақиқий кундаланг кесим юзаси одатда 5…7% бўлади. 3 жадвал. Турли қурит к ичларнинг технологик кўрсаткичлари.

10.6.-расм. Пневматик қуриткич. 1-юклаш штуцери; 2- труба; 3-чўктириш камераси.Т/ р Кўрсаткичлар Барабанли Мавҳум қайнаш қатламли Пневмати кМайда Йирик заррача заррача 1. Габарит ўлчамлари : диаметр, м 3,2 28х3,6 1,8х2,1 0,9 узунлиги, м 22,0 5,0 4,6 12,0 2. Иш ҳажми, м 3 176 50 17 7,8 3. Унумдорлик (қуруқ модда бўйича), кг/с 13,9-16,7 15-17,8 11- 13,9 24-30,6 4. КСl намлиги, % Бошланғич 8-10 9-11 9-12 5-7 охирги 1,0-2,0 0,1-0,5 0,1-0,5 0,05-0,2 5. Газ температураси, 0 С Бошланғич 650-800 570-650 550- 650 700-900 охирги 120 150-170 120- 140 120-130 6. Чанг учиб чиқиш 0,007-0,01 0,03- 0,04 0,06- 0,1 0,204- 0,234 Иссиқлик ни атроф муҳитга йўқотилиши, % 10-20 3-5 3-5 2-4 Мавҳум қайнаш қатламли қуриткичлар афзаллиги: тузилиши содда ва жараён интенсивлиги юқори. Шу билан бирга, бу қуриткичлар камчиликлардан ҳоли эмас: иссиқ газ тезлиги юқори бўлгани учун майда фракция учиб кетади; юкори намликли КСl юкланганда материал ёпишиб қолиши мумкин; вақт бўйича юклаш коэффициенти 70% дан ошмайди.

Мавхум кайнаш катламли қуриткичларда ҳажмий иссиқлик ўтказиш коэффициенти 5,8…11,6 кВт/м 3 × К. Хлорли калийда капиляр намлик бўлмаганлиги учун қуритишга бўлган диффузион қаршилик кичик. Шунинг учун, мавхум кайнаш катлами баландлиги ва юза жараён гидродинамикаси шартларидан келиб чиққан ҳолда ҳисобланади. Полидисперс материалларни қуритиш учун мавхум кайнаш катламли қурилмаларни қўллаш мақсадга мувофиқ эмас. Шунинг учун, полидисперс материаллар учун пневматик (труба-қуриткич) қуриткичлар ишлаб чиқилган (6-расм). Ушбу қуриткич вертикал труба 2 кўринишида, чўктириш камераси 3 билан якунланади. Нам материал юклаш штуцери 1 орқали узлуксиз равишда киритилади ва тутун газлари оқими (<65м/с) билан тепа га олиб чиқилади. Камера 3да қуритилган КСl нинг 80…90% ушлаб қолинади. Ишлатиб бўлинган тутун газлари 3 босқичда тозаланиб, атроф муҳитга чиқарилади. Қуритиш жараёни қисқа вақт ичида содир бўлади. Жараённинг давомийлиги кичик бўлгани ва газ тақсимловчи тешикли панжаранинг йўқлиги юқори (800…900 0 С) температурали иситувчи газни қўллаш имконини беради. Иссиқлик элткич тезлиги юқорилиги катта миқдорда намлик ажратиш олишга олиб келибди. Бу турдаги қуриткичлар унумдорлиги 110…180 т/соат. Труба – қуриткични ҳисоблаш учун унинг диаметри ва узунлигини аниклаш даркор. Моддий ва иссиқлик баланслар асосида буғланаётган сув миқдори G b (кг) ва иситувчи газ сарфи G г (кг) аниқланади. Буғ-газ аралашмасининг сарфи қуриткичдаги ўртача температура бўйича ҳисобланади. Заррачаларнинг учиб чиқиш тезлиги ( w ур.г . ) формуладан топилади. Трубадаги газнинг ўртача тезлиги ушбу ифодадан олинади: w ўр =(1,5-2,0)· w уч . ( 5 ) Труба диаметри D эса: .. 785,0 гур c w V D ×  Қуриткич ҳажми солиштирма намлик ажратиш бўйича ҳисобланади.

