Донли экинлар уруғлик далаларида апробация ўтказишни ўрганиш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Донли экинлар уруғлик далаларида апробация ўтказишни ўрганиш

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

214.5 KB

Донли экинлар уруғлик далаларида апробация ўтказишни ўрганиш Республикамизда нав ва навдор уруғлар сифатини ва хосилдорлигини юқори ҳолатда сақлаб туриш учун доимий назорат ўрнатилган. Навдор уруғлар сифатини аниқлаш учун экинларнинг уруғлик далаларида апробация ўтказилади (расмлар). расмлар. Буғдой ва маккажўхори далаларида ўтказилаётган апробациялар. Уруғчилик тўғрисидаги давлат қонунида апробация қуйидагича белгилаб қўйилган: “ Апробация қилиш -ўсимликларнинг генетик (нав) жиҳатидан қанчалик тоза эканлигини, касалликларга, зараркунандаларга чидамлиги ва экишга мўлжалланган уруғликнинг умумий ҳолатини аниқлаш мақсадида далада ўтказиладиган тадқиқот”. Нав ва уруғ назорати қоидаларига кўра, хўжаликлар экишга яроқсиз, сифати паст бўлган нав уруғликларини экиши мумкин эмас. Машғулотнинг мақсади. Талабаларга донли экинлар уруғлик далаларида апробация ўтказилиш тартибини ўргатилади. Керакли ўқув ашёлари. Маъруза дафтарлари, қишлоқ хўжалиги экинларида апробация ўтказиш қўлланмаси, донли ва дон дуккакли экинлар

амалий ва лаборатория машғулотларини ўтказиш учун қўлланмаси, донли экинлар уруғлик далаларидан апробация учун олинган ўсимликлар намуна боғламлари ва дафтар қаламлар. 1-иш. Гуруҳ талабалари ҳар бири 6 кишидан иборат кичик гуруҳларга бўлинишади. Апробация ўтказиш қўлланмаси билан танишишади. Ҳар бир гуруҳдан бир киши апробациядан олдин махсус тайёргарликдан ўтган ва тегишли ҳужжати бўлган агроном-апробатор вазифасини бажаради. Кичик гуруҳларнинг агроном-апробаторлари ўз кичик гуруҳларига қўлланмадан дала апробациясида бажариладиган ишлар: апробация ўтказишга тайёргарлик, намуна олиш, намуналарни текшириш, апробация натижасини ҳужжатлаштириш ва уни топшириш тартиблари билан таништирадилар. 2-иш. Талабалар ўзларининг амалий дарс дафтарларига апробация қўлланмасидан: апробация ўтказишга тайёргарлик, намуна олиш, намуналарни текшириш ва дала кузатуви, текшириш натижаларини ҳужжатлаштириш, ҳужжатларни керакли жойларга топшириш тартибларида бажариладиган ишларни кўчириб оладилар. Жумладан, биринчи иш бўйича: хўжаликнинг уруғлик далалари учун ҳужжатларининг мавжудлигини, нав ёки дурагайга бошқа навлар уруғлари аралашмаганлигини, керак бўлса нав ва тур софлиги ўтоғини ташкиллаштириш ҳамда масофавий чекланиш кенглигини текшириш. Иккинчи иш бўйича, яъни намуна олиш: буғдой, арпа, тритикале ва сули донининг мум пишиш даври бошланишида (маккажўҳорида сўтадаги доннинг ички тузилиши, дон ва ўзак ранги шаклланганда), апробация боғламларининг олиниши (расм). Бунда улар даланинг энг узун диаганали бўйлаб юриб, тахминан бир ҳил оралиқлардаги 150 та нуқтасидан 1500 та нормал ривожланган нав ўсимлигини юлиб олади ва бир боғламни ташкил этади. Юқоридаги экин турларининг 450 гектаридан 1 та апробация боғлами олинади. Маккажўхорида 50 гектарлик битта даланинг диагонали бўйлаб 25 нуқтасидан 10 тадан, яъни 250 та сўта олинади ва таҳлил қилинади.

