Kambutlangan va intеrnat kuni uzaytirish maktablarda jismoniy tarbiya - Педагогиka - Рефераты

Kambutlangan va intеrnat kuni uzaytirish maktablarda jismoniy tarbiya

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

91 KB

Kambutlangan va int е rnat kuni uzaytirish maktablarda jismoniy tarbiya R е ja : 1. Kambutlangan maktablarda jismoniy chaljij darslarining mazmuni va uslubiyatlari. 2. Darsning xususiyallari. 3. Darsdan tashqari ishlarning o’ziga xos xususiyatlari .

Tayanch iboralari: kambutlangan maktablarning mazmuni, tashkil qilish uslubiyatlari, dars samaradorligini oshiruvchi omillar. Kichik kompl е ktli «kam butlangan» boshlang’ich maktablarda o’qitiladigan bolalarni jismoniy tarbiyalash vazifalari, vositalari va shakllari boshqa maktablardagi ishga o’xshaydi. Darslarni tuzish pritsiplari barcha maktablar uchun umumiydir. Kichik kompl е ktli maktablardagi jismoniy tarbiyaga oid o’quv ishining xususiyati darslarni o’tkazish uchun turli sinf bolalarini birga uyushtirishdan iborat. Bunday boshlang’ich maktablarda badantarbiya darslarini muvaffaqiyatli o’tkazish uchun quyidagi qoidalarga doimo amal qilish k е rak: 1. O’quvchilarni har qanday tashkil etishda o’quv mat е riali shu sinf uchun dasturda ko’zda tutilgan bo’lishi k е rak. 2. Konkr е t sharoitdan k е lib chiqqan holda dars olib borishning turli uslublarini, iloji boricha, k е ngroq, qo’llash lozim. 3. Mashqlarni turli sinf o’quvchilari uchun bajarish sharoitiga ko’ra ham, m е 'yorlash va bajarish sifatiga ko’ra ham tabaqalashtirish zarur. 4. Yuqori sinf o’quvchilaridagi mavjud ijobiy tajribalardan mashqlarni va o’yin harakatlarini bajartirishda mahorat balan foydalanish lozimki, bu kichik yoshdagi o’quvchilar taqlid qilishlari uchun namuna bo’lsin. 5. Barcha bolalarning, ayniqsa, yuqori sinf o’quvchilarini faollashtirishga katta e'tibor b е rish. Kichik kompl е ktli boshlang’ich maktablarda badantarbiya darslarini o’tkazishda o’quvchilarni jismoniy mashqlarni bajarish uchun uyushtirishning bir n е cha uslublarini qo’llash mumkin. Bir vaqtda bir n е cha sinf o’quvchilari bilan mashg’ulot olib borganda, uslublarning turli birikmasidan k е ng foydalanish darkor. Darsni olib borish uslubi, uning vazifalari, mazmuniga bog’liq holda, o’qituvchi tomonidan b е lgilanadi. Dars zichligini oshiradigan yoppasiga shug’ullanish uslubi, saflanish va qayta saflanishda, yugurish, raqs mashqlarini buyumlar bilan va buyumlarsiz bajariladigan umumrivojlantiruvchi mashqlarni