Трубанинг тўла баландлиги ушбу формула орқали топилади: ∑Н=Н 0 +Н 1 +Н 2 , (6) бу ерда Н 1 ва Н 2 - клапандан иситувчи газ кириш жойигача ва газ юриш жойидан нам туз юкланиш жойигача бўлган труба баландлиги, м. Ушбу ўлчамлар конструктив ҳисоблашлар асосида олинади. Турли конструкцияли қуриткичлар технологик кўрсаткичлари 3 жадвалда келтирилган. Иш унумдорлиги, солиштирма намлик ажратиб олиш ва иссиқлик ф.и . к . бўйича энг юқори кўрсаткич пневматик к у р и ткичларга тегишли. Ушбу қуриткич афзаллиги унинг ихчамлигидадир. Камчиликлари: КСl йирик донали ва юқори намликка эга бўлса, пневматик куриткич самарадорлиги паст бўлади. Бу турдаги қурилмаларда газ тезлиги катта бўлгани учун энергия сарфи катта ва чанг тозалаш системасига катта юклама тушади. Пневматик қуриткичнинг энг катта камчилиги – бу материалнинг майдаланишидир. Статистик маълумотларга биноан, қуритиш жараёнида 0,1 мм ли кристаллик сода заррачалар миқдори 5,6 дан 17,9% га ортади. Йирик донали КСl флотоконцентратини қуритиш бўйича энг юқори кўрсаткич мавхум кайнаш катламли қурилмаларга оид: жараён интенсивлиги юқори ва чанг учиб чиқиши кам. Тешикли панжара тешикларитуз билан тўлиб қолиши ва унинг деформацияга учраши мавхум кайнаш катламли қуриткичлар ишончли ишлашини камайтиради.

Барабанли қуриткичларда чанг учиб чиқиши кам ва намлик ажратиб олиши к ичик . Ундан ташқари, бу турдаги қурилмаларда материал намлигини 1%дан кам миқдоргача қуритиб бўлмайди. Барабанли қуриткич ишончлилиги юқори ва вақт бўйича фойдаланиш коэффициенти 0,95 га тенг. Бу қурилмалар универсал, яъни конструкцияга катта ўзгартиришлар киритмасдан йирик, майда донали ва кристаллик КСlни қуритиш учун қўллаш мумкин. Юқорида келтирилган маълумотлар асосида у ёки бу типдаги қуриткичнинг қўллаш соҳаси танланади. Кристаллик ва майда дисперс заррачали материалларни қуритиш учун пневматик қуриткич афзалроқ. Исталган материалларни 1…4% қолдиқ намликгача дастлабки қуритиш учун барабанли қуриткичларни қўллаш юқори самара беради. Йирик донали флотоконцентратни, кристаллик ва майда донали КСl ни қуритиш учун мавхум кайнаш катламли қурилмаларни қўллаш даркор. Мавҳум қайнаш қатламли қуриткичлар узлуксиз ишлайдиган қурилмалар қаторига киради ва майда, сочилувчан, донадор нам материалларни қуритиш учун кенг кўламда ишлатилади. Бундай қурилмаларда сиртий ва боғланган материалларни сувсизлантириш мумкин. Мавҳум қайнаш қатламли қуриткичлар вертикал ва горизонтал, бир ёки бир неча секцияли қилиб ясалади. Узлуксиз ишлайдиган, 10.7 -расм. Бир секцияли мавҳум қайнаш қатламли қ уриткич. 1 - вентилятор; 2 - калорифер; 3 - бункер; 4 - шнек; 5 - циклон; 6 - қуриткич; 7 - тўкиш патрубкаси; 8 - газ та қ симловчи тешикли панжара; 9 - конвейер.

