Pedagogik faoliyatning jamiyatimiz rivojlanishida tutgan o'rni. Pedagogik mahorat mohiyati - Педагогиka - Рефераты

Pedagogik faoliyatning jamiyatimiz rivojlanishida tutgan o'rni. Pedagogik mahorat mohiyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56.5 KB

Pedagogik faoliyatning jamiyatimiz rivojlanishida tutgan o'rni. Pedagogik mahorat mohiyati Reja: 1. Jamiyat rivojlanishida ta'limning o'rni. 2. Pedagogik faoliyat xususiyatlari. 3. Pedagogik mahorat tarkibiy qismlari. 4. Oliy o'quv yurti o'qituvchisi pedagogik faoliyatining xususiyatlari. Pedagogik mahorat pedagogik faoliyatning yuqori darajasi bo'lib, u pedagogning belgilangan vaqt ichida optimal natijalarga erisha olishida namoyon bo'ladi. (Kuzmina N.V., Kuxarev N.V.) “ O'qituvchining ilmiy bilimlari, ko'nikmalari, metodik san'ati va shaxsiy fazilatlari sintezi” Sh erbakov A.I.) “ yuqori va uzluksiz sayqallanib boradigan tarbiya va o'qitish san'ati” (Pedagogik ensiklopediya) Kasbiy faoliyatning yuqori darajada tashkillanishini ta'minlovchi shaxs xususiyatlari kompleksi (o'qituvchi faoliyatining gumanistik yo'naltirilgani, kasbiy bilimlari, kasbiy qobiliyatlari va pedagogik texnikasi). (I.A.Zyazun.) O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

Tayanch iboralar: taraqqiyot, zamonaviy mutaxassisga qo'yilayotgan talablar, ta'lim tizimi, pedagogik faoliyat, pedagogik mahorat, pedagogik qobiliyatlar, pedagogik texnologiya, pedagogik funksiya. MS: Sizningcha, davlatning rivojlanishini belgilovchi eng asosiy omil nima? Davlatlararo qattiq raqobat mavjud bo'lgan davrda har bir mamlakat barcha sohada raqobatbardosh bo'lishga harakat qiladi. Davlatning iqtisodiy, texnik rivojlanishiga qator omillar ta'sir ko'rsatishi tabiiy. Bular ichida: mamlakatda mavjud bo'lgan tabiiy resurslar, uning geografik joylashuvi, ta'lim tizimi, tarixi va boshqa ko'p omillardir. Lekin mavjud tabiiy resurslardan oqilona foydalana oladigan, davlatning tarixiy rivojlanishini belgilab beradigan (tarixni o'z qo'li bilan yaratadigan), davlat iqtisodiyotini boshqaradigan, yangidan-yangi texnikani yarata oladigan, mavjud ilg'or texnika va texnologiyalardan foydalana oladigan, ishlab chiqarishni yo'lga qo'ya oladigan omil bu albatta, inson omilidir. Shunday ekan, aynan inson omili, boshqacha qilib aytganda, inson resursi mamlakat rivojlanishida eng muhim rol o'ynaydi. Demak, O'zbekistonning kelajakda buyuk davlat bo'lishida ham inson omilining o'rni beqiyosdir. MS: Xo'sh, kelajakda buyuk davlat barpo etishga qodir insonlarni tayyorlab berish birinchi o'rinda kimning qo'lida? Bunday murakkab va muhim jarayonni amalga oshirishda turli sohalar mutaxassislari ishtirok etadilar, lekin bunda ustoz-murabbiylar o'rni beqiyosdir. Aynan ta'lim sohasida iqtisodiyotimizning barcha sohalari uchun mutaxassislar tayyorlanadi. MS: Vaqt o'tishi bilan, zamon o'zgarishi bilan mutaxassislarga qo'yiladigan talablar o'zgarib boradimi, yoki ma'lum o'zgarmas talablar ro'yhati mavjudmi? Ishlab chiqarish texnik taraqqiyot bilan bog'liq bo'lganligi uchun, odamzot bor ekanki, u hech qachon to'xtab qolmaydi. Rivojlanayotgan ishlab chiqarish esa mutaxassislar oldiga yangidan-yangi talablar qo'yaveradi. To'g'ri, hamma zamonda ham mutaxassislarga qo'yiladigan umumiy, o'zgarmas talablar mavjud, lekin ular Pedagogik mahorat pedagogik faoliyatning yuqori darajasi bo'lib, u pedagogning belgilangan vaqt ichida optimal natijalarga erisha olishida namoyon bo'ladi. (Kuzmina N.V., Kuxarev N.V.) “ O'qituvchining ilmiy bilimlari, ko'nikmalari, metodik san'ati va shaxsiy fazilatlari sintezi” Sh erbakov A.I.) “ yuqori va uzluksiz sayqallanib boradigan tarbiya va o'qitish san'ati” (Pedagogik ensiklopediya) Kasbiy faoliyatning yuqori darajada tashkillanishini ta'minlovchi shaxs xususiyatlari kompleksi (o'qituvchi faoliyatining gumanistik yo'naltirilgani, kasbiy bilimlari, kasbiy qobiliyatlari va pedagogik texnikasi). (I.A.Zyazun.) O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

