Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirish mexanizmlari - Педагогиka - Рефераты

Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirish mexanizmlari

Загружено в:

04.03.2024

Скачано:

0

Размер:

59 KB

Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirish mexanizmlari Reja: 1. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirish 2. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirishga qaratilgan asosiy mexanizmlari 3. Davlat ta’lim standartlari uzluksiz ta’limning barcha turlari

Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirish uchun Vazirlar Mahkamasi qoshida Respublika komissiyasi tashkil qilingan, uning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: - Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirishga jalb qilingan turli vazirlik va mahkamalarning faoliyat va tadbirlarini boshqarib yo`naltirish; - Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi holatlarini bosqichma-bosqich hayotga tadbiq qilishni tashkil qilish. Respublika komissiyasiga quyidagi vazifalar ham yuklatilgan: - uzluksiz ta’lim turlari uchun Davlat ta’lim standartlariga qo`yiladigan umumiy talablarni ishlab chiqish; - umumiy o`rta ta’lim uchun Davlat ta’lim standartlarini va boshqa zarur me’yoriy xujjatlarni ishlab chiqish; - o`rta-maxsus, kasb-hunar ta’limi tizimlari uchun Davlat ta’lim standartlari ishlab chiqish va akademik liseylar va kasb-hunar kollejlari tarmog`ini shakllantirish va joylashtirish dasturini ishlab chiqish; - har bir hududda kadrlarning demografik va geografik xususiyatlarini hisobga olgan holda akademik liseylar va kasb-hunar kollejlari tomonidan umumiy o`rta ta’limga ega bo`lgan o`quvchilarni to`la qamrab olishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirish; - akademik lisey va kasb-hunar kollejlarida ishlayotgan o`qituvchi va pedagoglar malakasini oshirish va qayta tayyorlash ta’lim muassasalarining samarali faoliyatini tashkil qilish va ta’minlash; - Oliy ta’lim tizimini isloh qilish va bakalavr, magistrlar uchun Davlat ta’lim standartlarini ishlab chiqish; - ta’lim tizimini zamonaviy darslik va zarur didaktik ta’lim vositalari bilan ta’minlash; - uzluksiz ta’lim tizimida xorijiy tillarni faol o`rganishga sharoitlar, lug`atlar va ma’lumotnomalar yaratish; - ta’limning boshqaruv organlaridan mustaqil faoliyat yurituvchi ta’lim muassasalarini attestasiya va akkreditasiya qilish, kadrlar tayyorlash sifatini

baholash va h.k. lar bo`yicha davlat xizmatlarini tashkil qilish; - ta’limning axborot ta’minoti tizimini shakllantirish va rivojlantirish, jahon axborot tarmog`iga qo`shilish, ommaviy axborot vositalarida ta’lim masalalarini tashviqot qilish. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirishga qaratilgan asosiy mexanizmlarni ko`rib chiqamiz. 1) Davlat ta’lim Standartlarini ishlab chiqish quyidagi vazirlik va idoralarda ishlab chiqildi: - Xalq ta’limi vaziriligida maktabgacha ta’lim muassasalari, boshlang`ich ta’lim va umumiy o`rta ta’lim uchun ishlab chiqildi. Umumiy o`rta ta’lim uchun Davlat ta’lim Standartlari (qisqacha UO`T DTS) o`rta maktab bitiruvchisining garmonik rivojlanishi, bazaviy ilmiy va umummadaniy bilimlar orttirish, shaxsning ma’naviy-ahloqiy sifatlari shakllanishi, mehnat ko`nikmalari hosil qilish va mustaqil ijodiy fikrlash va h.k. lar-ga qo`yiladigan talablar asosida ishlab chiqildi. - O`rta-maxsus va kasb-hunar ta’limi Markazida - akademik liseylar va kasb- hunar kollejlari uchun ishlab chiqildi. Mazkur o`quv muassasalari uchun Davlat ta’lim standartlari ikki-uchta o`zaro aloqador mutaxassislikga va yuqori kasbiy salohiyatta ega bo`lgan zamonaviy ishchi, xizmatchi, o`qituvchi shaxsini shakllantirish va rivojlantirishga qo`yiladigan talablar asosida ishlab chiqildi. - Oliy va o`rta-maxsus ta’lim vazirligida - turli yo`nalish va mutaxassis- likdagi bakalavriat va magistraturalar uchun ishlab chiqildi. Bakalavriat va magistratura uchun Davlat ta’lim standartlari oliy toifadagi malakaga ega bo`lgan mutaxassislarga qo`yiladigan talablar asosida ishlab chiqildi, ya’ni: 2) yuqori kasbiy tayyorgarlik asosida; 3) yuqori huquqiy , ma ’ naviy , vatanparvarlik va ahloqiy sifatlar asosida ; 4) iqtisodiyot, marketing va menejment bo`yicha zamonaviy chuqur bilimlar asosida; 5) mutaxassislarning raqobatga qobilligi asosida. Davlat ta ’ lim standartlari uzluksiz ta ’ limning barcha turlari uchun kadrlar tayyorlashni XXI asr mutaxassislaridan talab etiladigan yangi , zamonaviy va

