Kadrlar tayyorlashning milliy modeli tarbiyachi va unga qо‘yilgan hozirgi zamon talablari - Педагогиka - Рефераты

Kadrlar tayyorlashning milliy modeli tarbiyachi va unga qо‘yilgan hozirgi zamon talablari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

118.5 KB

Kadrlar tayyorlashning milliy modeli tarbiyachi va unga qо‘yilgan hozirgi zamon talabl a ri Reja: 1. Kadrl a r tayyorlash milliy d ast ur in ing yar atilishi va zaruriyati. 2. Milliy dasturning maqsadi va vazifasi uni amalg a oshiri sh bo s kichl a ri. 3. Kadrlar tayerlashning milliy modeli. 4. Milliy modelning tarkibiy qismlari va uning ahamiyati.

«Kadrlar t ayyorla sh Milliy dasturi», milliy dasturning maqsadi va vazifasi, kadrlar tayyorlash milliy modeli, kadrlar tayyorlash milliy modelining tarkibiy q ismlari, tarbiyachi - pedagoglar oldiga qо‘yilgan talablar. Must a qil Rospublikamiz uchun yosh avlod n i h a r tomonlama yetuk inson qilib tarbiyalash x a yot iy muhim v a zif a larda n biri hisoblanadi. Chunki har qanday jamiyatning ravnaqi, ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy farovonligi fuqarolarning aqliy va axloqiy salohiyati hamda ularning ma’naviy darajada yuksak rivojlanishiga bogliq. Darhaqiqat, jamiyatimizning taraqqiy etishi, ijtimoiy yо‘naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirish, jahon hamjamiyatiga qо‘shilishini ta’minlaydigan huquqiy demokratik davlat qurishni yetuk va malakali kadrlarsiz hal etib bо‘lmaydi. Shu bois Respublikada amalga oshirilayotgan isloxotlarning asosiy maqsadi va vazifasi inson va uning har tomonlama usib ulg‘ayishi, kamol topishi va farovonligi, shaxs manfaatlarini rо‘yobga chiqarishning sharoitlarini va ularning ijtimoiy xulq atvorning andozalarini о‘zgartirishga qaratiladi. Shuningdek, xalqimizning boy intellektual merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida zamonaviy fan, texnika va texnologiyalar, iqtisodiyot yutuqlari asosida kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini shakllantirish masalasiga xa m keng e’tibor qaratilmokda. Ayniqsa, О‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga erishgach, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning о‘ziga xos yо‘lini tanladi va kadrlar tayyorlash masalasiga a loxida ahamiyat karatildi. Bu borada xam qator chora - tadbirlar kо‘rildi va amalda qо‘llanildi. Ma’lumki, 1992 yil iyul oyida Mustaqil О‘zbekistonning ilk «Talim tо‘grisidagi Qonuni qabul qilindi. Mazkur qonun mazmunida Respublika ta’lim tizimi uning asosiy yunalishlari, maqsad vazifalari, ta’lim boskichlari va ularning mohiyati kabi masalalar о‘z ifodasini topdi. 1997 yil yanvar oyiga kelib, «Ta’lim» tо‘grisidagi qonun va unda ilgari surilgan goyalarning amaliyotga tatbiqi, mavjud ahvol, yutuq va kamchiliklar о‘rganildi va tahlil etildi.

