Psixologiya fanining predmeti va fanlar tizimida tutgan o`rni - Психология - Рефераты

Psixologiya fanining predmeti va fanlar tizimida tutgan o`rni

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

71.5 KB

Psixologiya fanining predmeti va fanlar tizimida tutgan o`rni Reja: 1. Psixologiya fanining predmeti. 2. Psixologiyaning fan sifatida rivojlanishi. 3. Psixik hodisalar va ularning shakllari. 4. Psixologik nazariyalarning yo`nalishlari. 5. Hozirgi zamon psixologiya fani va uning fanlar tizimida tutgan o`rni.

Tayanch iboralar: Psixologiyaning fan sifatida yuzaga kelishi. Psixologiyaning asosiy tushunchalari: psixik aks ettirish, psixik hodisalar, jarayonlar, holatlar, shaxsning xususiyatlari. Ilmiy psixologiyaning nazariy asoslari. Psixologiyaning fan sifatidagi taraqqiyotining asosiy bosqichlari. Hozirgi zamon psixologiyasining muhim, asosiy yo`nalishlari, turli qarashlar, oqimlar. Psixologiyaning fan sifatidagi vazifalari. YOshlarning ma`naviyatini shakllantirish va ta`lim-tarbiya jarayonini jahon andozalariga mos ravishda, ilmiy asosda tashkil qilishdagi roli. Psixologiyaning fanlar tizimida tutgan o`rni. PSIXOLOGIYA FANINING PREDMETI Har bir fan boshqa fanlardan o`z predmeti bilan farq kiladi. Boshqa fanlardan farqli ravishda, psixologiya fanining predmeti, u bahs yurituvchi hodisalarning o`ziga xos xususiyatlarini aniqlash va tushunish qiyinroq. Buning sababi psixik hodisalarning o`zgachaligi, odamni qurshab turgan tashqi olamdagi hodisalardan farq qilishida. Psixologiyaning predmeti psixika deb atalmish turli hodisalar (idrok, xotira, tafakkur, iroda va h.k.) bo`lib, ular voqelikdagi haqiqiy hodisa va faktlarga qarama-qarshi qo`yib kelingan. Psixologiyaning predmetiga bo`lgan munosabat uning nomida aks ettirilgan. "Psixologiya" so`zi ikki grekcha SO`Z ( "psyuxe" - "jon, ruh", "logos’" - "ta`limot" ) birikmasidan iborat bo`lib "ruh, jon" haqidagi ta`limot degan ma`noni anglatadi. Psixik hodisalarning barchasi "psixika", "odam psixikasi","kishining ichki dunyosi", "ruhiy hayoti" kabi nomlar bilan ataladi. Psixologiyaning rivojlanish tarixida psixologik bilimlarning to`planishi ikki yo`nalishda amalga oshgan: 1. Hayotiy psixologiyaning rivojlanishi. 2. Ilmiy psixologiyaning rivojlanishi. Psixik jarayonlar, psixik xususiyatlar, psixik holatlar haqidagi bilimlar hali ilmiy bilimlar yuzaga kelmagan juda qadim zamonlardayoq hayotiy tajriba asosida yuzaga kelgan. Bu bilimlar turli amaliy faoliyat, hamkorlik, o`zaro munosabatlar jarayonida shakllanib avloddan-avlodga o`tib, tilda, xalq ijodiyotida, maqollarda, san`at asarlarida o`z ifodasini topgan. Masalan, odam xotira jarayonlar haqida ilmiy bilimga ega bulmasa ham biror matnni takror-takror o`qish uni yaxshi esga olib qolishga yordam berishini biladi. Bunday bilimlar keng tarqalgan bo`lib, ular

