Tarbiyaviy ishlar jarayonini tashkil etishga texnologik yondoshuv - Педагогиka - Рефераты

Tarbiyaviy ishlar jarayonini tashkil etishga texnologik yondoshuv

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

68 KB

Tarbiyaviy ishlar jarayonini tashkil etishga texnologik yondoshuv Reja: 1 Jamoa ijodiy faoliyatini rivojlantirishda pedagogik texnologiyalarning o'rni 2.Tarbiyaviy ishlarni rejalashtirishningasosiy omillari: 3.Tarbiyaviy ishlarda pedagogik texnologiyaning umumiy belgilari

Darsdan tashqari faoliyatni zamonaviy tashkil etish ijodiy jarayon bo'lib, o'qituvchidan chuqur bilim, malaka va xohish talab qilgani kabi o'quvchilardan ham ularning intilishlari va ehtiyojlarini talab etadi. O'quvchilarning qiziqishlarini rivojlantirish tarbiyaning mualliflik ttzimini shakllantirishning yagona yo'lidir. Bu holda tarbiya shaxs kamolotini boshqarish jarayoni, uning ijtimoiylashuvi va rivoji uchun sharoit va imkoniyatlar yaratish mezoni sifatida qaraladi. Darsdan tashqari faoliyat (dam olishni tashkil etish) esa shaxsning ijodiy imkoniyatlarini yuqoriga ko'tarish (birinchi navbatda, o'qituvchining), uning ijtimoiy faolligini amalga oshirish maydoni sifatida tasavvuretilishi mumkin. Hordiq kishilarning yangilanish, tiklanish, uning jismoniy va ma'naviy kuchini ko'paytirish, shaxsini boyitish, ijodiy faolligini chuqurlashtirish va amalga oshirish uchun ular tomonidan rejalashtirilgan va mo'ljallangan shaxsiy vaqtining bir qismidir. Shaxs o'z faoliyati asosida shakllanib boradi. Jamiyatda yashash, boshqa kishilar bilan hamkorlik qilish, o'zaro faoliyat yuritish kishining faqat jamoa ishlaridagi ishtiroki orqali shakllantiriladi. Jamoaviy ijodiy faoliyat metodikasi nihoyatda samarali metodika sifatida tarbiyani individuallashlirish tamoyillarini, ishningjamoaviy shakllarida ham tashkil etish imkoniyatini beradi. Jamoaviy ijodiy faoliyat o'quvchilarni ijodga yo'naltiradi, harakat qilishning zarur shakllari va mctodlarini topish vazifalarini belgilaydi, maqsadni aniqlashga o'rgatadi, ishni tashkil etishga yordam beradi, jamoa va alohida o'quvchilarning tashabbusini qo'llab-quvvatlaydi va kuchaytiradi, o'z qobiliyatidan yanada yaxshiroq foydalanish imkoniyatlari haqida maslahat beradi, o'quvchilar va jamoaning axloqiy jihatdan rivojlanishini kuzatadi, tartibga soladi. Uning vazifasi: hamkorlik sharoitini vujudga keltirish, do'stona o'zaro yordam, ma'naviy-ruhiy sharoitni yuzaga kcltirishdan iborat. Biz jamoaviy ijodiy faoliyatni ham metodika, ham ishtirokchilarining o'zaro faoliyati loyihalashtiriladigan, pedagogik jarayonni tashkil etuvchi texnologiya sifatida qaraymiz. Jamoaviy ijodiy faoliyat metodikasini amalga oshirish quyidagi bosqichlar bilan uzviy bog'langan: Pedagogik maqsad:..

