O’zbekiston Respublikasi kasbiy ta’limning rivojlanish bosichlari - Педагогиka - Рефераты

O’zbekiston Respublikasi kasbiy ta’limning rivojlanish bosichlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

66 KB

O’zbekiston Respublikasi kasbiy ta’limning rivojlanish bosichlari Reja: 1. O’zbekiston hududida kasb-hunar ta’limining tub asoslari. 2. Kasb-hunar ta’lim tizimi mustaqil tarmoq sifatida uning rivojlanish bosqichlari.

Respublikamiz kasb-xunar ta’limida mikdor ko’rsatkichlari va tashkiliy myukllaridagi uzgarishlar dinamikasining taxlili bizga shartli ravishda tabiatiga ko’ra kasb-xunar ta’limi tizimining farklanuvchi kuyidagi rivojlanish bosqichlarini ajratib kursatish imkonini berdi. 1. 1924-1940 -yillarda ta’lim tizimi sifatida vatanimiz kasb-hunar taьliminnng tarkib topishi va rivojlanishi barqaror bulmagan davri; 2. 1941-1959 yillarda safarbarlik davri. 3. 1960-1980 yillar evolyutsion rivojlanish davri; 4. 1981-1986-yillar - sakrashsimon uzgarishlar in q irozoldi davri; 5. 1987-1990-yillar - rivojlanishdagi sifat uzgarishlar (inqiroz) davri; 6. 1991-1996-yillar inqirozdan asta-sekin chiqish va bar q arorlik (moslashish) davri; 7. 1997-2002-yillar - kadrlar tayyorlash milliy modelini amalga joriy ishning birinchi bosqichi (yangitdan rivojlanish) davri; 8. 2003 yildan xozirgi vaqtgacha bulgan davri. Zikr etilgan bosk i chlarga ajratish mezoni sifatida kasb-xunar ta’limi pgshmining kuyidagi kursatkichlariga asoslandik: ukuv muassasalari mikdori va har yilgi bitiruvchilarning soni shuningdek yangi o’quv yurtlariga aylanishi va ularning turli darajalarga bo’linishi. Tarixiy manbaalarni urganish bizga o’tgan asrning 20- yillaridan boshlab respublikada kasb-hunarga uqitish buyicha maxsus kurs va maktablar tashkil etila boshlanganligidan darak 1 berib, ular tugallangan bilimlar berishni emas, balki ma’lum ish urinlarida 1 ishlash uchungina zarur bulgan tor doiradagi bilim, kunikma va malakalarni | berishni maqsad kilib qo’ygan edi. Dastlab barcha yirik korxonalar koshida fabrika-zavod ukuvchilari (FZU), kurslari va sanoat-texnika o’uv yurtlari tashkil etila boshladi, ular da maxsus uquv predmetlari bilan bir qatorda umumta’lim uquv predmetlari ukitilgan. Usha davrda korxonalarning texnik jihozlanishi past darajada bulganligi bois ukuv yurtlarining ham jihozlari ularga mos ma’lum ma’noda chegaralangan darajada edi. Respublikamizda katta sanoat korxonalari mavjud bulmaganligi |sababli XX

