O`quvchilarning texnikaviy ijodkorligini o`stirishda sinfdan va maktabdan tashqari ishlar - Педагогиka - Рефераты

O`quvchilarning texnikaviy ijodkorligini o`stirishda sinfdan va maktabdan tashqari ishlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

59.5 KB

O`quvchilarning texnikaviy ijodkorligini o`stirishda sinfdan va maktabdan tashqari ishlar Reja: 1. Tugaraklarni tashkil kilish maksad va vazifalari. 2. Maktab sharoitida tugarak tashkil kilish. 3. Maktabtan tashkari muassasalardagi tugaraklarga jalb kilish.

Ukuvchilarning mexnat ta`lim dasturiga muvofik tarzda amalga oshirilgan ukuv mexnat faoliyati u ma`lumat oloetgan xar bir ukuvchining egallashi zarur bulgan minimumi xisoblanadi. Birok ukuvchilar mexnat faoliyatining bu turi ayrim ukuvchilarning individual talaplarini va ilimi texnikovi bilimlarini boshko soxalariga bulgan kizikishlarini kondira olmaydi. Bu kamchiliknig ukuchilar urtosida sinifdan va maktabtan tashkari ishlar olib borish yuli bilan tuldirishimiz mumkin. Texnika va mexnat buyicha sinifdan va maktabdan tashkari ishlar tugaraklar shaklida tashkil etiladi. Bu tugaraklarning xillari ular xol etishi lozim bulgan masalalar va ularning mazmuni bilan belgilanadi. Mexnat turlariga karab fark kiladigan tugarklar sifatida: Durodkorlik, Chilonkorlik, tokorlik, avtomobil , elektrotexnika, xizmat kursatish, tikish bishish, kulinariya), kishlok xujalik mexnati va x.k. tugaraklarini kursatish mumkin. Mexnat tugaragiga karab tashkil kilinadigan bundoy tugaraklarning maksadi ukuvchilarnig maxsus texnikoviy bilimlarini va mexnat kunukmalarini xamda malakalarini mazkur mexnat turiga tadbiron kengaytirish va chukurlashtirishdan iborotdir. Tugarak a`zolari ukuv ustoxonalari va kabinetlarini jixozlashda, ularni kurgazmali kurallar va moslomalar texnikoviy texnologik xujjatlar va x.k. bilan ta`minlashda aktiv katnashadilar. 1. Sinfdan tashkari ishning vazifa va formalari Sinfdan tashkari ishda xam mexnat ta’limida kuyiladi gan vazifalar kuyiladi. Birok bunda ularni bajarish uchun k ushimcha shart-sharoitlar mavjud. Ular ustida batafsilrok tuxtalamiz. Sinfdan tashkari ish bir tomondan sinfdagi ishning da vomi bulsa, boshka tomondan, ukuvchilarni mexnatga tayyor lash imkonkyatlarini ancha kengaytiradi. Sinfdan tashkari ishda ishtirok etish ixtiyoriy buladi. Shuning uchun bunday ishga jonboz, tashabbuskor ukuvchilar jalb etiladi. Ular faoliyatining mazmuni dars mashgulot laridagi faoliyat mazmunidan bir oz bogkacha buladi. Bu x ol ukuv programmasida kuzda tutilganidan murakkabrok