О‘tkazilgan tahlil natijalariga kо‘ra ta’lim tizimida olib borilayotgan islohotlar aksariyat о‘rinlarda chuqur ilmiy asosga ega bо‘lmaganligi ma’lum bо‘ldi. Shu bois О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining maxsus farmoniga asosan О‘zbekiston Respublikasi «Ta’lim tо‘g‘rigida»gi qonunning yangi tahriri hamda «Kadrlar tayyorlash» milliy dasturini ishlab chikuvchi maxsus komissiya tarkibi tayinlandi. 1997 yilning iyul oyida xar ikki meyoriy hujjat mazmuni о‘rganib chiqildi va umumxalq e’tiboriga havola etildi. Umumxalq muhokamasidan о‘tgan «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» О‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining IX sessiyasida qabul qilindi. "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi", «Ta’lim tо‘g‘risida»gi О‘zbekiston Rospublikasi qonuni talablariga muvofiq holda tayyorlangan bо‘lib, milliy tarbiyani, ta’lim tizimida jahon miqyosidagi yutuqlar asosida yuksak umumiy va kasb - hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy siyosiy hayotga mustaqil ravishda mо‘ljalni tо‘tri ola bilish qobiliyatiga ega bо‘lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir bо‘lgan kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yо‘naltirilgandir. Mazkur dastur kadrlar tayerlash milliy modelini ruyobga chiqarish, ta’lim va kasb-hunar dasturini ongli ravishda tanlash va keyinchalik puxta о‘zlashtirish uchun ijtimoiy siyosiy, huquqiy, psixologik - pedagogik v a boshqa sharoitlarni yaratish, jamiyat, davlat va oila oldida о‘z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi. Talim muassasalari xalh xо‘jaligining turli sohalari uchun tayyorlayotgan kadrlarning kasbiy mahorati, aqliy s alohiyati, ijodiy qobiliyati hamda ma’naviy barqarorligiga qarab mustaqil О‘zbekistonni kelajagini kо‘rish mumkin degan g‘oya «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» ning yaratilishi uchun asos bо‘ldi. Shu bois mazkur xujjat respublika ta’lim tizimida amalga oshirilayotgan islohotlar mazmunini ochib beradi. Unda ta’lim sohasidagi islohotlarning asosiy maqsadi - inson, uning har tomonlama uyg‘un kamol topishi va farovonligini ta’minlash muhim ekanligi aloxida qayd etib о‘ tildi. 1992 yilda О‘.zbekiston Respublikasining «Ta’lim tug‘risida » gi Qonuni qabul qilingandan sо‘ng о‘tgan davr mobaynida yangi о‘quv rejalari dasturlari darslik va

qо‘llanmalar yaratildi, zamonaviy didaktik talablar asosida ta’limni tashkil etish yо‘llari, metod va vositalarini aniqlash va о‘quv muassasalarini attestatsiyadan о‘tkazish va akkreditatsiyalash ishlari amalga oshirildi, Respublika mehnat bozorini shakllantirishning hududiy xususiyatlarini hisobga olgan holda kasb -hunar ta’limi qayta tashkil etildi. Maktabgacha tarbiya sohasida yangi tashkil etilgan bolalar bog‘chalari hamda «Bolalar bogchasi - maktab majmui», «Xususiy bog‘chalar», «Internat bogchalar» tarmog‘i rivojlanib bormoqda. Bolalarga chet tilini, xoreografiya, tasviriy va musiqa sanati, kompyuter savodxonligi asoslarini va turli sport turlarini о‘rgatuvchi 1000 dan ortiq guruhlar ochilgan. Hozirgi kunda 238 litsey va 136 gimnaziya ishlab turibdi. «Soglom avlod uchun», «Ma’naviyat va ma’rifat», «Iqtisodiy ta’lim», «Qishloq maktabi», «Rivojlanishda nuqsoni bо‘lgan bolalarni tiklash» va boshqa tarmoq dasturlari amalga oshirilmoqda. Respublika umumta’lim maktablarida 435 mingdan ortiq о‘qituvchi mehnat qilmoqda, ularning 73% i oliy malumotli O`zbekiston oliy maktabi tizimi 50 dan ziyod oliy о‘kuv yurtini, shu jumdadan 16 universitet va 42 institutni о‘z ichiga oladi, ularda 164 ming talaba ta’lim olmoqda. 16 universitetning 12 tasi О‘zbekiston mustaqillikka erishganidan sо‘ng universitet maqomini oldi. Oliy ta’lim istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllashtirishga yunaltirilgan. Ushbu maqsadni rо‘yobga chiqarish quyidagi vazifalarni hal etishni ta lab etadi; • birinchidan, ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimini respublikada amalga oshirilayotgan uzgarishlar va yangilanish jarayonlariga moslash; • ikkinchidan, kadrlar tayyorlash tizimi muassasalarini yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash hamda ped agogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy maqomini oshirish. • uchinchidan, ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimi muassasalarini attestatsiyadan о‘tkazish va akkreditatsiya qilish. • Tо‘rtinchidan, ta’lim va kadrlar tayyorldsh sohasida о‘zaro