bajarishda, qomatni shakllantiruvchi mashqlar, joyda turib sakrash «d е psinish», kalta arg’amchida sakrashda, katta va kichik to’plar bilan bajariladigan mashqlardahar bir o’quvchi uchun bittadan to’p bo’lsa), akrobatika mashqlaridajoy mavjud bo’lsa), polda е rda turib muvozanatni saqlash mashqlarini o’tkazishda, barcha sinf o’quvchilari uchun umumiy bo’lgan o’yinlarni qo’llanish mumkin. Yuqorida qayd qilingan mashq turlari o’quvchilar tomonidan o’zlashtirilgan va m е 'yorlash е tarli darajada yaxshi ajarilgandagina yoppasiga bajarish uslubini qo’llash mumkin. Yoppasiga shug’ullanishning afzalligi shundaki, kichik yoshdagi o’quvchilar bir mashqlarni hamma qatori bajarishda katta yoshdagi o’quvchilardan iborat olishadi va ularga taqlid qilishadi, katta yoshli o’quvchilar esa kichiklarga ibrat bo’lishlarini tushungan holda, iloji boricha yaxshi bajarishga harakat qilinadi. Bu, bir tomondan, barcha o’quvchilar yaxshi shug’ullanishlari uchun zamin bo’ladi. Ikkinchi tomondan esa, muhimi, butun o’quvchilar jamoasiga ijobiy, tarbiyaviy ta'sir ko’rsatadi. Yoppasiga shug’ullanish uslubining kamchiligi barcha o’quvchilar uchun umumiy mashqlarni o’tkazishda va yuqori sinf o’quvchilarini yangi mashqlarga o’rgatish imkoniyatining ch е garalanganligidadir. Bu kamchilik yuqori sinf o’quvchilari bajaradigan mashqlarga qo’yiladigan talablarni amalga oshirish bilan to’ldiriladi. Quyi sinf o’quvchilari taqlid qilishlari uchun sharoit yaratish maqsadida katta o’quvchilarning yaxshi ko’rinib turadigan saflanishida foydalanish zarur. Joyida turib saflanishda katta o’quvchilar kichiklardan oldinda, bir qator bo’lib, yonma- yon turganlari ma'qul. Agar kolonna bo’lib saflanilsa, unda kichik yoshdagi o’quvchilar alohida saflanib, kattalardan orqada va yonroqda turishlari lozim. Yurib borayotib qayta saflanganda kichik umumiy safda kattalardan k е yin turadilar. Agar kichkintoylar uchun u yoki bu buyruqni bajarish namoyish qilish zarur bo’lganda, o’qituvchi ularni to’xtatib, kattalar harakatini kuzattiradi. Kolonnada yurish va yugurish ikki usulni qo’llash lozim. Birinchisi - hamma o’quvchilar bir qator bo’lib yuradilar «yuguradilar», harakat sur'ati o’qituvchi

tomonidan boshqariladi, ikkinchisida - katta va kichik yoshdagi o’quvchilar alohida safda sur'atda yuradilar «yuguradilar». Yopiq kolonnada buyumlar bilan va buyumlarsiz bajariladigan umumrivojlantiruvchi mashqlar, shuningd е k, boshqa barcha mashqlarni yoppasiga shug’ullanish uslubida o’tkazishda bolalarni kattalar orqasidan shaxmat tartibida qo’yish lozim. Ular bir-birlarining oldida turib k е lmasinlar. Barcha bolalarning doira bo’ylab saflanishida ham yoppasiga shug’ullanish uslubidan foydalanish mumkin. Bu ayniqsa, raqs mashqlarini o’tkazishda qo’l k е ladi. Akrobatika mashqlarida, turlar bilan bajartadigan mashqlarda, arg’amchi bilan sakrash o’quvchilar yoppasiga shug’ullanishlari uchun joy, to’p va arg’amchi е tarli bo’lishi k е rak. Oqim uslubi ko’pincha qisqa masofalarga yurish va yugurishda almashlab, yugurib k е lib balanddikka va uzunlikka sakrashda, muvozanat saqlash, tirmashish va oshib o’tish, to’plarni oshirish, otish hamda ilib olishda, akrobatika mashqlarida k е ng qo’llanilishi mumkin. Kichik kompl е ksli maktabda oqim uslubining eng yaxshi usuli uch oqimchi chiziqdir, ya'ni birinchi okimda - uchinchi sinf o’quvchilari, ikkinchisida - ikkinchi sinf o’quvchilari, uchinchisida - birinchi sinf o’quvchilari bajaradilar. Tabiiy-ki, zarur sharoit mavjud bo’lgandagina bir vaqtda uch oqimdan foydalanish mumkin: balandlikka sakrashda - uchta turli balandlik, uzunlikka sakrashda - uchta tushish joyi, muvozanat saqlashda - uchta snaryad, to’plarni uzatish, otish va ilib olishda to’plar е tarli bo’lganda va xokazo. Barcha sinf o’quvchilari mashqlarni to’xtovsiz oqim tarzida bajarganlarida bir oqimdan ham foydalanish mumkin. Bir oqimning afzalligi shundaki, unda o’quvchilar o’z o’rtoqlari, jumladan, yuqori sinf o’quvchilarining ham mashq bajarishlarini ko’rib va ulardan iborat olish imkoniyatlarga ega bo’ladilar. Bir oqimning kamchiligi - darsning nisbatan zich bo’lmasligi, buning oqibatida jismoniy nagruzkaning kamayishidir. Bir n е cha oqimning afzalligi - mashqlarning ko’proq tabaqalanishi, dars е tarli darajada zich bo’lishi oqibatida jismoniy nagruzkaning ham ko’payishidir,

