Tarbiyaviy ishlar jarayonida amal qilishi lozim bo `lgan prinsiplar va uzluksiz tarbiya qismlari - Педагогиka - Рефераты

Tarbiyaviy ishlar jarayonida amal qilishi lozim bo `lgan prinsiplar va uzluksiz tarbiya qismlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Tarbiyaviy ishlar jarayonida amal qilishi lozim bo `lgan prinsiplar va uzluksiz tarbiya qismlari Reja: 1. Tarbiyaviy ishlarni demokratlashtirish va insonparvarlashtirish. 2. Uzluksiz tarbiyaning qismlari.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR. 1. I. A. KARIMOV "Barkamol avlod O`zbekiston taraqqiyotining poydevori" Toshkent 1997-yil. 2. Z. ISMOILOVA. "Tarbiyaviy ishlar metodikasi" Toshkent 2003-yil

Mustaqillik sharofati va prezidentimiz I.A Karimovning bevosita g`amxo`rligi tufayli tarbiyashunoslik milliyligi har sohada ustuvor bo`lmoqda. Shu aqidalarni o`zida mujassamlashtirgan milliy mafkura milliy g`oya xalqning iymon e`tiqodiga aylanayapti. XXI asr odamlarida awalo, mutaxassislarda tor sohaviy tafakkur tarzidan falsafiy tafakkur tarziga o`tish milliy, irqiy, diniy va boshqa munosabatlarda insonparvarlikni namoyon etadigan yangi davrning boshlanish asri bo`lib qolishi kerak. Ta`lim - tarbiya sohasida nazarda tutilayotgan yangi tizimni g`oyaviy nazariy asoslarini aniqlash iymonli komil inson shaxsni shakllantieish hamda O`zbekistonda iymonli komil insonlar ittifoqini vujudga keltirish, shu jihatdan ulkan tarixiy ahamiyat kasb etadi. Mazkur yangi vazifa har bir davlat va nodavlat tuzulmalardan o`z sohalari bo`yicha zarurat qilib qo`ymoqda. Tarbiyaviy ishlarni insonparvarlik va demokratlashtirish yo`nalishida shakllantirish konsepsiyadini shu jihatdan muhimdir. Ta`lim - tarbiya tizimini insonparvarlashtirish yo`nalishida qayta qurish eng asosiy muomiladir. Demokratik (demos - xalq va krots hokimiyat, xalq hokimiyati ma`nosini anglatadi).Har qanday davrning , har qanday jamiyatning va har qanday xalqning o`ziga xos demokratiyasi bo`ladi. Ya`ni demokratik tamoyillarni belgilashda jamiyat obe`ktiv va sub`ektiv shart sharoitlar asosida shakllanadi, xalqning, millatning ijtimoiy ongi va psixologiyasi hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Insonparvarlik g`oyalari baxt-saodat va adolatga erishish orzu xavaslarini, adabiyotda diniy falsafiy pedagogic ta`limotlarda o`tmishdan o`zaksini topmoqda. Markaziy Osiyo mutafakkirlaridan Abu Nasir Farobiy, Abu Rayhon Beruniy,A.A.ibn Sino, M.Ulug`bek, A.Navoiy va boshqalar o`zasarlarida inson ekanligi uning qadr qimmati,insonparvarlik g`oyalariniilgari so`radi.Ular dunyoda eng qimmatli narsa insondir fikrini bod-bod takrorlashadi. Ta`lim tarbiya tizimidni insonparvarlik yo`nalishida tubdan o`zgarishlar va yangi zamon talablari darajasiga ko`tarishning birinchi sharti unga tizim sifatida qarash va unga muofiq munosabatlar bildirishdir.Ma`lumki,har qanday barqaror sistema qismlar,elementlarning har bir qism unsure o`z o`rnida turganida va har qaysisi o`z