va zifalar kuyishga va ularni xal etishga imkon beradi. Ixtiyo riylik prinsipi ukuvchilar tashabbuskorligi yukorirok bulishini ta’minlaydi. Shu tufayli sinfdan taikari ish ja rayonida mexnat ta’limining asosiy vazifalarini bajarish buyicha yaxshi natijalarga erishiladi. Sinfdan tashkari ishning maz muni mexnat ta’limiga doir ukuv programmalari bilan k at’iy boglanmaganligi sababli xavfsizlik koidalari nuk tai nazaridan makbul bulgan istagan korxonaga ekskursiya lar planlashtirilishi mumkin. Bu ekskursiyalardan maksad uk uvchilarni zamonaviy ishlab chikarish asoslari bilan ta nishtirishdir. Boshkacha aytganda, politexnika ta’limi sinf dan tashkari ishning asosiy maksadi bulib kolishi mumkin. Sinfdan tashkari ish bunday cheklashlardan xoli. Ukuvchilarni yakin atrofdagi korxonalarda uchraydigan kasblar bilan tugridan- tugri tanishtirish maksad kilib kuyilishi mumkin. Kupchi lik ukituvchilar shunday kiilishadi xam. Bu bilan ular ukuv chilarni yulga solib yuborishga muvaffak, buladilar va kasb tanlashda ularga yordam beradilar. Bu ishda turli kasb ega lari bilan uchrashuvlar uyushtirish, kasbga kizikuvchilar klublarini tashkil kilish va shu kibi tadbirlar yordam beradi. Agar mexnat tarbiyasi fakat shiorlarga tayanib tashkil kilinsa, xech kanday samara bermaydi. Chakiriklar muayyan ishlar bilan xamoxang bulishi kerak. Yukorida aytilganlardan kurinib turibdiki, sinfdan tashkari ish ayni shun day ishlardan iboratdir. Ularga tarbiyalovchi tus berish lozim. Buning uchun sinfdan tashkari ishning maksadlari shun day ifodalanishi kerakki, ukuvchilar uzokni kura olsinlar, ularning texnik tafakkuri rivojlanishi, buyum yasay bilishi ukuvchining fakat ularning uzigagina emas, balki jamiyatga xam foyda keltirishini, sinfdan tashkari ishda ishtirok etish, kommunistik jamiyat kurilishiga shaxsiy xissa kushish uchun yaxshi tayyorgarlik ekanligini tushunib etsinlar Bu xolda mexnatning tarbiyalovchi roli pasayadi, albatta. Binobarin, ukituvchi sosialistik mu sobakaning kanday shakli eng samarali bulishini uylab ku rishi va

uni sinfdan tashkari ishda kullashi zarur. Kitob ning «Mexnat ta’limi jarayonida uvchilarni tarbiyalash» bobida aytib utilgan boshka tarbiya choralaridan xam - foyda lanish mumkin. Fakat ana shundagina siifdan tashkari ishda mexnat tarbiyasini zarur darajada amalga oshirish mumkin buladi. Yukorida aytib utilgan barcha fikrlar mexnat tarbiyasi asosidagi sinfdan tashkari ish vazifalarini kuyidagicha ifodalash imkonini beradi: mexnat ta’limi davomida ukuvchilar olgan bilim va kunikmalarini mustaxkamlash, umumlashtirish xamda kengay tirish; unumli mexnatga asoslangan ijodiy faoliyatga ukuvchi larni jalb kilish; xozirgi zamon ishlab chikarishi asoslari xakidagi ta savvurni kengaytirish; kasb tanlashga yaxshilab tayyorlash; 5) mexnatga kommunistik munosabatni shakllantirish. Mexnat ta’limiga. asoslangan sinfdan tashkari ish tur li shakllarda amalga oshiriladi. Tugaraklar, ishlab chika rish ilgorlari bilan uchrashuvlar uyushtirish va boshka tad birlar shular jumlasidandir. Mexnat tarbiyasiga asoslangan sinfdan tashkari ishning xamma shakllarini shartli ravishda uch gruppaga birlashti rish mumkin. Birinchi gruppaga tugaraklar kiradi. Tugarak sinfdan t ashkari ishning sinalgan shakli bulib, maktablarda xar xil predmetlari asosida keng kullaniladi. Ixtisosidan nazar tugaraklar ishida umumiylik kupdir. Shuning uchun texnik tugaraklarning raxbarlari boshka ixtisosdagi tugaraklar tajribalarini chukur urganib, eng yaxshi tomonla rini uz ishida kullashlari kerak. Albatta, tugarak ishini mexnat ta’limi asosida olib borish uziga xos xususiyatlarga e ga bulib, uning metod va shakllariga ma’lum darajada ta’sir kursatadi.

