Умумий урта талим тугрисида низом, синф рахбарлиги тугрисида низом - Педагогиka - Рефераты

Умумий урта талим тугрисида низом, синф рахбарлиги тугрисида низом

Загружено в:

22.09.2022

Скачано:

0

Размер:

92.25390625 KB

Умумий ўрта таълим тўғрисида низом, синф раҳбарлиги тўғрисида низом Режа : 1. Умумий қоидалар . 2. Умумий ўрта таълимнинг мақсади ва вазифалари . 3. Ўқув – тарбия ташкил этиш ва унинг мазмуни. 4. Педагог кадрларни тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш. 5. Синф раҳбарларининг ҳуқуқлари. 6. Синф раҳбарларининг вазифалари. 7. Болаларни севиш ва ҳурмат қилиш. 8. Тест топшириқлар. 9. Фойдаланилган адабиётлар.

1.1. Умумий ўрта таълим «Таълим тўғрисида» «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисида» Ўзбекистон Республикаси қонунларида мувофиқ ташкил этилади. 1.2. Ўқиш муддати 9 йил бўлган умумий ўрта таълим (мактабларининг 1-9 синфлари) мажбурий ҳисобланади. У бошланғич таълимни (1-4 синфлар) қамраб олади, ҳамда узлуксиз таълим тизимининг мустақил тури ҳисобланади. 1.3. Умумий ўрта таълим муассасаларида Кадрлар тайёрлаш миллий дастурига мувофиқ таълимнинг ушбу тури мақсадлари ва вазифаларини амалга ошириш учун зарур ташкилий, психологик – педагогик, услубий, моддий техникавий ва санитария, маиший шарт – шароитлар яратилади. 1.4. Умумий ўрта таълим муассасаси (мактаб) юридик шахс ҳисобланади ва қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда ташкил этилади. 1.5. Умумий ўрта таълим муассасасининг устави Ўзбекистон Республикаси Маҳкамасининг 1998 йил 5 январдаги 5-сон қарорига мазкур Низомга мувофиқ ишлаб чиқилади, умумий ўрта таълимнинг бошқариш ваколатига эга бўлган давлат органи томонидан тасдиқланади ва ижро этувчи ҳокимият маҳаллий органидан рўйҳатдан ўтказилади. Умумий ўрта таълимнинг мақсади ва вазифалари. 2.1. ДТС га мувофиқ ўқувчиларни ўқитиш, тарбиялаш ҳамда шахснинг таълим олиш ҳуқуқини рўёбга чиқариш. Умумий ўрта таълим билимлар зарур ҳажмида асосланади. Ўқувчиларни қобилиятини ривожида дастлабки касб йўналишини, таълимни кейинги босқичини танлашга ёрдам беради. Умумий ўрта таълимнинг вазифалари: Ўқувчилар томонидан мунтазам билимлар олишини таъминлаш, уларда билим олиш эҳтиёжини ривожлантириш, базавий ўқув, илмий ва умуммаданий билимларни шакллантириш. Ўқувчиларда меҳнат кўникмаларини, мустақил фикрлаш, касб танлаш, атроф муҳитга онгли муносабатни ҳосил қилади.