istiqbolli darajaga ko ` tarishga imkon beradi . Davlat ta ’ lim standartlari kadrlar tayyorlash jarayonida yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini , zamonaviy nazorat va baholash tizimlarini joriy qilishni nazarda tutgan holda ishlab chiqildi . Oliy o ` quv yurtlariga qabul paytida nafaqat abiturientlarning bilim darajasiga , balki ularning qobiliyatlarining yo ` nalishi va rivojlanganlik darajasi ham e ’ tiborga olinsa maqsadga muvofiq bo ` lar edi . Chunki ushbu ko ` rsatkichlar talantli yoshlarni belgilaydi , ulardan esa kelajagimizni belgilovchi va yaratuvchi daholar etishib chiqadi . Iqtidorli yoshlarni aniqlashga bunday yondashish mamlakatning intellektual salohiyatini sezilarli darajada ko`taradi. Hozirda bu borada Oliy o`quv yurtlarida birmuncha ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. Oliy o`quv yurtlarida iqtidorli talabalar bilan ishlaydigan bo`limlar tashkil etildi. Iqtidorli talabalar Oliy o`quv yurtlari tomonidan rag`batlantirib turiladi. Ularga tajribali professorlar biriktirib qo`yilgan. Ularga rivojlangan mamalakatlarning hamda “Iste’dod” “Ulug`bek” fondlarining grantlariga erishish imkoniyatlari yaratilgan. 5) Kasb ta’limi sifatini nazorat qilish tizimini shakllantirish. Ta’limning barcha bosqichlarida olinayotgan bilim, tajriba va ko`nikmalar sifatini nazorat qilish muhim psixologik-pedagogik ahamiyatga ega. Ta’lim sifatini nazorat qilish tizimi barcha o`quv muassasalarida ta’lim-tarbiya jarayonining zarur tarkibiy qismidir. Ko`p asrlar davomida pedagogikada bilim sifatini nazorat qilishning ko`plab tizimlari qo`llanilgan, shulardan ba’zilarini keltirib o`tamiz: • rag`batlantirish va jazolash. Bu tizim o`quvchilarga hissiy ta’sir ko`rsatishga asoslangan bo`lib, ta’lim natijalari ijobiy bo`lganda turli usullar bilan rag`batlantiriladi, salbiy bo`lganda esa turli jazolar qo`llaniladi. Bu usul ko`proq tarbiyaviy ahamiyatga ega, miqdoriy o`lchovlarga ega emas. Bu usul hozirgi vaqtda maktabgacha ta’lim maskanlarida va maktablarda qo`llanilmoqda. • «o`tdi-o`tmadi» tizimi o`rta maxsus va oliy ta’limda keng tarqalgan, ommaviy xarakterdagi tizimdir, biroq u yordamchi tizimdir, kamroq rag`batlantirish va qiziqtirish xususiyatiga ega, miqdoriy o`lchovlarga ega emas. to`rt ballik («a’lo», «yaxshi», «qoniqarli», «qoniqarsiz») baholash tizimi, juda ko`p