ko'proq inson ma'naviyati bilan bog'liq talablardir: ishchanlik, halollik, hamkorlikda ishlay olish va boshqalar. Talabalarda bu fazilatlarni shakllantirishga ham pedagog alohida e'tibor qaratishi lozim, lekin kasbiy fazilatlarga to'xtaladigan bo'lsak, ular davr o'tishi bilan katta o'zgarishlarga uchraydi. Bugungi kunda zamonaviy mutaxassisga qo'yilayotgan talablar: ►mustaqil, tahliliy fikrlay oladigan; ► zamonaviy texnologiyalarni qo'llash orqali uchragan muammolarni echa oladigan; ► olayotgan bilimlari unga qaerda kerak bo'lishini aniq tasavvur qila oladigan; ► yangilik yarata oladigan, muammolarni hal etish yo'llarini o'ylab topa oladigan, muloqotga kirishuvchan, o'zining aqliy darajasi, ahloqi, madaniyati ustida ish olib bora oladigan bo'lishi kerak. ►hamkorlikda ishlash, o'zaro fikrlar bilan almashishni bilishi; ►yangi g'oyalarni qabul qila olishi; ►tahliliy fikrlash va yangi sharoitlarga moslasha olishi; ►o'z harakatlari uchun mas'uliyatni his qila olishi; ►boshqarishni bilishi zarur. MS: Mutaxassisga qo'yilayotgan talablar va ta'lim o'rtasida qanday bog'liqlik mavjud? Zamonaviy ishlab chiqarish mutaxassislar oldiga qo'yayotgan talablarning o'zgarishi dunyoning barcha mamlakatlari ta'lim tizimlarida XX asr o'rtalaridan boshlab katta islohot ishlari boshlanib ketishiga sabab bo'ldi. Bizning O'zbekistonimizda ham ta'lim sohasi davlat siyosatining ustuvor yo'nalishi deb belgilangandi va ta'lim tizimida ulkan islohotlar boshlab yuborildi. Ushbu yo'nalishdagi ishlarning izchil amalga oshirilishini esa “Ta'lim haqida”gi Qonun va Pedagogik mahorat pedagogik faoliyatning yuqori darajasi bo'lib, u pedagogning belgilangan vaqt ichida optimal natijalarga erisha olishida namoyon bo'ladi. (Kuzmina N.V., Kuxarev N.V.) “ O'qituvchining ilmiy bilimlari, ko'nikmalari, metodik san'ati va shaxsiy fazilatlari sintezi” Sh erbakov A.I.) “ yuqori va uzluksiz sayqallanib boradigan tarbiya va o'qitish san'ati” (Pedagogik ensiklopediya) Kasbiy faoliyatning yuqori darajada tashkillanishini ta'minlovchi shaxs xususiyatlari kompleksi (o'qituvchi faoliyatining gumanistik yo'naltirilgani, kasbiy bilimlari, kasbiy qobiliyatlari va pedagogik texnikasi). (I.A.Zyazun.) O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

“Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” ta'minlab bermoqda. MS: Xo'sh, bunday mutaxassislarni tayyorlashga har qanday pedagog ham qodirmi? Faqatgina pedagogik mahoratga ega bo'lgan o'qituvchigina talab darajasidagi mutaxassisni tayyorlay oladi. Shunday ekan, pedagogik mahorat asoslarini bo'lajak o'qituvchilar oliy o'quv yurtidan boshlab egallashlari zarur. FS: Sizningcha, pedagogik mahorat nima? “Faoliyat” va “mahorat” tushunchalarini o'zaro bog'lab bering. Pedagogik faoliyat bu mazmunini o'quvchilarni o'qitish, tarbiyalash, rivojlantirish tashkil qilgan faoliyatdir. Shuni yodda tutish kerakki, pedagogik faoliyat bu bir tomonlama emas, balki ikkitomonlama (hamkorlikdagi) faoliyatdir. Unda ikkita faol tomon ishtirok etadi: o'qituvchi – o'quvchi (talaba). Maqsad – o'quvchi, talaba shaxsi, uning rivojlanishidir. Mohir pedagog deb ta'lim-tarbiya jarayonini samarali tashkillay oladigan, buning uchun talaba psixologiyasini yaxshi bilgan, o'zida pedagog uchun zarur bo'lgan kasbiy fazilatlarni mujassam etgan, ta'lim jarayonini zamonaviy pedagogik Buyuk maqsadlarimizga, ezgu niyatlarimizga erishishimiz, jamiyatimizning yangilanishi, hayotimiz taraqqiyoti va istiqboli, amalga oshirilayotgan islohotlarimiz va rejalarimizning samarali taqdiri, avvalambor, davr talablariga javob beradigan yukori malakali, ongli, tafakkurga ega bo'lgan mutaxassis kadrlar tayyorlash muammosi bilan bog'liq... I.A.Karimov Pedagogik mahorat pedagogik faoliyatning yuqori darajasi bo'lib, u pedagogning belgilangan vaqt ichida optimal natijalarga erisha olishida namoyon bo'ladi. (Kuzmina N.V., Kuxarev N.V.) “ O'qituvchining ilmiy bilimlari, ko'nikmalari, metodik san'ati va shaxsiy fazilatlari sintezi” Sh erbakov A.I.) “ yuqori va uzluksiz sayqallanib boradigan tarbiya va o'qitish san'ati” (Pedagogik ensiklopediya) Kasbiy faoliyatning yuqori darajada tashkillanishini ta'minlovchi shaxs xususiyatlari kompleksi (o'qituvchi faoliyatining gumanistik yo'naltirilgani, kasbiy bilimlari, kasbiy qobiliyatlari va pedagogik texnikasi). (I.A.Zyazun.) O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

texnologiyalar qonuniyatlari asosida samarali tashkillay oladigan va olib boradigan pedagogga ayta olamiz (shu sababli pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat fanlari bir o'quv faniga birlashtirilgandir). Mahorat faoliyatda namoyon bo'ladi. Pedagogika fanida “pedagogik mahorat” tushunchasining turli ta'riflari mavjud: Pedagogik mahorat mohiyati o'qituvchining ushbu jarayonni ta'minlab berayotgan shaxsiy fazilatlaridadir. MS: Sizning fikringizcha, yuqorida “pedagogik mahorat” atamasiga berilgan ta'riflarning qaysi biri aniqroq? Pedagogik mahorat asoslariga quyidagilar kiradi:  Umumiy madaniyatning yuqori darajasi, bilimdonlik va aql- zakovatning yuksak ko'rsatgichi; Pedagogik mahorat pedagogik faoliyatning yuqori darajasi bo'lib, u pedagogning belgilangan vaqt ichida optimal natijalarga erisha olishida namoyon bo'ladi. (Kuzmina N.V., Kuxarev N.V.) “ O'qituvchining ilmiy bilimlari, ko'nikmalari, metodik san'ati va shaxsiy fazilatlari sintezi” Sh erbakov A.I.) “ yuqori va uzluksiz sayqallanib boradigan tarbiya va o'qitish san'ati” (Pedagogik ensiklopediya) Kasbiy faoliyatning yuqori darajada tashkillanishini ta'minlovchi shaxs xususiyatlari kompleksi (o'qituvchi faoliyatining gumanistik yo'naltirilgani, kasbiy bilimlari, kasbiy qobiliyatlari va pedagogik texnikasi). (I.A.Zyazun.) O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

