Psixomotorika va ixtiyoriy harakatlarning o`rganilishi - Психология - Рефераты

Psixomotorika va ixtiyoriy harakatlarning o`rganilishi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Psixomotorika va ixtiyoriy harakatlarning o`rganilishi R e j a 1. Psixomotorika haqida tushuncha. 2. Hatti-harakat va ixtiyoriy javob harakatlari. 3. Ish harakat -faoliyatning tarkibiy qismi sifatida. Psixomotorika tushunchasining taraqqiyoti I.M.Sechenov nomi bilan bog`liqdir. U birinchi bo`lib borliqni bilishda muskul harakatlarining ham o`rni borligini ochib bergan. I.M.Sechenov g`oyalari psixomotorikani barcha aks ettirish shakllarining muskul harakatlarida ob`ektivlanishi, gnoseologik va prakseologik

vazifani bajaruvchi harakat analizatorini barcha analizatorlarni birlashtiruvchi sifatida tushunishga hal qiluvchi ta`sir ko`rsatdi. Hayvonlar faolligi bilan inson faolligi o`rtasida tafovut mavjudmi? Insonning psixomotor rivojlanishini o`rganish muhim ahamiyatga ega bo`lib, uning barcha harakatlarida shaxs, individ va sub`ekt sifatida o`ziga xos, takrorlanmas xususiyatlari namoyon bo`ladi. I.M.Sechenov harakat funktsiyalarini markaziy nerv sistemasi yuqori qismlarining vazifasi bilan bog`laydi. Ixtiyoriy va ixtiyorsiz harakatlar reflektor tabiatga ega ekanligini ta`kidlab, sezgi a`zolariga keladigan qo`zg`atuvchilar ta`sirini o`rganish muhim ahamiyatga ega deb ko`rsatadi. Tashqi qo`zg`atuvchining tez va aniq ajrata olish insonning izchil o`rganilgan, eng birinchi psixomotor xususiyatdir. Tashqi ta`sirlarga ixtiyoriy javob berish turli funktsional tizimlar o`rtasidagi o`zaro ta`sir ko`rsatish vaqtiga bog`liq bo`ladi. Bu jarayonni quyidagicha tasvirlash mumkin: - qo`zg`atuvchining retseptorga ta`siri va nerv signalining paydo bo`lishi; - nerv signalini analizatorning pustlokdagi markaziga yuborish; - vaziyatni baholash va qaror qabul qilish, pustloqning harakat markazlariga buyruq berish; - nerv signalini muskullarga o`tkazish, butun jarayonning natijasi harakatdir. Muskullar harakati qaysi organ orqali boshqariladi? Laboratoriya sharoitida ixtiyoriy javob berish holatidan avval, tekshiriluvchi ko`rsatma bilan oldindan tanishtiriladi, barcha funktsional holatlarning tayyorgarlik darajasi ortadi. Ixtiyoriy reaktsiya ko`rsatkichi sifatida ko`pincha javob berish vaqti (reaktsiya vaqti) va javobning aniqligi olinadi. Reaktsiya vaqti deganda?

qo`zg`atuvchi berilgandan javob harakati tugaguncha bo`lgan vaqt oralig`i olinadi; va uni quyidagi formula bilan ifodalanadi; T r qt nn Q t nr Q t d ; bu erda T r - reaktsiya vaqti, t nn -sensor -pertseptiv jarayon vaqti, t pr -baholash va qaror qabul qilish vaqti, td - harakat javobi vaqti. Ma`lumki. reaktsiya vaqti funktsional tizimlar holatiga va tashqi sharoitlarga bog`liq bo`ladi. Ixtiyoriy reaktsiyalarni o`rganish psixodiagnostik ahamiyatga ega bo`lib, insonning turli faoliyatlari mexanizmi va tarkibini o`rganishda keng foydalanishi mumkin. Harakatlar tizimidagi biror bo`g`inning amalga oshirilmasligi faoliyat natijasiga qanday ta`sir ko`rsatadi? Faoliyat tarkibida ish-harakat (deystvie) alohida ajratib ko`rsatiladi. Ish- harakat, deb muayyan oddiy bir vazifani bajarishga yo`naltirilgan nisbatan tugallangan faoliyat elementiga aytiladi. Faoliyat elementi sifatida u sa`i-harakat va harakatlarda namoyon bo`ladi. Operatsiya (jarayon) - texnologik jarayonning tarkibiy qismidir. Operatsiya texnologik jarayonning talabiga ko`ra bir necha ish-harakatdan tashkil topishi ham mumkin. Bajariladigan ish-harakatlar mexnat predmeti, quroli va sharoitlariga adekvat ya`ni mos bo`lishi kerak. Harakatlar tarkibi makro- va mikro- harakatlardan iborat bo`lishi mumkin. B.G.Anan’ev odamni faoliyat sub`ekti sifatida tahlil qilar ekan, faollikning 4 ta darajasini ajratib ko`rsatadi: 1-yaxlit faoliyat darajasi; 2-alohida faoliyat akti darajasi; 3-makro harakatlar darajasi; 4-mikro harakatlar darajasi.?

Psixomotor xususiyatlarni ko`p qirrali va ko`p darajali ekanligini o`rganish metodlarining amaliy qiymati mehnat sub`ekti sifatida odamning faoliyat va muloqat jarayonidagi o`rnini o`rganish bilan belgilanadi. Psixomotor xususiyatlarning yoshga bog`liq holda rivojlanishi pedagogik ta`sirni jismoniy, aqliy va ahloqiy tarbiyaning yaxlitligi tamoyiliga rioya qilib tashkil etishni taqozo etadi. Tarixiy taraqqiyotning barcha bosqichlarida insonning asosiy faoliyati mehnat hisoblangan. Mehnat faoliyatida esa qo`lning murakkab harakatlarining o`rni beqiyosdir. So`nggi yillarda psixologiyada insonning bilish va ijro etish faoliyatlarini o`rganish maqsadida mikrotuzilmalarni o`rganish metodidan keng foydalanilmokda. Mikrotuzilmalar tamoyiliga ko`ra har qanday istalgan bir faoliyat, kichik vaqt oralig`ida bajariladigan va o`lchash imkoniyati mavjud bo`lgan harakatlardan tashkil topadi. Nafis sensomotor faoliyatlar mutloq va farq qilish chegarasini aniqlash metodlarini bilishni taqozo etadi.

Tavsiya etriladigan adabiyotlar: 1. Praktikum po obhey i eksperimental’noy psixologii. LGU - 1994 2. Umumiy psixologiyadan amaliy mashg`ulotlar. A.I. SHcherbakov taxriri ostida T. 1992 3. www.ziyonet.uz

Похожие

Eksperimental psixologiyada diqqat xossalarining o`rganilishi

Bilish jarayonlarining eksperimental psixologiyada o`rganilishi

Ko`p bosqichli ekspеrimеnt va uning ekspеrimеntal psixologiyada o`rganilishi

O`smirlik yoshidagi o`g`il va qizlarning o`ziga xos psixologik xususiyatlari

Ona tilini o`qitishning umumdidaktik va o`ziga xos prinsiplari