Миллий ҳамда умумбашарий қадриятлар, юксак маънавий аҳлоқий фазилатларни тарбиялаш ўз ватанига ва халқига содиқ фуқорони шакллантириш. Таълимнинг узлуксизлигини ва изчиллигини, мактаб ўқув дастурларининг академик лицейлар ва касб-ҳунар коллежларидаги ўқув дастурлари билан узвий ўзаро боғланишини таъминлаш. Педагогик кадрларни тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш. 3.1. Тегишли маълумотга, касб-кор ҳамда юксак аҳлоқий фазилатларга бўлган шахслар педагогик фаолият билан шуғулланиш ҳуқуқига эгадирлар. Суд ҳукми билан педагогик фаолият билан шуғулланиш тақиқланган шахслар бу ишга қўйилмайди. Ваколатли органлар томонидан педагог кадрларни тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш, касб-кор сифатини рақобатбардошли даражада сақлаб туриш таъминланади. 3.2. Умумий ўрта таълим муассасалари ўқитувчиларининг ўқув педагогик юкламаси Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади. 3.3. Умумий ўрта таълим муассасалари ўқитувчиларининг (ўқув фанлари соатлари бўйича) вазифасини вақтинчалик бажариб туриш тартиби, ходимларнинг синфдан ташқари фаолиятини тартибга солиш Ўзбекистон Републикаси Халқ таълими вазирлигининг тегишли меъёрий ҳужжатлари билан бегиланади. 3.4. Мактаб маъмурияти ўқитувчи, мураббийларнинг обрў этиборини ва ижтимоий мақомини ошириш бўйича аниқ йўналишлар ишини амалга оширади, ўқув дастурлари, дарсликлар, дидактик материалларни жорий этиш учун шароит яратади. 3.5. Туман, шаҳар халқ бўлимлари ҳузурида ўқувчиларни касбга йўналтириш психологик – педагогик ташҳис марказлари ташкил этилади. Марказларнинг фаолияти Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги томонидан тасдиқланган тегишли Низом билан белгиланади. Марказ мактаб педагогика кенгаши билан биргаликда аттестациядан якунларига кўра 9-синфларнинг

битирувчиларга ўқитишни академик лицейда ёки касб-ҳунар коллежида давом эттириш тўғрисида асосли тавсияномалар берилади. 4. Умумий ўрта таълимти бошқариш. 4.1. Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги Қорақолпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги, халқ таълими вилоят бошқармалари, шаҳар ва туман бўлимлари, умумий ўрта таълимни бошқаришнинг ваколатли органлари ҳисобланадилар. 4.2. Мактабга бевосита раҳбарлик таълимни бошқаришнинг юқори органи томонидан тайинланган директор, давлатга қарашли бўлмаган таълим муассасаларида эса мутахассис томонидан амалга оширилади. 4.3. Мактабда педагогик кенгаш ташкил этилади. 4.4. Мактабда педагогик кенгаш ишини мактаб устави билан белгиланади. 5. Маблағ билан таъминлаш ва моддий техника таъминоти. 5.1.Умумий ўрта таълим муассасаси фаолиятини маблағ билан таъминлаш белгиланган тартибда бюджетдан ажратиладиган маблағлар ҳисобига амалга оширилади. 5.2. Умумий ўрта таълим муассасаларининг моддий техника таъминоти ва кадрлар билан таъминлаш белгиланган Нормативларга мувофиқ эхтиёжлар асосида амалга оширилади. 6. Халқаро ҳамкорлик. Умумий ўрта таълимнинг бошқариш органлари ва уларнинг таълим муассасалари халқаро ҳамкорликни педагогик ахборот ва тажриба алмашиш, педагогик ходимларнинг тажриба органини ва малака ошириш прогрессив халқаро жамғармалар ва ташкилотлар грантларини олиш соҳасидаги давлатлараро, ҳукуматлараро ва идоралараро билимлар ва шартномалар асосида амалга оширадилар. 7. Синф раҳбарларининг ҳуқуқлари. 1. Дарс ва имтиҳонларда иштирок этиш. 2. Мактаб директори билан ҳамкорликда мутассади жамоа ташкилотлари билан тузилган шартномаларни педагогика кенгаши муҳокамаси тақдим этади.