бир секцияли мавҳум қайнаш қатламли қуриткич 7-расмда келтирилган. Нам материал узлуксиз равишда қуриткичга узатилади. Калориферда қиздирилган иссиқлик элткич вентилятор ёрдамида газ тақсимловчи тешикли панжара остига ҳайдалади. Қуритиш жараёни ушбу панжара яқинидаги зонада юз беради. Қуритилган материал тўкиш патрубкаси орқали чиқарилади. Ишлатиб бўлинган газ циклонда тозаланиб, қуриткичдан атмосферага чиқазиб юборилади. Мавҳум қайнаш қатламли қуриткич камчиликлари: материални қуритиш бир текисда эмас. Бу камчиликни бартараф қилиш учун кўп секцияли ёки ўзгарувчан кўндаланг кесимли қуриткичлардан фойдаланилади. Ушбу турдаги қурилмаларда материал қуриши бир текисда бўлади. Конуссимон қуриткичларда тартибли циркуляция вужудга келади, яъни заррачалар қурилманинг марказий қисмида тепага кўтарилади ва чекка қисмида эса - пастга қараб тушади. Натижада материал бир текисда қизийди ва камеранинг ишчи баландлиги камаяди. Ҳозирги кунда мавҳум қайнаш қатламли қуриткичлар кимёвий технологияда минерал ва органик тузлар, ёпишиб қолишга мойил, масалан сульфат аммоний, поливинилхлорид, полиэтилен ва бошқа полимерларни, ҳамда пастасимон материаллар (пигмент, анилинли бўёвчи моддалар), эритмалар, суспензияларни қуритиш учун ишлатилади. Пурковчи қуриткичлар эритма, суспензия ва пастасимон материалларни қуритиш учун қўлланилади. Пуркаб қуритиш усулида сут кукуни, сут- сабзавот концентратлари, хамиртуриш, тухум кукуни ва бошқа маҳсулотлар олинади. Бундай қуриткичларда материал махсус мосламаларда пуркалади ва иссиқлик элткич оқимида қуритилади ( 9 -расм). Материалнинг қуритиш зонасида бўлиш вақти жуда қисқа, лекин юқори даражада майдаланганлиги ва намликнинг буғланиш тезлиги катталиги, унинг тез қуришига олиб келади. Шунинг учун, пурковчи қуриткичларда юқори температурали иссиқлик элткичларни қўллаш мумкин.

Қуритиш натижасида олинган маҳсулот бир хил дисперс таркибли, сочилувчан ва майда дисперс бўлади. Пурковчи қуриткичлар камчиликлари: габарит ўлчамлари ва энергия сарфи катта. Материални пуркаш механик ёки пневматик пуркагичлар ёрдамида, ҳамда айланиш частотаси 4000...20000 мин -1 бўлган марказдан қочма дискда амалга оширилади. Қуриткичда материалнинг бўлиш вақти 50 с дан ортмайди. Шу қисқа вақт ичида иссиқлик ва масса алмашиниш жараёни юз беради. Пурковчи қуриткичларда фазалар параллел ва қарама-қарши йўналишда ҳаракатланиши мумкин. Бундай қуриткичлар афзалликлари: юқори температурали иссиқлик элткичларни ҳам қўллаш мумкин. Камчиликлари: иссиқлик элткич сарфи катта бўлгани учун энергия ва металл сарфи ҳам нисбатан юқори; солиштирма намлик олиш кўрсаткичи жуда паст, яъни 20 кг/м 3 ; материал қуриткич деворларига ёпишиб қолади; иссиқлик элткич тезлиги нисбатан кичик, чунки катта тезликларда майда заррачалар учиб кетади. ДКУЗ даги қуритгич концентратни қуритиш учун барабанли қуритгичда тутунли газлар билан туғридан туғри қуритиш учун фойдаланилади. Ишлаб чиқариш амалиёти шуни курсатдики барабанли қуритгич бир маъромда ишлайди. Ишлатиш қулай,киритилаётган моддаларнинг намлигига катта 10.9 -расм. Пурковчи қ уриткич. 1 - вентилятор; 2 - калорифер; 3 - қ уритиш камераси; 4 - диск; 5 - циклон; 6 - енгли фильтр; 7 - қуритилган материални тўкувчи шнек.