hamkorlikii rivojlantirish. Kadrlar tayyorlash milliy dasturining maqsad va vazifalari bosqichma - bosqich amalga oshirilib boriladi. Har bir bosqich muayyan vazifalarni hal etishni nazarda tutadi. 1- bosqich (1997 – 2001) - mavjud kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini saqlab qolish asosida ushbu tizimni isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, ilmiy-uslubi», moliyaviy - moddiy shart - sharoitlar yaratish. 2 - bosqich (2001 - 2005) - milliy dasturni tо‘lik rо‘yobga chiqarish, mehnat bozorining rivojlani va real ijtimoiy iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda о‘ta aniqliklar kiritish. 3- bosqich (2005 va undan keyingi yillar) tо‘plangan tajribani tahlil etish va umumlashtirish asosida mamlakatni ijtimoiy- iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish va yanada rivojlantirish. Milliy dastur asosini O`zbekistonning taraqqiyotini ta’minlay oladigan, uni jahondagi ilg‘or mamlakatlar darajasiga kо‘tarishga hissa qо‘shuvchi, dadil, mustaqil fikrli, bilimli malakali mutaxassis, ayni paytda ijobiy insoniy sifatlarga ega bо‘lgan kadrlarni tarbiyalab voyaga yetkazish jarayonini tashkil etadi. Komil in s on h a mda yet uk malakali mutaxassis milliy m o del mohiyatini ifoda etadi. Kadrlar tay yor lash milliy mode l i faqat t a’ lim- t arbiyadangina iborat bо‘lib qolmay balki, bir-biriga bog‘liq bо‘lgan k о ‘ pgina hayotiy bosqichlarni ham о‘z ichiga oladi. Milliy model bu shaxs davlat va jamiyat, uzluksiz ta’lim, fan va ishlab chikarishning о‘zaro uzviy birligi va hamkorligi, ularning bir - biriga aloqasini aks ettiradi. Ayniksa, uzluksiz ta’lim tiziminiig faoliyat olib b or ishi davlat t a’l im st andart lari ososida t url i darajalardagi ta’lim dasturlarining izchilligi asosida ta’minlanadi. Chunki uzluksiz ta’lim - malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bо‘lib, ta’limning barcha turlarini davlat ta’lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat kо‘rsatish muhitini о‘z ichiga oladi.

Uzluksiz ta’lim jarayoni shaxsning har tomonlama qaror topishi uchun eng qulay davr hisoblanadi. Mazkur davrda shaxs fan asoslari hamda kasb - hunar ma’lumotlarini о‘ zl asht i r adi , kom i l i nson va yet uk m al akal i m ut axassi s qiyofasida aks etishi lozim bо‘lgai sifatlarga ega b о‘lib boradi. Demak uzluksiz talim milliy modelning asosiy tarkibiy kismlaridan biridir. Uzluksiz ta’lim quyidagilarni о‘z ichiga o ladi: • M akt abgacha t a’lim. • Umumiy о‘rta t a’ l i m. • О ‘ rta maxsus kasb - hunar ta’limi. • Oliy ta’lim. • Oliy о‘huv yurtidan keyingi ta’lim. • Kadrlar malakasini oshirish va qayta tay yorlash. • Maktabdan tashqari ta’lim. Maktabgacha ta’lim turli yoshdagi bolalarni maktabga tayerlash bilan birga, ularni soglom, xar tomonlama yetuk qilib tarbiyalash uchun zarur tashkiliy, uslubiy psihologik, pedagogik shart- sharoitlar yaratadi, bolalarni maktabda muntazam ravishda ta’lim olishga tayyorlashda ota - onalarga yordam beradi, unda о‘qitishga intilish hissini uygotadi Maktabgacha ta’lim bola 6 - 7 yoshga yetguncha oilada hamda davlat va davlatga qarashli bо‘lmagan maktabgacha bolalar muassasalarida amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim bola shaxsini maktabgacha bolalar ta ’lim - tarbiyasiga qо‘yiladigan Davlat talablariga muvofiq soglom va yetuk, maktabda о‘qishga tayyor tarzda shakllantirish maqsadini kо‘zlaydi. Maktabg a cha ta’limning vazifalari: • bolalarni xal q ning boy milliy madaniy – tarixiy merosi va umumba sha riy qadriyatlar asosida aqliy va ma’naviy axloqiy jihatdan tarbiyalash, • B olalarda milliy g‘urur, v atanparvarlik x i s larini shakllantiri sh • Maktabgacha yoshdagi bolalarning bilim olish ehtiyojini, о‘qishga intilishini