o'qrtuvchi o'quvchilar guruhining ishi bilan bog'liq maqsad va vazifalarda o'z mavqeyini belgilab oladi: — ulami amalga oshirish mumkin bo'lgan yo'llar, shakllar va metodlami belgilaydi; — dastlabki suhbatni (guruh yig'ilishi, umumiy yig'ilish) o'tkazish rejasi va metodikasini ishlab chiqadi. suhbatyo'nalishini belgilaydi; — u yoki bu ish haqida ko'zlangan maqsad (uning o'tkazilishi umumiy fikrga ko'ra ko'zlangan maqsadni amalga oshirishga yordam beradi). Jamoaviy ijodiy faoliyat bo"yicha aniq ishni tanlashda maktabda an'anaga aylangan shakllarni ham hisobga olish mumkin. Hamorlikda loyihalash. MuvalTaqiyat tashabbus (ijodiy) guruhini tashkil etish. Bunda izchillik va rivojlantirishni ta'minlash lozim: Jamoaviy ijodiy faoliyat loyihasini tayyorlash quyidagilardan iborat: a) ishning mazmuni; b) tayyorlashning turli bosqichlarida hal etilishi lozim bo'lgan vazifalar; d) ishni tayyorlash va o'tkazish dasturi. Dasturda jamoaviy ijodiy faoliyatga tayyorgarlik ko'rish chog'ida bajarilishi zarur bo'lgan bir qator ishlar borki, shular asosida ijodiy guruhlar uchun vazifalar shakllantiriladi. Ishni tayyorlash. Pedagogik jarayondagi eng mas'uliyatli bo'lgan bu bosqichda quyidagilar zarurdir: — har bir o'quvchini sezish, uning jamoadagi o'rnini belgilash, kayfiyatini his qilish; — o'z vaqtida yordam ko'rsatishga harakat qilish; — vaziyatdan kelib chiqib. boshlang'ich loyihani qayta loyihalash bahonasida tashabbuskor guruhni o'zi bilan almashtirilishiga yo'l qo'ymaslik. Ishni o'tkazish.

Kcyingi lahlil uchun asos bo'lgan bu bosqichda ishni loyihalash jarayonida barcha ishtirok etishi mumkin bo'lganlar va mehmonlar uchun „tomoshabinsiz" ish qoidalarini amalga oshirish nihoyatda muhimdir. Reflcksiya (o'tkazilgan ish tahlili). Maqsadi —- tajriba orttirish, hamkorlik va individual faoliyat tahlili, tahlil amaliyoti va mahoratini egallash. Vazifasi - faoliyat natijalarini baholash, topshiriq ishtirokchilarining hayotiy tajribalarini o'stirish. Natijalar (istiqbolni aniqlash). Bu bosqich jamoa bo'lib hamda uni tashkil etuvchi shaxslar shakllanishining zarur sharti hisoblanadi. Uning maqsadi hamkorlik an'analarini shakllantirish, ulami qo'llab-quvvatlashdan iborat. Ta'lim muassasalarida olib borilayotgan tarbiyaviy ishlar va tadbirlarda ham hozirgi kun talabi asosida yangi shakllar, usiublar va usullarni qo'llash talab etilmoqda. Tarbiyaviy ishlarga yangicha yondoshuv qo'shimcha ma'lumotlarni, tavsiyalarni, texnologik usullarni foydalanishiii talab qiladi. Bu tavsiyalardan har bir o'qituvchi o'quv-tarbiya jarayonida o'z imkoniyati, sharoiti, o'quvchilarning saviyasidan kelib chiqqan holda foydalanishi mumkin. Jamoaviy ijodiy faoliyat texnologiyasi bo'yicha darslar ham, bayramlar ham, tanlovlar ham, shanbaliklar ham tashkil etilishi va o'tkazilishi mumkin. Tarbiyaviy ish zurnz rejalashtirishning asosiy omillari: • Vatanga muhabbat va insonparvarlik. • Milliy istiqlol mafkurasini shakllantirish. • Jismoniy barkamollik (sog'lom avlod uchun). • Ota-onalar bilan ishlash. • Ma'naviy tarbiya (odob-axloq). • Go'zallik tarbiyasi. • Iqtisodiy tarbiya. • Lvkologik tarbiya.