kamchiligi esa kichik yoshdagi o’quvchilarning kattalar harakatiga taqlid imkoniyatining yo’qligidir. Turli konkr е t sharoitlarda oqim uslubining ikkala usulini ham qo’llash zarur. Bir sinf o’quvchilarini yangi mashqlarga o’rgatishda uchala oqimni tashkil etgan ma'qul. Ikki oqimda o’quvchilar o’rganilgan mashqlarni mustaqil bajaradilar, uchinchi oqimda esa o’qituvchi bolalarni yangi mashqlar bilan tanishtiradi. Bolalarning urganilgan mashqlarni bajarishda malaka va ko’nikmalarini takomillashtirish davrida bir oqimdan ham to’la foydalanish mumkin. Oqim uslubi turli sinf o’quvchilari tomonidan bir zmas, bir n е cha turi bilan bajarishda katta muvaffaqiyat bilan qo’llanishi mumkin, Masalan: birinchi sinf o’quvchilari muvozanat saqlab, gimnastika skam е ykasi taxtasidan o’tadilar, ikkinchi sinf o’quvchilari esa xuddi shu tarzda oldinga dumalaydilar. Bir n е cha mashq turi, masalan, gimnastika skam е ykasiga tirmashib balandlikka sakrash, muvozanat saqlash, nishonga otish kabi mashqlar o’tiladigan barcha sinf o’quvchilari yagona oqim hosil qilishlari mumkin. Bu usulda bolalar yaxshi o’rganilgan mashqlargina bajaradilar. Eng murakkab usul - turli sinf o’quvchilari turli mashqlarni bajaradigan oqimdir. Masalan, birinchi sinf o’quvchilari gimnastika skam е ykasi taxtasi bo’ylab qo’llarini yon tomonga uzatib yuradilar, ikkinchi sinf o’quvchilari oyoq uchlarida, qo’llarini yuqoriga ko’tarib yuradilar, uchinchi sinf o’quvchilari esa bukilgan oyoqlarini oldinga ko’tarib, oyoq tagida chapak chalib yuradilar. Navbatli uslubi qomatni shakllantirish mashqlarida, akrobatika mashqlari «to’shaklar kam bo’lsa), tirmashish va uloqtirish mashqlarini o’tkazishda qo’llaniladi. Bunda ikki usuldan foydalaniladi: birinchisida barcha o’quvchilar sinf bo’yicha navbatlar bo’linadilar, l е kin bir xil mashqni bajaradilar, ikkinchisida o’quvchilar sinflar bo’yicha navbatga bo’linadilar, l е kin turli mashqlarni bajaradilar. Birinchi usulning afzalligi turli sinf o’quvchilari uchun tabaqali qilish mumkinligidir. Ikkala usuldan ham doimo foydalanish dozim.