3. Ўқувчиларни ўқишда эришган ютуқлари умумий фойдали меҳнатда, мактаб ҳаёти ва жамоатчилик ишларида фаол қатнашганликларини эътиборга олиб тақдирлашга тавсия этиш ҳақида таклифлар беради. 4. Мактабни битирувчи яхши ва аъло баҳоларга ўқиган, жамоат ишларида фаол қатнашган олий ўқув юртларига кирувчи ўқувчиларга (йўналиш бўйча) зарур маслаҳатлар, тавсиялар, йўл – йўриқлар беради. 5. Мактабнинг ички тартиб қоидаларини бузганлиги ҳақида маълумот беради. 6. Ўқувчиларни ота-оналари билан таълим-тарбия масалалари юзасидан суҳбатлашадилар. 7. Ўқувчилар ҳулқини баҳолайди. 6. Синф раҳбарининг вазифалари. Синф раҳбари ўз синфидаги ўқувчиларнинг бевосита таълим-тарбия жараёни, яъни дарслар давомида, дарсдан кейин фаоллигини назорат қилишда маъсулдирлар. Синфдаги ўқувчиларни қобилиятига қараб тўгаракларга жалб этиши керак. Ўқувчилар нечта бўлишидан қатий назар маънавият дафтарини туттириш керак ва шарт. Ҳафтада бир марта ўтадиган маънавият соатларини тўғри ташкил қилиш ва ёндошиш шарт. Тарбиячи қандай шароитда ишламасин у қандай синфда раҳбарлик қилишидан қатъий назар ўқувчи шахсини камол топдириши керак. Синф раҳбарлиги одатда синфни ва алоҳида – алоҳида ҳар қайси ўқувчини ўрганишдан бошланади. Агар синф раҳбари ўқувчилар фаоллигини янада оширишга ҳаракат қилса ота – оналар билан алоқани мустаҳкамлаши лозим бўлади. Қайси синф раҳбари ота – оналар билан яқиндан алоқада бўлса унинг синфдаги ўқувчиларнинг фаоллиги ошади. Тажриба шуни кўрсатадики, илғор синф раҳбарларининг олиб бораётган ишига назар солсангиз у ота – оналар билан бир ойда ёки икки

ойда бир марта учрашади. Бу синфда давомат, саводҳонлик, устозга бўлган ҳурмат бошқача бўлади. Синф раҳбари «умуммиллий дастур» таълим тўғрисидаги қонунни ўқувчилар, ота-оналар ўртасида ўрганиб ишлаб чиқиш керак. Синф раҳбари ўз ўқувчисини доимо ўрганиб бориши учун фақат ўқувчилар билан эмас балки ўқитувчилар билан, ўқувчиларни ота – оналари билан ҳам иш олиб бориши керак. Мактабда олиб борадиган тарбиявий ишлар ўқувчиларга катта таъсир кўрсатади. Айниқса синфдан ташқари ўтказиладиган тадбирлар бунинг далилидир. Ўқувчиларнинг мустақил фикрлашга, атроф муҳитга онгли муносабатда бўлишга чақиради. Шунинг учун ҳам И. А. Каримов 2004-2005 ўқув йилини «Мактабдан ташқари таълим самарадорлигини ошириш» йили деб таърифлади. Буни билан синф раҳбари зиммасига яна ҳам маъсулиятли вазифа юкланди. Синфдаги мавжуд ўқувчиларнинг барчаси турли хил тўгаракларга жалб қилиш керак. Шунинг учун ҳам яхши иш олиб борган синфдаги ўқувчиларни давомати, фанларда сифат ўзлаштириши яхши бўлган синф раҳбарига ойлик маошига устама 15% иш ҳақи қўшиб берилади. Синф раҳбари барча дарсларга кириб ўқувчиларни ўрганади, ўқув ишларини назорат қилиб, ўқиш сифатини яхшилашни таъминлайди. Дарсларни кузатади. Синф хонасининг жиҳози ва кўриниши ўқувчиларга эстетик завқ бағишлайди. Шунинг учун ҳам синф хонаси талаб асосида безатилиши керак. Болаларни севиш, ҳурмат қилиш, шахсига тегмаслик, дўстона муносабатда бўлиш, тарбиявий иш самарадорлигини оширади. Агар ўқитувчи ўз ўқувчисини севмаса, ҳурмат қилмаса, шу ўқитувчининг ўқувчилари орасида обрўси бўлмайди. Айрим синф раҳбарлари интизомсиз, қолоқ ўкувчилар билан гаплашганда лоқайд ва даҳшатли бўлиш керак деб ўйлайдилар ва шундай бўладилар ҳам, лекин бу нотўғридир, аксинча бундай болаларга мулойим, секин – аста, исми – шарифини тўлиқ қилиб гапириш керак. Ўқувчи оила аъзоларидан, ота-онасидан кўрмаган ҳурмат, эҳтиромни ўқитувчида кўра билсин. Синф раҳбарида ўқувчиларга нисбатан ишонч, одоб бўлиши керак.