 Pedagogika, umumiy va pedagogik psixologiya kabi fanlar sohasidagi bilimlar bilan qurollanganlik, ularda o'qitish va tarbiyalash ishlari tajribasida erkin va ustalik bilan foydalana bilish;  O'quv-tarbiya ishlari metodikasini mukammal egallaganlik;  O'qitayotgan faniga doir keng va chuqur bilim sohibi bo'lishi Pedagogik mahoratning tarkibiy qismlari: 1. Kasbiy pedagogik bilimlar; 2. Pedagogning gumanistik yo'nalganligi; 3. Kasbiy pedagogik faoliyatni amalga oshirish tajribasi. 4. Pedagogik texnika (ko'nikma-iqtidor) 5. Pedagog shaxsi. Pedagogik mahorat fanining vazifalari: tarbiyaning mohiyatini va shaxsni har tomonlama taraqqiyot ettirishda tarbiyaning rolini ochib berish, tarbiyaning maqsadi, mazmuni, usullari, uni tashkil etishdagi shakllari o'rtasidagi bog'lanishlarni ko'rsatish. Shuningdek, pedagogik mahorat fani o'z taraqqiyoti davomida ta'lim-tarbiya sohasidagi tajribalarni umumlashtiradi, tarbiyaning kelgusidagi rivojlanish istiqbollari yo'llarini yoritib beradi, tarbiyaviy ishlarning shakllarini ko'rsatib beradi. O'qituvchining kasbiy ahamiyatga ega bo'lgan shaxs fazilatlari: 1. Dunyoqarashi, e'tiqod va ideallari, madaniyatliligi (o'qituvchi o'z talabalarida shakllantirishi lozim bo'lgan ahloqiy kategoriyalar). 2. Pedagogik faoliyatga ijobiy munosabat, shaxsning pedagogik yo'nalganligi – o'qituvchining o'zini pedagogik faoliyatga bag'ishlashga bo'lgan intilishi. 3. Kasbiy-pedagogik bilim, ko'nikma, malakalar (ta'lim-tarbiyani olib borish uchun zaruriy usul, vositalarni bilishi). O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

4. Pedagogik qobiliyatlari - ta'lim-tarbiyaviy maqsadlari va talabalar xususiyatlarini inobatga olgan holda zaruriy usul, vositalarni samarali qo'llay olishi. Pedagogik qobiliyatlarni shartli ravishda 3 ta guruhga bo'lish mumkin: shaxsiy, didaktik va tashkiliy-kommunikativ qobiliyatlar. Shaxsiy qobiliyatlar:  ta'lim oluvchilarga ijobiy yo'nalganlik – ta'lim oluvchilar bilan hamkorlikda faoliyat olib borishga, muloqot qilishga intilish, ularga nisbatan do'stona munosabat, xayrixohlik.  vazminlik, o'z hissiyotlarini nazorat qila olishi – har qanday vaziyatda o'zini yo'qotib qo'ymaslik. Lekin vaziyat talab qilganda o'qituvchi zaruriy tarzda o'z hissiyotlarini namoyish qiladi (quvonch, qayg'u, g'azab). Lekin vazminlik befarqlikka aylanib ketmasligi kerak.  o'z psixik holati, kayfiyatini boshqara olish – o'qituvchi hayotida, faoliyatida har qanday noxush holat ro'y bergan bo'lsa ham o'zini tetik tutishi kerak. Didaktik qobiliyatlarga:  tushuntirish qobiliyati – o'rganilayotgan materialni talabalar uchun tushunarli qilib etkazish, buning uchun o'qituvchi talabalar uchun yangi bo'lgan materialni “ularning ko'zlari bilan ko'ra bilishi kerak”.  akademik qobiliyati – o'z fanini, sohasini chuqur bilishi, dunyoqarashining kengligi.  nutq qobiliyati – o'z fikrlari, his-tuyg'ularini tushunarli qilib ifoda etishi, muloqotning noverbal vositalari: mimika va pantomimikalardan o'rinli foydalana olishi. Bunda suhbat predmetini bilish, etkazayotgan ma'lumotlariga nisbatan ishonch, nutqni “og'irlashtiruvchi” tuzilmalardan foydalanmaslik, qo'llanilayotgan atama va tushunchalarga izoh berish, nutq tezligi va ovoz balandligi nazarda tutiladi. Tashkiliy-kommunikativ qobiliyatlarga: O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