asrning 30- yillarigacha texnikumlar, zavod fabrika ukuv kurslari, hunar texnika maktablari, ukuv ishlab chiqarish ustaxonalari va turlicha hunar- texnika bilim yurtlari muntazam ko’paya bordi. Lekin kasb -xunar ta’limiga ajratilgan davlat byudjetining mikdori yaxlit holda yetarli darajada bulmaganligi sababli uquvchilarni ovqatlantirish va kiyim-kechak bilan ta’minlash darajasi past edi. SHuningdek, yotokxona masalasi ham asosiy muammolardan biri bulib, kasb- hunar ta’limi xodimlariga juda kam ish haqi tulanar edi. SHu bois 1930-yillardan boshlab bunday uquv yurtlari tarmogi kamaya boshladi. 1938 yilga kelib 1932- 1933 ukuv yiliga nisbatan ukuv yurtlari va ularda uqiydigan uquvchilar soni 3 barobar kamaygan. 1930 yillarning oxiri 40-yillarning boshlarida respublikada sanoat korxonalari tashkil etila boshladi. Tarixiy manbalar tahlili 1940 yilda Uzbekistonda, 1445 ta yirik sanoat korxonalari mavjud bulganligi hakida guvoxlik beradi. Bu sanoat korxonalarida zamonaviy texnika va ilgor texnologiyalarning amalga joriy etilishi ommaviy ravishda texni k jihatdan savodxon ishchi kadrlar tayyorlash zaruratini kun tartibiga kuydi. Ana shunday malakali kadrlar tayyorlash vazifasi 1940 yilda tashkil etilgan davlat mehnat zahiralari tizimiga yuklatildi. Davlat me hn at za hi ralari tizimida asosan quyidagi uch turdagi: hunarmandchilik uquv yurtlari, temir yul u q uv yurtlari va fabrika- zavod ukuvchilar maktablarini uziga qamrab oldi . SHunday q ilib, yana ishchi mutaxassis kadrlar tayyorlashga dik q at e’tibor kuchaytirildi. Lekin 1941 yilda boshlangan ikkinchi jahon urushi kasb-xunar ta’limi tizimiga ham bevosita uz ta’sirini kursatmay quymadi. Mamlakatdagi urush x.olati barcha ishchilarni frontga safarbar etish bilan bir vaqtda sanoatni tuliq h arbiy qurol-aslaha ishlab chiqarishga utkazishni talab etdi. SHu bois nisbatan qi ska vaqtda yoshlardan ishchi mutaxassislar tayyorlashga talab ortdi. SHuning uchun yangi ukuv yurtlari tashkil etish bilan bir katorda, vaqtiichalik fabrika- zavod ukuvchilar maktablari tashkil etildi. Mamlakatning t ar ki bidan evakuatsiya qilingan ukuv yurtlari kiska muddatlarda kayta tiklanib ishga tushirildi. Natijada fakat urush yillarining uzida respublikamiz mehnat zahiralari tizimida 70 mingga yakin malakali ishchilar tayyorlanib, ulardan 30 ming shu

yerlarda qoldirilib, qolganlari mamlakatning boshqa rayonlariga jqnatildi. Urushdan keyingi yillarda xalq xo’jaligini tьiklash uchun ishlab chiqishga kirishildi. Demak, bu davrda mexanizatsiyalashgan ishlab chikarish sharoitida mehnat kiluvchi murakkab kasblar sohibi bulgan malakali mutaxassislar tayyorlash zarurati kelib chiqdi. 1960-1980-yillar kasb-xunar ta’limining evalyutsion rivojlanish davrida kasb- hunar ukuv yurtlari tarmogi bevosita va nisbatan bark.aror ortib bordi. Bu davrning asosiy uziga xos xususiyatlari kuyidagi 1-jadvalda uz ifodasini topgan. 1-jadval Jadvaldan yakdil kurinib turibdiki, ukuvchilar sonining ortib borish maromi (tempi) ukuv yurtlari soniga nisbatan yuqori darajaga ega. Bu, uz pavbatida yangi ukuv yurtlari va majmualari tashkil etishni talab etganligi tabiiy hol. SHu sababli 1961-1964-yillar davomida respublikadagi barcha mehnat zaxiralari ukuv yurtlari yagona shax.ar va kishloq xunar-texnika bilim yurtlariga aylantirilib, ularning har biri ma’lum sohalar buyicha ixti isoslashtirilib, malakali ishchilar tayyorlashga kirishildi. 1970- yillarning oxiridan boshlab ommaviy ravishda o’rta ma’lumotli ishchilar tayyorlashga qildi. Ana shu davrga kelib, hunar-texnika ta’limi sohasida ilmiy-tadqiqot va ilmiy-metodik ishlar olib borish faoliyati faollashdi. Kasb-xunar ta’limi bu davrda respublika xalk, xujaligining barcha sohalariga galab etilgan Yillar U^v 1yuassasala rshshng soni Ukuvchilar soni (ming kishi xdsobida) Equabul kznlingan 5 Ь quvchila r (ming kishi) Tayyorlangan (bitirgan) malakali ishchilar (ming kishi) 1960 75 18,0 14,1 10,1 1965 84 25,4 22,7 21,1 1970 126 47,9 45,4 41,8 1975 275 117,4 102,9 74,7 1980 488 223,1 142,5 115,2

ixtisosliklar buyicha mutaxassis kadrlar tayyorlab bera oldi. Uming huquqiy- me’yoriy, moddiy-texnik, ukuv-uslubiy bazasi kengaytirildi va mustax.kamlandi.

Похожие

Kasbiy ta’limning qonunyatlari va tamoyillari

O’zbekiston Respublikasi ta’lim tizimi islohotlari.

Ta’limning mazmuni

Muammoli ta’limning nazariy asoslari

Ta’limning fanga yo’naltirilgan texnologiyasi