atrofdagi odamlarning xulq-atvorini tushunishda, kishi o`z faoliyatini tashqi olamga, voqelikka to`g`ri, mos tashqil qilishiga xizmat qilgan. Ammo psixologiyadagi hayotiy bilimlarning hammasining ostida haqiqat, qonuniyat yotadi deb bo`lmaydi. Ikkinchidan, ko`pchilik hayotiy bilimlardan turli kasblarga doir amaliy faoliyatda (pedagogika, tibbiyot, ishlab chiqarishda) foydalanib bo`lmaydi. Bu sohalarda ob`ektiv va ishonchli bilimlar talab qilinadi. Bunday bilimlar ilmiy bilimlardir. Ilmiy psixologiya hayotdagi psixik faktlarni miqdor (reaktsiya tezligi, xotira hajmi, diqqatning ko`lami va h.k.) va sifat jihatdan (idrokning konstantligi, tafakkurning mustaqilligi, xotiraning anglanganligi va h.k.) o`rganadi. Ilmiy psixologiya psixik faktlarni o`rganish va ularni tasvirlash bilan cheklanib qola olmaydi. Ilmiy bilish hodisalarni tasvirlashdan ularni tushuntirib berishga o`tishni talab qiladi. Buning uchun o`rganilayotgan psixik hodisa qaysi qonuniyatga buysunishini aniqlash va o`rganish lozim. Chunki barcha psixik hodisalar doimo va bir xil tarzda yuzaga chiqmaydi. Bu hodisalar yuzaga chiqishi ma`lum qonuniyatlarga bog`liq. Shu sababli ba`zi hatti-harakat shakllari, odatlar kishining hayotga moslashishiga yordam bersa, boshqalari sharoit o`zgarganda o`zining maqsadga muvofiqligini yo`qotadi va hatti-harakatni yangidan shakllantirishni talab qiladi. Hatti-harakatni samarali ravishda qayta qurish uchun uning mexanizmlarini bilish lozim. Hodisalar o`rtasidagi qonuniy bog`liqlikni bilishning o`zi ana shu qonuniyatni keltirib chiqaradigan mexanizmlarni ochib bera olmaydi. Psixik faoliyat mexanizmlari u yoki bu psixik protsessni yuzaga keltiruvchi aniq anatomik hamda fiziologik apparatlarning ishi bilan bog`liq bo`lganligi tufayli psixologiya bu mexanizmlarning tabiati va ta`sir masalalarini boshqa fanlar (fiziologiya, biofizika, bioximiya, kibernetika va boshqalar) bilan birgalikda aniqlaydi. Shunday qilib, hozirgi zamon psixologiya fani psixik hodisalarni, ularning mexanizmlarini, ular ostida yotgan qonuniyatlarni o`rganuvchi fandir. Psixologiya o`quv predmeti va fan sifatida farqlanadi. Psixologiya fan sifatida kishining psixikasini o`rganish, psixik hodisalar asosida yotgan yangi qonuniyatlar ochish, ruhiy hayotga ta`sir qiluvchi omillarni