Ikkinchi gruppaga ekskursiyalar, lektorinlar, kurgazma lar, ishlab chikarish novatorlari bilan buladigan uchrashuv lar va boshka tadbirlarni kiritish mumkin. Ularni sinfdan; tashkari ishning ommaviy shakllari deb atash kabul kilin gan. Xakikatan xam, bu tadbirlar kuplab ukuvchilarni jalb kiladi. Ularning moxiyatan afzalligi xam ana shunda. Sinfdan tashkari ishlarning mexnat ta’limi asosidagi uchinchi gruppaga ukuvchilarning mexnat birlashmalari kira di. Mexnat birlashmalari nisbatan ancha ilgari paydo bul ganiga karamasdan, keyingi yillarda ayniksa keng kullani la boshlandi. Ukuvchilarning mexnat birlashmalari ta’lim ni unumli mexnat bilan kushib olib borishning samarali shakli sifatida mexnatda tarbiyalash, kasb tanlashga yullash, ishlab chikarish asoslari bilan tanishtirish va mexnat ga ijodiy munosabatni shakllantirish vositasi sifatida na moyon buldi. Sinfdan tashkari ishning xar kaysi gruppasi ustida tuxtalib 2. Texnik tugaraklar ishini tashkil kilish Texnika va mexnat buyicha sinifdan tashkari ish formalari kuydagilardan iborat: 1. Texnikovii mavzularga bogishlangan ma`ruza va suxbatlar. 2. Ekskursiyalar 3. Savol javob kechalari. 4. Konkurslar. Texnika ijodkorlik tugaraklarini tashkil etish biror mexnat turiga kasibga, ixtisosga, uz kizikishini namoyan kilgan tugarak azolarini yigishdan boshlanadi. Gruppa 10-12 ukuvchidan oshmasligi kerak agar xoxlovchilar kup bulsa 2 ta parallel tugarak tashkil kilib ular orosida musobaxa tashkil etish kerak. Bizga ma`lumki mexnat ta`lim dasturini bajarishimiz uchun buyumlar taerlash uchun ketadigan vaktna aniklashimiz zarur (normalash) buni tugarak xam amalga oshirsa buladi. Bizda maxsus tugarak ishlarini olib baruvchi maxsus ukituvchilar. Kadrlar

taerlanmaydi. Texnika va mexnat tugaraklaridagi sof. Ijodiy xarakterga ega bulganligi uchun tugarak raxbari mashkulotlarida malumki eng samoroli metodlardan foydolaniladi. Masalan suxbat metodi, texnikaga oid adobietlar va xujjatlar bilan ishlash muammoviy ta`lim va boshkolar. Tugarakning bir yaki bir necha a`zosi bajargan xar bir ish kollektiv tarzida muxokama kilinadi. Ukuv yili oxirida tugarak o`zolari bajargan ishlardan kurgazma tashkil etiladi. Shuni esta soklash kerakki maktab ukuv ustoxonalarida fakatgina 5-7 sinif ukuvchilari bilangi sinifdan tashkari ishlarini olib bormosdan 8-9 sinif ukuvchilari bilan xam tugarak ishlari olib boriladi. Bundan tashkari mexnat ta`lim dasturini analiz kilsak shuni kuramizki ish ob`ektlari xar turli bulgani bilan ayrim operatsiyalar kaytariladi. Tugarak ishlarida xam shu operatsiyalar kaytariladimi? Lekin texnik tugaraklarida bajariladigan ishlar darslar joroenida bajariladigan ishlarida uzining texnik va texnologik talaplarining murakkabligi bilan fark kiladi. Texnik tugaraklaridan olib boriladigan ishlarini konstruktorlar- texnologlar ishlariga ukshashligini kuramiz. Shunki yanga mashinani , yanga mexanizmni yaratish va modelini ukuv ustoxonosida yaratish kuydagi momentlar yigindisidan iborot. Texnik fikirning tugilishi ( mashina mexanizm, konstruktsiya) Uylangan fikirga texnik talablarini kuyilishi. Texnologik protsessni ishlab chikish. Kerakli asbop va moslomalarni taerlash. Uylangan buyimlar detallarini esash va uzellarini yig ы sh, sinash va regulirofka kilishdan iborat. Bu esa maktabdaek mashina va mexanizmlarining eratilishi bilan nazariy va amaliy tanishishlari uchun imkoniet beradi. Ukuvchilarni texnika va mexnat buyicha sinifdan va maktabdan tashkori ishlarga jalb kilishda kuydagi umum pedagogik printsplariga amal kilish lozim. 1. Texnika tugaragining ijtimoyi foydoli yunalishi: Davlat mablagini tezash, uz ishidan manavi konikishni ta`minlash

