Psixolog-maslahatchini kasbiy tayyorlash - Психология - Рефераты

Psixolog-maslahatchini kasbiy tayyorlash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.5 KB

Psixolog-maslahatchini kasbiy tayyorlash Psixolog-maslahatchini kasbiy tayyorlashga nimalar kiradi? Psixolog-maslahatchini kasbiy tayyorlash har qanday psixolog uchun majburiy bo'lgan umumta'lim ilmiy tayyorgarlikdan tashqari (unga har qanday ixtisosdagi professional psixolog uchun zarur bo'lgan ilmiy bilimlar minimumi kiradi), kerakli kasbiy sohasida ushbu holatda psixologik maslahat berish sohasida ixtisoslashishni ko'zda tutuvchi psixologiyaning qator bo'limlarini o'zlashtirishni ham o'z ichiga oladi. Psixolog-maslahatchini kasbiy tayyorlash maxsus yo'nalishlari quyidagilar: 1. Psixologik maslahatning tayyorgarlik bosqichini o'rganish. 2. Psixolog-maslahatchi ishlari mazmuni to'g'risidagi ma'lumotlarni o'zlashtirish. 3. Psixolog-maslahatchining mijozlar bilan ishlash metodlarini egallab olish. 4. Quyidagi maxsus sohalarda psixologik maslahat o'tkazish xususiyatlari bilan tanishish: oilaviy maslahatlar, amaliy maslahatlar, psixologik-pedagogik maslahatlar, intim-shaxsiy maslahat o'tkazish. 5. Psixolog-maslahatchining ancha tajribali psixolog-maslahatchi - supervizor rahbarligi ostida ishlashi. Psixologik maslahat ishlariga tayyorgarlik jarayonini o'rganish tashkiliy masalalarto'plami, shu jumladan maslahat berish sohasi, maslahat ishlari boshlanish vaqtini tanlashdan iborat masalalarni diqqat bilan o'rganib chiqishni o'z ichiga oladi. Psixolog-maslahatchi amaliy mazmunda muammoni hal qilishni bilishi kerak bo'lgan aniq masalalar qatorida quyidagilarni ko'rsatishi mumkin: • Mijozlar aniq doirasini — psixologik maslahat olishga keluvchilarni, psixologik maslahat ishlari mazmuniga ularning mumkin bo'lgan muammolarining bog'liqligini va maslahatchi bo'lib ishlovchi psixologlarga qo'yilishi mumkin bo'lgan kasbiy talablarga bog'liqligini aniqlash.

Psixologik maslahat ishlari uchun psixolog kadrlarni va xizmat ko'rsatisb xodimlarini tanlab olish, kadrlar bilan ish sharoitlari va vazifalari bilan tanishtirish, bir-birlari bilan o'zaro aloqalami tashkil etish, maslahat ishlari qoidalari bilan tanishtirish maxsus tayyorgarlik ishlarini o'tkazish. ■ Maslahatlar amaliy ishlarni boshlash uchun moddiy baza va hujjatlarni tayyorlash. • Mumkin bo'lgan mijozlar orasida maslahat ishlari to'g'risida ma'lumotlarni tayyorlash va tarqatish. Psixolog-maslahatchi ishini tashkil qilish bilan tanishish psixologik maslahat qanday tashkil qilinishi, buning uchun kerak bo'lgan uskunalar minimumiga nimalar kirishi, psixologik maslahat va psixolog-maslahatchi uchun qulay ish tartibi qanday bo'lishini, psixologik maslahat ishlari davomida sharoit qanday bo'lishi kerakligi va qator boshqa masalalarni o'z ichiga oladi. Endi boshlayotgan mutaxassisning psixolog-maslahatchi ishi mazmuni bilan tanishishi o'z navbatida quyidagilarni ko'zda tutadi. Birinchidan, psixologik maslahat nima ekanligi, psixolog amaliy faoliyati boshqa turidan uning farqi nimadan iboratligi bilan tanishish. Ikkinchidan, o'z kasbiy vazifalarini yuksak darajada bajara olishi uchun psixolog- maslahatchi nimalami bilishi va bajarishni bilishi kerakligini aniqlash. Uchinchidan, psixologik maslahat asosiy turlari bilan ularga qo'yiladigan asosiy talablar bilan tanishish. To'rtinchidan, psixolog-maslahatchi ish sharoitlarini bilish, psixolog- maslahatchi ish metodlarini o'zlashtirish ish boshlayotgan psixolog-maslahatchining mijozlar bilan muloqot olib borish uslublarini, psixologik maslahat amaliyotida foydalaniladigan psixodiagnostika metodlarini egallashni ko'zda tutadi. Ushbu uslub va metodlarbo'lajak psixolog-maslahatchi tomonidan amaliy, mos ravishdagi maxsus mashg'ulotlar davomida o'zlashtirilishi kerak. Shunday uslublar va metodlar qatoriga xususan psixolog-maslahatchining mijozga to'g'ridan to'g'ri psixoterapevtik ta'sir ko'rsatish metodi kiradi.