tahlil qilish, turli psixik hodisalarning mexanizmlarini o`rganish bilan shug`ullanadi. Psixologiya o`quv predmeti sifatida esa talabalarni, o`quvchilarni, turli soha mutaxasislarini psixologiya fani tomonidan ochilgan yangiliklar, amaliy natijalar bilan tanishtiradi. Psixologiya o`quv predmeti sifatida psixologiya fanining barcha jabhalarini qamrab olmaydi, u faqat ma`lum yo`nalishdagi ishlarni yoritadi. Masalan, pedagoglar tayyorlovchi o`quv yurtlarida psixologiya fanida ta`lim va tarbiya jarayonini tashqil qilish va boshqarish bilan bog`liq muammolarning psixologik tahlili va echimlari aks ettiriladi. PSIXOLOGIYANING FAN SIFATIDA RIVOJLANIShI Psixologiya tashqi olamni faol ravishda sezgilar, idrok, tafakkur, hissiyot va boshqa shaklda aks ettiruvchi psixik jarayonlar va psixik hodisalar haqidagi fandir. Ko`p asrlar davomida psixologiya tavsifiy bilimlar sohasi sifatida shakllandi. Qadimgi zamonlardan boshlab ijtimoiy hayot ehtiyojlari har bir kishidan boshqa kishilarning psixologik xususiyatlarini, ularning xarakterlarini, xulq- atvorini o`rganishni va hisobga olishni taqoza qilgan. Hayot davomida boshqalarning xulq-atvorini kuzatish, ulardan amalda foydalanishga intilish jarayonida kishi ruhiy olamida (psixikasida) ko`p tushunarsiz, ba`zan sirli hodisalarga duch kelganlar. Bunday hodisalar jonning ishi deb tushunilgan. Ularning tasavvuricha, jon o`z mohiyatiga ko`ra o`lmas, boqiy, ko`rinmas, hidsiz, ilohiy (xudo tomonidan berilgan) xususiyatdir. Tana jon uchun vaqtinchalik joy. Jon tanadan chiqib ketishi, qaytib kelishi mumkin. Jon tanani boshqaradi deb hisoblaganlar. Kishilar hayotida uchraydigan hodisalar (masalan, tush qurish, alahsirash, jahl, o`lim va h.k.) jonning faoliyati va xususiyati bilan tushuntirilgan. Masalan, tush ko`rish - jonning tanada chiqib ketishi va boshqa jonlar bilan uchrashishi, ulim - jonning qaytib kelmasligi bilan tushuntirilgan. Jonning o`zini turlicha tasavvur qilganlar. Gretsiyalik mutafakkirlardan Geraklit (eramizdan oldingi YI asr) jonni "uchquncha"dan, Demokrit (eramizdan

oldingi Y asr) "olov atomi"dan iborat deb hisoblaganlar. Shu bilan birga tabiatni o`rganish, aniq va tibbiy fanlardagi rivojlanish, kishi tanasi tuzilish haqidagi bilimlarning boyishi natijasida psixika (jon) haqidagi bilimlar ham ilmiylashib borgan. eramizdan oldingi YI asrda yashab o`tgan grek vrachi Alkmeon anatomiya hamda tibbiyot sohasidagi tajribalarga asoslanib, psixikaning organi MIYA degan fikrni ilgari surdi. Keyinchalik ko`pchilik olimlar (shu jumladan Aristotel’ ham) psixikaning asosiy organi yurak bo`lsa kerak degan fikrni himoya qilganlar. Meditsina fanining "otasi" Gippokrat (eramizdan oldingi Y asr) temperament haqidagi (sharqda temperament "mijoz" deb yuritilgan) ta`limotni yaratdi. Ularning fikricha kishi temperamenti kishi tanasidagi "sharbatlar" (suyuqliklar) aralashmasi va ularning nisbati bilan tushuntirilgan. Shunday qilib psixikani ilmiy tushunishga katta qadam qo`yilgan. Ko`pchilik adabiyotlarda psixologiya fanining asoschilaridan biri ("otasi") makedoniyalik mutafakkir Aristotel’ (eramizdan oldingi IY asr) deb ko`rsatiladi. Aristotel’ jonning rivojlanishi tirik tabiatning rivojlanishi bilan muvofiq boradi degan g`oyani ilgari surdi va himoya kildi. Unga qadar jon va tirik tana ikki xil narsa deb qaralar edi. Aristotel’ jon va tananing birligi haqidagi g`oyani maydonga tashladi. U psixika haqidagi fikrlarini "Jon haqida" nomli risolasida aks ettirdi. Bu risola psixologiya fani sohasida maxsus yozilgan birinchi asar hisoblanadi. Aristotel’ tomonidan yoritilgan sezgilar, ularning turlari, assosiatsiyalar haqidagi fikrlar bugungi kunda ham o`z dolzarbligini yo`qotgani yo`q. Eramizdan oldingi II asrda rimlik vrach Galen fiziologiya va meditsina sohasida erishilgan yutuqlarni umumlashtirib, psixikaning fiziologik asoslari haqidagi tasavvurlarni birmuncha boyitdi. XYII asr biologik va psixologik bilimlar taraqqiyotida yangi davrni ochib berdi. Tana va jonni tushunish sohasida tubdan o`zgarishlar yuz berdi. Inson tanasi mashinaga o`xshatiladi. Tana ham mashina singari ishlaydi deb qaraladi. Buyuk frantsuz mutafakkiri Dekart hatti-harakatlarning reflektor ("refleks" so`zi frantsuz tilidan kirib kelgan bo`lib " aks ettirish" degan ma`noni anglatadi) xarakteri haqidagi g`oyani ilgari surdi.

