Tarix o’qitishda ulkashunoslik materiallaridan foydalanish - Педагогиka - Рефераты

Tarix o’qitishda ulkashunoslik materiallaridan foydalanish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Tarix o’qitishda ulkashunoslik materiallaridan foydalanish Reja: 1 . Tarix darslarida, tarixiy ulkashunoslikning urni. 2. Tarix uqitishda ulka materiallarining tutgan urni va undan foydalanish metodlari. 3. Tarixiy ulkashunoslikning axamiyati. 4. O’zbekiston xududidagi tarixiy durdonalar.

Urta Osiyo eng kadimgi madaniyat markazlaridan xisoblanadi. Uzbeklar shu ulkaning kadimgi xalklaridan biri bulib kuxna va boy tarixga egadir. Ularning Urta Osiyodagina emas, balki jaxondagi davlatlar ijtimoiy- iktisodiy, siye sii va madaniy xayotida tutgan urni xam salmoklidir. O’zbekistonning mustakil davlat deb e'lon kilinishi respublikamizning bugungi kunigina emas balki istikbolini xam belgilab beruvchi asosiy omildir. O’zbekiston Respublikasining istiklol yuli avlod-ajdodlarimizning tarixiy an'analari va ma'naviy boyliklariga suyangan xolda tanlab olindi. Zotan, mustakillik yuli O’zbekiston xalklarining tarixiy an'analari va ma'naviy boyliklarini kayta tiklovchi, Yangi mazmun bilan boyituvchi yuldir. Bu esa tarix uqitishni milliy asosga kurishni, xalkimizning mexnatsevarlik, xamkorlik dustlik insonparvarlik, ozodlik va mustakillik, ma'rifatparvarlik kabi an'analari, imon, insof, mexr-okibat or-nomus, kattaga xurmat, kichikka izzat, Vatanga xamda xalkka sadokat kabi olijanob fazilatlarini chukur urganishni asosiy vazifa kilib kuyadi. Respublikamiz mustakillikka erishgach, respublikamiz maktablarida O’zbekiston tarixining mukammal urganilishi va ukitilishi ukuvchilarningmamlakatimiz xalki tarixi rivojlanishining umumiy konuniyatlarini bilib olishlari uchun xam kulay sharoit yaratadi ularni vatanparvarlik ruxida tarbiyalashga yordam beradi. Tarix fani dasturida ulkani urganish, tarixiy ulkashunoslik ishlari natijasida tuplangan materiallardan dare va darsdan tashkari mashgulotlarda foydalanishga xam urin berilgan. Ilgor ukituvchilar tajribasi va bu tajribalardan kelib chikadigan xulosalar O’zbekiston tarixini urganishda ul.ka (maxalliy materiallaridan foydalanish ukuvchilar bilimini kengaytirishi va chukurlashtirishio'i tasdiklaydi. Tarix uqitishda tarixiy ulkashunoslik materiallaridan foydalanish muxim talablardan birini, ya'ni uqitishni xayet bilan, mustakillikning rivojlanishi bilan boglab olib borish xakidagi tamoyilni aaalga oshirishga yordam beradi. Ulka materiali tarix kursidagi tarixiy dalillarni vokea va xodisalarni oydinlashtirish, ular xakida ukuvchilarda anik tarixiy tasavvur paydo kilishga

yordam beradi, uqitishning saaaradorligini oshiradi, darsda tarixiy tarixiy utmishni «jonli tarzda idrok etish» uchun uziga xos psixologik xolatni yuzaga keltiradi, ukuvchilar uchun yakin, tanish va tushunarli dalillarni taxlil kilih imkonini beradi. Ulkashunoslik tugrisida tuxtaladigzn bulsak, ulkashunoslik 3 ga bulinadi. 1.Ilmiy, ya'ni davlat ulkashunosligi 2. Jamoat ulkashunosligi 3. Maktab ulkashunosligi Xar uchala turi bir-biri bilan chambarchas boglik bulib, bir-birini tuldiradi. Davlat ulkashunosligi bilan respublika tarixiy va madaniy yodgorliklarni muxofaza . kilish xamda ulardan foydalanish kumitasi, muzeylar, respublika fanlar akademiyasi koshidagi tarix, arxeologiya ilmiy-tadkikot instituti shugullanadi. Jamoat ulkashunosligi kishlok, ovul, kurgon, tuman, shaxar va viloyat xududidagi tarixiy obidalarini saklash asrash ishlariga boshchilik kiladi. Odamlarning etnogenez iva urf-odatlarini urganadi. Maktab ulkashunosligi esa maktabda bevosita tarix ukituvchilari raxbarligida tuzildi. Maktab ulkashunosligi tarix fanlaridan olgan bilimlarni oydinlashtiradi, kengaytiradi xamda xar xil fanlarning uzaro alokalarini ta'minlaydi. Maktab ulkashunosligi tarixiy obidalarni saklash va ximoya kilish kadimiy manzilgoxlarni topishda xam katta yordam beradi. U ukituvchilarga sinchikovlik, tirishkoklik tevarak-atrofga xavas bilan bokish, tadkikotga kizikish Vatanni sevish va uni ardoklash xislari shakllanib boradi. Darxakikat maktab ulkashunosligi ukuvchilarda uz Vataniga mexr uygotish bilan birga ularni estetik ruxda tarbiyalashga xam munosib xissa kushali. 2. Tarix darslari va darslardan tashkari mashgulotlarda ulka materialining tutgan urni tarix dasturi talablari bilan va maxalliy materialning moxiyatiga karab belgilanadigan ulka materiallari asosan 2 turga bulinadi.