mamlakatlarda, ko`plab o`quv muassasalarida qo`llaniladi. Bu tizimda uchta ijobiy va bitta salbiy baho mavjud bo`lganligi sababli u ko`proq ijobiy rag`batlantirish xususiyatiga ega. Biroq bu tizimda bir xil bahoga, masalan «yaxshi» bahoga o`qiydigan ikkita talabaning bilimidagi farqni ko`rsatib bo`lmaydi. - Reyting tizimi 100 ballik yoki minimal darajadagi differensiallikni ta’minlaidigan boshqa shkala asosida yuritiladi. Bunda institutdagi ta’lim jarayonining barcha (ma’ruza, amaliy mashg`ulotlarni joriy o`zlashtirish, oraliq va yakuniy nazorat natijalari, talabaning davomati va intizomi, qayta topshirish, tashkiliy-jamoat ishlarida qatnashish) omillari hisobga olinadi. Bu tizim talabaning bilimini yuqori aniqlikda baholab beradi, lekin uni qo`llash o`qituvchining yuqori darajadagi tayyorgarligini, texnik ta’minotni va ko`p mehnatni talab etadi. Shuningdek, reyting tizimida talaba fan bo`yicha ba’zi bilimlarni a’lo darajada o`zlashtirgan bo`lsa, ba’zilarini bajarmasdan ham fan bo`yicha a’lo baho olishi mumkin; talaba bir fandan a’lo, boshqasidan qoniqarli o`qisa uning umumiy reytingi a’lo bo`lish ehtimoli ham mavjud. Talaba fanlarga nisbatan bir xil munosabatda bo`lishi zarur. So`nggi yillarda reyting tizimini keng miqyosda joriy qilish munosabati bilan avvalgi «o`tdi-o`tmadi» va to`rt ballik baholash tizimlarinng bir qator kamchiliklari namoyon bo`ldi. Bu kamchiliklarni sanab o`tamiz: • baholangan bilimlar orasida aniq chegara yo`q. • kam farqlovchi xususiyatga ega, masalan, guruhdagi 25-30 ta ta’lim oluvchining bilim darajalarini bir-biridan farqlash mushkul. institutni bitirgan talabalarning bilim darajalari chala mutaxassis darajasidan kuchli mutaxassis darajasigacha o`zgaradi. Biroq malakaviy daraja beruvchi diplomni «qoniqarli» bahoga o`qiydigan talaba ham, «a’lo»chi talaba ham oladi. Demak, bu nazorat tizimida shunday bir kamchilik borki, bu kamchilik malakasi kuchsiz mutaxassis tayyorlashga sharoit yaratadi. • pedagogik sub’ektivizm kuchli namoyon bo`ladi, bunda bir xil bilim darajasiga ega bo`lgan o`quvchi har xil o`qituvchilardan xar xil baholar olishi mumkin. Reyting tizimi esa o`qituvchining talabalarni baholashni belgilangan

bandlar bo`yicha olib borishni va belgilangan me’yorlarga amal qilinishini talab etadi. • o`rganilayotgan fan bo`yicha mustahkam, chuqur va keng bilim olishga bo`lgan intilishlarni rag`batlantiruvchi va qiziqtiruvchi omillar kuchsiz namoyon bo`ladi. 6) Ta’lim tizimini moliyalash. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturida ta’lim xarajatlarini moliyalashning bozor iqtisodiyoti prinsiplari asosida qurilgan, etarli darajada moslashuvchan tizimi ko`zda tutilgan. Boshlang`ich va umumiy o`rta ta’lim maktabida ta’lim xarajatlari davlat byudjeti vositalari hisobiga to`la ta’minlanadi, o`rta maxsus ta’lim muassasalari (akademik liseylar va kasb-hunar kollejlari) davlat mablag`i bilan ham tayyorlangan kadrlar ishga boradigan birlashmalar, assosiasiyalar va korporasiyalar tomonidan ham ta’minlanadi. Oliy ta’limda ta’lim xarajatlari asosan ikki yo`nalishda moliyalashtiriladi: - davlat mablag`lari hisobidan; - kontrakt asosida ta’lim oluvchi tomonidan (buyurtmachi - yuridik shaxs yoki jismoniy shaxs, kredit) keladigan mablag`lar hisobidan. Aspirantura va doktoranturada ta’lim olish asosan davlat mablag`lari hisobidan moliyalanadi. Har qanday o`quv muassasasi quyidagi faoliyat turlari bo`yicha mablag` topishi mumkin: - pullik ta’lim xizmatlari ko`rsatish; - tadbirkorlik faoliyati; - maslahat berish, ekspert yordami ko`rsatish; - korxonalar buyurtmasi bo`yicha nashriyot, ilmiy-ishlab chiqarish faoliyatni yuritish; - ishlab chiqarish uchun malaka oshirish va kadrlarni qayta tayyorlash kurslari tashkil qilish. Ta’lim tizimini moliyalashda fan va texnikaning yangi yo`nalishlari bo`yicha kadrlar tayyorlashga qiziqqan tashkilot va korporasiyalarning vasiylik mablag`lari,