XIX -XX asrga kelib barcha fanlar sohasida (ayniksa biologik va aniq fanlar) erishilgan yutuqlar ta`siri ostida psixologiya fanida, psixikani tushunishda juda katta o`zgarishlar ruy berdi. XIX - XX asrda psixologiya mustaqil, eksperimental fan sifatida rivojlandi. Bunga tabiiy fanlar sohasida, ayniksa biologiya, sezgi organlari fiziologiyasi, psixofizika va psixofiziologiya, oliy nerv faoliyati fiziologiyasining rivojlanishi, hamda psixologiyaga pedagogika, meditsina, ishlab chiqarishning talabining kuchayishi sabab buldi. Psixologiyaning fan sifatida rivojlanishi tarixini to`rt bosqichga bulish mumkin: I. Psixologiya jon, ruh haqidagi fan sifatida. Psixologiyaga bundan 2500 yil avval shunday ta`rif berilgan. U davrda inson hayotidagi ko`plab tushunarsiz voqealarni jon, ruh va uning xususiyatlariga bog`lab tushuntirishga uringanlar. II. Psixologiya ong haqidagi fan. Tabiiy fanlarning rivojlanishi ta`siri ostida XYII asrda paydo buldi. Kishining fikrlash, his qilish, istaklarining nomoyon bo`lishini ong deb atadilar. Psixologiya fanining eng asosiy tadqiqot metodi - o`z- o`zini kuzatish va tahlil qilish hisoblangan. III. Psixologiya xulq-atvor haqidagi fan sifatida. XX asrda shakllangan bo`lib, psixologiyaning asosiy vazifasi bevosita kuzatish imkoniyati bo`lgan psixik hodisalar, ya`ni kishining xulq-atvori, xarakatlari, reaktsiyasi kabilarni o`rganish hisoblangan. Kishining hatti-harakatlari ostida yotgan motivlar hisobga olinmagan. IY. Psixologiya psixik faktlarni, psixik hodisalarning mexanizmlari va qonuniyatlarini o`rganuvchi fan sifatida. Hozirgi zamon psixologiya fani psixologiyaning fan sifatida rivojlanishi, falsafa, tabiiy va tibbiy fanlar, aniq fanlar sohasidagi ko`plab boy tajribalarga asoslanib shakllangan. PSIXIK HODISALAR VA ULARNING SHAKLLARI.