1. Tarix dasturi va darsliklarga kiritilgan, Vatan tarixini urganish uchun eng muxim vokealarga doyr materiallar. Ulkashunoslik materialining bu turidan foydalanish ukuvchilarga umumiy tarixiy mavzularni maxalliy ulka tarixi bilan boglab urganish imkoniyatini beradi. Masalan, 9-sinfda «Birinchi jaxon urushi» tugrisidagi mavzuni «Jaxon tarixi» fanidan utayotganda, usha davrda O’zbekistonda, xususan maxalliy ulkada ijtimoiy, iktisodiy, siyosiy axvol urushga munosabat tugrisidagi dalillarni keltirish joiz. 2. Tarix dasturi va darsliklarga kiritilmagan ammo tarixni urganishda ta'lim- tarbiyaviy jixatdan juda muxim ukuvchilarni mustakil va ijodiy ishlashga urganishning muxim vositasi bulib xizmat kiladigan binobarin, kushimcha ravishda kiritilishi zarur bulgan ulka materiallari. Ulka materiallarining bu turidan: A) Vatan mikyosidagi vokealarda ulkaning tutgan urnini kursatmsh maksadida foydalaniladi. Masalan, «Vatan urushining tugashi» mavzusini ukituvchi uz shaxrm yoki kishlogiga urushdagi galabaning kirib kelishi, uning katta axamiyat kasb etganligi bilan yakunlaydi. B) Maxalliy material umumiy tarixiy xodisalarni oydinlashtirishga xizmat kiladi. V) Ulka materiallari ukuvchilarga umumiy tarixiy jarayonlar va konuniyatlarni tushuntirishda asosiy dalil bulib xizmat kiladi. G) Ulka materiali tarixni zamonagz boglab tushuntirishda mustakillikning afzalliklarini xayotiy misollarda ishonarli tarzda kursatib berishda muxim vosita bulib xizo'at kiladi. Masalan, ukituvchi respublikamizning sobik ittifok tarkibida bulgan davridagi salbiy tomonlarini gapirib, ulkamizning utmishi va xozirgi porlok xayotidan misollar keltiradi, ularni takkoslab mustakillikning afzalliklarini isbotlab beradi. Tarix uqitishda ulka materiallaridan kuyidagi usullar yordamida foydalaniladi. 1. Maxalliy ulka materiali asosida maxsus darslar utkazilib ukuvchilarning umum tarixiy mavzular buyicha bilimlari kengaytiriladi va tuldiriladi.

2. Ulka materiali umumtarixiy mavzuning uzviy kismini tashkil etishi, mavzu ichidagi masalalarning birortasini yoritish uchun asos kilib olinishi mumkin. 3. Ulka materiali ukituvchi bayonini aniklashtirish, uning ishonchli bulishini ta'minlash tasdiklash yoki tuldirish uchun xizmat kiladi. 4. Ulka materiali asosida dare jarayonida va darsdan tashkari mashgulotlarda ayniksa ulkashunoslik tugaraklarida ukuvchilarning mustakil ishlari tashkil etiladi. Shunday kilib, tarix uqitishda ulka materialidan foydalanish ukuvchilarga yakin, tanish va tushunarli bulgan materiallarni taxlil kilish va umumlashtirish xamda ular xakidagi davjud tasavvurlarini ishga solishga yordaa beradi, ularning darsdagi bilish faoliyatini yanada faollashtiradi, uqitishning samaradorligini oshirishga yordam beradi. Tarix uqitishda ulka materiallaridan foydalanish afzalligining sabablaridan biri shuki, dare vsosan kursatmali metodga, ulka muzeylari tarixiy joylar va tarixiy yodgorliklarga asoslanadi. Shuningdek, tula yoki kisman ulka materiali asosan utkaziladigan darslarda ukuvchilarning ukituvchi raxbarligida ulkan mustakil urganish asosida tayyorlagan ma'ruzalari eshitiladi. Ukituvchi bosh bulib ukuvchilar tuplagan va tartibga solgan ulka materiallaridan darsda foydalanish sinfdantashkari ulkashunoslik ishlarini bilan darslardagi ulkashunoslik mazmunini boglaydi.

ADABIYOTLAR 1. I.A.Karimov. Tarixiy xotirasiz kelajak yuk. T. O’zbekiston 1998 i. 2. Sa'diyev S.A. Maktabda tarix uqitish metodikasi. T. Ukituvchi. 1978. 3. Sa'diyev S.A. Maktabda tarix uqitish metodikasi. T. Ukituvchi. 1989. 4. Sa'diyev S.A. O’zbekiston xalklari tarixini uqitish T. O’zbekiston.1993. 5. «O’zbekiston tarixi» dasturi. Toshkent. 1980-1990. 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Tarix darslarida texnika vositalaridan foydalanish

Tarix darslarida texnika vositalaridan foydalanish

Tarix darslarida yangi pedagogik texologiyalardan foydalanish

O’qitishda ko’rsatma, qo’llanmalar va texnika vositalaridan foydalanish

Masofaviy ta’lim imkoniyatlarini o’rganish, chet tillarini masofaviy o’qitishda interfaol usullardan foydalanish