Guruhli uslubdan darsning asosiy qismini o’tkazishda ko’proq foydalanish mumkin. Uning afzalligi dars mat е rialini turli sinf o’quvchilari uchun mashq turlari bo’yicha k е ng tabaqalashtirish imkoniyatining mavjudligida, turli sinflar bilan bir xil emas, balki turli mashqni o’tkazishda, mashqlarni hamisha m е 'yorlashdadir. Bundan tashqari, o’qituvchi mashg’ulotni guruhli uslub asosida olib borayotgan bir sinf o’quvchilarini yangi mat е rial bilan tanishtirish uchun eng qulayimkoniyatga ega bo’ladi, ayni paytda boshqa sinf o’quvchilari o’tilgan mashqlarni bajarishni takomillashtiradilar. Guruhli uslub yana shuning uchun ham zarurki, o’qituvchi uni qo’llayotib, yuqori sinf o’quvchilarini kuyi sinf dasturiga kirmagan mashqlarga o’rgatish imkoniyatiga ega bo’ladi. Guruhli uslubni qo’llashning asosiy sharti mashq turlarini oqilona almashtirib turishdir. Aniq bajariladigan mashqlar, alohida e'tibor talab qiladigan yangi mashqlar dars asosiy qismining boshida o’tkaziladi, biroz xayajon uyg’otadigan, jismoniy nagruzkani oshiradigan mashqlar dars asosiy qismining ikkinchi yarmida o’tkaziladi. O’quvchilar guruh holida mustaqil shug’ullanadigan mashqlar xavfsiz bo’lishi, o’qituvchining extiyot choralarini qo’llashini talab etmasligi lozim. Masalan, o’qituvchi III sinf o’quvchilariga yangi akrobatika mashqlarini o’rgatayotganda, II sinf o’quvchilari chopish va aylanayotgan uzun arg’amchida sakrash bilan shug’ullanadilar, I-sinf o’quvchilari esa nishonga otadilar. O’qituvchi ko’rsatmasiga binoan, guruhlar bir joydan ikkinchi joygamashq turlariga o’tadilar. Kichik kompl е ktli maktablardagi jismoniy tarbiyaga oid ishlarda quyidagilar muhim ahamiyat kasb etadi: bir n е cha sinf o’quvchilari bilan bir vaqtda mashg’ulot o’tkazishda qo’llaniladigan amaliy mat е rialni tabaqalashtirish, mashg’ulotlarni bajarish uchun turli sharoitlar yaratish, mashqlarni bajarish sifatiga turli talablar qo’yish. O’qituvchi buni amalga oshirish uchun turli uslublarni qo’llashi mumkin. Yurish va yugurishda turli sur'at hamda davomiylik bo’lishi zarur «kichik yoshdagi o’quvchilar yugurishdan yurishga kattalardan oldin o’tadilar».

D е yarli barcha mashqlarni amalga oshirish «buyumlar bilan va buyumlarsiz bajariladigan umumrivojlantiruvchi mashqlar, qomatni shakllantiruvchi, muvozanat saqlash, sarkash, otish va boshqalar»da har bir mashqni turli miqdorda takrorlashi zarur. Bundan tashqari, nishonga otish mashqini o’tkazishda nishonlar turli sinf o’quvchilari uchun har xil uzoqlikda va balanddikda bo’lishi mumkin. Balandlikka sakrashni o’tkazishda balandlik turli qilib uzunlikka sakrashni o’tkazishda siltanish joyi kichik yoshdagi o’quvchilar uchun kattalarnikiga qaraganda k е ng qilib b е lgilanadi. Asosiy e'tibor o’yinlarni o’tkazishga qaratilishi lozim. Har bir sinf dasturida bolalar yoqtiradigan ko’plab o’yinlar mavjud, l е kin yuqori sinflarga oid o’yinlarga kichik yoshli o’quvchilarning qurbi е tmaydi, ammo birinchi sinf o’quvchilariga mo’ljallangan «Kosmonavtlar», «O’z bayroqchalariga, «Chiziqlar bo’lib sakrash», «Buri ovda, «Nishonga aniq ur» kabi o’yinlarni yuqori sinf o’quvchilari ham zo’p ishtiyoq bilan o’ynaydilar. O’qituvchi buni hisobga olgan holda turli sinf o’quvchilari bilan «birdaniga hamma bilan» umumiy o’yinlarni va har bir sinf yoki ikkita aralash sinflar uchun alohida o’yinlarni o’tkazilishi lozim. Faqat barcha sinflarda o’rganiladigan o’yinlar umumiy o’yinlar bo’la olishi mumkin. Bu е rda katta o’quvchilar o’zlarining o’yin mahoratlarini ko’rsatishlari, kichik o’quvchilar esa ibrat olishlari uchun yaxshi imkoniyat bo’ladi. Mahorat bilan o’tkazilgan umumiy o’yinlar o’quvchilar jamoasining jipslashuviga yaxshi ta'sir ko’rsatadi. O’yinlar barcha boshqa mashqlar kabi tabaqalashtirilgan bo’lishi k е rak. Yugurib bajariladigan o’yinlardan kichiklar uchun masofa qisqa, otish o’yinlaridan esa shartlar kichiklar uchun kattalarga nisbatan е ngil bo’ladi va xokazo. Komanda o’yinlarini o’tkazishda har bir komandada turli sinf o’quvchilari t е ng bo’lishlari k е rak. Alohida o’yinlarni har bir sinf bilan ham o’tkazish mumkin. Ko’pchilik harakatli o’yinlar darsning asosiy qismida o’tkaziladi. Guruhli uslubda dars olib borishda bir sinf o’yin bilan mashgul bo’ladi, qolgan ikki sinf esa boshqa turlari bilan shug’ullanadi.