Psixologiya fanining taraqqiyoti jarayonida uning o`rganish ob`ekti ham aniqlashib bordi. Hozirgi zamon psixologiya fani "jon, ruh"ni emas, balki insonning ichki dunyosini, ya`ni uning psixik olami va psixik xususiyatlarning yuzaga chiqishini o`rganadi. Inson psixikasining barcha shakllari umumiy qilib psixik hodisalar deb ataladi. Odatda psixik hodisalarning uchta katta guruhi farqlanadi: psixik jarayonlar, psixik xususiyatlar (sifatlar) va psixik holatlar. Psixik jarayonlar - ob`ektiv voqelikning sub`ektiv aks ettirilishi shakllari. Psixik jarayonlar yordamida tashqi olam o`rganiladi, turli bilim, ko`nikma va malakalar shakllantiriladi. Psixik jarayonlarning quyidagi asosiy turlari farqlanadi: sezgi, idrok, xotira, tafakkur, xayol, tasavvur, emosiyalar, iroda. Ular quyidagi uch guruhga birlashtiriladi: bilish jarayonlari, emosional (hissiy) va irodaviy xususiyatlar. Psixik xususiyatlar (sifatlar) - shaxsning individual-psixologik xususiyatlari bo`lib, ular bir kishini boshqalardan ajratib turuvchi, ular faoliyatining tipologiyasi, o`ziga xos xususiyatlarini belgilab beradi. Psixik xususiyatlar (sifatlar) kishining nisbatan turg`un xususiyatlardir. Ular individual hayot davomida asta sekinlik bilan va kam darajada o`zgaradi. Faqat juda katta ta`sirga ega bo`lgan, favkuloddagi ta`sirlar ostidagina psixik xususiyatlar keskin o`zgarishi mumkin. Psixik xususiyatlarga temperament, xarakter, qobiliyatlar kiradi. Psixik holatlar - kishi psixikasining dinamikasini, vaqt davomidagi o`zgarishini aks ettiradi. Psixik holatlar turli tashqi yoki ichki omillar ta`siri ostida yuzaga keladi va faoliyatning (o`qish, mehnat, o`yin) samaradorligiga ta`sir qiladi. Shu bilan birga psixik holatlar ma`lum faoliyatning natijasiga munosabat oqibati shaklida ham yuzaga keladi. Psixik holatlarga holatlarga toliqish, bezovtalik, g`azab, stress, monotonlik, depressiya, affekt, kayfiyat va boshqalar kiradi. YUqorida ko`rsatilgan barcha psixik hodisalar o`zaro chambarchas bog`liq va bir butun psixik faoliyatning tomonlari sifatida birgalikda yuzaga chiqadi. Hozirgi davrda psixologiya fani bo`yicha o`quv qo`llanmalarda ko`rsatilmagan yana bir guruh psixik hodisalar mavjud. Bu guruh hodisalarni

yuqorida tahlil kilingan uch guruhning birortasiga ham bevosita taalluqli deb bo`lmaydi. Bundan tashqari bu hodisalarning ko`pchiligining mohiyati, mexanizmlari to`liq o`rganilmaganligi uchun ular g`ayritabiiy, ilohiy, sirli hodisalar sifatida qarab kelinokda. Ularning barchasini parapsixologik hodisalar deb to`rtinchi guruhga birlashtirish mumkin. Parapsixologik hodisalarga tush ko`rish, gipnoz, telepatiya, telekinez, levitatsiya va boshqa turli-tuman ekstrasensor hodisalar kiradi. Bu hodisalarning ba`zilarining tabiati, mexanizmlari qisman o`rganilgan bo`lsa, boshqalari esa turli fan sohalari mutaxasisslarini qiziqtirib kelayotgan muammolar qatorida turibdi. PSIXOLOGIK NAZARIYALARNING YO`NALISHLARI. Psixologiya fanining ko`p yillik taraqqiyoti davrida bir qancha yo`nalishlar maydonga keldi. Psixologiya oqimlaridan biri BIXEVORIZM (inglizcha behaviour - so`zidan olingan bo`lib, xulq-atvor ma`nosini bildiradi) dastavval AQShda hayvonlarni kuzatish sifatida yuzaga keldi. Uning nomoyondalari - D.Uotson (asoschisi), e.Torndayk. Bixevorizmning asosida psixologik tadqiqotning predmeti sifatida psixikani, ongni inkor qilish yotadi. Ularning fikricha psixologiyaning o`rganish predmeti XULQ-ATVOR dir. Bixevoristlarning fikricha, psixologiyaning vazifasi stimulga (turtki, qo`zgatuvchi) (S) ga qarab bunga qanday javob, reaktsiya (R) bo`lishini, va aksincha reaktsiyaga qarab uning stimulini aniqlash va aytib berishdan iboratdir. Klassik bixevorizmning formulasi S - R demakdir. Klassik bixevorizm mexanistik yo`nalish bo`lib, bu yo`nalish tarafdorlari kishining xulq atvorini oddiy mexaniq, bir taraflama tushuntirishga harakat qilganlar. Lekin hayotda bir stimul ko`plab, turli-tuman reaktsiyalar, harakatlarni tug`dirishi va aksincha bir xil reaktsiyaning asosida bir-biriga o`xshamagan turli stimullar yotishi mumkin. Stimul va reaktsiya orasidagi bog`lanishlar atrof muhitning ta`siriga, kishining ichki dunyosiga, ongiga, qiziqishlari va boshqalarga bog`liq holda yuzaga chiqadi.