mamlakatdagi va xorijiy tadbirkorlarning investisiyalari, turli qo`shimcha ta’lim va tashkiliy-metodik xizmat ko`rsatishdan topilgan mablag`lar (qisqa muddatli kurslar, ilmiy-amaliy seminar va anjumanlar, ta’limning didaktik vositalarini ishlab chiqish, eksternat xizmatlari va h.k.) ishtirok etadi. Har bir o`quv muassasasiga “Ta’lim to`g`risida”gi Qonun orqali yuridik me’yorlar va ustav majburiyatlariga amal qilgan holda byudjetdan tashqari mablag` topish bo`yicha ko`plab tashabbuslar ko`rsatishga huquq berilgan. Byudjetdan tashqari mablag`lar kabinetlar, laboratoriyalar va kafedralarni yaxshilash, ilmiy-texnik jihozlash, professor- o`qituvchilar faoliyatini rag`batlantirish, ehtiyojmand o`quvchilar, talabalarga yordam ko`rsatish va h.k. larga sarflanadi.

Аdаbiyotlаr : 1. Kаrimоv I.А. O`zbеkistоn - bоzоr munоsаbаtlаrigа o`tishning o`zigа xоs yo`li. T. O`zbеkistоn, 1994 y. 2. Kаrimоv I.А. O`zbеkistоn iqtisоdiy islоhоtlаrni chuqurlаshtirish yo`lidа. T. O`zbеkistоn, 1996 y. 3. Mеtrоlоgiya hаqidа. O`zbеkistоn Rеspublikаsi qоnuni. 1993 yil. 4. Stаndаrtlаshtirish hаqidа. O`zbеkistоn Rеspublikаsi qоnuni. 1993 yil. 5. Mаhsulоt vа xizmаtlаrni sеrtifikаtlаsh hаqidа. O`zbеkistоn Rеspublikаsi qоnuni. 1993 yil. 6. Ismаtullаеv P.R., Mа`rufоv E.А., Аbdullаеv А.X. Mеtrоlоgiya bo`yichа izоhli lug`аt. Tоshkеnt, 1993 y. 7. Ismаtullаеv P.R., To`xtаmurоdоv Z.T. Sifаt vа sеrtifikаt. Kоnstruktоr IChB. 1994 y. 8. Ismаtullаеv P.R., To`xtаmurоdоv Z.T., Аbdullаеv А.X. Stаndаrtlаshtirish, mеtrоlоgiya vа sеrtifikаtlаshtirishgа muqаddimа. Kоnstruktоr IChB. 1995 y. 9. Крылова А.Н. Осnовы метролоgии, стаnдартиzаsии и сертифиkаsии. М. : Аuдит, 1998 g, ЮНИТИ. 10. O`zРСТ 8.010-93. Метролоgия. Атамалар ва таърифлар.

Похожие

Kadrlar tayyorlash milliy dasturi

Kadrlar tayyorlash milliy modeli. Pedagogik texnologiyalarning rivojlanishi

O’zbekiston Resrublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturining o’ziga xosligi

O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni. Kadrlar tayyorlash milliy modeli

Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va ta`lim to`g`risidagi qоnun bandlari bilan tanishish