Ўз тажрибам сифатида шуни айтаманки ўқитувчи болага нисбатан талабчан, эътиборли, уни севса, қалбига қулоқ солса, руҳиятини англаб етса тарбиянинг самараси шунча яхши бўлади. Синф раҳбари айниқса катта синф ўқувчилари билан ишлаганда унга ўз тенгдош дўсти каби муомалада бўлсин, шунда ўувчи ўзини қийнаётган муаммоларни ўқитувчиси билан биргаликда ва ўзига яқин тутади. Яхши синф раҳбари бўлиши учун фақат ўқитувчига эмас, ўқувчилар ҳам ўқитувчисини сева билишлари керак. Айниқса болага ўспиринлик даврида уни вужудида физиологик ўзгаришлар кечаётган бир даврда уни руҳиятини англай билиш керак. Буларни оилага, турмушга тайёрлашда ҳам ўқитувчини хизмати каттадир. Шунинг учун ҳам ўқитувчи кийиниши, хуш муомалалиги, камтаринлиги билан бола ҳурматини қозонади. Ўқувчиларга шундай тарбия бериш керакки улар ўқитувчисидек камтар, сабр-тоқатли, аҳлоқли – одобли, ҳуш муомала, меҳнатсевар, ўз эл-юртини, ота-онасини сева билсин. Ён атрофида бўлаётган воқеа, ҳодисаларга, дўстларига этиборли бўлсин. Агар ўқувчига шундай тарбия берсак у сиздан узоқлашган бир даврга ҳам сизни ҳамиша ҳурмат қилади, унутмайди. Буни далил сифатида ҳаётда кўриш мумкин ва бир қатор илғор ўқитувчиларнинг иш фаолияти шу жумладан ўзим 30 йилдирки мактабда ишлаб шундай 28 йили синф раҳбари бўлдим ва бир неча юзлаб шогирдлар чиқардим, буларнинг кўпчилиги шифокорлар, ҳамширалар, жисмоний тарбия, биология ўқитувчиларидир. Мен кўпинча улар билан дарсдан ташқари кечалар, давра суҳбатлари, саёҳатлар уюштирар эдим. Мен ўзимни ўқувчиларсиз тасаввур қила олмасам керак. Улар билан ишлаб, маънавий чарчоқлигим ёзилади, дам оламан. Фойдаланилган адабиётлар:

1. Таълим тараққиёти ойнаси. 1998 йил 1 сон 2. Ўқувчи маънавиятини шакллантириш. Ж. Ғ. Ёлдошев раҳбарлигида. 2000 йил 3. Маърифат газетаси. 2004 йил май ва 2004 йил июн сонлари. 4. Ўз иш тажрибаларим асосида ёздим.

Похожие

Жисмоний юклама тугрисида тушунча

Касб-хунар ва педагогик коллежлар тугрисидаги Низом

Хaлк таълими булимлари томонидан мактабгача тарбия муассасаларига рахбарлик килиш

Урта ва юкори синф укутувчилари учун педагогик тренинг

Давлат тасарруфидаги ва давлат тассарруфида булмаган мактабгача тахлим муассасалари хакидаги низомлар