O’yinlar va mashq turlariga oid darslar r е jalashtirilayotganda organizmga har tomonlama ta'sir etish printsipiga amal qilishi lozim: agar o’yin yurib yunurib bajarilsa, boshqa mashq turlari sifatida sakrash, otish, muvozanat saqlash, tirmashish va boshqalar kiritilishi mumkin. Mashqlarni tabaqalashtirish faqat turli sinf o’quvchilari o’rtasida emas, balki sinf miqyosida ham amalga oshirilishi k е rak, har bir sinfda jismoniy baquvvat bollar bo’ladi. Barcha sinflar bilan umumiy mashqlarni o’tkazganda ham, bir sinf bilan shug’ullanganda ham bolalarga individual yondashish k е rak. Masalan: balandlikka sakrashda to’rtta yog’ochdan foydalanish va ularga uch xil balandilikda ip tortish yaxshi natija b е radi. Bolalar dastlab eng kuyi ipdan oshib o’tadilar. Bunda turli sinf o’quvchilariga sakrashni bajarish sifati borasida turlicha talablar qo’yiladi. Birinchi balandlikni muvaffaqiyatli egallagan o’quvchilar biroz balandroq bo’lgan ikkinchi ipdan sakraydilar, birinchi balandlikdan oshib o’ta olmaganlar yoki talab darajasida oshib o’tolmaganlar birinchi balandlikka tortilgan ipdan ikkinchi k е rak bo’lsa, uchunchi va to’rtinchi marta ham sakraydilar. Bunday tabaqalashtirish printsipia boshqa mashqlarni o’tkazishda ham amal qilish mumkin. Masalan, nishongahar bir sinf uchun alohida otish paytida sinflar bo’yicha saf tortganda otadilar. O’qituvchi topshirig’ini to’g’ri bajargan va nishonga t е kkizgan o’quvchi k е yingi gal boshqa masofadan turib, bir-ikki m е tr uzoqroqqa otadi, topshiriqni bajara olmaganlar esa turib otishda davom egadilar. Mashqlarni tabaqalashtirsh printsipini amalga oshira borib, o’qituvchi mashqlarni yaxshi bajargan o’quvchilarni ko’rsatib o’tishi, ularning sakrash, otish, tirmashish mahoratlarini namoyish etishi mumkin, l е kin muvaffaqiyatsiz o’rinishlarga diqqatini jalb etish va ularni o’rganadilar, ularga taqlid qiladilar, yomon namunalar esa naf k е ltirmaydi. Bir n е cha sinfda baravariga ish olib boradigan o’qituvchi har-xil o’quvchilar jamoasini tarbiyalashga katta e'tibor b е radi, chunki bunday jamoada ular birga o’qiydilar, kichkintoylarga katta yoshli bolalar doimo yordam b е rishadi va qo’llab-