vazifasini mukammal tarzda bajargandagina sistema tashqi ta`sirlarsiz o`z-o`zini boshqarish tomon yo`nalish oladi. Ta`lim-tarbiyaga uzluksiz sistima sifatida qaralishining o`zi insonrarvarlikning amalda namoyon bo`lishidir. Ayni chog`da insonparvarlik ta`lim-tarbiyaning uzluksiz va izchil bo`lishini taqozo etadi. Zero bunda kuzatilgan asosiy maqsad muayyan kasb-korini mukammal egallab olish va ayni choqda sog`lom, barkamol inson shaxsini vujudga keltirish, uni hozirgi zamon fan- texnika va texnologiyasi yutuqlaridan baxraman etish, axborot asri sifatida namoyon bo`lishi kutilayotgan XXI asrning yuksak talablariga muvofiq kadrlar bo`lib yetishishiga erishishdi. Kadrlar chuqur va keng bilimli, malakali mutaxassis bo`lishlari zarur, ammo bu bilimdonlik tarixiy - ilmiy zaminlarda qaror topiladigan boy ma`naviyat axloq, ilmiy - e`tiqod butunligi bilan omuxta bo`lib ketgandagina ijtimoiy ahamiyat kasb etadi, tor iqtisoslik tafakkur tarzida falsafiy tafakkur tarsi tomon rivojlanish uchun yo`l ochiladi. Bu juda katta o`zgarish sifat jihatidan yangilanishga olib kelish kerak. "Ta`lim to`g`risi"dagi qonun, "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi"- da ko`zda tutilgan muommolarni hal etayotganda masalaning ana shu jihatiga asosiy e`tiboeni qaratishga to`g`ri keladi. Uzluksiz ta`lim-tarbiya tizimini vujudga keltirish jarayonida insonparvarlik ruhini singdirib boorish natijasida yangicha dunyoqarash dunyoni yangicha his qilish shu asosida tafakkurni doiraviy tarsi shakllanishi uchun bu tizimning har bir qismi va unsuri ravshan bo`lisdi lozim. Qismlari quyidagilar: 1. Oilata`lim va tarbiya 2. Bog`cha ta`limi va tarbiyasi 3. Boshlang`ich ta`lim va tarbiyasi 4. Umumta`lim maktablaridagi ta`lim va tarbiya 5. O`rta ta`lim va kasbkor maktablaridagi ta`lim va tarbiya

6. Oliy mutaxasislik (bakalavirat va magistratura) ta`lim va tarbiya 7. Aspirantura va doktorantura ilmiy-tadqiqotlarni insonparvarlik у о ` nalishidauyushtirish 8. Malakani uzluksiz va izchil oshirib borishga xizmat qiladigan ilmiy - uslubiy muassasalarni keng keng tarmoqlarini vujudga keltirish va undagi mashg`ulotlar insonparvarlik ruhi bilan sug`orilishiga e`tiborni qaratish. 9. Bo`sh vaqtdan samarali foydalanish uchun davlat va nodavlat tuzulmalarni tashkil etish. 10. O`zbekistonda ma`naviy-axloqiy muhitni sog`lomlashtirish tarixiy -milliy asoslarida rivojlanish uchun shu muommoni hal etishga qaratilgan dasturni ishlab chiqish. Bu tizim insonparvarlik ruhi bilan sug`orilgan bo`lsa, bo`lajak avlod ongi his tuyg`usi insonparvarlik amaliy dunyoqarashidan kelib chiqib, amaliy harakat tusini oladi. Demak, demokratiya insoniyatning madaniyati, ma`naviyati, ijtimoiy ongi, mintaliti, idroki, bilim doirasi, ishbilarmonlik qobiliyati, uning jamiyatdagi erkin yashash mehnat qilish ko`nikmasi bilan birgalikda shakllanib rivojlanib boradigan tabiiy tarixiy jarayondir. Demokratlashtirish- oliy o`quv yurtlarini boshqarishdan tortib, bugun ichki tuzulishi va faoliyatini o`z ichiga oladi. U har qanday buyruqbozlikdan ayrim shaxs va jamiyat a`zolarining shaxsiy fikrlaridan xalos etasi, o`zoro bir- birini to`g`ri tushunish, ishonch va do`stona hamkorlik asosida ma`naviy, ijodiy erkinlik berish, o`quv tarbiyaviy ishining shakllari, uslublarini yaxshilash uning mohiyatini tashkil etadi. Demokratlashtirilgan tarbiyaga tayangan o`qituvchining faoliyat doirasi kengayadi.Oliy o`quv yurtlari oila jamiyatchiligining hamkorlik qilish o`quv tarbiya ishining mazmunini boyitadi va ta`lim- tarbiya borasida bir-birini to`ldirib boradi. Bunda ,ayniqsa, dars jarayonini demokratlashtirish zarur. Pedagog o`z faoliyatini talabalar faolligini oshirishga, ularning o`quv tarbiya ishlarini hal qilishga qaratiladi, ya`ni guruh jamoasiga tayanib ish ko`radi. Bu