талаб куймайди,алохида холда юқори ишлаб чикариш кучига боглиқ. Қ уритишдан чи ққ ан махсулот кам намликка эга ва газнинг сарфи жуда кам. Шунинг учун қ уйидаги қ уритгич калий хлор ид ишлаб чи қ ариш учун жуда мосдир. ДКУЗ да бита барабанли қ уритгич ишлатилади унинг типи Ø2,5×22,суткада ишлаб чикариш кучи 607 тонна. Барабанли қ уритгич ишлаш режими: Юклаш усули:ту ғ ридан ту ғ ри юклаш юклаш кутиси дан юклаш турб к аси га ; Материалнинг чи қ иш усули:печ тагида юлду з симон чи қ ариш тешиги дан (яхши гермитик); Тутунли газлар харорати:500 – 600 * С чи қ инди газлар харорати 120 *С; Хул материаллар намлиги 6 – 7 %; Махсулот намлиги 1 % дан кичик; Қ уритиш кучи 25,16×1,15 т./с ; Чи қ инди газларни тозалаш:чанглар и ни икки бос қ ич да қ уру қ тозала нади . Биринч бос қ ич учун циклон қ улланилади, икинчи бос қ ич учун енгли чаг тутгичлар . Чанг эса махсулот сифатида йи ғ иб олинади. Хисоб китобга кура 1 дона ZTφ2,5×22 қ уритгич керак. Қ уритгич типии ва курсаткичлари . 4 жадвал да келтирилган. 4 жадвал Номи ва Типи Сони Ишлав бериш сони,т/соат Кираётган модда намлиги,% Махсулот намлиги,% Қуритиш харорати, о С т/м 3 .ч Барабанл и қуритгич ZT2,.5*22 1 25,16*1,15 7 1 550 0,33 Калорифер. Калорифер-ёқиш печидир.Қуритгичда бирдона булади.Энергия манбаи табий газ.иссиқлик қуввати – 15,68×10 6 кДж/соат., газнинг юқори

сарфи – 450 м3/соат., иссиқхавонинг калорифердан чиқиш харорати – 500 о С- 600 о С . Савутгич . КСL ни ерик зарачалигини ,ёпишиб қолишини, салбий таъсири юқорилигини хисобга олиб типа - Ø2.0×18 барбанли совичтгич танлаган, ишлабчиқариш қуввати- 607 т/кун. Барабанли савутгич ишлаш режими: Юклаш усули:туғридан туғри юклаш юклаш кутисидан юклаш турбкасига; Материалнинг чи қ иш усули:печ тагида юлду з симон чи қ ариш тешиги дан (яхши гермитик); Кираётган махсулот харорати: ≤90оС; Савутгичдан чиқаётган махсулот хароратииш: 70 о С -60 о С; Махсулот намлиги 1 % дан кичик; Савутиш қуввати 2 6 , 24 ×1,15 т./с ; Чиқинди газларни тозалаш:чангларини икки босқичда қуруқ тозаланади Биринч босқич учун циклон қулланилади,икинчи босқич учун енгли чаг тутгичлар. Чанг эса махсулот сифатида йиғиб олинади. Хисоб китобга кура 1 дона φ 2.0×18 савутгич керак.

Похожие

Калий хлорид технологиясида асосий жараёнлар

Калий хлорид технологиясида тайёргарлик жараёнлар

Калий маъданларини флотация килиш

Калийли угитларнинг халк хужалигидаги ахамияти. Калийли угитлар олиш учун асосий хом-ашё манбалари

Сильвинит маъданларини флотация усулида қайта ишлаш технологик схемалари