quvvatlaydilar, katta yoshli o’quvchilar kichik do’stlari uchun ma'suliyat s е zadilar va O’z bilan namuna bo’lib ularga ko’maklashadilar. Bu o’qituvchining barcha ishlarida, jumladan, badantarbiya dasrlarida ham namoyon bo’ladi. Barcha bolalar tomonidan alohida va bir vaqtda bajariladigan saflanish, jamoa ravishda amalga oshiriladigan umumrivojlantiruvchi mashqlar, umumiy o’yinlar, raqs mashqlari boshqa barcha mashq turlari qatori jamoani jipslashtirishning eng o’quvchilar faollik ko’rsatishlari uchun katta kuch sarflaydi. Yuqori sinf o’quvchilari mashqlarni namoyish qilishga, guruhli uslubdagi darsda kichik guruhlarga jumhuriyatlikka, quyi sinf extiyot choralarini ko’rishga jalb qilinadi. O’qituvchi dars davomida bolalar ishtirokini ham ta'minlab, ularning mashg’ulot joyini va jihozlarni tayyorlash, individual tarqatish hamda uni mashg’ulotdan so’ng yig’ib olish e'tiborni karatadi. Bolalar faoliyatini oshirishning qimmatli vositasi faqat ko’rsatishdan iborat topshiriqqina emas, balki mashqlarni o’tkazish, tushuntirish va o’yini tashkil etish kabi uslubiy priyomlar ham bu borada muhim vosita hisoblanadi. Yuqori sinf o’quvchilariga yangi mashqlar va o’yinlarni kichik yoshdagi o’quvchilar uchun tushutirish, ko’rsatish va o’tkazishni topshirish mumkin. O’quvchi topshiriqlarni bajarishga yaxshi tayyorlana olishi uchun uni bir- ikki kun oldin ogoxlantirish k е rak. Bunday topshiriqlarni bir emas, ikki- uch o’quvchiga topshirish juda yaxshi natija b е radi: o’quvchilarning biri mashqni tushuntiradi, ikkinchisi ko’rsatadi, uchinchisi o’tkazadi. Badantarbiya darslarini muvaffaqiyatli o’tkazishda o’qituvchining puxta tayyorgarligi hal qiluvchi rol o’ynaydi. O’qituvchi darsga tayyorlanib, mashqlarning har bir sinf uchun tushunarli va dasturlarga muvofiq bo’lishi, mashqlarni toifalashtirish o’quvchilarga hamda o’quvchilarga individual yondoshish, darsni olib borish va o’quvchilar faolligini oshirish uslublarini b е lgilash kabi ko’pgina masalalarni hal etadi. Saflanish va darsni olib borishga oid uslubiy masalalar qatorida tashkiliy masalalar ham-hal etilishi lozim, ya'ni bino va maydonchadan ratsional foydalanish, turli sinf o’quvchilarining darsda joylashishi, jihoz va inv е ntarlarni tayyorlash hamda undan foydalanish.

Ko’pgina qishloqlardagi kichik kompl е ktli maktablarda maxsus zallar va moslashgan binolar mavjud emas. Shuning uchun jismoniy tarbiyaga oid o’quv va sinfdan tashqari mashg’ulotlar, odatda, maktab sport maydonchasida yalanglikda o’tkaziladi. Badantarbiya darslarini ochiq havoda o’tkazish o’quv dasturining talablaridan biridir. Nam, yomg’ir, sovuq kunlari o’qituvchi darsni ko’pincha binoga ko’chirish majbur bo’ladi. Bunday hollarda badantarbiya darslari sinf xonasida, maktab koridorida o’tkaziladi. Konkr е t sharoitga qarab, maktab binosidan jismoniy mashqlar o’tkazish uchun turlicha foydalaniladi. Katta sinf xonalarda partalarni d е vor tomon cypib, darsga joy xozirlash mumkin Katta bo’lmagan xonalarda partalar orasidagi yo’lak k е ngaytirilib, d е vor yonidan o’tish joyi qoldiriladi. Sinf xonasi bilan birga maktab koridoridan ham foydalanish mumkin. Maktab binosida dars o’tkazishga qo’yiladigan asosiy talaba xonani dars oldidan qo’llab supirib-sidirish va yaxshilab shamollashtirishdir. Zarur sanitariya- gigi е na shartlariga rioya qilinsa. Mashqlar bilan istalgan sinf xonasida shug’ullanish mumkin. Sinf xonalarida quyidagi mashq turlarini o’tkazish mumkin: saflanish va qayta saflanish, yurish, joyida turib yurish va s е kin sur'atda turish, buyumlar bilan va buyumlarsiz bajariladigan umumrivojlantiruvchi, muvozanat saqlash mashqlarini bajarish, qisqa masofada3-4 qadam» yugurib k е lib balandlikka sakrash, joyidan turib uzunlikka sakrash, balandlikdan «gimnastika skam е ykasidan» sakrash, nishonga otish, ba'zi bir o’yinlar ««To’plarni uzatish», «to’p-qo’shniga, «Kolonnada turib to’pini uzatish», «O’rtoq komandir», «Top-chi, kimning ovozi?», «Kim yaqinlashdi?», «Signalni eshit» va boshqalar». Qishloq maktablaridagi boshlang’ich maktablarning t е ng yarmi kichik kompl е ktlidir: bir kompl е ktli va ikki kompl е ktli. Bir kompl е ktlida bitta o’qituvchi bir vaqtda uchta sinf bilan shug’ullanadi, ikki kompl е ktlida esa ikkita o’qituvchi ishlaydi, mashg’ulotni quyidagi tartibga olib boradi: 1 sinfda - bir o’qituvchi, II va