Юқоридагилардан ташқари талабалар агроном – апробаторнинг намуна боғлами олишида намуналарни тегишли ёрлиқлар билан таъминлаши ва ёрлиққа нималарни ёзишини эслаб қоладилар. Даланинг бегона ўтлар билан ифлосланганлик даражасини кўзи билан чамалаб: бегона ўтлар мутлақо бўлмаса – 0, озроқ учраса – 1, ўртача учраса – 2 ва жуда кўп учрайдиган бўлса – 3 баҳо қўйишига ҳам эътибор берадилар. расм. Талабалар томонидан амалиётда олган апробация намуналари. Учинчи ишда талабалар қўлланмадан ёки адабиётлардан фойдаланиб намуналарни текшириш (расм), апробация натижасини ҳужжатлаштириш ва уни керакли жойларга топшириш тартибларини ўрганишиб дафтарларига кўчириб оладилар. Бунда апробация боғламларини текшириш ёки таҳлил қилиш тартибидаги ўсимликлар поялари қуйидаги гуруҳларга ажратилади: 1.Апробация қилинаётган экин навининг яхши ва соғлом ривожланган поялари. 2.Шу экиннинг бошқа навлари, хиллари ва турларининг поялари. 3.Навнинг касалланган ва зарарланган поялари. 4.Ажратиш қийин бўлган маданий ўсимликларнинг поялари. 5. Ажратиш қийин бўлган бегона ўтларнинг поялари. 6.Таъқиқланган (карантин) ўсимликларнинг поялари.

7.Энг ҳавфли бегона ўтлар поялари. расмлар. Намуналарни текшириш. Навбатда гуруҳлардаги ўсимликларнинг процент ҳисобидаги миқдорий катталиклари аниқланади. Олинган маълумотларга асосан апробация акти тўлдирилади. Дала журнали апробация актига қўшиб топширилади. Апробация акти икки нушада тўлдирилиб, бири хўжалик учун, иккинчиси туман агросаноат бирлашмасига топширилади. 1-топшириқ. Апробация қўлланмаси ёки адабиётлардан экинлар учун чегара (изолясия) кенглигини, текширилган ўсимликларни гуруҳлаш, уларга қандай ёрлиқлар боғланишини ва касалланган дала уруғининг нима қилинишини ўрганинг. Экин қуйидаги ҳолатларда уруғлик тайёрлаш учун яроқсиз ҳисобланади: 1.Агар ажратиш қийин бўлган маданий ўсимликларнинг умумий аралашмаси 5 % дан кўп бўлса. 2. Агар ажратиш қийин бўлган бегона ўтларнинг умумий аралашмаси 3 % дан кўп бўлса. 3.Буғдой ва арпа экинлари чанг қоракуя билан 2 % дан кўп ёки қаттиқ қоракуя билан 5% дан ортиқ зарарланган бўлса. Буғдой, арпа, сули элита экинлари чанг қоракуя билан 0.1 % дан ортиқ ёки буғдой, арпа, сулининг элита экинлари қатиқ қоракуя билан).05% дан ортиқ зарарланган бўлса, уларнинг уруғлари элита сифатида яроқсиз ҳисобланади.

Бу ҳолатда апробатор умумий тартибда яроқсизлик актини тузади. Агарда экиннинг сўта белгилари 85% дан кўп бир хилликни намоён этса актда маккажўҳорининг тур хили (тишсимон, кремнийсимон ва ҳакозо) кўрсатилади. Акс ҳолда, яъни сўталарнинг бир хиллиги 85% дан кам бўлса, (ўртача икки такрор таҳлили натижасида) апробация актига “Тур хиллари аралашмаси” деб ёзилади.

Адабиётлар : 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Донли экинлар навлар тавсифини ўрганиш

Нав ва уруг назорати

Донли экинлар ҳосилини йиғиш машиналари

Хашаки донли ва дон дуккакли экинлар

Донли дуккакли экинлар уруғларни йиғиб олиш