Turli sohalarda psixologik maslahatlar o'tkazish xususiyatlarini o'rganish zarurligi, birinchidan, intim-shaxsiy, oilaviy, amaliy va psixologik-pedagogik maslahatlar - bular turli narsalar ekanligi, ikkinchidan, psixolog-maslahatchi maslahat laming ushbu turlari bilan bir xil darajada shug'ullanmasligi va ularga vaqti-vaqti bilan murojaat etib, shunga qaramay barcha ko'rsatilgan sohalarda o'z kasbiy malakasini saqlab qolishi kerakligi bilan bog'liqdir. Shu bilan birga psixologik maslahatlar ushbu sohalarida ko'plab xususiy ancha nozik va murakkab o'ziga xos masalalar mavjud. Bu masalalarni bilish uzoq vaqtni talab etadi, amaliy muvaffaqiyatga erishish esa — mustahkam malaka va ko'nikmalar talab etadi. Tajribali mutaxassis rahbarligi ostida amaliyot o'tayotgan psixolog-maslahatchi rolida ishlash psixolog-maslahatchiga kasbiy tajriba orttirish va amalda kerakli malaka va ko'nikmalarni egallab olish uchun zarurdir. Bularning barchasiga ma'ruzalartinglash va kitob o'qishdan ко ' га boshqalar tajribalarini o'rganib olish ancha osondir. Bundan tashqari psixolog-maslahatchi amaliy ishida oldindan bilib bo'lmaydigan va o'quv faoliyati davomida qoniqarli javob olib bo'lmaydigan ko'plab kutilmagan masalalar yuzaga keladi. Malaka boshqalar kasbiy ishlariga taqlid qilish davomida amaliy ishlab chiqiladi. Psixolog-maslahatchini tayyorlash qanday boshlanadi, olib boriladi va nimalarga asoslanadi? Psixolog-masiahatchini kasbiy tayyorlash odatda uning umumiy oliy pedagogik ma'lumot olishidan boshlanadi. Bunday ta'lim umumiy psixologiyani, ijtimoiy psixologiyani, yosh davrlari psixologiyasini, pedagogik psixologiyani, maxsus psixologiyani, psixofiziologiyani, psixologiya tarixini bilishni o'z ichiga oladi. Shundan keyin psixologik maslahatlar olib borish kerak bo'ladigan faoliyat turlari psixologik jihatlari bilan bog'Iiq qator fanlarni ham xususan tibbiyot psixologiyasi, boshqaruv psixologiyasi, bolalar psixologiyasi, iqtisodiy psixologiya va qator boshqa maxsus fanlarni o'zlashtirishi zarur.