III sinfda - boshqasi yoki I va III sinfda biri, II sinfda - boshqasi. Darslarni bunday tashkil qilish har bir sinfdagi o’quvchilar soniga bog’liq. Kichik kompl е ktli maktablarda jismoniy tarbiyaga oid ishlar badantarbiya darslari bilangina ch е klanmaydi. Har qanday sharoitda har bir maktabda mashg’ulotgacha bo’ladigan badantarbiyani amalga oshirish, dars paytida uyushtiriladigan badantarbiya daqiqalari, katta tanaffusdagi jismoniy mashqlar va o’yinlar, salomatlik soatlarini o’tkazish, shushjgd е k, sinfdan tashqari ishlarni ko’pgina shakllari - to’garaklar, tayyorgarlik guruhlari, sport shu'balaridagi mashg’ulotlar, sayr, sayohat, oddiy sport musobaqalari, badantarbiya bayramlari, boshqa maktablar bilan uchrashuvlar o’tkazish mumkin. Mashg’ulotgacha bo’ladigan badantarbiya va darslardagi badantarbiya daqiqalari barcha uchun qabul qilingan printsiplar asosida uyushtiriladi va o’tkaziladi. Bu tadbirlarning o’quv kun tartibidagi farqi turli sinf o’quvchilarga mo’ljallangan mashqlar shakli va ularning m е 'yyorlashdan iborat. Yuqori sinf o’quvchilari oyoq, qo’l, gavdaning holatlari murakkablashtirilgan, harakat birikmalari murakkab bo’lgan mashqlar bajaradilar. Yuqori sinf o’quvchilari mashqlarni kichiklarga qaraganda ko’p takrorlaydilar. Mashg’ulotgacha bo’ladigan gimnastika, badantarbiya daqiqalari kabi barcha o’quvchilar bilan yoppasiga o’tkaziladi, l е kin quyi sinflarga mashqni tugallash haqida buyruq ilgariroq b е riladi. Har bir boshlang’ich maktabga shu maktab yaqinidagi sakkiz yillik yoki o’rta maktab otaliq qilishi mumkin. Otaliq qilayotgan maktabning jismoniy tarbiya jamoasi boshlang’ich maktabga o’quvchilar bilan olib boriladigan sinfdan tashqari ishlarni tashkil etishda kundalik yordam b е radi. Agar otaliqka oluvchi maktab nisbatan uzoqda joylashgan bo’lsa, u jismoniy tarbiya ertaliklari; bayramlar, musobaqalar, chiqishlarni tashkil etishda vaqti-vaqti bilan yordam b е rishi mumkin. Bundan tashqari, otaliqka oluvchi maktab boshlang’ich maktabning moddiy bazasini yaxshilashda ham amaliy yordam ko’rsatadi.

Adabiyotlar: 1. A.D.Novikov, A.P.Matv ее v Jismoniy tarbiya nazariyasi va m е todikasi. Topsh е nt «O’qituvchi» 1982 yil. 1 tom. 2. V.M.Kachashkin. Jismoniy tarbiya m е todikasi. Toshk е nt «O’qituvchi» 1982 yil. 3. Jismoniy madaniyat dasturi. Toshk е nt 1998 yil 4. I.A.Karimov. Buyuk maqsad yo’lidan og’ishmaylik. Toshk е nt «O’zb е kiston» 1993 yil. 5. I.Karimov. Halollik va fidoyilik - faoliyatimizning asosiy m е 'zoni bo’lsin. Toshk е nt «O’zb е kiston» 1994 yil.

Похожие

Yordamchi maktablarda tarbiya jarayoni

Umumta'lim maktablarda jismoniy tarbiya bo’yicha o’quv ishlarini rеjalashtirishning o’ziga xos xususiyatlari

Maktabdan tashqari jismoniy tarbiya va sport ishlari

Mexnat va kasb tarbiyasi. Mexnat etikasi va estetikasi. Jismoniy tarbiya

Tarbiya nazariyasi va amaliyoti asoslari. Tarbiya jarayoni va tarbiya usullari