borada O`zbekiston prezidenti LA. Karimovning faoliyati e`tiborga sazovvordir.Bu hozirgi davrimizning ta`lim -tarbiya muommolarini hal etishning oqil yo`lidir. Наг qanday munozarali manzaralarni tinch yo`l bilan hal etish, munozaralar yo`li bilan fikr almashish va eng to`g`ri hamma uchun birday manfaatli bo`lgan xususiyatlarga kelish va bar qanday zo`rovonlikka, tazyiq va kuch ishlatishga qarshi ravishda sharqiy munosabatlar ilmini egallash - demakki, sharqona demokratiya tamoyillar asosida ish yuritish. Islom Karimov. Insonparvarlik ( inson - arabcha; parvar -forscha; lik- o`zbekcha; ) - kishiga g`amxo`rlik gumanzm, qadri, uning erkinligi qobilyatlari har tomonlama namoyon bo`lishi uchun kurashish, odamzotning bazt - saodati, teng huquqligi, adolatli hayotni ta`min etishga intilish, insoniylikning barcgha tamoyillari yuzaga chiqishiga shart - sharoitlar yaratish ma`nosini anglatadi. Ta`limning yangi modeli jamiyatda mustaqil fikrlovchi erkin shaxsning shakllanishiga olib keladi. O`zining qadr qimmatini anglaydigan irodasi raqobat iymoni butun hayotda aniq maqsadga ega bo`lgan insonlarni tarbiyalash imkoniyatiga ega bo`ladi. I. KARIMOV Tarbiya ta`lim berish bilan mustahkam aloqada bo`lgani holda o`ziga xos qonuniyatlarga ham egadir. Ta`lim va tarbiya yagona jarayondir. Lekin ular aynan bir -biriga o`xshash emas. Ta`lim va tarbiyaning birligi avvalo ular maqsadning umumiyligidan iborat. Tarbiyashunos olim Abdulla Avloniy o`zining "Turkiy guliston yoki axloq" asarida inson inson kamolotida tarbiyaning rolini alohida ta`kidlab shunday degandi: "Janobi haq insonlaming asl hilqatda iste`dod va qobilyatli, yaxshi ila yomonni, foyda ila zararni, oq ila qorani ayiradigan qilib yaratgan". Maktab sharoitida tarbiyaviy ishlar o`qituvchi - tarbiyachilar, sinf rahbarlari tomonidan amalgam oshiriladi. Ular tarbiyani jamiyatning maqsadi hamda vazifalariga muvofiq ravishda tashkil etadilar. Tarbiya jarayoni o`z-o`zini tarbiyalash bilan mustahkam bog`langan. O`z-o`zini tarbiyalash kishining o`z shaxsini o`zgartirishga qaratilgan faoliyatdir. O`z-o`zini

tarbiyalash to`g`ri tarbiya berish bilan birga sodir bo`ladi va ayni vaqtda to`g`ri tarbiya natijasi hisoblanadi.

Похожие

Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar

Jahon tarbiyaviy kontseptsiyalari sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar konsepsiyasi

Ichki ishlar organlari profilaktik faoliyatini tashkil etishda tarbiya va ta’lim jarayonining qonuniyatlari va prinsiplari

O`qitish jarayoniga texnologik yondoshishning o`ziga xos xususiyatlari

Pedagogik mahorati va uning o'qituvchi faoliyatida tutgan o'rni