Bu ishlarni rejalashlirishda lanlanadigan mavzular quyidagi talablarga javob berishi kerak: Tarbiyaviy tadbirlar rejasi va undagi mavzular davr talabiga javob berishi. Tarbiyaviy ishlarda pedagogik texnologiyaning umumiy beigilari: • tarbiyaviy ta'sir tarbiyaviy ishlarning kompleksi sifatida o'ziga o'yinlar, tarbiyaviy suhbatlar va individual jihallarningelementlarini qamrab oladi; • har bir ish liar bir tarbiyalanuvchining axloqiy, ijtimoiy va boshqa fazilatlari shakllanganligi darajasini kompyuter orqali tashxislash bilan boshlanadi. • tarbiyaviy la'sir tashxislash natijalarining faol tahlili va ideal shaxs bilan qiyoslaganda muayyan fazilatlarning shakllanganlik darajasiga yetganligini anglash bilan yuzaga keladi. • tarbiyalanuvchilar kishilar orasida hayot uchun zarur bo'lgan fazilatlami o'zlashtiradilar, o'zlarini anglashni o'rganadilar, o'z-o'zini kamolga yetkazish yo'llarini tasavvur qiladilar;’ shaxsiy kamolotga yetish dsturi (tashxislash natijalaridan qat'iy nazar) individual maslahatlar, tarbiyaviy ishlami tashkil etish natijasida niustahkamlanadi. Tanlangan mavzular milliy va umuminsoniy qadriyatiar qamrovida bo'lishi. Tarbiyaviy tadbirlar uzviylik qoidasiga amal qilingan bo' lishi. => Mavzular o'quvchilarningyoshi va b i l i m saviyasiga mos bo'lishi. Tarbiyaviy ishlami amalga oshirish bosqichida o'qituvchining mas'uliyatli lahzalari talaygina. Birinchidan, dasturda ko'zda tutilgan ishlami tayyorlangan ssenariy asosida uning borishiga tuzatishlar kiritib, vazifasini amalga oshiradi va kuzatib boradi. Ikkinchidan, o'qituvchi butun jamoa va ayrim tarbiyalanuvchilarni kuzatib boradi, chunki u biladiki, tarbiyaviy ishlar tarbiyalanuvchilarda muayyan fazilatlami rivojlantiradi, bu fazilatlarning shakllanganlik darajasini aniqlashga imkon beradi. Uchinchidan, o'qituvchi tashkiliy masalalaming aniq hal etilishini kuzatib boradi. Umuman, bu bosqichdagi boshqaruv faoliyati darsdagi ayni shunday

faoliyatdan kam farqianadi, ammo u murakkabroq, chunki hisobga olish, nazorat qilish va ko'plab omillarga tuzatish kiritish lozim bo'ladi: — tarbiyalanuvchilarni o'zining ishtiroki bilan chegaralab qo'ymaslik kerak. — tarbiyalanuvchilarga o'z fikrlari va hissiyotlarini erkin ifodalashlari uchun xalaqit bermaslik lozim. — hodisalarning rivojini diqqat bilan kuzatish va uning nazoratdan chekkaga chiqishiga yo'l qo'ymaslik kerak. — nomaqbul harakatlami oqilona va o'z vaqtida tuzatish. — bo'lib o'tayotgan jarayonni sezdirmasdan qayd etib borish lozim. — natijalarni e'lon qilish. — jamoaviy muhokama yoki individual pedagogik tahlil hamda yutuq va kamchiliklarning sabablarini ochish maqsadi qo ' yiladi . Tarbiya texnologiyalari O ' zbekiston Respublikasi huquqiy demokratik jamiyat qurish yo ' lidan borar ekan , o ' z fuqarolarining , ayniqsa , yangi jamiyat barpo etishga bel bog ' Iagan , o ' sib kelayotgan avlod va mutaxassislarning ma ' naviy shakllanishiga alohida e ' tibor qaratilgan . „ Hozirgi davrda jamiyat rivojining asosiy maqsadi , — deb ta ' kidlagan edi O ' zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov , — mustaqillikning m i l l i y g ' oya va mafkurasini mamlakatimizda yashayotgan har bir kishining dunyoqarashi , ma ' naviy asosiga aylantirish kerak ". Milliy mafkura vazifalari maxsus tashkil etilgan ma ' naviy - ma ' rifiy ishlar jarayonida amalga oshiriladi . Tarbiyaviy jarayon umumiy o ' rta , o ' rta - maxsus va kasbhunar , oliy ta ' lim muassasalarida o ' ziga xos mohiyat kasb etadi . Pedagog xodimlar , o ' qituvchilar va tarbiyachilar milliy istiqlol g ' oyasi bilan qurollangan bo ' lib , uni har bir fuqaro ongiga yetkazish malakalariga ega bo ' lishlari kerak . Ta ' lim muassasalarida tarbiyaviy jarayonni tashkil qilish asosiga ilg ' or milliy , ma ' naviy - axloqiy qadriyatiar va mezonlar , xalq pedagogikasi , marosimlar ,