 tashkilotchilik qobiliyatlari – 1) talabalar jamoasini tashkillay olish va 2) o'z faoliyatini tashkillay olishi. Rejalashtirish, nazorat qilish.  kommunikativ qobiliyatlari – talabalar yosh va individual xususiyatlarini e'tiborga olgan holda muloqotni to'g'ri tashkillash.  pedagogik kuzatuvchanlik – talabaning ko'rinishidan undagi ichki kechinmalar, kayfiyatini bilib olish, sezgirlik.  pedagogik takt – talabaga pedagogik ta'sir ko'rsatishda aniq vaziyatdan, talaba shaxsi xususiyatlaridan kelib chiqish va uning nafsoniyatiga tegmaslik.  suggestiv qobiliyat – talabaga emosional-irodaviy ta'sir o'tkazish, talab qo'yish va talabning bajarilishini qat'iy nazorat qilish (bir tomondan qo'rqitishsiz, qistovsiz – boshqa tomondan bo'shlik qilmasdan).  Pedagogik faraz (hayol) –o'z harakatlari natijasini, talaba shaxsida bo'lib o'tadigan o'zgarishlarni oldindan ko'ra bilish.  diqqatni to'g'ri taqsimlay olish – bir paytning o'zida bir necha faoliyatni olib borish: materialni bayon qilish, o'z fikrlarini kuzatib borish, berilayotgan savollarga javob berish, talabalar jamoasi hulqini nazorat qilib turish (Kruteskiy V.A. Psixologiya. Uchebnik dlya slushateley pedagogichesix uchili. M.,1987) - qobiliyatlari kiradi. Pedagogik texnologiya pedagoglarning talabalarga ta'sir o'tkazishda zarur bo'lgan kasbiy qobiliyatlar tizimini aniqlaydi va pedagogik jarayonga texnologik yondashuvni amalga oshirishda ko'maklashadi. Pedagogik jarayonni samarali tashkilash uchun mos pedagogik texnologiyani tanlash va pedagogik jarayonni boshqarish uchun o'qituvchidan barcha yuqorida ko'rsatib o'tilgan qobiliyatlar talab qilinadi. Shunday ekan, PYEDAGOGIK TYEXNOLOGIYa VA PYEDAGOGIK MAHORAT TUShUNChALARI ChAMBARChAS BOG'LIQDIR va har qanday pedagogik texnologiyani qo'llash jarayonida pedagog qanday yo'l tutishi, ma'lum holatda unda qaysi qobiliyatlar mavjud bo'lishi kerakligini tahlil qila olamiz. O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

MS: Siznigcha, maktab o'qituvchisi va oliy o'quv yurti o'qituvchisi pedagogik faoliyatlarida farq bormi? Oliy o'quv yurti o'qituvchisi faoliyatining asosiy mazmuni bir necha turli vazifalardan iborat: ta'limiy, tarbiyaviy, tashkillovchi va ilmiy izlanish. O' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

Pedagogik funksiyalarni amalga oshirishda o'qituvchi quyidagi masalalarni echadi: 1. Loyihalashtirish 2. Tuzish 3. Tashkillash 4. Kommunikasiya 5. Gnostika 6. Kompyuterni qo'llashO' q ituvchining asosiy funksiyasi o'qitish, tarbiyalash, tashkil kilish va rivojlantirish jarayonini boshqarishdan iborat.

Adabiyotlar: 1. O'zbekiston Respublikasi «Ta'lim to'g'risida»gi qonuni. – T.: 1997 2. O'zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. – T.: 1997 3. Karimov I.A.. Adolatli jamiyat sari. – T.: «O'zbekiston», 1998 4. Azizxo'jaeva N.N. Pedagogik texnologiya. Pedagogik mahorat. – T.: “O'qituvchi”, 2003 5. Voinova M.G. Pedagogicheskie texnologii i pedagogicheskoe masterstvo (v prep. yurid.dissiplin) – Tashkent, “Iqtisod-moliya”, 2006

Похожие

Pedagogik faoliyat va pedagogik mahorat

Pedagogik ta'sir yo'llari, pedagogik mahorat ko'rsatkichlari

Pedagogik taqqoslash fani rivojlanishida xalqaro tashkilotlarning tutgan о‘rni

Pedagogik faoliyatning axloqiy jihatlari

Pedagogik mahorati va uning o'qituvchi faoliyatida tutgan o'rni