Shulardan kelib chiqqan holda neobixevoristlar (yangi bixevoristlar) o`z sxemalariga ko`p variantlilikni kiritganlar (S - R yoki R2, yoki R3 va h.k.) FREYDIZM . Asoschisi venalik psixiatr va psixolog Z.Freyd. Ko`pchilik psixologik oqimlar orasida eng ta`sirga ega bo`lgan oqimlardan biri. Ularning fikricha odamning xulq-atvori va hatti-harakatlari ikkita printsipga "rohatlanish printsipi" (hayvonlar instinktiga o`xshash jinsiy moyillik ko`zda tutilgan) va "reallik printsipi" (jamiyat talabiga mos kelmaydigan, uyat va man qilingan o`zining jinsiy hirslariga erk bermasligi)ga bo`ysunadi. Rohatlanish va reallik printsiplarining to`qnashishi natijasida qondirilmagan mayllar ongsizlik (ong osti) sohasiga siqib chiqariladi. Ammo ular butunlay yo`qolmaydi, balki ongsizlik sohasidan turib kishi xulq-atvori va hatti-harakatlariga ta`sir qilib, ba`zan boshqarib turadilar. HOZIRGI ZAMON PSIXOLOGIYA FANI VA UNING FANLAR TIZIMIDA TUTGAN O`RNI Hozirgi vaqtda psixologiya o`zining alohida predmetiga, o`zining maxsus vazifalariga va o`zining maxsus tekshirish metodlariga ega. Psixologiya sohasiga taalluqli bir qancha psixologik tashqilotlar, o`quv yurtlari, nashriyotlar mavjud. Psixologlarning ilmiy assosiatsiyalari, psixologlar jamiyatlari ish ko`rmoqda. Psixologik muammolar bo`yicha respublikamizda va xalqaro konferentsiyalar, kongresslar yig`ilib turibdi. Psixologiya fanini, uning ilmiy va amaliy ahamiyatini hozirgi kunda hamma tan olmoqda. Ma`lumki, psixologiya fani XX asrda falsafa fani tarkibidan mustaqil fan sifatida ajralib chiqdi. O`z-o`zidan ravshanki bu bilan psixologiya falsafadan chetda qolib, undan butunlay uzoqlashgani yo`q. Hozirgi zamon psixologiya fanining asosini falsafadagi ilmiy-falsafiy tasavvurlar, turli falsafiy qarashlar tashqil qiladi. Shu bilan birga psixologiya sohasida erishilayotgan ilmiy va amaliy yutuqlar o`z navbatida falsafa fanini, falsafiy amaliyot va nazariyani boyitadi. Psixologiya fani faqatgina falsafa bilan emas, balki tabiiy fanlar bilan ham uzviy bog`liq. Bu borada psixologiya fanining rivojlanishiga fiziologiya sohasidagi yutuqlarning (miya faoliyati, nerv tizimi, oliy nerv faoliyati, psixikaning reflektor