bayramlar , o ' yinlar va boshqalar qo ' yilishi kerak . Ularni tashkil qilish , o ' tkazishda tarbiya texnologiyalaridan yoki interfaol metodlardan foydalanish o ' quvchilarda o ' z yurtiga mehr - muhabbat , vatanparvarlik , oilaparvarlik , kasbiy fidoyilikning shakllanishiga yordam beradi . Tarbiyalanuvchilar faoliyatining darsdan tashqari tizimini loyihalash ulaming darsdan tashqari faoliyat tizimida o ' qitishning nazariy va amaliy qismini to ' ldiradi . Uning asosiy vazifasi darsdan tashqari vaqtini o " zini - o ' zi tarbiyalash bilan shug ' ullanish uchun oqilona taqsimlashga yordam berishidir . O ' quvchilarning darsdan tashqari faoliyatini loyihalash . Tarbiya texnologiyasi tlegancla biz tarbiyaning ma ' lum maqsadlariga erishishga qaratilgan maxsus pedagogik uslublar tizimini lushunamiz . Har qanday tarbiya metodikasi tarbiya texnologiya laridan tashkil topadi . Masalan , jamoani rejalashtirish , o ' smirlar bilan aloqa o ' matish , pedagogik diagnostika texnologiyasi va boshqalar . Agar texnologiya — bu tarbiya metodikasining yakunlangan qismi bo ' lsa ( uning birligi ), uslub esa , o ' z navbatida , bu umumiy yoki shaxsiy pedagogik madaniyatda qayd etilgan tarbiya texnologiyasiga nisbatan yakunlangan elementdir . Agarda uslub biror - bir tarbiya masalasi bilan barqaror bog ' liq bo ' lsa , u oddiy tarbiyaviy texnologiya bo ' lib qoladi . Masalan , sinfni mikroguruhlarga bo ' lish ( qiziqishi bo ' yicha , qur ' a tashlash bo ' yicha , yetakchilari bo ' yicha ), hamkorlikdagi faoliyatda o ' yin rollarini yaratish usullari , guruhning muhokamada so ' zga chiqish tartibi va boshqalar — bularning barchasi tarbiyaning aniq uslublariga misollar . Lekin ulardan hech biri qandaydir aniq tarbiyaviy masala bilan to'g'ridan to'g'ri bog'liq emas. Shuning uchun mana shu uslublarni turli xil texnologiyalarga kiritish mumkin. Mikroguruhlarga ajratish uslubini jamoa bo'lib maqsadni belgilashda ham, hamkorlikda rejalashtirish va umumiy ishlarni bajarish texnologiyasida ham qo'llash mumkin, Shuningdek, guruhli tahlilni tashkil q i l i s h usuli sifatida ham, muloqot reytingida mashqiar o'tkazish usiubi sifatida ham qo"llash mumkin. Shunga mos ravishda ishlab chiqilayotgan pedagogik yordam texnologiyalari ham ilgari ma'lum bo'lgan uslublar yo'nalishidan iborat bo'lishi mumkin, lekin