Shulardan keyin psixolog-maslahatchi maslahat o'tkazish bo'yicha amaliy malakalar va ko'nikmalar ishlab chiqish uchun zarur bo'lgan bilimlarni oladi. Bu bilimlar psixologik testlardan foydalanish (psixodiagnostika), psixologik maslahatningo'zi bilan va nihoyat psixokorreksiya bilan bog'Iiq malakalardir. Bularning barchasi bilan bog'Iiq o'quv fanlari odatda ancha katta hajmda o'qitiladi va ularni o'rganish faqat ma'ruza shaklida emas, balki seminar va amaliy mashg'ulotlami ham o'z ichiga oladi. Shularning hammasi psixolog-masiahatchini umumiy fundamental yoki tayanch kasbiy tayyorlashni tashkil etadi va o'qitishning boshlang'ich bosqichi mazmuniga kiradi. Uning yakunlanishi bilan bo'lajak psixolog-psixolog-maslahatchiik maslahat amaliyotini o'zlashtirish bilan bog'Iiq mustaqil amaliy ishlarga kirishishi mumkin bo'ladi. Biroq awaliga bunda ishning darajasi (saviyasi) unchalik yuqori bo'lmaydi, chunki umumiy va maxsus bilimlardan tashqari ishda professionalizmga erishish uchun tajriba orttirishi zarur. Hayot psixolog-maslahatchi yaxshi mutaxassis bo'Iishi uchun zarur bo'lgan malakalarga erishish o'quv yurtida emas, balki faqat amaliy faoliyati davomida egallashini ko'rsatadi. Bunga bo'lajak psixolog oliy o'quv yurtida bilim olgan vaqt talab etiladi. Shuning uchun haqiqatda vaqt o'tishi bilan yuksak darajali mutaxassis bo'lish uchun psixolog-maslahatchi supervizor rahbarligi ostida ancha ko'p vaqt ishlashi kerak. Bu ish uchun odatda oliy o'quv yurtini tugatgandan so'ng bir-ikki yil sarflanadi. Maslahatchi-psixologni kasbiy tayyorlash uning bilim, malakalar, ko'nikmalar to'plamlarini o'zlashtirishidan iborat bo'ladi. U quyidagilarni bilishi zarur: • Psixologik maslahatni yuksak darajasida o ' tkazish uchun o ' rganishi zarur bo ' lgan psixologiya sohasidagi u bilan yaqin bo ' lgan fanlar zarur nazariy bilimlarni egallashi kerak . • Psixologik maslahat ishlarini muvaffaqiyatli tashkil etish uchun zarur bo'lgan bilimlar. • Mijozlar bilan amaliy mashg'ulot sohasidagi rivojlangan malakaga ega bo'lish

kerak. • Turli masalalar va turli odamlar bilan psixologik maslahat o'tkazish uchun ancha katta tajribaga ega bo'Iishi kerak. Psixolog-maslahatchi ishi olim-psixolog va psixologiya o'qituvchisi faoliyatidan iborat. Psixolog-maslahatchi uchun hozirgi kunda fanda hatto u psixologik maslahat o'tkazadigan sohalarda to'plangan barcha bilimlarni bilishi shart emas, biroq psixologik maslahatda odamlar bilan amaliy ishlarda foydali bo'lishi mumkin bo'lgan barcha axborotlarni u bilishi maqsadga muvofiq bo'ladi. Psixolog-maslahatchi ilmiy tushunchalarni to'g'ri aniqlashni bilishi majburiy emas, ilmiy tadqiqotlarni tashkil qilish va o'tkazishni bilishi shart emas. Lekin u odamlar murojaat etadigan amaliy muammolami nazariy bilimlar bilan bog'lashga va ushbu bilimlarini mavjud qiyinchiliklarni samarali hal etishda foydalanishga o'rganib olishi kerak. Maslahatchi-psixolog yuksak ilmiy va metodik darajada psixologiyani o'qitishni bilishi shart emas, lekin u mijozlarga foydali psixologik bilimlar berishni o'rganib olishi kerak. Psixolog- maslahatchi faqat amaliyotchi emas, balki ishning tashkilotchisi hamdir. Shuning uchun u psixologik maslahat ishlarini tashkil etishga taalluqli barcha ishlarga o'rganib olgani maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bunga xususan ma'lum ijtimoiy, huquqiy, moliyaviy masalalar va yangi tashkilotni yaratuvchi va tashkil etuvchi boshlayotgan ishbilarmon uchun zarur bo'lgan bilimlar kiradi. Bunga yana kadrlarni tanlab olish va joyiga qo'yish, ular o'rtasida vazifalarni taqsimlash, ularning o'zaro aloqalarini tashkil etish ham kiradi. Mijozlar bilan muloqot jarayonida psixolog-maslahatchidan odamlarni to'g'ri baholashni bilish, bir-birini tushunishga erishish, yaxshi munosabatlar o'matish va ishontirishni bilish talab etiladi. Gap shundaki, kasbiy ol i y o'quv yurti tayyorgarligi jarayonida barcha vaziyatlarni ko'zda tutish mumkin emas, bunday tayyorgarlik malaka, ko'nikmalarni ishlab chiqishdan ko'ra ko'proq bilim olishga yo'naltirilgan. Malaka, ko'nikmalar esa psixologik maslahat o'tkazish amaliy tajribasida shakllanadi. Psixolog-maslahatchining kasbiy malakasi qanday oshiriladi?