tabiati, psixik jarayonlarning neyrofiziologik mexanizmlari haqidagi bilimlar) ta`sirining rolini oshirib baholash juda qiyin. Tabiiy fanlar sohasida olingan bilimlar psixologiya fanining tabiiy-ilmiy asosini tashqil qiladi. Hozirgi zamon texnik taraqqiyoti kishi psixikasiga katta talablar qo`yadi. Barcha sohalarda psixik omillarning roli oshib bormoqda. Kishining xotirasiga, tafakkuriga, idrokiga, temperamenti xususiyatlariga, reaktsiya tezligini hisobga olishga e`tibor kuchaymokda. Chunki odamning ishda jiddiy xatolarga yo`l qo`ymasligi, ishni buzmasligi uning psixik va shaxsiy fazilatlariga ko`p jihatdan bog`liq. Shu sababli "Odam - mashina" tizimini to`g`ri tashqil qilishda psixologiya fanining ahamiyati ortib bormoqda. Bu esa texnik fanlar va psixologiya o`rtasidagi aloqalarning mustahkamlanishiga, bir-biriga kirishib ketishiga olib kelmoqda. Psixologiya va pedagogika o`rtasidagi aloqalarni alohida ko`rsatib o`tish lozim. Garchi psixologiya va pedagogika o`zaro bog`liq fanlar bo`lsada, ular orasidagi aloqa ko`p yillar mobaynida ko`p jihatdan psixologiyaning pedagogikaga "moslashuviga", pedagogika esa psixologiya sohasida erishilgan "tayyor ma`lumotlarni" yuzaki hisobga olish tarzida bo`ldi. Har tomonlama barkamol shaxsni tarbiyalash vazifasi va psixologiya sohasida qo`lga kiritilgan yutuqlar ta`lim va tarbiya jarayonini takomillashtirishda psixologiyaning imkoniyatlaridan keng foydalanish imkonini beradi. Psixologiya oldida turgan vazifalardan biri, pedagogik amaliyotda qullanilayotgan qoidalarni (ta`lim va tarbiya mazmuni, metodlari, usullari va h.k.) psixologik jihatdan asoslab berishdangina iborat emas. Psixologiya pedagogik amaliyotdan oldinda borishi, pedagogika uchun yangi yo`llar ko`rsatishi lozim. Psixologiyaning yordamisiz pedagogika o`z oldiga qo`ygan ko`plab vazifalarni muvaffaqiyatli hal qila olmaydi. Chunki texnik taraqqiyot, o`zlashtirilishi lozim bo`lgan informatsiyalar hajmi va o`zlashtirish suratining keskin oshishi, mustaqil va ijodiy fikrlash ga talabning oshishi amalda psixologik bilimlardan keng foydalanishni taqoza qiladi.

Adabiyotlar ro`yxati 1. Karimov I. A. "Barkamol avlod - O`zbekiston taraqqiyotining poydevori". - T., 1997 2. Karimov I.A. "Buyuk maqsad sari og`ishmaylik" Toshkent-1993 3. O`zbekiston Respublikasining kadrlar tayyorlash milliy dasturi. 1997 yil 29 avgust. 4. O`zbekiston Respublikasining ta`lim to`g`risidagi qonuni. 1997 yil 29 avgust. 5. "Prakticheskaya psixodiagnostika". Metodiki i testi. - Samara, 1998 6. "Prikladnaya sosialnaya psixologiya". Uchebnoe posobie. - M.,1998 7. "Psixologiya". Pod red. A. A. Krilova, - M., 1998 8. Gamezo M. V., Domashenko I. A. Atlas po psixologii. - M.,1986 9. Gippenreyter Yu. B. Vvedenie v obshuyu psixologiyu. Kurs lektsiy. - M., 1996 10. G`oziev E. Psixologiya. T. 1994. 11. Granovskaya R. M. Elementi prakticheskoy psixologii. SPb, 1997 12. Karimova V. M., Akramova F. Psixologiya. Ma’ruzalar matni - T., 2000 13. Karimova V. M. Psixologiya. - T., 2002 14. Karimova V. M. "Ijtimoiy psixologiya asoslari". - T., 1994 15. Klimov E. A. Osnovi psixologii. - M., 1998 16. Olshanskiy B. B. Prakticheskaya psixologiya dlya uchiteley. M. 1994. 17. Psixologiya. Uchebnik. - Pod red. A. Krilova - M., 1998 18. www.ziyonet.uz

Похожие

Ijtimoiy psixologiya fanining predmeti

Psixologiya fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Psixologiya tarixi fanining predmeti va vazifasi

Ijtimoiy psixologiya fanining predmeti 2

Psixologiya fanining predmeti, amaliy vazifalari