ularning ma'lum tartibda tuzilgan kctma-ketliklari yangi tarbiya vazifalariga javob bera boshlashi mumkin. Pedagogik yordam texnologiyasi — bu o"sib borayotgan odamning boshqalardan o'zining farqini anglab yetishiga yordam bcruvchi o'z kuchi jismoniy, intcllektual, ma'naviy, ijodiy vositalardan foydalanishi tizimidir. Bu ta'lim olishda mustaqil va muvafaqqiyatli ilgari borishi, shaxsiy hayot yo'li va hayot mazmunini tanlashi uchun zarurdir. Ushbu texnologiyani amalga oshirish o'quvchining savolidan boshlanadi: „Men kim bo'laman?", „Qanday bo'lishim kerak?" Pedagog bilan birgalikda mana shu savollarni muhokama qilish yana boshqa bir mustaqil savolni ham keltirib chiqaradi: „Qanday yashash kerak?" Maxsus tashkil etilgan maslahatlar orqali aynan mana shu o'quvchiga xos bo'lgan individual hayot tarzi asta-sekin tuziladi, intellektual, emotsional, jismoniy yuklamalar quiay rejimi tanlanadi. O'quvchi pedagog yordamida muvafaqqiyat va baxtsizliklarga bardosh berishning o'zi uchun mos usullarini topadi, mehnat faoliyatining mos turini aniqlaydi, bo'sh vaqtini, uzluksiz ish shakllari, odamlar bilan munosabatlar xususiyatlarini beigilaydi. „Pedagogik yordam" tushunchasining semantik ma'nosi, birinchi navbatda, faqatgina biror narsaga kamroq ega bo'lgan odamgagina yordam ko'rsatish va qo'llab-quvvatlash mumkinligidan iborat. Shuning uchun bolaning o'z.ida biror narsani bilish istagi paydo bo'lsa va bu yo'lda uning oldida qiyinchiliklar paydo bo'lsa, pedagogik yordam harakatga keladi. Slumday qilib pedagogik yordam texnologiyasi, birinchi navbatda, vaziyatga javob qaytarishdan iborat bo'ladi. O'z navbatida, bu texnologiya turli uslublardan iborat. Ulardan biri — baholash algoritmik uslub hisoblanadi. Bola faoliyatini tuzatish va baholash munosabati: „yaxshiyomon", „to'g'ri- noto'g'ri", „mumkin-mumkin emas" kabilar ma'lum yosh bosqichida belgilar xulqi doirasini beigilaydi. Bu uslub o'qituvchi obro'si hali juda kuchli bo'lmagan kichik maktab yoshidagi o'quvchilar uchun ancha samarali bo'ladi.

Pedagogik yordam texnologiyasini amalga oshirish uchun yangi bir uslub — ijtimoiy ko'nikmalar kursini kiritish maqsadga muvofiq. Ushbu kurs yetuk madaniyat, ijtimoiy munosabatlar, shaharlararo munosabatlar, qaror qabul qilish, o'zini anglash kabi fanlardan iborat bo'lishi mumkin. Ushbu ikki fan — akademik emas, balki laboratoriya-amaliy mashg'ulotlaryoki o'zini namoyon etish va o'zaro aloqalar hamda hamkorlik tajribasi uchun jamoani ijodkorlik bo'yicha mashg'ulotlar ko'rinishida qurilishi juda muhim. Pedagogik yordamni amalga oshirishdan keyingi uslub — bolalar jamoasini yaratish va o'zini boshqarishda pedagogningyordami hisoblanadi.

Adabiyotlar : 1. “O’zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, “Barkamol avlod O’zbikiston taraqqiyotining poydevori”- Toshkent: Sharq, 1997-65b. 2. Karimov I.A “Yuksak m’naviyat yingilmas kuch “. Toshkent: O’zbekiston 2008. 202 b. 3. Tarbiyaviy ishlar konsepsiyasi. 2005y. 4. A. Avloniy “Turkiy Guluston yohud ahloq” (nashirga tayyorlovchi Holiqov L)- Toshkent: O’qituvchi, 1992. 160b. 5. Sh. Shodmonov, M. Halimov, N. Fayzullayeva. Tarbiyaviy ishlar uslubiyati. T.2008y.

Похожие

Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar

Jahon tarbiyaviy kontseptsiyalari sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar konsepsiyasi

Ta'lim (dars) jarayonini tashkil etish

O`quv jarayonini ilmiy asоsda tashkil qilish

O’quv jarayonini tashkil etishning turlari va shakllari