Kasbiy malakasini mantazam oshirib borish ham uning umumiy va maxsus psixologik ta'limi kabi psixolog-maslahatchining kasbiy tayyorlashga majburiy talab hisoblanadi. Birinchidan, oliy o'quv yurtida olgan bilimlari vaqt o'tishi bilan eskirib boradi va ularni yangilash zaruriyati yuzaga keladi. Ikkinchidan, har bir psixologik maslahat, har bir psixolog-maslahatchi boshqalar uchun foydali amaliy ish tajribasini to'plab boradi va ularni almashish odatda malaka oshirish vaqtida amalga oshiriladi. Psixolog-maslahatchilarni kasbiy tayyorlash asosiy soha va yo'nalishlari psixolog-maslahatchi ishiga qo'yiladigan talablarga binoan uning kasbiy malakasini oshirish quyidagi asosiy yo'nalishlarini ko'rsatib o'tish mumkin: 1. Psixolog-maslahatchi faoliyati asosini tashkil etuvchi zamonaviy psixologiya sohalarida yangi ilmiy va amaliy foydali bilimlarni olish, bu bilimlarni turli yo'llar bilan egallash mumkin: malaka oshirish maxsus fakultetlarida, kurslar, seminarlarda hamda yangi ilmiy va ilmiy-amaliy nashrlar bilan doimiy tanishib borish hisobiga mustaqil ravishda egallab borish. 2. Yanada yuksak kasbiy razryad olish uchun dissertatsiya tayyorlash va himoya qilish, imtihon topshirish, bu yo'nalish odatda ma'lum huquqlarga ega bo'lgan davlat yoki jamoat tashkilotlari tomonidan nazorat qilinadi. 3. Psixolog-maslahatchining psixoterapiya yoki psixokorreksiya yangi metodlarini o'ziashtirishi, mijozga psixoterapevtik yoki psixokorreksion ta'sir ko'rsatishi odatda psixolog-maslahatchi vazifasiga kirmasa ham u kerak bo'lgan vaqtda zarur metodlardan foydalanishni bilishi kerak. Bu metodlami psixolog-maslahatchi qanchalik yaxshi bilsa, uning kasbiy mahorati darajasi shunchalik yuqori bo'ladi. 4. Boshqa psixologik maslahatlarda va yanada tajribali psixolog- maslahatchilar rahbarligi ostida malakasini oshirishning bu shakli ish tajribasini almashish bilan bog'liq bo'ladi. Bunday doimiy tajriba almashish esa har qanday psixolog- maslahatchining kasbiy mahoratini ta'minlash va rivojlantirish uchun zarurdir. 5. Mijoz sifatida psixologik maslahatdan o'tish, maslahat berish, psixokorreksiya va psixoterapiya metodlari bilan tanishish, malakasini oshirish psixolog- maslahatchi ishida ikki barobar ijobiy rol o'ynaydi. Birinchidan, uning yordamida

har qanday odamda bo'lgani kabi unda ham bo'lishi mumkin bo'lgan muammolarini hal etish imkonini beradi. O'zi uchun bu muammolami hal qilmay, ulami yo'qotmay turib u boshqa odamlar bilan muvaffaqiyatli maslahat o'tkazishi qiyin bo'ladi. Ikkinchidan, mijoz rolida ishtirok etib psixolog-maslahatchi bo'lajak mijozlami chuqurroq tushunishga va his etishga o'rganib olishi, psixokorreksiya va psixoterapiya kerakli metodlarini yaxshiroq egallab olishi mumkin bo'ladi.

Adabiyotlar: 1. Umumiy psixologiya A.V.P е trovskiy tahririda, Toshk е nt 1992 yil, 53–62 b е tlar. 2. Kazakov V.G., Kondrat е va L.L. Psixologiya, M. 1989, 282–316 b. 3. M.V., Domash е nko I.A. Atlas po psixologii, M. 1990, 27–42 b. 4. N е mov R.S. Psixologiya, M. 1990, 12–17 b е tlar (rus tilida) 5.G`ozi е v E. Psixologiya, T. 1994, 13–31 b е tlar. www.arxiv.uz www.referat.arxiv.uz

Похожие

Psixologik masalahatlar texnikasi

Psixologik masalahatni o`tkazish va uning bosqichlari

Psixolog ishining bolalar muassasalariga ko’ra xususiyatlari

Psixolog-maslahatchi va uning ishiga qo'yiladigan talablar

Psixologik maslahat nima