2. Xar bir ukuvchining uz moyillari va kizikishlarini xisobga olgan xolda tegishli texnik tugarakning ixtieri tva ongli ravishda tanglash. 3. Texnik tugaragining ijodiy xarakterda bulishi, tugarak a`zolarida texnik tafakkurni, Mustakillik, topshirikka ijodiy endoshish. 4. Texnikoviy ijodkorlik ammovi xarakterda bulishi ya`ni kupchilik ukuvchilarni jalb kilish. 5. Ukuvchilarni individual xususiyatlarini va kizikishlarini kisobga olish. 6. Texnika va mexnat buycha sinifdan va maktabdan tashkari mashkulotlar maktabning ukuv tarbie vazifalariga buysinadi. Shunday kilib texnikovi ijodkorlik ukuvchilarni ilimiy texnikovi va umumiy ta`lim fanlaridon algan bilimlarini chukurlashtiradi, ularning tafakkurini rivojlantiradi, mustakkam mexnat kunukmalari va malakalarini tarkib topishiga erdam beradi, ratsionalizatorlik va ixtirozchilikka urgatadi, siesi bilim doyrasini kengaytiradi. 3. Sinfdan tash q ari ishning ommavii formalari Sinfdan tashkari ishning bu barcha formalari kuplab ukuvchilarni jalb kilishga imkon beradi. Tajriba sinfdan tashkari ishning ommaviy formalari yuksak darajada samara li ekanligini tasdikladi. Ular ukuvchilarning xozirgi za mon ishlab chikarishi asoslari tugrisidagi tasavvurini kengaytirish, ularni turli kasblar bilan tanishtirish imkonini beradi va xokazo. Lekin, afsuski ular ukuvchilarni foydali mexnatga, bevosita ijodiy faoliyatga jalb kila olmaydi. Shuning uchun ukuvchilar, masalan, tematik kechalarda, sinf dan tashkari ishning boshka formalarida katnashish bilan birga biror boshka tugarak ishida xam katnashsalar, maksadga muvofik buladi. Ba’zi xollarda uz-uzidan shunday bulib xam koladi. Chunonchi tugarak a’zolari tomonidan uz ishlarini namoyish kiladigan kurgazmalar tashkil kilinadi. Kurgazmaga kup maktablarda e’tibor bilan karaladi. Kurgazmalar doimiy va vaktincha buladi. Lekin kurgazmalar doimiy bulgani ma’kulrok. Bunday

kurgazmalarda ukuvchilar yasagan buyumlar yillar davomida yirib boriladi. Ayrim mak tablarda xar bir ukuvchining uzi xakida biror esdalik kol dirishi xatto an’anaga aylangan. Bunday esdalik fakat tex nik mexnatgagina emas, balki kishlok, xujaligiga va maishiy xizmatga oid bulishi xam mumkin. Kurgazma tugarak a’zola ri uchun muxim stimul, sinfdan tashkari ishda k,atnashishga targib kilishning samarali vositasi xisoblanadi. Kupincha, yaxshi kurgazmalar butun maktabning iftixori buladi, Kur gazma koshida ekskursovodlar gruppasi tashkil kilinib, ular mexmonlarga xizmat kursatadi, kuyi sinf ukuvchilari bilan i sh olib boradi. Kurgazmalarda tugaraklar kupi utkazilib, bunda xar bir tugarak uzining ish natijalarini jamoat xuk miga xavola kiladi. Ukuvchilarni ishlab chikarish brigadalarida siesiy-tarbiya viy, madaniy-ommaviy ishga va sport ishiga katta axamiyat beriladi. Bunga ukuvchilarning uzini uzi boshkarishi katta im koniyat yaratadi. Ukuvchilar brigadasining umumiy majlisi k uyidagi eng muxim masalalarni xal etadi: ishning ukuv-ish lab chikarish planini muxokama kiladi va uni bajarish yullarini belgilaydi: zvenolarning va umuman brigadaning sosialistik musobakasi shartlarini tasdiklaydi; brigada a’zolarining intizomi va turmushiga oid, sosialistik mulkni muxofaza kilishga oid masalalarni kurib chikadi va brigada a’zoligiga kabul kilish, brigada a’zolarini rarbatlantirish xamda jazolash tugrisidagi masalani xal etadi; ishlab topil gan mablagdan brigadaning ijtimoiy fondiga kancha mablag ajratish kerakligini belgilaydi; bir yillik ish yakunlarini chikaradi.

Похожие

Jahon tarbiyaviy kontseptsiyalari sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar konsepsiyasi

Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar

O`quvchilarning o`quv faoliyati samaradorligini oshirish borasida sinf rahbari olib boradigan ishlar

Sinfdan tashqari mashg’ulotlar

Sinfdan tashqari o’qish metodikasi