shakllantirish, ularni muntazam musgaqil va erkin ifodalash malakalarini igakllantirish. • Bola l ar n ing jismoniy na ruhi y so g‘ li g‘ i n i ta’minlash. Maktabgacha ta’lim muassasalari xududlarning demografik, ijtimoiy - iqtisodiy va boshqa xususiyatlarini hisobga olgan holda tashkil e tiladi. Maktabgacha ta’lim muassasalarini tashkil etgish va tugatish qonunga muvofiq ravishda amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim muassasalari ularning yо‘nalishlariga kо‘ra quyidagi turlarga bо‘linadi. -bolalar yaslisi, bolalar bog‘chasi, bolalar yasli bog‘chasi, xonadon bolalar bog‘chasi, (ham mustaqil muassasa sifatida, ham filial sifagida); -bog‘cha maktab majmuasi; - t ar b i y a l a n u v c h i l a r n i b i r y o k i b i r n e c h a u s t u v o r yunalishlarda rivojlantiradigan (til о‘rganish, badiiy-estetik, sport va boshqa yо‘ nali shlar bо‘ yi cha) m aktabgacha ta’li m m uassasasi; Tarbiyalanuvchilarning jismoniy va ruhiy rivojlanishidagi kamchiliklarini bartaraf etishni ustivor ravishda amalga oshiruvchi maxsus maktabgacha ta’lim muassasasi; Sanitariya-gigiyena, profilaktika va soglomlashtirish tadbirlari va muolajalari ustuvor ravishda amalga oshiriladigan sog‘lomlashtiruvchi bolalar bogchasi; Aralash turdagi maktabgacha ta’lim muassasi (aralash turdagi muassasa tarkibiga soglomlashtiruvchi guruhlar turlicha mikdorda bо‘lishi mumkin). Makt a bgacha ta’limning turlari ota-onalar (ularning о‘rnini bosu v chi shaxslar) tomonidan tanlanadi. Xulo s a qilib aytganda, О‘zbekistonni n g о‘ziga xos bо‘lgan, takrorlanmas, buyuk urf - odat va a n ’anal a rimizga asoslangan eng asosiysi davr talablariga javob bera oladigan Kadr la r tayyorl ash milliy modeli yaratildi.

Kadrlar t ayyorlash buyicha milliy model о‘z ilmiy s alohi yat i va ahamiyati chuqur falsafiy - ma’naviy asosga ega ekanl gi bilan xalqaro mikyosda tan olindi va о‘z e’tiborini to pdi.ADABIYOTLAR RO`YXATI 1. О ‘zbekiston Respublikasi Konstitutiyasi. T., О ‘zbekiston. 1992. 2. О ‘zbekiston Respublikasining Qonuni «Ta’lim t о ‘g‘risida», 3. Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch. T. “Ma’naviyat” 2008 y. 4. Karimov I. A. Barkamol avlod О ‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. T., Sharq nashriyot – matbaa konserni, 1998. 5. Karimov I. A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin.T,, 1995. 6. Karimov I.A. О ‘zbekiston XXI asr b о ‘sag‘asida. T., 1997- 7. Karimov I. A. О ‘zbekiston kelajagi buyuk davlat. T., 1998. 8. Karimov I. A. Xalqimizning yuli mustaqillik, ozodlik va tub islohotlar yо‘lidir. T., 1996.

Похожие

Kadrlar tayyorlash milliy modeli. Pedagogik texnologiyalarning rivojlanishi

O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni. Kadrlar tayyorlash milliy modeli

Kadrlar tayyorlash milliy dasturi

Mustaqil O'zbekistonda ijtimoiy hayot, ta'lim-tarbiya va pedagogik fikrlar

Tarbiyachi mahorati